Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 19 listopada 2024 roku - w zakresie punktu 2

Decyzją z dnia 3 września 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 oraz art. 18 ust. 1 i 2, art. 20 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497) art. 81 ust. 1, 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146, z późn. zm.) stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia I. P. podlegającego ubezpieczeniom jako pracownik u płatnika składek (...) S.C. wynosi tyle, ile wskazano w tabeli zawartej w sentencji zaskarżonej decyzji. (decyzja – k. 93-97 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

I. P. złożył odwołanie od powyższej decyzji, kwestionując jej zasadność. (odwołanie – k. 3-5)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w wysokości 5.400,00 zł. zgodnie z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. (odpowiedź na odwołanie – k. 6-9)

Pismem procesowym z dnia 14 listopada 2024 r. wnioskodawca cofnął odwołanie wraz ze zrzeczeniem się roszczenia i wniósł o umorzenie postępowania oraz nieobciążanie go kosztami postępowania, w tym żądanymi przez organ rentowy kosztami zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu wniosku wskazał na swoją sytuację osobistą (stan po ciężkim wypadku komunikacyjnym), podnosząc że obciążenie go kosztami zastępstwa procesowego ZUS w kwocie 5.400 zł jest nie tylko sprzeczne z obowiązującymi przepisami, ale również z zasadami współżycia społecznego. Co do zaś cofnięcia odwołania w niniejszej sprawie, odwołujący wskazał nadto, że w toku postępowania przed Sądem Rejonowym w Skierniewicach, sygn. akt IV P 92/24, sprawa ta, a mająca wpływ na postepowanie w niniejszej sprawie została skierowana do mediacji i zakończyła się zawarciem ugody mediacyjnej w dniu 14 października 2024 r. zatwierdzonej przez Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 30 października 2024 r. W konsekwencji postępowanie w sprawie o sygn. akt IV P 92/24 zostało umorzone. (pismo procesowe – k. 20)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Cofnięcie pozwu (analogicznie odwołania) należy do uprawnień powoda (odwołującego się) i jest wyrazem jego prawa do dysponowania przedmiotem procesu oraz przejawem odwołalności czynności procesowych.

Na mocy art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku.

Zasadą jest, że przy cofnięciu pozwu obowiązek zwrotu kosztów procesu obciąża powoda. Wyjątkowo tylko obowiązek zwrotu kosztów może nie obciążać strony cofającej pozew. Odstępstwo od zasady wynikającej z art. 203 § 2 i 3 k.p.c., że to powód cofający pozew ponosi koszty procesu, może przybrać formę rozstrzygnięcia właściwego dla art. 102 k.p.c. (por. postanowienie SN z 24.08.2011 r. IV CZ 34/11, LEX nr 1147783).

Zgodnie z tym ostatnim przepisem w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Przepis ten daje sądom swobodę przy rozstrzyganiu o zwrocie kosztów procesu w tym kosztach sądowych, gdy stosowanie zasady wyrażonej w art. 98 k.p.c. (odpowiedzialności za wynik procesu) nie można by pogodzić z zasadą słuszności.

Zwrócić należy uwagę, że Kodeks postępowania cywilnego nie konkretyzuje pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”, pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, Lex, nr 7366).

Zastosowanie przez Sąd art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. (por. postanowienie SN z 14.01.1974r., II CZ 223/73).

Należy także podkreślić, iż art. 102 k.p.c. nie wymaga, żeby strona wygrywająca sprawę, na rzecz której nie został zasądzony zwrot kosztów procesu, postępowała niewłaściwie lub żeby można jej było przypisać jakąkolwiek inną postać winy. (por. postanowienie SN z 7.01.1982r., CZ 191/81).

Szczególna podstawa orzeczenia o kosztach postępowania zawarta w art. 102 k.p.c. została zatem ukształtowana przez ustawodawcę w sposób ocenny, gdyż ustawodawca uzależnił zastosowanie tego przepisu od uznania sądu rozpoznającego sprawę. Stwierdzenie, czy jej okoliczności wskazują na wystąpienie szczególnie uzasadnionego wypadku, uzasadniającego odstępstwo od ogólnej reguły rozkładu kosztów postępowania wskazanej w art. 98 § 1 k.p.c., mieści się więc w ramach dyskrecjonalnych kompetencji sądu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że w realiach niniejszej sprawy istnieją okoliczności przemawiające za zastosowaniem wobec ubezpieczonego dobrodziejstwa przewidzianego w treści art. 102 k.p.c.

Odwołujący wyjaśnił, że w związku z zawarciem ugody mediacyjnej w sprawie o sygn. akt IV P 92/24 toczącej się przed Sądem Rejonowym w Skierniewicach i jej zatwierdzeniem przez ten sąd, postępowanie ostatecznie zostało umorzone, zaś sprawa ta rzutowała - jak wskazywał ubezpieczony - również na postępowanie w niniejszej sprawie, w której cofnął odwołanie jeszcze przed podjęciem czynności na rozprawie, co zapobiegło konieczności dalszego prowadzenia postępowania w niniejszej sprawie i generowaniu związanych z tym kosztów.

Zważyć nadto należy, że organ rentowy reprezentowany był w procesie przez radcę prawnego będącego jego pracownikiem i nie poniósł wysokich nakładów na prowadzenie procesu. Czynności radcy prawnego pozwanego organu rentowego obejmowały wyłącznie wniesienie odpowiedzi na odwołanie, co zminimalizowało udział strony przeciwnej w procesie.

Nadto nie bez znaczenie pozostaje dysproporcja finansowa między stronami. W ocenie Sądu Okręgowego, obciążanie wnioskodawcy także kosztami zastępstwa procesowego w niniejszej sprawie, i to w kwocie 5400 zł, byłoby niesłuszne i sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Za taką oceną przemawia bowiem nie tylko charakter sprawy, opisany wyżej przebieg postępowania, w tym w szczególności brak przejawów działania merytorycznego profesjonalnego pełnomocnika ZUS w osobie radcy prawnego, ale też uzasadnia to sytuacja życiowa odwołującego, bowiem o zastosowaniu w sprawie art. 102 k.p.c. mogą zadecydować też okoliczności związane z sytuacją osobistą strony, która byłaby zobowiązana do pokrycia kosztów sądowych.

Wnioskodawca w piśmie z dnia 14 listopada 2024 r. doprecyzował, że jest po przebytym ciężkim wypadku komunikacyjnym. Na wybór właściwej podstawy rozstrzygnięcia o kosztach postępowania musiała mieć zatem również wpływ sytuacja osobista ubezpieczonego.

Mając na uwadze przytoczone wyżej okoliczności, w ocenie Sądu Okręgowego, obciążanie wnioskodawcy kosztami zastępstwa procesowego w niniejszej sprawie w wysokości wnioskowanej kwoty, byłoby - z uwagi na nakład pracy pełnomocnika ZUS, przy uwzględnieniu przedmiotu sporu oraz przebiegu postępowania sądowego, a także sytuacji osobistej odwołującego - niesłuszne i pozostawało w sprzeczności ze społecznym poczuciem sprawiedliwości.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy nie obciążył ubezpieczonego kosztami zastępstwa procesowego w sprawie, w której cofnął odwołanie.

SSO Paulina Kuźma