Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 marca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił J. W. prawa do zasiłku opiekuńczego za okres od dnia 15 lutego 2021 roku do dnia 25 lutego 2021 roku.

Decyzją z dnia 5 maja 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił J. W. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 10 marca 2021 roku do dnia 21 kwietnia 2021 roku.

Decyzją z dnia 11 maja 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił J. W. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 22 kwietnia 2021 roku do dnia 5 maja 2021 roku.

Decyzją z dnia 7 lipca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił J. W. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 20 maja 2021 roku do dnia 2 czerwca 2021 roku.

Decyzją z dnia 14 lipca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił J. W. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 3 czerwca 2021 roku do dnia 7 lipca 2021 roku.

(pismo ZUS – k. 10)

Decyzją z dnia 15 lipca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił J. W. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 6 maja 2021 roku do dnia 19 maja 2021 roku.

(decyzja – k. 9)

Decyzją z dnia 27 lipca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił J. W. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 8 lipca 2021 roku do dnia 21 lipca 2021 roku.

(decyzja – k. 9 verte)

Od w/w decyzji J. W. wniósł odwołania, które zostały przekazane w dniu 21 września 2021 roku do Sądu Rejonowego dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi i są rozpoznawane w sprawie o sygn. akt X U 712/21.

Postanowieniem z dnia 7 października 2021 roku postępowanie w w/w sprawie zostało zawieszone na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c.

(pismo – k. 85)

Pismem z dnia 15 czerwca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. poinformował J. W., że w odpowiedzi na złożony przez niego wniosek z dnia 21 maja 2021 roku w sprawie wyrażenia zgody na opłacenie po terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiące styczeń, luty, marzec 2021 roku na podstawie art. 14 ust 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ów zgoda nie została wyrażona. W konkluzji ZUS stwierdził, że ubezpieczony nie podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od dnia 1 stycznia 2021 roku do dnia 31 marca 2021 roku.

(pismo – k. 14-14 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 21 lipca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. stwierdził, że J. W. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega: dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 stycznia 2021 roku.

ZUS wskazał, że w dniu 21 maja 2021 r. ubezpieczony wniósł o wyrażenie zgody na opłacenie po terminie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe od grudnia 2020 r. do kwietnia 2021 r. W związku z powyższym organ rentowy przeprowadził analizę przebiegu dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego ubezpieczonego i stwierdził, że składkę za grudzień 2020 r. opłacił w terminie i w prawidłowej wysokości. Składki za styczeń, luty, marzec 2021 r. opłacił po obowiązującym terminie płatności, natomiast za kwiecień 2021 r. wykazał zerową podstawę wymiaru składek. Ubezpieczony wielokrotnie korzystał z wypłat zasiłków chorobowych oraz występował z wnioskami o wyrażenie zgody na opłacenie po terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Wobec tego ZUS uznał, że był świadomy konsekwencji wynikających z niedotrzymania terminu płatności, a polegających na ustaniu z mocy prawa dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

(decyzja – k. 27-28 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołaniem z dnia 23 sierpnia 2021 roku J. W. ponownie zaskarżył w niniejszym postępowaniu decyzje ZUS z dnia: 15 marca 2021 roku, 5 maja 2021 roku, 11 maja 2021 roku, 7 lipca 2021 roku, 14 lipca 2021 roku, 15 lipca 2021 roku, 27 lipca 2021 roku, odwołał się także od decyzji ZUS z dnia 21 lipca 2021 roku oraz wydanego przez ZUS pisma z dnia 15 czerwca 2021 roku wnosząc o przywrócenie terminu do opłacenia składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za styczeń, luty, marzec 2021 roku oraz ustalenie, że podlega od dnia 1 stycznia 2021 roku dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Jednocześnie wnioskodawca złożył wniosek o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu powołując się na skomplikowanych charakter sprawy i jej wielowątkowość.

(odwołanie – k. 3-4, k. 3-4 w aktach o sygn. VIII U 2188/21 załączonych do sprawy)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o odrzucenie odwołania od stanowiska organu rentowego z dnia 15 czerwca 2021 roku, oddalenie odwołania od decyzji z dnia 21 lipca 2021 roku i zasądzenie od odwołującego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w obu sprawach.

(odpowiedź na odwołanie – k. 23-24, k. 5-6 w aktach o sygn. VIII U 2188/21 załączonych do sprawy)

Zarządzeniem z dnia 20 września 2021 roku połączono sprawę o sygn. akt VIII U 2188/21 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt VIII U 2187/21 (art. 219 k.p.c.) (zarządzenie – k. 8 w aktach o sygn. VIII U 2188/21 załączonych do sprawy)

Postanowieniem z dnia 18 października 2021 roku tutejszy sąd ustanowił dla wnioskodawcy pełnomocnik z urzędu w osobie adwokata.

(postanowienie – k. 37)

Na rozprawie w dniu 13 lipca 2023 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł złożone odwołanie w całości, w zakresie wszystkich decyzji oraz w zakresie pisma ZUS z dnia 15 czerwca 2021 roku, wnosząc jednocześnie o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu oświadczając, że koszty te nie zostały pokryte w żadnej części. Natomiast Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania od decyzji z dnia 21 lipca 2021 roku, odrzucenie odwołania od stanowiska organu rentowego z dnia 15 czerwca 2021 roku podnosząc, że nie przysługuje na nie odwołanie, a w razie przeciwnego uznania przez sąd jego odrzucenie z uwagi na przekroczenie miesięcznego terminu na jego ewentualne zaskarżenie do sądu oraz oddalenie odwołań od pozostałych decyzji ZUS tj. z dnia 15 marca 2021 roku, 5 maja 2021 roku, 11 maja 2021 roku, 7 lipca 2021 roku, z dnia 14 lipca 2021 roku, z dnia 15 lipca 2021 roku, z dnia 27 lipca 2021 roku. Pełnomocnik ZUS wniósł także o zasądzenie od odwołującego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 13 lipca 2023 roku e-protokół (...):02:44 – 00:08:34 – płyta CD – k. 96)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca prowadzi od dnia 1 sierpnia 2019 roku na podstawie wpisu do (...), własną pozarolniczą działalność gospodarczą, której przedmiotem jest działalność taksówek osobowych. Wcześniej działalność gospodarcza prowadził w okresach: od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 31 maja 2022 roku, od dnia 1 lutego 2008 roku do dnia 15 stycznia 2018 roku.

(okoliczność bezsporna, wydruk z (...) k. 35)

Wnioskodawca złożył do ZUS wnioski o zwolnienie z opłacania należności z tytułu składek należnych za okres od listopada 2020 roku do stycznia 2021 roku z uwagi na to, że w ramach tarczy antycovidowej otrzymał informację, że taki wniosek w przedmiocie zwolnienia mógł złożyć za okres 3 miesięcy.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 16 lutego 2023 roku e-protokół (...):03:24 – 00:09:14 – płyta CD – k. 78 w związku z rozprawą z dnia 29 września 2022 roku e-protokół (...):01:36 – 00:16:49 – płyta CD – k. 67)

Pismem z dnia 11 stycznia 2021 roku wnioskodawca został zwolniony z obowiązku opłacania należności z tytułu składek za listopad 2020 roku. Jednocześnie ZUS odmówił mu zwolnienia co do składek za grudzień 2020 r. i styczeń 2021 r. Z powyższym wnioskodawca nie zgodził się, złożył odwołanie do organu rentowego.

(pismo – k. 21, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 16 lutego 2023 roku e-protokół (...):03:24 – 00:09:14 – płyta CD – k. 78 w związku z rozprawą z dnia 29 września 2022 roku e-protokół (...):01:36 – 00:16:49 – płyta CD – k. 67)

Decyzją z dnia 19 lutego 2021 roku ZUS odmówił skarżącemu prawa do zwolnienia z opłacania należności z tytułu składek należnych za okres od dnia 1 grudnia 2020 roku do dnia 31 stycznia 2021 roku.

(decyzja – k. 16-16 verte)

W związku z powyższym wnioskodawca udał się do siedziby ZUS, otrzymał wówczas informację, że winien opłacić zaległe składki i złożyć wniosek o wyrażenie zgody na ich opłacenie po terminie, co też uczynił.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 16 lutego 2023 roku e-protokół (...):03:24 – 00:09:14 – płyta CD – k. 78)

W dniu 10 marca 2021 roku wnioskodawca uległ wypadkowi, złamał nogę.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 16 lutego 2023 roku e-protokół (...):03:24 – 00:09:14 – płyta CD – k. 78 w związku z rozprawą z dnia 29 września 2022 roku e-protokół (...):01:36 – 00:16:49 – płyta CD – k. 67)

Z kopii raportów rozliczeń należności płatnika w (...) wynika, że składkę za grudzień wnioskodawca opłacił w terminie i w prawidłowej wysokości, natomiast za miesiące:

- styczeń 2021 roku – wpłata z 10.03.2021 r. – 6,54 zł, 12.04.2021 r. – 312,29 zł, 17.05.2021 r. – 771,85 zł – termin 10.02.2021 r.;

- luty 2021 roku – wpłata z 17.05.2021 r. – termin 10.03.2021 r.;

- marzec 2021 roku – wpłata z 17.05.2021 r., 24.05.2021 r. – termin 12.04.2021 r.

(raporty – k. 4-12 załączonych do sprawy akt organu rentowego, wydruki z konta bankowego – k. 69-70, pismo ZUS – k. 76-76 verte, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 16 lutego 2023 roku e-protokół (...):03:24 – 00:09:14 – płyta CD – k. 78 w związku z rozprawą z dnia 29 września 2022 roku e-protokół (...):24:11 – 00:31:49 – płyta CD – k. 67)

Pismem z dnia 12 marca 2021 roku ZUS poinformował wnioskodawcę, że termin na załatwienie jego sprawy o ponowne jej rozpatrzenie dot. obowiązku opłacenia należności z tytułu składek za okres grudzień 2020 – styczeń 2021 wyznaczono do 20 kwietnia 2021 roku.

(pismo – k. 8-8 verte)

Decyzją z dnia 4 maja 2021 roku ZUS utrzymał w mocy decyzję z dnia 19 lutego 2021 roku odmawiającą wnioskodawcy prawa do zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek należnych za okres: od dnia 1 grudnia 2020 roku do dnia 31 stycznia 2021 roku.

(decyzja – k. 22 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 21 maja 2021 roku wnioskodawca złożył do ZUS wniosek o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiące od grudnia 2020 roku do marca 2021 roku.

(wniosek – k. 1 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Pismem z dnia 15 czerwca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. poinformował wnioskodawcę, iż zgoda na opłacenie składki po terminie na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiące: styczeń, luty, marzec 2021 roku nie została wyrażona. Składkę za grudzień wnioskodawca opłacił w terminie i w prawidłowej wysokości.

(pismo – k. 14-14 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 22 czerwca 2021 roku w związku z powyższym pismem skarżący zwrócił się do ZUS o wydanie decyzji o okresach podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, wypadkowemu, emerytalnemu, rentowemu za okres od 1 stycznia 2021 roku.

(pismo – k. 15 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Pismem z dnia 28 czerwca 2021 roku skierowanym do wnioskodawcy organ rentowy poinformował, że wszczął w związku z w/w wnioskiem postępowanie administracyjne w sprawie podlegania przez ubezpieczonego dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 stycznia 2021 roku do nadal z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

(pismo – k. 16-16 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 21 lipca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. stwierdził, że J. W. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega: dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 stycznia 2021 roku.

(decyzja – k. 27-28 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne w części.

W ocenie sądu, wniosek pozwanego organu rentowego o odrzucenie odwołania wnioskodawcy w niniejszej sprawie od pisma ZUS z dnia 15 czerwca 2021 roku, nie zasługuje na uwzględnienie. ZUS stał na stanowisku, że pismo to zostało skierowane do wnioskodawcy w trybie administracyjnym i ma charakter jedynie informacyjny, podnosił także, że nawet gdyby uznać inaczej, to odwołanie od niego, jako wniesione z uchybieniem miesięcznego terminu na jego ewentualne zaskarżenie do sądu winno skutkować odrzuceniem.

Wstępnie przypomnieć należy, że postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych poprzedza decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie indywidualnych spraw wymienionych przykładowo w art. 83 ust. 1 pkt 1-5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2023.0.1230; dalej u.s.u.s.), która może być zakwestionowana w drodze odwołania (art. 83 ust. 2 u.s.u.s. w związku z art. 476 § 2 k.p.c.).

Odwołanie od decyzji organu rentowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych pełni rolę pozwu i wszczyna postępowanie sądowe, a przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja oraz wniesione od niej odwołanie.

Rozpoznając odwołanie od decyzji organu rentowego, sąd ubezpieczeń społecznych rozstrzyga o zasadności odwołania w granicach wyznaczonych, z jednej strony, zakresem samego odwołania, a z drugiej przez przedmiot decyzji.

Sąd ubezpieczeń społecznych wyjaśnia istotę sprawy dotyczącą prawa, zobowiązania albo roszczenia strony, co znajduje właściwe zwieńczenie w kompetencji tego sądu do oddalenia odwołania, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia (art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.) albo zmiany zaskarżonej decyzji w całości lub w części i orzeczenia co do istoty sprawy - art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2022 r., (...) 120/21, LEX nr 3419431).

Zgodnie z art. 477 ⁸ § 1 k.p.c. do właściwości sądów okręgowych należą sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów rejonowych.

Stosownie do treści art. 476 § 2 k.p.c. przez sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozumie się sprawy, w których wniesiono odwołanie od decyzji organów rentowych, dotyczących: ubezpieczeń społecznych, emerytur i rent, innych świadczeń w sprawach należących do właściwości Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, świadczeń odszkodowawczych przysługujących w razie wypadku lub choroby pozostających w związku ze służbą wojskową albo służbą w Policji, Straży Granicznej, (...) Marszałkowskiej, Służbie C.-Skarbowej, Państwowej Straży Pożarnej, Biurze Ochrony Rządu, Służbie Ochrony Państwa, Służbie Więziennej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego oraz Centralnym Biurze Antykorupcyjnym.

W § 3 art. 476 k.p.c. postanowiono zaś, że przez sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozumie się także sprawy wszczęte na skutek niewydania przez organ rentowy decyzji we właściwym terminie, a także sprawy, w których wniesiono odwołanie od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, sprawy o roszczenia ze stosunków prawnych między członkami otwartych funduszy emerytalnych a tymi funduszami lub ich organami oraz sprawy ze stosunków między emerytami lub osobami uposażonymi w rozumieniu przepisów o emeryturach kapitałowych a Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z pkt 1 § 4 art. 476 k.p.c. przez organy rentowe rozumie się jednostki organizacyjne Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, właściwe do wydawania decyzji w sprawach świadczeń - właściwe do wydawania decyzji w sprawach, o których mowa w § 2.

Na mocy art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołania od decyzji organów rentowych lub orzeczeń wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności wnosi się na piśmie do organu lub zespołu, który wydał decyzję lub orzeczenie, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ lub zespół, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji lub orzeczenia.

W przepisie art. 477 ¹⁰ § 1 k.p.c. postanowiono, że odwołanie powinno zawierać oznaczenie zaskarżonej decyzji lub orzeczenia, zwięzłe przytoczenie zarzutów oraz wniosków i ich uzasadnienie oraz podpis ubezpieczonego albo osoby odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, albo przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika ubezpieczonego albo osoby odwołującej się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Z cytowanych wyżej przepisów Kodeksu postępowania cywilnego wynika, że ustawodawca nie przewiduje możliwości odwołania się od pisma informacyjnego ZUS. Dochodzenie przed sądem roszczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych, które nie było przedmiotem decyzji organu rentowego jest niedopuszczalne, z wyjątkiem przewidzianym w art. 477 ⁹ § 4 k.p.c. (nie mającego zastosowania w toku niniejszego postępowania), a treść decyzji, od której wniesiono odwołanie wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu (zob. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSN 2000/15/601; orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 1999 r., II UKN 204/99, OSN 2001/5/169). Sąd Okręgowy zważył także, że Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 września 2004 r. w sprawie II UK 473/03, wskazał, iż droga sądowa jest dopuszczalna (...) po zakończeniu postępowania przed organem rentowym wydaniem decyzji dotyczącej spraw wymienionych w art. 476 § 2 k.p.c., co oznacza, że nie od każdej decyzji tego organu przysługuje prawo wniesienia odwołania w tym trybie, z całą zaś pewnością odwołanie nie przysługuje w związku z przesłaniem ubezpieczonemu pisma o charakterze informacyjnym. Konsekwencją ustalenia w danej sprawie, że odwołanie nie inicjuje sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych w rozumieniu art. 476 § 2 i 3 k.p.c. w związku z art. 477 ⁸ k.p.c. jest równoznaczne z tym uznanie, że wniesione odwołanie nie dotyczy żądania rozstrzygnięcia sprawy cywilnej w rozumieniu art. 476 k.p.c. w związku z art. 1 k.p.c.

Uwzględniając powyższe rozważania, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że w realiach badanej sprawy, wbrew twierdzeniom strony pozwanej, zaskarżone przez odwołującego pismo Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 czerwca 2021 roku adresowane do odwołującego w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na opłacenie składki po terminie na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiące: styczeń, luty, marzec 2021 roku, nie jest pismem informacyjnym, lecz w istocie decyzją administracyjną.

Dokonując takiej oceny Sąd Okręgowy zważył, że w doktrynie i orzecznictwie podkreśla się, że forma, w jakiej orzeka organ o prawach i obowiązkach strony postępowania administracyjnego jest istotnym elementem aktu administracyjnego. Bez znaczenia jest nazwa. Kryterium decydującym - kwalifikującym akt organu do kategorii decyzji administracyjnej będzie zewnętrzne, władcze jednostronne rozstrzygnięcie o prawach lub obowiązkach jednostki spełniające posiadanie minimum elementów przewidzianych przez przepisy prawa procesowego.

Należy także wskazać, że przepisy art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stanowią, że Zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw, dotyczących w szczególności: 1) zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, 1a) ustalania płatnika składek, 2) przebiegu ubezpieczeń, 3) ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek, 3a) ustalania wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu tych składek, 4) ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, 5) wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych, od których to decyzji Zakładu przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.

W szczególności Sąd Okręgowy zważył, że analizowane pismo pozwanego organu rentowego zawierało: oznaczenie organu (ZUS), datę wydania (15 czerwiec 2021 roku), wskazanie adresata (ubezpieczony) i rozstrzygnięcie o istocie sprawy (odmowa wyrażenia zgody na opłacenie składki po terminie na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiące: styczeń, luty, marzec 2021 roku), w konkretnej sprawie dotyczącej konkretnej osoby, co oznacza, że w istocie stanowiło ono decyzję, od której wnioskodawca złożył odwołanie, które nie może być traktowana inaczej niż jako akt konkretyzacji indywidualnych praw i obowiązków jednostki. Przedmiotowe pismo Zakładu nosi cechy aktu administracyjnego zewnętrznego, gdyż jest jednostronnym władczym działaniem prawnym organu administracji, opartym na obowiązujących przepisach prawa, skierowanym do imiennie oznaczonego adresata, w związku z czym odpowiada kryteriom decyzji administracyjnej (por. wyrok NSA z dnia 11 lipca 1994 r., (...) SA 974/93, Legalis nr 38693).

Wobec powyższego, w ocenie Sądu Okręgowego, nie może budzić wątpliwości, że sporne pismo organu rentowego, co prawda bez oznaczenia wprost jako ,,decyzja”, lecz zaadresowane indywidualnie do skarżącego, w którym ZUS odmówił mu wyrażenia zgody na opłacenie składki po terminie na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiące: styczeń, luty, marzec 2021 roku było decyzją administracyjną.

Sąd Okręgowy uznał również, że w realiach niniejszej sprawy nie sposób uznać, że skarżący uchybił miesięcznemu terminowi do wniesienia od decyzji z dnia 15 czerwca 2021 roku odwołania.

Zgodnie z art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołanie od decyzji organu rentowego wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji. Odwołanie wniesione po upływie terminu, stosownie do § 3 art. 477 ⁹ k.p.c., sąd odrzuca, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się.

Z powołanego przepisu wynika jednoznacznie, że miesięczny termin do wniesienia odwołania rozpoczyna swój bieg od dnia doręczenia odpisu decyzji, a odwołanie winno być wniesione do organu, który skarżoną decyzję wydał. W przypadku stwierdzenia opóźnienia Sąd ma dyskrecjonalną możliwość potraktowania spóźnionego odwołania tak, jakby zostało wniesione w terminie. Może tego dokonać pod warunkiem uznania, że przekroczenie terminu nie jest nadmierne oraz że nastąpiło z przyczyn niezależnych od skarżącego. Obydwa te warunki muszą jednak wystąpić łącznie. Niespełnienie choćby jednego z nich przesądza o odrzuceniu odwołania / postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r. sygn. II UK 404/09, LEX nr 611422/.

Przesłanki upoważniające sąd do nieuwzględnienia przekroczenia terminu muszą zachodzić kumulatywnie, mają one charakter ocenny i zależą od całokształtu okoliczności sprawy, w związku z czym nie dadzą się one uogólnić.

Niespełnienie choćby jednej z tych przesłanek przesądza o odrzuceniu odwołania. To zaś oznacza, że nawet w przypadku stwierdzenia, że przekroczenie ustawowego terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się - w przypadku, gdy przekroczenie ustawowego terminu jest nadmierne - sąd obowiązany jest odrzucić odwołanie (por. postanowienie SN z 6.06. 2012 r., III UK 144/11, Legalis Nr 537289).

Do kwestii nadmierności opóźnienia niejednokrotnie odnosił się Sąd Najwyższy, przyjmując, że występuje ono, gdy wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego nastąpiło po upływie osiemnastu miesięcy od doręczenia jej odpisu albo po upływie trzynastu miesięcy od dnia wydania decyzji, albo po upływie sześciu miesięcy od dnia doręczenia decyzji organu rentowego (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 16.06.2020 r. (...) UK 319/19, Legalis Numer 2471211 i powołane tam orzecznictwo SN; taka ocena została zaaprobowana między innymi w wyrokach SN z 8.06.2004 r., III UK 45/04 oraz z 14.03.2014 r., II UK 340/13).

W realiach n/n sprawy nie może umknąć uwadze sądu fakt, iż organ rentowy nie zawarł w piśmie (decyzji) pouczenia o prawie i terminie do złożenia odwołania. Termin ten nie rozpoczął zatem biegu. Dodatkowo ponieważ pismo nie było doręczane listem poleconym nie istnieje możliwość ustalenia kiedy wnioskodawca je odebrał, a zatem nie można ustalić kiedy mógłby upłynąć miesięczny termin do złożenia odwołania. Wiemy jedynie, że na przedmiotowej decyzji z dnia 15 czerwca 2021 roku widnieje adnotacja: przekazano do wysłania: 16.06.2021 r. Odwołanie zaś wniesione zostało w dniu 23 sierpnia 2021 roku.

Gdyby jednak nawet uznać, iż termin ten rozpoczął bieg i upłynął po około miesiącu od daty wysłania to i tak należałoby uznać, iż zachodzą podstawy do jego przywrócenia.

Wobec całokształtu okoliczności sprawy wniesienie odwołania przez wnioskodawcę z uchybieniem terminowi, nastąpiło - według Sądu - z przyczyn usprawiedliwionych przede wszystkim z powodu braku pouczenia. Nadto wobec otrzymania przez wnioskodawcę informacji o tym, że zgoda na opłacenie składki po terminie na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiące: styczeń, luty, marzec 2021 roku nie została przez ZUS wyrażona, odwołujący zwrócił się do ZUS o wydanie ostatecznej decyzji w sprawie podlegania przez niego dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 stycznia 2021 roku do nadal z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Skoro ubezpieczony oczekiwał na wydanie przez organ rentowy w tym przedmiocie decyzji, logicznym jest że w tamtym momencie nie widział potrzeby, aby odwołanie od decyzji z dnia 15 czerwca 2021 roku redagować, tym bardziej, że pismem z dnia 28 czerwca 2021 roku organ rentowy poinformował go, że wszczął w tej sprawie wyjaśniające postępowanie administracyjne. Dopiero gdy wydana została decyzja, która jak się okazało rzutowała negatywnie na kwestię podlegania przez ubezpieczonego dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w spornym okresie, wnioskodawca zakwestionował ją wraz z decyzją z dnia 15 czerwca 2021 roku – wniósł od nich odwołania do sądu.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu w niniejszej sprawie zaistniały podstaw do przyjęcia, że opóźnienie w złożeniu odwołania od decyzji z dnia 15 czerwca 2021 roku nastąpiło z przyczyn niezależnych od wnioskodawcy, wobec czego spełnione zostały podstaw, aby przystąpić do merytorycznego badania zaskarżonej decyzji, a tym samym brak jest podstaw do uwzględnienia wniosku pozwanego o odrzucenie odwołania.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie, na swój wniosek, ubezpieczeniu chorobowemu.

Kwestia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu została uregulowana w art. 11 ustawy systemowej. Jak wynika z ustępu 1 tego przepisu, prowadzenie działalności gospodarczej nie stanowi tytułu do podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu. Osoby prowadzące działalność gospodarczą (tak jak wnioskodawca) podlegają ubezpieczeniu chorobowemu na zasadzie dobrowolności na swój wniosek, jednakże pod warunkiem podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym z tego tytułu.

Stosownie do art. 14 ust. 1 i 1a ustawy systemowej, objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony.

Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4 ustawy systemowej, czyli w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia.

Z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej (w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2021 roku) wynika, że płatnik składek, będący osobą fizyczną opłacającą składkę wyłącznie za siebie, przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca.

Stosunek dobrowolnego ubezpieczenia społecznego powstaje na skutek wyrażenia przez uprawniony podmiot woli podlegania ubezpieczeniu ujawnionej we wniosku o objęcie ubezpieczeniem tj. zgłoszeniu się do ubezpieczenia o charakterze prawnokształtującym (konstytutywnym).

Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku (art. 14 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), po którym, w czasie trwania ubezpieczenia, jego podmiot, jako płatnik składek, obciążony jest obowiązkiem opłacenia i deklarowania składek na ubezpieczenie społeczne w terminie oraz w prawidłowej wysokości. Z treści przepisu art. 14 ust. 1 tej ustawy w sposób oczywisty wynika, że nie jest możliwe objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym bez wniosku oraz od wcześniejszej daty, niż data, w której wniosek został zgłoszony. Nie można przyjąć dorozumianego oświadczenia zainteresowanego o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, gdyż brak do tego podstaw /tak Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 18 maja 2016 roku, III AUa 1704/15, LEX nr 2071300/.

Ustanie dobrowolnego ubezpieczenia następuje natomiast na skutek upadku tytułu podlegania ubezpieczeniu, ale też - właśnie ze względu na jego dobrowolność - może być konsekwencją działania samego ubezpieczonego. Ustawa przewiduje ustanie ubezpieczenia w związku zaprzestaniem opłacania składek powiązanego z wnioskiem o wyłączenie z ubezpieczenia oraz ex lege, wskutek samego tylko nieopłacenia składki w terminie.

Według art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej (w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2021 roku), w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7 i 10, ubezpieczenie dobrowolne ustaje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie należnej składki.

Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 14 ust. 2 ustawy systemowej ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1 ustają:

1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia w którym wniosek został złożony,

2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie (...) w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie (...),

3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

Należy zauważyć, że art. 14 ustawy systemowej wymienia trzy, niezależne od siebie okoliczności, przy zaistnieniu których ustaje ubezpieczenie, czyli :

1. z woli płatnika na jego wniosek;

2. z powodu nieopłacenia składki należnej za jeden miesiąc;

3. wobec ustania tytułu podlegania ubezpieczeniu.

Z uwagi na nieopłacenie składki w terminie ustaje ubezpieczenie z mocy samego prawa. W takiej sytuacji nie jest potrzebne cofanie wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

Oczywistym jest, że przez pojęcie nieopłacenia składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne należy rozumieć nie tylko nie opłacenie tej składki w ogóle, jak również i jej opłacenie z uchybieniem terminu. Osoba składająca wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym i oczekująca świadczeń od organu rentowego, zobowiązana jest do opłacania składek na to ubezpieczenie w terminie i we właściwej wysokości /podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie, III AUa 1514/99, OSA 2001/4/15/.

Przymiotem wszelkich ubezpieczeń dobrowolnych jest to, że ubezpieczenie takie jest kontynuowane, jeżeli składki na to ubezpieczenie są opłacane w terminie i we właściwej wysokości.

Podkreślić należy, że kwestia zgody, bądź odmowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na opłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie nie wymaga wydania przez organ rentowy decyzji. Ustawa systemowa przewidziała bowiem wydawanie decyzji w sprawach objętych przepisem art. 83 ust. 1, jak również w innych konkretnie wymienionych sprawach, określonych w przepisach ustawy. W tych sprawach ustawa zastrzega dla ubezpieczonych (płatników) prawo do odwołania się od wydanej decyzji do właściwego Sądu.

Decyzja w przedmiocie przywrócenia terminu do opłacenia składek pozostawiona została wprawdzie do uznania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, niemniej jednak nie może być ona całkowicie dowolna, a powinna uwzględniać okoliczności konkretnej sprawy, zwłaszcza przyczyny uchybienia terminu. Decyzja taka podlega kontroli sądowej. W ustawie przesłanką "wyrażenia zgody" na opłacenie składki po terminie jest wystąpienie "uzasadnionych przypadków". Przyznanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych uznania w uwzględnieniu lub nieuwzględnieniu wniosku o wyrażenie zgody nie jest zatem niczym nieskrępowane. Przyznana kompetencja winna być wykonywana według sprawdzalnych, sprawiedliwych kryteriów. W doktrynie prawa administracyjnego przyjmuje się, że uznaniowość decyzji nie oznacza dowolności w ich podejmowaniu. Użyte w przepisie art. 14 ust. 2 pkt 2 określenie "może" nie oznacza pełnej dowolności. Nie ma przy tym znaczenia, czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje odrębną decyzję, czy też rozstrzyga daną kwestię jako przesłankę wydania decyzji o określonej treści. W tym drugim przypadku, w razie poddania decyzji kontroli sądowej, badanie obejmuje wszystkie okoliczności, także te, które stanowiły przesłanki zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Należy wskazać, że przesłanki stanowiące o możliwości przywrócenia terminu do opłacenia składek są całkowicie odmienne, od przywrócenia terminu w rozumieniu art. 168 k.p.c., który to termin do dokonania czynności procesowej może być przywrócony, jeżeli strona uchybiła terminowi bez swojej winy. W powoływanym przepisie brak jest takiej przesłanki, a zatem należy domniemywać, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych może przywrócić termin do opłacenia składki, w zależności od stanu faktycznego, również w sytuacji, gdy jej nieopłacenie nastąpiło np. z winy nieumyślnej ubezpieczonego, chociażby w postaci lekkomyślności.

Jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 grudnia 2015 roku, sygn. akt II UK 443/14, o braku wątpliwości, że ubezpieczenie ustaje, gdy składka nie jest opłacona, musi zdecydować zawsze ocena, czy przyczyna ustania ubezpieczenia leży w niezasileniu funduszu ubezpieczeniowego, w wywołaniu w nim braku, czy jest wynikiem woli osoby ubezpieczonej, jako rezygnacji z ubezpieczenia. Oczywiście, przyczyny wynikające z systemu zdefiniowanej składki i dobrowolności ubezpieczenia zbiegają się, jednak za przeważającą trzeba przyjąć wolę ubezpieczonego. Brak składki wpływa na prawo do świadczeń przyszłych, tymczasem opłacanie składki stwarza domniemanie woli powstania i trwania ubezpieczenia dobrowolnego. Zaprzestanie opłacania składki należy potraktować jako wyraz dorozumianego wystąpienia z ubezpieczenia a contrario, gdy przystąpienie do opłacania składek uważa się za dorozumiane złożenie wniosku o objęcie ubezpieczeniem dobrowolnym (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2001 roku, II UKN 439/00, OSNP 2003 Nr 7, poz. 181, z dnia 3 lutego 1989 roku, II URN 299/99, niepubl. oraz z dnia 16 sierpnia 2005 roku, (...) UK 376/04, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 195, z aprobującą glosą I. Sierockiej, OSP 2007 nr 7-8, poz. 95). Ustanie ubezpieczenia chorobowego wiąże się więc z elementem woli ubezpieczonego co do trwania ubezpieczenia, która jest podstawą ubezpieczenia. Ustanie ubezpieczenia ze względu na nieopłacenie składki nie może być uznawane za jakiś szczególny rodzaj kary (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2015 roku, II UK 443/14, LEX nr 1962525).

Sąd Okręgowy zgadza się także w pełni z poglądem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku wyrażonym w wyroku z dnia 4 grudnia 2018 roku (sygn. akt III AUa 640/18, że istnieją także racje systemowe uzasadniające interpretację skutku określonego w art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z uwzględnieniem woli ubezpieczonego, jako przesłanki ustania ubezpieczenia w zgodzie z celem jego czynności. Jeżeli taka jest wola ubezpieczonego, to nie może jej być przeciwstawiona decyzja organu ubezpieczeń społecznych o odmowie przyjęcia uzupełnienia składki w późniejszym terminie. Deklaratoryjna decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w przedmiocie zgody na późniejsze opłacenie składki, której skutek polega na zniwelowaniu faktu ustania ubezpieczenia, w tym wypadku potwierdza jedynie uprawnienia danej osoby (por. K. Antonów, Dobrowolne i kontynuowane ubezpieczenia społeczne, PUSiG 2001 nr 11, s. 3; T. Bińczycka, Dobrowolne ubezpieczenie społeczne w polskim systemie prawnym, PUSiG 1997 nr 5, s. 25).

Jak wynika z poczynionych ustaleń, wnioskodawca złożył do ZUS wnioski o zwolnienie z opłacania należności z tytułu składek należnych za okres od listopada 2020 roku do stycznia 2021 roku, do których złożenia był uprawniony bowiem gwarantowały mu to przepisy obowiązujące w ramach tarczy antycovidowej. Kluczowym jest jednak to, że żaden ze złożonych przez wnioskodawcę wniosków nie został rozpatrzony przed nadejściem terminu do zapłaty składek za poszczególne miesiące (nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca), bowiem pismem z dnia 11 stycznia 2021 roku ZUS zwolnił wnioskodawcę jedynie z obowiązku opłacania należności z tytułu składek za listopad 2020 roku, co do zaś składek za grudzień 2020 r. i styczeń 2021 r. decyzją z dnia 19 lutego 2021 roku ZUS odmówił skarżącemu prawa do zwolnienia z ich opłacania. Wnioskodawca pozostawał w przekonaniu, że zostanie zwolniony za cały wnioskowany okres, a nie tylko za listopad 2020 roku, dlatego też zaniechał opłacania składek za kolejne miesiące – luty i marzec 2021 roku – co konsekwentnie podkreślał w swoich zeznaniach. W tym miejscu należy podkreślić, że zwolnienie z opłacania należności z tytułu składek o którym mowa powyżej stanowiło pomoc publiczną, która miała na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, o której mowa w Sekcji 3.1 Komunikatu Komisji – Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii (...)19 (Dz.U. UE C 91 z 20.02.2020 r. z późn.zm.). Ocena stanowiska prezentowanego w toku postępowania przez organ rentowy prowadzi jednak do konkluzji, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w związku z nieopłaceniem przez wnioskodawcę składki na ubezpieczenie chorobowe w terminie ustawowo przewidzianym, wyłączył z ubezpieczenia chorobowego odwołującego się od miesiąca stycznia 2021 roku, a następnie w lutym 2021 roku i w marcu 2021 roku.

Zdaniem Sądu, ubezpieczony swym zachowaniem nie wyraził w sposób dostateczny woli dokonania czynności prawnej przypisanej mu przez organ rentowy, czyli wyłączenia go z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Kierowanie się w tym względzie nadmiernym rygoryzmem byłoby nieuprawnione, tym bardziej, że organ rentowy przyjmował opłacone przez ww. składki za sporny okres, mimo że wyszedł z założenia, że w tym czasie nie podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Nie sposób zatem uznać, że wnioskodawca działał z zamiarem „oszukania” systemu ubezpieczeń społecznych, czy jak wskazano powyżej chęcią wyłączenia z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Reakcja organu rentowego na sytuację wnioskodawcy jest niesprawiedliwa, nieuwzględniająca całokształtu jego sytuacji w tamtym okresie i nie została poparta żadnymi jasno sprecyzowanymi przesłankami. Tymczasem ubezpieczony wskazywał przyczyny opłacenia składki po terminie i współdziałał w wyjaśnianiu tej sytuacji. Po tym jak otrzymał decyzję z dnia 19 lutego 2021 roku, udał się do siedziby ZUS, poinformowano go, że najlepszym wyjściem z zaistniałej sytuacji będzie opłacenie zaległych składek i złożenie wniosku o wyrażenie zgody na ich opłacenie po terminie, co też uczynił.

W doktrynie wskazuje się, że z teoretyczno-prawnego punktu widzenia charakter instytucji zgody na opłacenie składki po terminie stanowi sui generis uznanie administracyjne, co nie oznacza jednak przyznania ZUS niczym nieskrępowanego uznania w uwzględnieniu lub nieuwzględnieniu wniosku ubezpieczonego, a powinna być ona podejmowana na podstawie sprawdzalnych i sprawiedliwych kryteriów i po przeprowadzeniu postępowania dowodowego (zob. wyrok SA w Gdańsku z 13.2.2013 r., III AUA 1390/12 oraz wyrok SA w Krakowie z 22.1.2013 r., III AUa 1024/12). Decyzja taka podlega zaskarżeniu do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w trybie art. 83 ustawy systemowej (por. wyrok SN z 7.11.2001 r., II UKN 577/00 oraz wyrok SN z 8.8.2001 r., II UKN 518/00).

Należy stanąć na stanowisku, że zgoda na uiszczenie składki po terminie na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy nie wiąże się z koniecznością wystąpienia szczególnie uzasadnionego, wyjątkowego przypadku, czy szczególnie uzasadnionych okoliczności, lecz w każdym przypadku, gdy nieopłacenie składki w terminie jest obiektywnie usprawiedliwione. Przepis ten nie powinien być interpretowany z nadmiernym rygoryzmem, tak, aby każde uchybienie terminowi opłacenia składki prowadziło niejako automatycznie do wyłączenia z ubezpieczenia, bez względu na zaistniałe okoliczności. W każdym przypadku wyrażenie zgody na uiszczenie składek po terminie powinno zależeć od oceny indywidualnych okoliczności danej sprawy (por. wyrok SN z 19.1.2016 r., (...) UK 35/15 oraz wyrok SA w Białymstoku z 5.12.2017 r., III AUa 623/17). Można przy tym dodać, że inaczej należy oceniać sytuację, w której ubezpieczony nie uiszcza składek w ogóle, a inaczej opłacenie składek po terminie, które zostaje niezwłocznie naprawione (por. wyrok SA w Łodzi z 19.9.2013 r., III AUa 1875/12 i wyrok SA w Rzeszowie z 19.3.2015 r., III AUa 380/14). Tylko zaniechanie zapłaty składki w terminie wyraża wolę zaprzestania podlegania ubezpieczeniu, zaś opłacenie składki wiąże się z wolą jego kontynuowania i dlatego nawet opłacenie składki w niższej od należnej wysokości bądź z niewielkim opóźnieniem, z przyczyn usprawiedliwiających ten fakt, nie rodzi skutku powodującego ustanie ubezpieczenia chorobowego (por. wyrok SA w Białymstoku z 6.4.2020 r., III AUa 673/19). Na niekorzyść wnioskodawcy nie może również przemawiać fakt, że już wcześniej korzystał z dobrodziejstwa tej instytucji w styczniu 2020 roku, a wcześniej miało to miejsce kilka lat wcześniej bo w 2015 roku.

Wnioskodawca nigdy nie zamierzał rezygnować z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Nawet gdyby przyjąć, że zachowanie skarżącego było nacechowane lekkomyślnością, to i tak uzasadnia przywrócenie terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiąc styczeń 2021 roku, która ostatecznie została uiszczona w częściach: 10 marca 2021 roku, 12 kwietnia 2021 roku, 17 maja 2021 roku, za miesiąc luty 2021 roku i marzec 2021 roku w dniu 17 maja 2021 roku

Ponieważ w przypadku wnioskodawcy zachodzi uzasadniony przypadek, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy, w rezultacie, mimo opłacenia składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie, nie doszło do ustania tego ubezpieczenia, ponieważ zaistniał "uzasadniony przypadek", usprawiedliwiający ten stan. Nie budzi żadnych wątpliwości, iż wola ubezpieczonego dotycząca kontynuowania podlegania ubezpieczeniom społecznym i okoliczności towarzyszące spornym zdarzeniom nie powinny być kwestionowane i powinny być wzięte przez organ rentowy pod rozwagę.

Dlatego też Sąd, na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 15 czerwca 2021 roku i przywrócił wnioskodawcy termin do opłacenia składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za styczeń, luty, marzec 2021 roku oraz zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 21 lipca 2021 roku i ustalił, że wnioskodawca podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od dnia 1 stycznia 2021 roku o czym orzekł w punkcie 1 i 2 sentencji wyroku.

Odnośnie złożonych przez wnioskodawcę odwołań od decyzji ZUS z dnia 15 marca 2021 roku, 5 maja 2021 roku, 11 maja 2021 roku, 7 lipca 2021 roku, 14 lipca 2021 roku, 15 lipca 2021 roku, z dnia 27 lipca 2021 roku podkreślić należy, że wszczynające postępowanie sądowe odwołanie od decyzji w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych pełni rolę pozwu, stąd też w sytuacji, gdy o to samo roszczenie między tymi samymi stronami sprawa jest w toku lub została już prawomocnie osądzona, Sąd powinien odwołanie odrzucić na podstawie art. 199 § l pkt 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy nie był władny do tego, aby odwołania od w/w decyzji rozpoznawać w niniejszym postepowaniu, procedowanie w ich przedmiocie doprowadziłoby do naruszenia art. 379 pkt 3 k.p.c. oraz nieważności postępowania w tym zakresie, albowiem skarżący zdążył już wcześniej złożyć od nich odwołania, które zostały przekazane w dniu 21 września 2021 roku do Sądu Rejonowego dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi i są rozpoznawane w sprawie o sygn. akt X U 712/21. Postanowieniem z dnia 7 października 2021 roku postępowanie w w/w sprawie zostało zawieszone na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. do czasu prawomocnego zakończenia niniejszego postępowania.

Zgodnie z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd odrzuci pozew jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona.

W judykaturze zwraca się uwagę na to, że podstawy do odrzucenia odwołania niewątpliwie zachodzą wówczas, gdy odwołanie zostało wniesione od decyzji już wcześniej skarżonej odwołaniem, stąd też w punkcie 3 sentencji wyroku Sąd Okręgowy na podstawie art.199 § 1 pkt 2 k.p.c. odwołania od pozostałych wniesionych przez skarżącego decyzji ZUS odrzucił.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 4 sentencji wyroku biorąc pod uwagę treść art. 98 § 1 k.p.c. Na rozprawie w dniu 13 lipca 2023 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł złożone odwołanie w całości, w zakresie wszystkich decyzji (łącznie odwołanie zostało wniesione od 9 decyzji ZUS). Odwołanie wnioskodawcy było zasadne w odniesieniu do 2 z 9 zaskarżonych przez niego decyzji. Wobec tego Sąd zasądził od wnioskodawcy na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kwotę 1260 zł (7 x 180 zł) tytułem kosztów zastępstwa procesowego . Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika ZUS Sąd ustalił w oparciu § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.0.265).

W punkcie 5 sentencji wyroku Sąd przyznał ze Skarbu Państwa kasy Sądu Okręgowego w Łodzi adwokatowi P. R. łączną kwotę 1992,60 złotych (221,40 zł, w tym kwota 41,40 zł podatku VAT x 9) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o adwokaturze (Dz.U.2022.1184), koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponosi Skarb Państwa albo jednostka samorządu terytorialnego, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił stosownie do treści § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2019.0.18 t.j.). Wartość przyznanego wynagrodzenia zwiększono zaś o kwotę podatku od towarów i usług wyliczoną według stawki podatku obowiązującej dla tego rodzaju czynności na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług (§ 4 ust.3).