Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31.10.2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu w okresie od dnia 01.06.2023 r. do 31.07.2023 r. i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od dnia 01.06.2023 r. do 31.07.2023 r.

W ocenie ZUS ubezpieczona podjęła nieskutecznie próby udokumentowania wznowienia przez siebie od 1.06.2023 r. działalności oraz przystąpienia do ubezpieczeń społecznych jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, w tym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego na krótko przed powstaniem niezdolności do pracy w związku z urodzeniem dziecka oraz wystąpieniem o zasiłek macierzyński od 29 lipca 2023 r. do 16 grudnia 2023 r., co świadczyło wyraźnie o zamiarze uzyskania przez nią wyłącznie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Zdaniem ZUS ubezpieczona niewątpliwie podejmowała pewne czynności, o czym świadczyć miały przedłożone przez nią na etapie postępowania wyjaśniającego faktury czy rachunki, działań tych jednak nie można rozpatrywać w kategoriach zorganizowanej i ciągłej działalności. Nie bez znaczenia też zdaniem organu rentowego pozostawał fakt, że dotychczas jako osoba prowadząca działalność gospodarczą ubezpieczona nigdy nie deklarowała wyższych postaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne niż urzędowe. Korzystała z ulg w ich opłacaniu np. "mały ZUS plus". Z ulgi tej A. K. korzystała przed zgłoszeniem wznowienia wykonywania działalności gospodarczej od 1 czerwca 2023 r. Po raz pierwszy zadeklarowała wyższą niż obowiązująca ją podstawę wymiaru składek po wznowieniu działalności tj. od 1 czerwca 2023 r. Również ta okoliczność w opinii ZUS przemawiała jednoznacznie za tym, że wznowienie w w/w dacie przez ubezpieczoną wykonywania działalności miało jedynie na celu uzyskanie przez nią wysokich świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

(decyzja – k. 93-97 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji złożyła A. K. kwestionując uznanie przez ZUS za niewiarygodne okoliczności prowadzenia przez nią w spornym okresie pozarolniczej działalności gospodarczej.

W uzasadnieniu wnioskodawczyni podniosła, że od lutego 2016 roku prowadzi kancelarię radcowską na zasadzie swobody działalności gospodarczej, określoną przepisami i kodeksem etyki wolnego zawodu jakim jest radca prawny. Podkreśliła, że w/w decyzja ZUS została wydana w oparciu o błędne ustalenia faktyczne bowiem powyższa działalność zawsze była przez nią wykonywana (również w kwestionowanym przez ZUS okresie) w sposób ciągły, we własnym imieniu i w celu zarobkowym, a przede wszystkim w sposób faktyczny w przeciwieństwie do tego co ZUS próbował kontestować w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. W dalszej części ubezpieczona podała, że wykonywanie zawodu radcy prawnego może przybierać różne formy: od konsultacji prawnych, sporządzania pism procesowych, a skończywszy na występowaniu przed sądami czy organami administracji publicznej. Wnioskodawczyni wyjaśniła, że klientów pozyskuje zazwyczaj poprzez rekomendację oraz funkcjonującą stronę internetową swojej kancelarii, zaś przyczyną wznowienia przez nią od dnia 1 czerwca 2023 r. działalności był fakt, że pomimo tego że była w ciąży czuła się jeszcze w tamtym okresie dobrze i nic nie wskazywało na to że może być inaczej. Podkreśliła, że miała chęci wykonywania swej działalności zawodowej, a także rychłą perspektywę pozyskania nowych klientów. Wskazała, że w tym zakresie podjęła zresztą pierwsze czynności przygotowawcze tj. jak rozmowy z klientami, wstępne zapoznanie z dokumentami czy wycena usług prawnych. Czynności te jednak,, jak zaznaczyła nie zawsze kończą się sfinalizowaniem pełnej usługi prawnej, z czym ubezpieczona liczyła się, bowiem jest to również jeden z elementów charakteryzujących specyfikę prowadzonej przez nią działalności tj. w zakresie wolnego zawodu. Wnioskodawczyni nie zgodziła się z twierdzeniami ZUS jakoby formalne posiadanie przez nią wpisu do ewidencji działalności gospodarczej oraz rozliczanie i opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne miało jedynie na celu umożliwienie jej skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Skarżąca przytoczywszy art. 10 ust 1 ustawy Prawo przedsiębiorców w konkluzji stwierdziła, że organ rentowy wydając decyzję w/w kształcie jawnie naruszył norm prawną zawartą w tym przepisie błędnie uznając, że nie podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od dnia 01.06.2023 r. do 31.07.2023 r.

(odwołanie – k. 3-5)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację tożsamą jak w zaskarżonej decyzji. Nadto wniósł o zasądzenie od wnioskodawczyni kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że odwołująca nie załączyła do odwołania żadnych nowych dowodów, ani nie podniosła argumentów tego rodzaju, które mogłyby skutkować zmianą spornej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 22-23)

Na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 18.06.2024 r. e-protokół (...):19:38-01:32:15 – płyta CD – k. 224)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. K. posiada wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej ( (...)) z datą rozpoczęcia wykonywania działalności od 2 lutego 2016 r. pod nazwą Kancelaria Radcy Prawnego A. K. z siedzibą w Ł., ul. (...) T. K. nr 59/61, lok. 502, 90-514. Przedmiotem przeważającej działalności gospodarczej (kod (...)) jest działalność prawnicza.

W okresie od 1 lipca 2022 r. do 4 września 2022 r. oraz od 1 października 2022 r. do 31 maja 2023 r. ubezpieczona zgłosiła zawieszenie wykonywania działalności.

Przed 1.06.2023 r. wnioskodawczyni nigdy nie deklarowała jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą wyższych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne niż urzędowe.

Na okres od 1 czerwca 2023 r. do 31 lipca 2023 r. ubezpieczona ponownie zgłosiła się (wznowiła) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z podstawą wymiaru składek za czerwiec 2023 r. (pełny miesiąc) w wysokości 17 337 zł.

Od 1 sierpnia 2023 r., według informacji znajdujących się w (...), wnioskodawczyni ponownie zawiesiła prowadzenie działalności gospodarczej i wyrejestrowała się z ubezpieczeń.

Z analizy konta Odwołującej wynika, że zgłosiła się ona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność:

- w okresie od 2 lutego 2016 roku do 29 maja 2019 roku z podstawami w wysokości 555 zł w roku 2016, 600 zł w 2017 roku, 630 zł w I kwartale 2018 roku, 2.665,80 zł od marca 2018 roku do grudnia 2018 roku, 1.368,73 zł w okresie od stycznia do 29 maja 2019 roku,

- w okresie od 2 lutego 2021 roku do 1 lipca 2022 roku z podstawą wymiaru składek w wysokości 1.319,33 zł w roku 2021 i 903 zł - od stycznia do końca czerwca 2022 roku.

(wykaz zawieszeń i wznowień działalności – k. 83-85 akt ZUS, wypis z (...) k. 87-87 verte akt ZUS, k. 79-79 verte akt ZUS, dane o zgłoszeniach do ubezpieczeń – k. 89, dane o podstawach wymiaru składek – k. 91 załączonych do sprawy akt organu rentowego, wypis z (...) k. – k. 24-24 verte, wydruki z (...) k. 54-63, (...) P (...) k. 214-215, zeznania świadka M. P. na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):43:21 – 00:44:57 i 00:45:11 – 01:03:49 – płyta CD – k. 224)

Z informacji o wysokościach przychodów i kosztów zapisanych w księdze przychodów i rozchodów prowadzonej przez wnioskodawczynię w związku z pozarolniczą działalnością gospodarczą wynika, że :

- za rok 2022 r. – osiągnęła przychody w wysokości 21 574,64 zł; koszty – łącznie 11.304,14 zł. Od października 2022 r. do grudnia 2022 r. wnioskodawczyni nie osiągnęła żadnych przychodów.

(wykaz przychodów – k. 15-17 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W okresie od października 2022 r. do grudnia 2022 r. wnioskodawczyni z tytułu prowadzonej przez siebie działalności ponosiła koszty tj. czynsz, opłaty telefoniczne. Zapisów o tym nie dokonuje się jednak w księdze przychodów i rozchodów, kiedy działalność pozostaje zawieszona. Adnotację o tym uzupełnia się w księdze przychodów i rozchodów w momencie wznawiania działalności.

(zeznania świadka M. P. na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):46:54- 00:54:49 – płyta CD – k. 224)

Wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnych faktur przychodowych za rok 2023.

(okoliczność bezsporna)

Za rok 2023 wnioskodawczyni przedstawiła dwie faktury za usługi biura księgowego nr (...), dwie faktury operatora sieci komórkowej o nr (...) (data wystawienia: 05.06.2023 r.), nr (...) (data wystawienia: 05.07.2023 r.), fakturę za usługi internetowe o nr VAT (...) (data wystawienia: 10.07.2023 r.), dwie faktury dotyczące najmu lokalu o nr VAT 01/07/2023 (data wystawienia: 06.07.2023 r.), VAT 01/06/2023 (data wystawienia: 01.06.2023 r.), fakturę dokumentującą koszty przeglądu technicznego kasy rejestracyjnej o nr FA (...), fakturę otrzymaną z tytułu zakupu kawy o nr VAT (...) (data wystawienia: 26.06.2023 r.).

(faktury – k. 19-35 załączonych do sprawy akt organu rentowego

W dniu 1.04.2023 r. pomiędzy M. M. prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria Radcy Prawnego M. M. oraz M. G. prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...) Radcy Prawnego (zwanymi oddającymi w podnajem), a wnioskodawczynią prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria Radcy Prawnego A. K. (podnajemca), została zawarta umowa podnajmu lokalu użytkowego na czas nieokreślony od 1.04.2023 r.

§ 1 w/w umowy przewidywał, że na podstawie umowy najmu z dnia 31.03.2023 r. oddający w podnajem ma prawo użytkowania lokalu położonego w Ł. przy al. (...) T. K. nr 59/61, lok. 502 w celu prowadzenia działalności biurowej i usługowej w ramach prowadzenia działalności gospodarczej.

§ 2 natomiast wskazuje, że oddający w podnajem oddaje do używania lokal użytkowy opisany w § 1 w celu posługiwania się nim przez Podnajmującego jako: adresem swojej siedziby, adresem korespondencyjnym. Jednocześnie wskazano w ust. 2 , że oddający w podnajem zapewni obsługę korespondencji wyłącznie w zakresie przechowywania dostarczonych listowych przesyłek pocztowych i awiz listów poleconych. Podnajmująca we własnym zakresie zapewni odbiór swojej korespondencji pozostawionej w recepcji budynku biurowego (…) Oddający w podnajem jest zwolniony z wszelkiej odpowiedzialności za ewentualne szkody, w tym rzeczywiste straty oraz utracone korzyści powstałe z tytułu nie odbierania przez Podnajemcę przesyłek.

§ 4 w/w wskazywał, że ubezpieczona jako podnajemca zobowiązana była płacić czynsz w kwocie 70 zł + VAT w terminie do 10-tego każdego miesiąca.

§ 5 umowy stanowi, że Podnajemca przyjmuje do wiadomości, że w pomieszczeniach Oddającego w podnajem, gdzie zlokalizowany jest wynajmowany adres lokalu, nie mogą być prowadzone żadne kontrole, w tym kontrole odpowiednich organów i urzędów państwowych dotyczące działalności Najemcy (ZUS, Urzędy Skarbowe itp.) (ust. 1), nie ma prawa wprowadzania pod ten adres żadnego wyposażenia czy personelu (ust.2), nie może przenieść praw wynikających z niniejszej umowy na inny podmiot ( ust.3), ma prawo do nieodpłatnego umieszczenia szyldu z oznaczeniem podnajemcy w miejscu do tego wyznaczonym przez administratora budynku (…) ( ust. 4)

W okresie wcześniejszym skarżąca wynajmowała wskazane wyżej biuro razem z M. M. do marca 2023 r. To była umowa zawarta w 2020 lub 2021 r. między czterema osobami, a w marcu 2023 r. pomiędzy trzema. Najemcy płacili ok. 200 zł na osobę i skarżąca uczestniczyła w pokrywaniu tych kosztów. Już przez okres covidu tj. w latach 2020-2021 wnioskodawczyni pojawiała się w kancelarii rzadko i mówiła, że zmienia system i przechodzi na online. Jak wnioskodawczyni była w biurze to innej osoby tam nie było.

(umowa – k. 195-196)

W związku z powyższym M. M. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wystawiała na rzecz Kancelarii Radcy Prawnego A. K. faktury VAT tytułem podnajmu wskazanego lokalu użytkowego począwszy od kwietnia 2023 roku. Od każdej faktury odprowadzała podatek VAT i podatek dochodowy.

(pismo – k. 190, ewidencja sprzedaży VAT – k. 191-192, potwierdzenia przelewów na rachunek US – k. 193-194)

Wnioskodawczyni ze świadkiem M. M. znają się od 2012 r., spotykają się także prywatnie w celach towarzyskich.

(zeznania świadka M. M. na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):04:23 - 01:13:02 - płyta CD – k. 224)

W toku postępowania wnioskodawczyni przedstawiła skan korespondencji e-mail z dnia 23.06.2023 r. jaką prowadziła z potencjalnym klientem swej kancelarii. Z treści tej korespondencji wynikało, że ów potencjalny klient zwrócił się do wnioskodawczyni z zapytaniem o przeprowadzenie konsultacji prawnej. W odpowiedzi skarżąca zakomunikowała, że zapozna się w szczegółach i będzie w kontakcie z klientem na początku kolejnego tygodnia. Wówczas otrzymała informację od klienta, który stwierdziwszy, że sprawa, na którą wskazywał nie może czekać, zrezygnował z ewentualnych dalszych usług prowadzonej przez nią kancelarii. Warto zwrócić uwagę, że mail od klienta, zgodnie ze złożonym wydrukiem, dotarł do odwołującej w dniu 23 czerwca 2023 roku o g. 18.32, zaś odpowiedź na ten mail została wysłana w dniu 23 czerwca 2023 roku o g. 18.24.

(skan korespondencji e-mail – k. 78-79, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):16:49 – 01:19:38 – płyta CD – k. 224 w związku z e-protokół (...):02:04 – 00:24:14 – płyta CD – k. 224)

Wnioskodawczyni już w listopadzie 2020 roku oświadczyła lekarzowi w czasie wizyty, że planuje roczny wyjazd do Grecji.

(dokumentacja medyczna k 180)

W styczniu 2021 roku skarżąca wyjechała do Grecji, gdzie przebywała parę miesięcy, po czym wróciła do Polski i ponownie wyjechała do Grecji na parę miesięcy jeszcze w 2021 r. W 2022 roku odwołująca również przebywała w Grecji z przerwami na krótkie przyjazdy do Polski od tygodnia do trzech tygodni. W Polsce była w 2022 r. 5-6 razy. Przełom 2022/2023 wnioskodawczyni spędziła w Polsce i po świętach wróciła do Grecji. W 2023 r. wydaje się skarżącej, że była jeden raz w Polsce - wiosną przez tydzień lub dwa. Następnie ponownie wyjechała do Grecji i do końca ciąży pozostawała w Grecji, gdzie urodziła dziecko. Od czerwca 2023 r. skarżąca nie zdecydowałaby się na podróż do Polski, gdyż „w pewnym momencie ciąży nie jest już rekomendowana podróż samolotem”.

A. K. w momencie podjęcia zawieszonej działalności gospodarczej od 1 czerwca 2023 roku również przebywała w Grecji i nie przyjechała już do Polski w 2023 roku.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):16:49 – 01:19:38 – płyta CD – k. 224 w związku z e-protokół (...):02:04 – 00:36:40 – płyta CD – k. 224)

W latach 2020-2021 A. K. przesyłała księgowej dokumentację częściowo mailem, a częściowo kurierem. W latach 2022-2023 dokumentacja była przesyłana księgowej jedynie drogą mailową. W sprawach księgowych rozmawiały on line albo telefonicznie.

Początkowo wnioskodawczyni miała podpisaną umowę o pracę, a zatem z działalności gospodarczej była zgłoszona jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego. Przez pierwszy okres prowadzenia działalności była zgłoszona z najniższą możliwą podstawą wymiaru składek, później z podstawową – w 2022 roku podstawa składki wynosiła 903 zł, jedynie w czerwcu 2023 roku podstawa wymiaru składek została podniesiona do kwoty 17.337 zł, a wysokość składki wyniosła 5485,43 zł. Składka za lipiec nie była już brana do jakichkolwiek świadczeń, gdyż w lipcu skarżąca urodziła dziecko. Za lipiec wnioskodawczyni opłaciła składkę w kwocie 1316,54 zł. Jeżeli byłby przyznany A. K. zasiłek macierzyński to byłby on liczony od podstawy wymiaru jedynie za miesiąc czerwiec 2023 r.

(zeznania świadka M. P. na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):38:58 – 01:03:49 – płyta CD – k. 224)

W okresie od stycznia 2022 roku do stycznia 2024 roku wnioskodawczyni korzystała z usług placówki medycznej: Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Spółdzielni (...) w K..

(wydruk – k. 39, k. 101)

Z przeprowadzonego u ubezpieczonej badania ultrasonograficznego z dnia 22.12.2022 r,. służącego do oceny wczesnej ciąży wynika, że w jamie macicy widoczny był prawidłowo zagnieżdżony pęcherzyk ciążowy z zawiązkiem pojedynczego płodu, którego (...) 11 mm, co odpowiadało 7,1 hbd.

(wynika badania – k. 65, dokumentacja zdjęciowa – k. 66-70, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):16:49 – 01:19:38 – płyta CD – k. 224 w związku z e-protokół (...):02:04 – 00:24:14 – płyta CD – k. 224)

W okresie ciąży wnioskodawczyni dobrze się czuła, nie korzystała ze zwolnień lekarskich, nie była hospitalizowana aż do dnia porodu w klinice w S. w Grecji (29.07.2023 r.).

(dokumentacja medyczna – k. 96-97 verte, k. 159-185, zaświadczenie – k. 72-73, k. 76-77, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):16:49 – 01:19:38 – płyta CD – k. 224 – płyta CD – k. 224)

W dniu 29.07.2023 r. wnioskodawczyni urodziła dziecko. Ojcem dziecka jest D. C. - z zawodu adwokat, obywatel Grecji i w tym kraju również wykonujący swój zawód.

(odpis skrócony atu urodzenia – k. 64, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):16:49 – 01:19:38 – płyta CD – k. 224 w związku z e-protokół (...):24:53-00:31:42 – płyta CD – k. 224)

Wnioskodawczyni wystąpiła do ZUS z roszczeniem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego od 29 lipca 2023 r. do 26 lipca 2024 r.

(zaświadczenie – k. 57-59 verte, wniosek o zasiłek macierzyński – k. 61-69 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Od dnia 02.04.2024 r. wnioskodawczyni ponownie wznowiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej pod nazwą Kancelaria Radcy Prawnego A. K..

(wypis z (...) k. 124-125)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, aktach rentowych oraz na podstawie zeznań wnioskodawczyni oraz świadków. Sąd ocenił zeznania przesłuchanych w sprawie świadków jako wiarygodne w zakresie tak ustalonego stanu faktycznego. Sąd oparł się również na zeznaniach wnioskodawczyni co do okoliczności w zasadzie niekwestionowanych przez stroną przeciwną. Powyższe zeznania nie wywołały jednak zamierzonego przez odwołującą skutku w postaci udowodnienia prowadzenia przez nią działalności gospodarczej w spornym okresie.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy ostatecznie nie daje podstaw do stwierdzenia, że w zakwestionowanym przez ZUS okresie wnioskodawczyni faktycznie prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą Kancelaria Radcy Prawnego A. K. w rozumieniu obowiązujących przepisów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlega oddaleniu.

Aby rozstrzygnąć sporną w niniejszym postępowaniu kwestię należało dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2024.0.497), zwanej dalej ustawą systemową.

Zgodnie z art. 1 ustawy ubezpieczenia społeczne obejmują ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenia rentowe i ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ust 1 ustawy systemowej , obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Na podstawie art. 13 ust. 4 powołanej ustawy osoby fizyczne prowadzące działalność pozarolniczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Artykuł 11 ust. 2 ustawy stanowi zaś, że dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi prowadzące pozarolniczą działalność (w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5).

Na podstawie art. 36 ust. 1, ust. 3 i ust. 4 cytowanej ustawy każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych, w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób prowadzących działalność gospodarczą należy do tych osób.

Na podstawie zaś art. 66 ust. 1 pkt. 1c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 roku (Dz.U.2024.0.146) osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy wskazał, że wnioskodawczyni jedynie formalnie wznowiła prowadzenie działalności gospodarczej, wyłącznie w celu uzyskania wysokich świadczeń finansowanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z ciążą od zadeklarowanej podstawy wymiaru. Organ zakwestionował fakt prowadzenia działalności gospodarczej od 01.06.2023 r. do 31.07.2023 r. podnosząc, iż wnioskodawczyni nie wykazała w toku postępowania wyjaśniającego, że faktycznie rozpoczęła działalność gospodarczą po jej wznowieniu.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy ostatecznie nie daje podstaw do stwierdzenia, że w zakwestionowanym przez ZUS okresie wnioskodawczyni faktycznie prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą Kancelaria Radcy Prawnego A. K. w rozumieniu obowiązujących przepisów.

Tutejszy Sąd nie neguje, że wnioskodawczyni wykonuje wolny zawód radcy prawnego, natomiast istotne z punktu widzenia sprawy było ustalenie czy wnioskodawczyni rzeczywiście, jak wskazywał ZUS w treści zaskarżonej decyzji, nie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od dnia 01.06.2023 r. do 31.07.2023 r.

W tym celu Sąd dokonał kontroli prawidłowości decyzji organu rentowego z dnia 31.10.2023 roku.

W ocenie Sądu aktywności, które zdaniem wnioskodawczyni miały świadczyć o tym, że faktycznie w spornym okresie prowadziła działalność gospodarczą w sposób: ciągły, zorganizowany, w celu zarobkowym ostatecznie nie znalazły potwierdzenia w innych obiektywnych dowodach przeprowadzonych w sprawie.

Przede wszystkim należy podkreślić, że samo podjęcie działalności gospodarczej, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego, nie jest naganne, ani sprzeczne z prawem. Działalność gospodarcza dozwolona jest bowiem każdemu i na równych prawach, a przy braku definicji na czym ma polegać usługowa działalność gospodarcza nie można wprowadzać ograniczenia, które nie wynika z ustawy. Pomimo jednak braku ustawowego zakazu rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej przez kobietę w ciąży, na gruncie prawa publicznego dozwolona jest ocena, czy podejmowane przez taką ubezpieczoną czynności nie miały na celu tylko i wyłącznie pozorowania prowadzenia działalności gospodarczej. Istnieje bowiem taka ewentualność, że ubezpieczona rejestruje działalność w ewidencji nie mając rzeczywistej woli jej prowadzenia, a podjęte czynności na zewnątrz mają jedynie charakter fikcyjny, stwarzający pozory prowadzenia działalności i zamiaru jej prowadzenia, aby w przyszłości, po urodzeniu dziecka uzyskać stosowne świadczenia z ubezpieczeń społecznych.” (tak Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 12 grudnia 2018 r., III AUA 726/18, LEX nr 2617811).

W judykaturze i piśmiennictwie utrwalony jest pogląd, że obowiązkowe ubezpieczenie społeczne osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wynika z rzeczywistego prowadzenia tej działalności, a zatem o wyłączeniu z tego ubezpieczenia, decyduje faktyczne nieprowadzenie tej działalności. Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 646 ze zm.) działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. W poprzednim stanie prawnym, obowiązującym do dnia 29 kwietnia 2018 r., za działalność gospodarczą, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej uznawało się zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Z porównania wskazanych definicji wynika, że ustawodawca jako cechy konstytuujące działalność gospodarczą podkreśla jej zarobkowy i zorganizowany charakter, a także ciągłość prowadzenia działalności.

Formalne zarejestrowanie lub wyrejestrowanie działalności gospodarczej ma znaczenie w sferze dowodowej, lecz samo w sobie nie przesądza podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, gdyż decydujące znaczenie dla istnienia tego obowiązku ma faktyczne prowadzenie działalności, a nie posiadanie uprawnień do jej prowadzenia (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 lutego 2009 roku II UK 207/08).

Przedsiębiorcą jest tylko ten, kto wykonuje czynności powtarzalne i to w taki sposób, że tworzą one pewną całość, a nie stanowią oderwanego świadczenia czy też świadczeń określonych rzeczy lub usług (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 20 lipca 2015 roku III AUa 1339/14 i z 7 sierpnia 2019 roku III AUa 1312/18). W ocenie ciągłości istotny jest zamiar powtarzalności określonych czynności celem osiągnięcia dochodu. To zamiar powtarzalności w odniesieniu do aktywności (działalności) decyduje o pozytywnym lub negatywnym zaistnieniu przesłanki ciągłości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2014 r., I UK 103/14, LEX; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 kwietnia 2011 r., II OSK 333/11, LEX). Zamiar niekrótkiego prowadzenia działalności gospodarczej zależy od zachowania osoby podejmującej działalność gospodarczą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2014 r., akt I UK 235/13). Specyficzne cechy działalności gospodarczej, to zawodowy, a więc stały charakter, powtarzalność podejmowanych działań, podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania, uczestnictwo w obrocie gospodarczym.

W wyroku z dnia 6 kwietnia 2017 roku, II UK 98/16 Sąd Najwyższy stwierdził, że „zorganizowany charakter działalności gospodarczej oznacza wpisanie obranego rodzaju działalności w formalne ramy organizacyjne, które zasadniczo oznaczają np. ustanowienie określonej formy prawnej, utworzenie siedziby, zorganizowanie biura, bądź innych pomieszczeń do prowadzenia działalności, zatrudnianie pracowników i ustanowienie wewnątrzzakładowych uregulowań prawnych.

Z kolei w wyroku z 2 lipca 2019 r., I UK 100/18 (LEX nr 2688813) Sąd Najwyższy wskazał, że „ciągłość działalności gospodarczej ma dwa aspekty. Pierwszy to powtarzalność czynności, tak aby odróżnić prowadzoną działalność gospodarczą od jednostkowej umowy o dzieło lub zlecenia albo umowy o świadczenie usług, które same w sobie nie stanowią lub nie składają się jeszcze na działalność gospodarczą. Przejawem działalności gospodarczej nie są działania o charakterze sporadycznym, doraźnym, okazjonalnym lub incydentalnym. Drugi aspekt, to zamiar niekrótkiego prowadzenia działalności. [...] Wykonywanie działalności gospodarczej polega na powtarzalności podjętych działań, które podporządkowane są regułom zysku i opłacalności.”

Podstawą do powstania obowiązku ubezpieczenia w oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest zatem faktyczne wykonywanie działalności pozarolniczej, czyli rzeczywista działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Immanentną cechą prowadzenia we własnym imieniu działalności gospodarczej jest ponoszenie kosztów tej działalności, co wiąże się z prowadzeniem jej w sposób zorganizowany (a więc wymagający też nakładów umożliwiających taką aktywność). O zorganizowaniu działalności gospodarczej nie świadczy jej forma organizacyjno-prawna polegająca na dokonaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej czy rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Organizacji tej nie można sprowadzać wyłącznie do płaszczyzny formalnej, gdyż ma ona swoje odzwierciedlenie również w płaszczyźnie materialnej. Zorganizowanie działalności gospodarczej w płaszczyźnie materialnej odbywa się przykładowo przez: zapewnienie kapitału, lokalu, środków biurowych, maszyn, sprzętu, technologii, zatrudnienie pracowników, przedsięwzięcie działań o charakterze marketingowym (informacja, reklama) oraz przez podejmowanie działań zmierzających do uzyskania i utrzymania wymaganych kwalifikacji niezbędnych ze względu na rodzaj wykonywanej działalności (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10 lutego 2016 r., I UK 65/15, LEX nr 2118451; z dnia 16 lutego 2016 r., I UK 77/15, LEX nr 2000382 i z dnia 21 kwietnia 2021 r., (...) 43/21, niepublikowany).

Należy także wskazać, iż zgodnie z treścią art.43 ¹ k.c. przedsiębiorcą jest osoba fizyczna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. W polskim prawie nie ma wymogu, aby działalność gospodarcza była prowadzona wyłącznie osobiście.

Prowadzenie działalności gospodarczej o tyle stanowi tytuł podlegania ubezpieczeniom, o ile faktycznie ubezpieczony działalność tę wykonuje.

Przesłanka wykonywania działalności gospodarczej w sposób ciągły nie jest rozumiana jako konieczność jej wykonywania bez przerwy, lecz jako zamiar powtarzalności, określonych czynności, w odróżnieniu od ich przypadkowości, sporadyczności lub okazjonalności.

W ocenie Sądu Okręgowego, z poczynionych ustaleń faktycznych wynika, że stanowisko organu rentowego w kwestii faktycznego niewykonywania przez skarżącą działalności gospodarczej w spornym okresie jest uzasadnione. Świadczy o tym całokształt okoliczności sprawy. Sąd nie dał wiary wnioskodawczyni, że od momentu wznowienia działalności gospodarczej, czyli w okresie 01.06.2023 r. do 31.07.2023 r. prowadziła działalność gospodarczą w formie zorganizowanej, stałej, systematycznej, nastawionej na zysk.

W tym miejscu należy prześledzić szczegółowo ustalony stan faktyczny.

A. K. posiada wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej ( (...)) z datą rozpoczęcia wykonywania działalności od 2 lutego 2016 r. pod nazwą Kancelaria Radcy Prawnego A. K.. Wnioskodawczyni już w listopadzie 2020 roku oświadczyła lekarzowi w czasie wizyty, że planuje roczny wyjazd do Grecji. W styczniu 2021 roku, jak sama zeznała, skarżąca wyjechała do Grecji, gdzie przebywała parę miesięcy, po czym wróciła do Polski i ponownie wyjechała do Grecji na parę miesięcy jeszcze w 2021 r. W 2022 roku odwołująca również przebywała w Grecji z przerwami na krótkie przyjazdy do Polski od tygodnia do trzech tygodni. W Polsce była w 2022 r. 5-6 razy.

Jednocześnie w 2022 r. odwołująca zawiesiła prowadzenie działalności gospodarczej od 1 lipca 2022 r. do 4 września 2022 r. oraz od 1 października 2022 r. do 31 maja 2023 r. , a zatem w tym czasie niewątpliwie żadnej działalności gospodarczej nie prowadziła. Za rok 2022 r. osiągnęła przychody w wysokości 21 574,64 zł; koszty – łącznie 11.304,14 zł. Od października 2022 r. do grudnia 2022 r. wnioskodawczyni nie osiągnęła żadnych przychodów.

Następnie przełom 2022/2023 wnioskodawczyni spędziła w Polsce i po świętach wróciła do Grecji. W 2023 r. skarżąca najprawdopodobniej była w Polsce wiosną przez tydzień lub dwa. Następnie ponownie wyjechała do Grecji i do końca ciąży pozostawała w Grecji, gdzie w dniu (...) urodziła dziecko. Od czerwca 2023 r. skarżąca – jak zeznała - nie zdecydowałaby się na podróż do Polski, gdyż „w pewnym momencie ciąży nie jest już rekomendowana podróż samolotem”. A zatem A. K. w momencie formalnego podjęcia zawieszonej działalności gospodarczej od 1 czerwca 2023 roku również przebywała w Grecji i nie przyjechała już do Polski w 2023 roku.

Po urodzeniu dziecka w dniu 29 lipca 2023 roku, poczynając od 1 sierpnia 2023 r. wnioskodawczyni ponownie zawiesiła prowadzenie działalności gospodarczej.

Jednocześnie w latach 2022-2023 skarżąca przesyłała księgowej dokumentację jedynie drogą mailową, a jeżeli rozmawiały to tylko on line albo telefonicznie.

Co istotne przez pierwszy okres prowadzenia działalności A. K. była zgłoszona z najniższą możliwą podstawą wymiaru składek, później z podstawową – w 2022 roku podstawa składki wynosiła 903 zł, a jedynie w czerwcu 2023 roku podstawa wymiaru składek została podniesiona do kwoty 17.337 zł, a wysokość składki wyniosła 5485,43 zł. Składka za lipiec nie była już brana do jakichkolwiek świadczeń, gdyż w lipcu skarżąca urodziła dziecko. Jeżeli byłby przyznany A. K. zasiłek macierzyński to byłby on liczony od podstawy wymiaru jedynie za miesiąc czerwiec 2023 r., z czego odwołująca jako profesjonalista, doskonale zdawała sobie sprawę.

Nie bez znaczenia pozostaje okoliczność, że w okresie wznowienia działalności gospodarczej odwołująca była w zaawansowanej ciąży. W toku postępowania twierdziła ona, że zdecydowała się na wznowienie działalności gospodarczej, gdyż dobrze się czuła przez cały okres ciąży. Nie była jednak w stanie, na pytania Sądu, wyjaśnić w żaden logiczny sposób dlaczego zdecydowała się na wznowienie działalności gospodarczej dopiero na niecałe dwa miesiące przed porodem, natomiast nie podjęła takiej decyzji w okresie wcześniejszym, skro przez cały okres ciąży czuła się dobrze. Oczywiście decyzja w tym zakresie jak najbardziej należy wyłącznie do osoby prowadzącej działalność gospodarczą, jednakże z zasad doświadczenia życiowego trudno uznać decyzję o podjęciu pracy zarobkowej na dwa miesiące przed porodem a nie wcześniej, za racjonalną. Z tego powodu Sąd usiłować poznać motywy takiego działania skarżącej, jednakże nie uzyskano odpowiedzi w tym zakresie.

Przypomnieć należy, iż dla uznania określonej przedmiotowo działalności za działalność gospodarczą konieczne jest łączne zaistnienie trzech jej cech funkcjonalnych: zarobkowości, zorganizowania i ciągłości. Brak którejkolwiek z nich oznacza, że dana działalność nie może być zakwalifikowana do kategorii działalności gospodarczej. Przesłanka wykonywania działalności gospodarczej w sposób ciągły nie jest rozumiana jako konieczność jej wykonywania bez przerwy, lecz jako zamiar powtarzalności określonych czynności w odróżnieniu od ich przypadkowości, sporadyczności lub okazjonalności. Przyjmuje się zatem, że działalność gospodarcza z założenia jest działalnością wykonywaną w sposób zorganizowany i nastawioną na nieokreślony z góry okres czasu, a ponadto związana jest z nią konieczność ponoszenia przez przedsiębiorcę ryzyka gospodarczego. Nie uznaje się więc za działalność gospodarczą: działalności okresowej i sporadycznej /por. wyrok Sądu Najwyższego z 30 listopada 2005 r., sygn. I UK 95/05, opubl. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2006, Nr 19-20, poz. 311, str. 863; postanowienie Sądu Najwyższego z 17 lipca 2003 r., sygn. II UK 111/03, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2003, Nr 17, poz. 1; wyrok NSA z dnia 19 marca 1991 r., (...) SA/Wa 898/90, (...) 1992, nr 3-4, poz. 58; wyrok NSA z dnia 17 września 1997 r., (...) SA/Wa (...), Pr. Gosp. 1998, nr 1, s. 32/.

W kontekście powyższych rozważań trudno uznać za zasadne twierdzenie wnioskodawczyni, że zamierzała ona wznowić realnie działalność gospodarczą w czerwcu 2023 roku, będąc w ósmym miesiącu ciąży, a tym samym mając pełną świadomość, że działalność ta będzie jedynie okresowa i sporadyczna (jeżeli w ogóle). Niezwłocznie bowiem po porodzie, od 1 sierpnia 2023 r., skarżąca ponownie działalność zawiesiła. Nadto w toku postępowania wnioskodawczyni podnosiła, na potwierdzenie swojego stanowiska, że prowadziła rozmowy z dwoma klientami. W tym zakresie złożyła wymianę wiadomości mailowych jedynie z jedną osobą, która w ciągu kilkunastu godzin zrezygnowała z pomocy prawnej odwołującej. Skarżąca wskazywała również, że z uwagi na tajemnicę zawodową nie może wskazać żadnych informacji w zakresie ewentualnych rozmów z drugim klientem. Należy podkreślić, że nie było wymogiem Sądu wskazywanie przez A. K. szczegółów prowadzonych przez nią rozmów, a jedynie udowodnienie, że takie negocjacje z klientem oraz jego rezygnacja w ogóle miały miejsce. W tym zakresie odwołująca mogła złożyć szereg wniosków dowodowych, jak chociażby zanonimizowane i wyczernione maile czy pisma, jak to miało miejsce w przypadku drugiej osoby. Jednakże takiej dokumentacji w toku postępowania odwołująca nie złożyła. Podejmowania w spornym okresie jakichkolwiek działań z klientami nie udowodniła również w inny sposób, nie wnioskowała nawet o przesłuchanie świadków na te okoliczności. A zatem ewentualne rozmowy z innym klientem, który nie zdecydował się na pomoc prawną z uwagi na koszty, pozostają jedynie twierdzeniami odwołującej, nie mającymi żadnej mocy dowodowej. W toku procesu wnioskodawczyni wskazywała również, że podejmowała czynności w zakresie aktualizacji czy przeformułowań na stronie internetowej, ale na zapytanie Sądu czy w takim razie po ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego informatyka, okazałoby się, że takie zmiany na stronie internetowej były wprowadzane od czerwca 2023 roku, skarżąca zeznała: „ja nie wiem czy ostatecznie od czerwca wprowadziłam te zmiany”.

W tym miejscu trzeba przypomnieć, że zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następują na wniosek przedsiębiorcy, chyba że przepis odrębny stanowi inaczej. W przypadku przedsiębiorcy wpisanego do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej i trwa do dnia wskazanego w tym wniosku albo we wniosku o wznowienie wykonywania działalności gospodarczej albo do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego. Wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej oraz o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej w przypadku przedsiębiorców podlegających obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej następuje na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. W przypadku zobowiązań o charakterze publicznoprawnym zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej wywiera skutki prawne od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności gospodarczej (art. 24 ust 1,2,4,7 ustawy z dnia z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców).

W niniejszym stanie faktycznym, w ocenie Sądu Okręgowego, ubezpieczona wiedząc, że jest w ciąży i w krótkim czasie będzie chciała korzystać ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, dokonała fikcyjnego wznowienia działalności gospodarczej. Trzeba przypomnieć, że działalność formalnie została wznowiona od 1 czerwca 2023 roku, zaś już 29 lipca 2023 roku odwołująca urodziła dziecko. Jednocześnie jako podstawę wymiaru składek za miesiąc czerwiec 2023 roku wskazał ona wysoką kwotę – 17 337 zł, nie znajdującą żadnego logicznego uzasadnienia. Trudno bowiem uznać, żeby składka , którą uiściła w kwocie niemal 6000 zł mogła zostać pokryta z ewentualnego dochodu w tym miesiącu. Nadto skarżąca w pełni zdawała sobie sprawę, że wysokość ewentualnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w sytuacji kiedy w pozostałym okresie miała ona zawieszoną działalność gospodarczą, będzie de facto liczona od zgłoszonej wysokiej podstawy wymiaru, której obciążenia A. K. ponosiła jedynie przez jeden miesiąc. W ocenie Sądu dowodzi to, że jedynym powodem fikcyjnego wznowienia działalności i tej wysokiej składki, znacznie wyższej, od tych które deklarowała dotychczas np. w 2022 r. wskazała podstawę wymiaru w znacznie niższej wysokości tj. 903 zł (o czym zeznała świadek M. P.), była chęć uzyskania przez odwołującą wysokich świadczeń z ZUS-u w związku z rychłym macierzyństwem. Co więcej tak wysoka składka nie znajdowała pokrycia w osiąganych przez wnioskodawczynię w 2023 roku przychodach. Skarżąca przedłożyła jedynie informację o wysokościach przychodów i kosztów zapisanych w księdze przychodów i rozchodów za 2022 r., natomiast za 2023 r. nie przedstawiła żadnych faktur przychodowych. Koszt opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne przy tak wysokiej, zadeklarowanej w czerwcu 2023 r., kwocie podstawy wymiaru składek prowadził jedynie do dużych strat. Oczywiście można by uznać, że są to tylko przejściowe straty, związane z ryzykiem prowadzenia działalności gospodarczej, pod warunkiem jednak, że taka działalność jest rzeczywiście prowadzona w sposób ciągły, zorganizowany i perspektywiczny. Niemniej jednak, mając na uwadze fakt, iż wnioskodawczyni formalnie wznowiła działalność, po długim okresie jej zawieszenia, w czerwcu 2023 r. będąc w zaawansowanej ciąży i przy uwzględnieniu, że w dniu (...) urodziła dziecko to oczywistym jest, iż nie miałaby szans na zysk z prowadzonej działalności w spornym okresie. Od początku zatem ubezpieczona musiała mieć świadomość, iż ewentualne czynności przez nią podejmowane będą sporadyczne, zaś jej działalność nie będzie działalnością zarobkową, która to cecha, jak wskazano wyżej, stanowi przesłankę uznania jej za działalność gospodarczą.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego, czynności podjęte przez ubezpieczoną w celu wznowienia działalności gospodarczej były podjęte dla pozoru i miały jedynie status formalny, prowadzący do uzyskania świadczeń z zabezpieczenia społecznego, w związku z tym nie wystąpiły faktyczne zdarzenia gospodarcze w ramach działalności wznowionej przez odwołującą.

Choć odwołująca dokonała wstępnych czynności formalnych (dokonanie wpisu do (...) w związku ze wznowieniem, dokonanie zgłoszenia do celów ubezpieczeniowych, podpisała umowę podnajmu lokalu użytkowego z dnia 01.04.2023 r.) , to te czynności noszące wprawdzie charakter przygotowawczy, nie miały jednak charakteru zmierzających bezpośrednio do rzeczywistego rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej. Skarżąca miała, w ocenie Sądu, pełną świadomość, iż wznowienie działalności gospodarczej w czerwcu 2023 roku ma charakter chwilowy, incydentalny, zmierzający nie do rzeczywistego jej wznowienia i prowadzenia działalności zarobkowej, ale do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego w wysokich kwotach. Sąd doszedł do wniosku, iż poczynienie tych starań przez ubezpieczoną miało jedynie na celu uwiarygodnienie tego, że wznowiła ona prowadzenie indywidualnej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Podjęcie czynności zmierzających bezpośrednio do rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej (czynności przygotowawczych) może stanowić o jej wykonywaniu wówczas, gdy w ich następstwie doszło do faktycznego jej uruchomienia (wyrok Sądu Najwyższego z 25 listopada 2005 r., I UK 80/05; wyrok Sądu Najwyższego z 23 marca 2006 r., I UK 220/05, Legalis nr 76250; wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 2011r., II UK 51/11, Legalis nr 433640). Z kolei w wyroku z 21 czerwca 2001 r. (II UKN 428/00, Legalis nr 56126) Sąd Najwyższy stwierdził, iż rozpoczęcie działalności gospodarczej polega na podjęciu w celu zarobkowym działań określonych we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, a nie tylko na stworzeniu formalnych ram jej prowadzenia, przeto same formalne przejawy uzewnętrznienia prowadzonej działalności nie rodzą jeszcze obowiązku ubezpieczenia społecznego.

Zarobkowy charakter działalności gospodarczej oznacza, że zamiarem (celem) jej podjęcia jest osiągnięcie zysku, czego logicznym następstwem jest także minimalizowanie kosztów uzyskania przychodu. Tymczasem ubezpieczona nie wykazała, że była zainteresowana zmaksymalizowaniem zysków z prowadzenia teoretycznie wznowionej działalności gospodarczej. Zważyć należy bowiem, że nawet potencjalny hipotetyczny rozmiar i charakter podjętych działań, a także sposób pozyskiwania klientów i brak uzyskania z tytułu prowadzonej działalności jakichkolwiek wyników finansowych wskazują, że wnioskodawczyni praktycznie poprzestała na całkowitym minimum do wznowienia działalności tj. samego jej formalnego wznowienia. A zatem czynności przygotowawcze, takie jak podjęte przez wnioskodawczynię w przedmiotowej sprawie, nie mające charakteru zmierzających bezpośrednio do rzeczywistego wznowienia prowadzenia działalności gospodarczej, a związane de facto jedynie z formalnym przygotowaniem działalności i nie przekładające się na faktyczne wznowienie jej prowadzenia, nie rodzą obowiązku ubezpieczenia społecznego.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że zebrany w sprawie materiał dowodowy w sposób jednoznaczny wskazuje, że czynności podjęte w celu wznowienia działalności gospodarczej, jak i dowody przedłożone przez ubezpieczoną w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym oraz w postępowaniu sądowym, były czynnościami pozornymi, albowiem zamiarem odwołującej nie było faktyczne wznowienie prowadzenia działalności gospodarczej, a jedynie zapewnienie świadczeń z ubezpieczenia społecznego w odpowiedniej wysokości, o czym świadczy zadeklarowana w czerwcu 2023 r. kwota podstawy wymiaru składek, zupełnie nieadekwatna do możliwości finansowych ubezpieczonej. Za dowód wznowienia działalności nie można uznać samego faktu figurowania w ewidencji działalności gospodarczej. Zadeklarowanie, w ramach formalnie zarejestrowanego wznowienia działalności gospodarczej, wysokiej podstawy wymiaru składek nie było zatem dziełem przypadku, lecz konsekwencją prostej kalkulacji, którą można sprowadzić do schematu: krótkotrwałe opłacenie wysokiej składki – co istotne sfinansowanej nie ze środków pozyskanych z dopiero co wznowionej działalności, lecz ze zgromadzonych oszczędności – gwarantowało wysokie świadczenia z ubezpieczenia, jeszcze długo po porodzie. Nie bez znaczenia jest również fakt, że wnioskodawczyni niczym nie ryzykowała wznawiając, niewymagającą żądnego znaczącego wkładu finansowego, działalność gospodarczą.

Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2012r. (sygn. akt II UK 259/11) ocena, czy wykonywana jest działalność gospodarcza należy przede wszystkim do sfery ustaleń faktycznych, a dopiero następnie do ich kwalifikacji prawnej. Zgodnie zaś z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13 września 2012r. (sygn. akt III AUa 332/12) istnienie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej nie przesądza o faktycznym prowadzeniu tej działalności. Zarówno wpis, jak i jego wykreślenie nie mają znaczenia prawnego dla bytu przedsiębiorcy, gdyż jego istnienie zależy od prowadzenia działalności gospodarczej.

Sąd Okręgowy, dokonując oceny, czy doszło do faktycznego wznowienia od 1.06.2023 r. działalności gospodarczej przez ubezpieczoną, wziął pod uwagę całokształt okoliczności towarzyszących hipotetycznemu wznowieniu działalności gospodarczej, w szczególności, czy ubezpieczona dokonując zgłoszenia miała faktyczny zamiar wykonywania takiej działalności. Takie ujęcie sprawy znajduje odzwierciedlenie również w judykaturze. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku (Wyrok z dnia 26 sierpnia 2014 r., sygn. akt III AUa 277/14), wykonywanie (prowadzenie) działalności pozarolniczej (gospodarczej) w rozumieniu art. 13 pkt 4 u.s.u.s. obejmuje nie tylko faktyczne wykonywanie czynności należących do zakresu tej działalności, lecz także czynności zmierzające do zaistnienia takich czynności gospodarczych (czynności przygotowawczych). W ocenie sądu, czy zostały podjęte czynności zmierzające bezpośrednio do rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej (czynności przygotowawcze stanowiące już o wykonywaniu tej działalności) należy uwzględniać wszelkie okoliczności sprawy, w tym także zamiar (wolę) osoby prowadzącej działalność gospodarczą.

Zdaniem Sądu, czynności podjęte w celu wznowienia działalności gospodarczej przez ubezpieczoną, były czynnościami pozornymi. Ubezpieczona, wiedząc o tym, że zaszła w ciążę już pod koniec 2022 r., wznowiła jedynie formalnie w czerwcu 2023 r. działalność gospodarczą. Moment, w którym to uczyniła jest w sprawie kluczowy, bowiem nic nie stało na przeszkodzie, aby wznowienia działalności dokonała znacznie wcześniej. Przyczyny takiej decyzji A. K. nie była w stanie wyjaśnić również w toku swoich zeznań. Jednakże należy podkreślić, że jeżeli dokonałaby wcześniejszego wznowienia działalności gospodarczej i zgłoszenia tak wysokiej podstawy wymiaru składek, musiałaby uiszczać bardzo wysokie składki przez okres dłuższy niż jeden miesiąc. Niewątpliwie naprzeciw temu nie stał stan zdrowia wnioskodawczyni, bowiem jak sama zeznała i co wynikało z przedłożonej dokumentacji medycznej, przez całą ciążę cieszyła się dobrym zdrowiem, dobrze się czuła, nie korzystała ze zwolnień lekarskich, nie była hospitalizowana aż do dnia porodu w klinice w S. w Grecji (29.07.2023 r.). Wnioskodawczyni zaś zadeklarowała w czerwcu 2023 roku tak wysoką podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, której jako osoba prowadząca działalność gospodarczą nie deklarowała nigdy przed 1.06.2023 r. wiedząc, że będzie obciążona tym zobowiązaniem jedynie przez jeden miesiąc i wyłącznie w celu uzyskania wysokich świadczeń z ubezpieczeń społecznych, tj. zasiłku macierzyńskiego.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 26 marca 2015 r., sygn. akt III AUa 1436/14, przystąpienie do ubezpieczenia społecznego i równoczesne radykalne zgłoszenie najwyższej bądź znacznie podwyższonej podstawy wymiaru składek, przed planowaną ciążą, w okresie ciąży lub tuż przed ustaloną datą porodu, może świadczyć o zamiarze uzyskania maksymalnego zasiłku macierzyńskiego od całej zadeklarowanej podwyższonej kwoty. Takie postępowanie ubezpieczonej opiera się na zamiarze pobierania świadczenia w wysokości nieadekwatnej do poniesionego przez nią wkładu finansowego w postaci opłaconych składek.

Ponownie zaakcentować należy, że w orzecznictwie utrwalone jest stanowisko, iż niewątpliwie stwierdzenie, że w danym wypadku mamy do czynienia z działalnością gospodarczą, wymaga ustalenia kumulatywnego spełnienia kilku przesłanek, gdyż działalność taka charakteryzuje się specyficznymi właściwościami. Chodzi o takie elementy, jak jej profesjonalny charakter, podporządkowanie regułom opłacalności i zysku lub zasadzie racjonalnego gospodarowania, działanie na własny rachunek, powtarzalność działań oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 11 maja 2005r. III CZP 11/05 Lex 148429.)

Przy czym Sąd w całości zgadza się ze stanowiskiem skarżącej, iż prowadzenie działalności gospodarczej obejmuje zarówno okresy faktycznego wykonywania usług, jak i okresy wykonywania innych czynności związanych z działalnością, takich jak np. w przypadku ubezpieczonej poszukiwanie klientów w związku z prowadzoną przez nią kancelarią prawną. Aktywność ta niewątpliwie przynależy, jest powiązana funkcjonalnie ze specyfiką szeroko pojętej branży prawniczej. Niemniej jednak czym innym jest prowadzenie działań przygotowawczych i związany z tym tylko przejściowy brak działań polegających na bezpośrednim prowadzeniu działalności, a czym innym ograniczenie całej działalności tylko do działań przygotowawczych, bez zamiaru rzeczywistego jej prowadzenia po wznowieniu na jedynie dwa miesiące. W przedmiotowej sprawie tak właśnie było. Jak wynika z przedłożonych przez wnioskodawczynię dowodów, w okresie czerwiec-lipiec 2023, poza załatwieniem wszystkich niezbędnych formalności związanych z formalnym wznowieniem działalności gospodarczej, działania przez nią podjęte sprowadziły się w zasadzie jedynie do przedstawienia faktur za usługi biura księgowego, operatora sieci komórkowej, usługi internetowej, kosztu poniesionego przeglądu technicznego kasy rejestracyjnej, faktury otrzymanej z tytułu zakupu kawy oraz jednodniowej wymiany maili z jedną osobą.

Jak już wskazywano we wcześniejszych rozważaniach, samo sporadyczne podejmowane działań nie świadczy o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej. Podkreślić w tym miejscu należy, że nawet dokonanie pojedynczych, okazjonalnych usług, ale bez istotnego zaangażowania sił i środków, bez organizacji i planowania, które by wskazywało na możliwość prowadzenia przez daną osobę usług, nie ma cech działalności gospodarczej. Podjętym przez wnioskodawczynię działaniom nie można przypisać zawodowego, ciągłego, ani zarobkowego charakteru, ani też rzeczywistego, a nie tylko pozorowanego, zamiaru uczestnictwa w obrocie gospodarczym, którego zaprzeczeniem są działania jednorazowe, okazjonalne. Prowadzenie działalności gospodarczej, powinno być bowiem działaniem konsekwentnym i przemyślanym, pod względem organizacyjnym, technicznym, ekonomicznym, finansowym, marketingowym, handlowym itd. S. ciąży co prawda sam w sobie nie wyklucza ciągłości podjętej działalności. Cecha braku ciągłości należy do sfery faktów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2016 r., I UK 455/15, Legalis nr 1511777). Działania podjęte przez wnioskodawczynię niewątpliwie nie odpowiadają powyższym warunkom.

Na koniec należy jeszcze raz wrócić do przedłożonego przez wnioskodawczynię dowodu, którym chciała wykazać, że w spornym okresie wznowiła działalność gospodarczą. W tym zakresie złożyła ona jedynie skan korespondencji e-mail z dnia 23.06.2023 r., jaką prowadziła z potencjalnym klientem swej kancelarii. Sąd nie neguje przedłożonego przez skarżącą dowodu, jednak pojedyncza tego typu czynność nie potwierdza wznowienia prowadzenia przez nią działalności. Stwierdzenie „prowadzi działalność”, zakłada określony ciąg działań, a nie tylko pojedyncze czynności. Przedsiębiorcą jest, więc tylko ten, kto wykonuje czynności powtarzalne i to w taki sposób, że tworzą one pewną całość, a nie stanowią oderwanego świadczenia, czy też świadczeń określonych rzeczy lub usług. Tylko, jeżeli takie działania mają charakter gospodarczy lub zawodowy, istnieją podstawy do uznania, że podejmujący je podmiot jest przedsiębiorcą (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 7 sierpnia 2006 r., I Acz 441/06, LEX nr 279953).

Poza powyższym skarżąca nie przedstawiła żadnych dowodów potwierdzających faktyczne prowadzenie przez nią w spornym okresie działalności. Na rozprawie wnioskodawczyni twierdziła, że prowadziła również czynności organizacyjne związane z kancelarią – zaktualizowała stronę internetową swej kancelarii, by dalej poddać w wątpliwość ich prawdziwość. Skarżąca sama nie była pewna czy faktycznie zaktualizowała tę stronę, a jeśli tak to czy faktycznie miało to miejsce od czerwca 2023 roku. Podawała również, że w tamtym czasie analizowała sprawę klientów z Grecji. Ponownie jednak nie przedstawiła dowodu uwiarygodniającego tę okoliczność. Wprawdzie świadek M. M. akcentowała, że ubezpieczona radziła się jej w kwestii podejścia do rozwiązania problemu prawnego w sprawie klientów z Grecji, nie była w stanie jednak osadzić tej konkretnej sytuacji w żadnych ramach czasowych. Nawet nie była pewna czy rozmawiała z wnioskodawczynią na ten temat w 2022 roku czy może już w 2023 roku. Z kolei świadek M. P. wprost przyznała, że nie ma żadnej wiedzy na temat wykonywanych przez nią w spornym okresie działań.

Stosunków ubezpieczenia społecznego nie da się zakwalifikować do stosunków zobowiązaniowych, nie można tu mówić, tak jak w przypadku cywilnoprawnych zobowiązań wzajemnych, o ścisłej współzależności składki i świadczenia. Składka w ubezpieczeniach społecznych jest wprawdzie osobistym wkładem ubezpieczonego, ale z przeznaczeniem na tworzenie ogólnego funduszu ubezpieczeniowego, z którego prawo do świadczeń czerpią ci ubezpieczeni, którym ziści się określone dane ryzyko.

Badając zasadność odwołania ubezpieczonej Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z 20.11.2018 r. III UK 32/18 (Legalis nr 1846896) uruchomienie pozarolniczej działalności z wygórowaną i nieznajdującą usprawiedliwienia deklaracją nadmiernie wysokiej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w sytuacji, gdy osoba zgłaszająca się do ubezpieczeń społecznych w krótkim czasie korzysta ze zwolnień lekarskich lub innych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, może podlegać ocenie jako wykreowanie pozornego lub fikcyjnego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Istotne w niniejszej sprawie jest i to, że decyzję o podniesieniu wysokości deklarowanych składek ubezpieczona podjęła w chwili kiedy wiedziała, że jest w zaawansowanej ciąży i spodziewała się, że w niedługim czasie będzie korzystała z zasiłków związanych z macierzyństwem.

W tym miejscu warto podkreślić, że SN w wyroku z 5 września 2018 r. w sprawie I UK 208/17 (L.) wskazał, że nie zasługują na jurysdykcyjną tolerancję intencjonalne zabiegi wnioskodawczyni zmierzające do uzyskania radykalnie zawyżonych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z manipulacyjnymi deklaracją i krótkookresowym opłaceniem składek w maksymalnej wysokości przed okresami zamierzonego czy pewnego zamiaru skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Tego typu działania pozostają ponadto w widocznej prima facie („gołym okiem”) ewidentnej sprzeczności z zasadami równego traktowania wszystkich ubezpieczonych (art. 2a ustawy systemowej), w tym z zasadą solidaryzmu ubezpieczeń społecznych i przysługiwania proporcjonalnych świadczeń w zależności od wymaganego okresu oraz wysokości opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne. Warto także powtórzyć za SN, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 29 listopada 2017 r., P 9/15 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2240) potwierdził zgodność art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 41 ust. 12 i 13, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c i art. 86 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1778) w zakresie, w jakim stanowi podstawę ustalania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych innej - niż wynikająca z umowy o pracę - wysokości podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, jest zgodny z art. 2 w związku z art. 84 i art. 217 oraz z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to legalność kontroli oraz korygowania przez organ ubezpieczeń społecznych zawyżonych podstaw wymiaru składek z każdego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym w celu zapobieżenia nabywaniu nienależnie zawyżonych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jeżeli okoliczności sprawy wskazują wręcz na manipulacyjne zawyżenie podstawy wymiaru oczekiwanych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, tj. w sposób sprzeczny z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzający do obejścia prawa ubezpieczeń społecznych. Dlatego stosownie do zasady równego traktowania ubezpieczonych i bez względu na tytuł ubezpieczenia organ rentowy może korygować deklaracje zawyżonej podstawy wymiaru i składek opłacanych od nierzetelnie (wręcz "ekscesyjnie") wysokiej podstawy wymiaru składek przez ubezpieczonych, którzy zmierzają do uzyskania nienależnie zawyżonych świadczeń z tego ubezpieczenia. W szczególności prowadzenie działalności pozarolniczej nie powinno polegać na jej zarejestrowaniu oraz deklaracji wysokich składek na ubezpieczenia społeczne oraz na pobieraniu świadczeń z tego spornego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym. Takie stanowisko wzmacnia wykładnia systemowa i celowościowa, według których tak jak wysokość długoterminowych świadczeń zależy od sumy składek opłaconych na ubezpieczenia społeczne, aktualnie podczas całego okresu ubezpieczenia, również wysokość świadczeń krótkoterminowych z ubezpieczenia społecznego powinna być ustalana według adekwatnej proporcjonalnej podstawy wymiaru składek, a nie od intencyjnie lub manipulacyjnie opłaconych składek ze środków niepochodzących z zarejestrowanej lub uruchomionej działalności.

Sąd Okręgowy podziela w całości powyższe stanowisko, traktując je jako własne.

Trafnie zatem ZUS uznał, że działania skarżącej w okresie od dnia 01.06.2023 r. do 31.07.2023 r. jedynie pozorowały zamiar wznowienia przez nią prowadzenia działalności. W rzeczywistości wnioskodawczyni nie miała zamiaru uczestnictwa w obrocie gospodarczym. Jedynym celem podjęcia tej działalności było zatem uzyskanie przez wnioskodawczynię wysokich świadczeń z funduszu ubezpieczeń społecznych w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, jako oczekiwanego osiągnięcia przez wnioskodawczynię nieuzasadnionych korzyści z solidarnego systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych ubezpieczonych partycypujących w tworzeniu funduszu ubezpieczeń społecznych z pokrzywdzeniem (nieusprawiedliwionym uszczupleniem) środków tego funduszu.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Okręgowy uznał, iż odwołanie ubezpieczonej nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem brak jest podstaw do objęcia odwołującej ubezpieczeniami społecznymi (emerytalnym, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu) i dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w spornym okresie i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.0.1935) przyznając je wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.