Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6.09.2024 Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego załatwiając wniosek z dnia 28.05.2024 r (data podlegała sprostowaniu w toku postępowania, o czym będzie mowa dalej), odmówił P. N. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy na podstawie przepisów art. 20 i 21 ustawy z dnia 20.12.1990 o ubezpieczeniu społecznym rolników.

W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia podniesiono, że w złożonym w wniosku ubezpieczony podawał, że łączny okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu wynosił 25 lat i 7 dni.

Natomiast z zakończonego postępowania wyjaśniającego z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w P. pismem z dnia 16.08.2024 r. (wpływ w dniu 23.08.2024r.) wynika, iż wykazane przez ubezpieczonego okresy zatrudnienia (ubezpieczenia):

- od 01.09.1983r. do 30.06.1986r.,

- od 18.12.1986r. do 27.10.1987r.,

- od 04.01.2002r. do 04.02.2002r.,

- od 04.11.2002r. do 16.12.2002r.,

okresy prowadzenia działalności gospodarczej:

- od 01.11.1990r do 30.06.1991r.,

- od 01.10.1991 r. do 13.07.1992r.,

- od 01.08.1992r. do 31.08.1992r.,

- od 01.10.1992r. do 30.11.1992r,

- od 04.01.1993r. do 19.03.1993r.,

- od 04.06.1993r. do 22.03.1994 r.,

- od 24.04.1994r. do 30.06.1994 r.,

- od 01.08.1994r. do 14.11.1994r.,

- od 15.12.1994r. do 31.01.1995r.,

- od 01.03.1995r. do 06.05.1995r.,

- od 01.06.1995r. do 15.07.1995r.,

- od 01.08.1995r. do 30.08.1995r.,

- od 01.09.1995r., do 07.10.1995r.,

- od 07.11.1995r. do 30.11.1995r.,

- od 28.12.1995r. do 01,04.1996r.,

- od 01.05.1996r. do 01.05.1996r.,

- od 01.06.1996r. do 30.06.1996r.,

- od 31.07.1996r. do 31.07.1996r.,

- od 31.08.1996r. do 31.08.1996r.,

- od 30.09.1996r. do 08.10.1996r.,

- od 01.11.1996r. do 1.03.1997r.,

- od 28.04.1997r. do 30.04.1997 r.,

- od 30.05.1997 r. do 31.05.1997 r.,

- od 30.06.1997 r. do 30.06.1997r.,

- od 16.07.1997 r. do 15.09.1997r.,

- od 07.10.1997r. do 08.10.1997r.,

- od 30.10.1997r. do 31.10.1997r.,

- od 28.11.1997r. do 30.11.1997r.,

- od 28.12.1997r. do 31.12.1997r.,

- od 20.01.1998r. do 31.07.1998r.,

- od 26.08.1998r. do 31.08.1998r.,

- od 28.09.1998r. do 30.09.1998r.,

- od 13.10.1998r. do 31.12.1998r.,

- od 01.01.1999r. do 23.07.1999r.,

- od 01.03.2000r. do 06.05.2000r.,

- od 18.12.2000r. do 05.01.2001r.,

- od 02.05.2018r. do 31.05.2020r.,

- od 01.06.2020r. do 30.04.2024r.,

okres odbywania służby wojskowej od 28.10.1987r. do 14.10.1989r., okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych od 11.07.2003r. do 10.07.2004 r., oraz okres zasiłku po ustaniu ubezpieczenia od 05.02.2002 r. do 02.08.2002r., od 06.08.1999r. do 26.10.1999r. i od 01.05.2024r. do 15.05.2024r. zostały zaliczone przy ustalaniu prawa do świadczenia rentowego o symbolu (...) przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w związku z powyższym zgodnie z cytowanym art. 20 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników okresów tych nie można zaliczyć przy ustalaniu prawa do renty rolniczej.

Wobec powyższego KRUS wskazał, że po wykorzystaniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych ww. okresów pozostał okres ubezpieczenia od 11.07.2004r. do 01.05.2018r. oraz od 16.05.2024r. do 28.05.2024r., wynoszący łącznie 13 lat, 10 miesięcy i 13 dni.

Z pozostałego okresu w ciągu ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku, do wykorzystania pozostał okres od 29.05.2014r. do 28.05.2024r. wynoszący łącznie 3 lata, 11 miesięcy i 16 dni. W związku z powyższym ubezpieczony nie spełnił warunku wymaganego okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu wynoszącego 5 lat w okresie 10 lat przed złożeniem wniosku (art. 21 ust. 2 pkt 5), a ponadto nie udowodnił okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat (art. 21 ust 9). Postanowieniem z dnia 10.10.2024 r organ rentowy sprostował omyłkę w decyzji z dnia 6.09.2024 r w zakresie określenia daty złożenia wniosku – w miejsce daty 28.05.2024 r wpisano datę 10.06.2024 r.

/ decyzja k. 19-20 akt KRUS, postanowienie w przedmiocie sprostowania omyłki k. 21 akt KRUS/

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł P. N. domagając się jej zmiany i przyznania prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w okresie od dnia 28.05.2024 r. do lipca 2025 zgodnie z orzeczeniem lekarza orzecznika KRUS z dnia 16.07.2024 r. Zaskarżonej decyzji zarzucił przyjęcie błędnej podstawy prawnej w związku z wydaniem orzeczenia na podstawie okoliczności niezgodnych ze stanem faktycznym.

W ocenie odwołującego okresy ubezpieczenia, które według KRUS zostały zaliczone do ustalenia prawa do świadczenia rentowego są niezgodne z treścią decyzji ZUS z dnia 25.06.2024 r. Ponadto w jego ocenie decyzja została wydana niezgodnie z obowiązującymi przepisami, gdyż na podstawie przedłożonych przez niego dokumentów organ rentowy KRUS obliczył i przyjął w zaskarżonej decyzji łączny okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu wynoszący 25 lat i 7 dni, co stanowi o spełnieniu przesłanki wynikającej z art. 21 ust. 1a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i tym samym brak było podstaw do odmowy przyznania świadczenia rentowego, skoro w orzeczeniu z dnia 16.07.2024 stwierdzono całkowitą niezdolność wnioskodawcy do pracy w gospodarstwie rolnym w okresie 28.05.2024 do lipca 2025 r., zasadą jest też, że w razie zbiegu do kilku rent przewidzianych w ustawie, wypłaca się jedno świadczenie wyższe lub wybrane przez uprawnionego.

/ odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, iż zarzuty przedstawione w odwołaniu nie powodują zmiany zaskarżonej decyzji. Odwołujący ignoruje fakt, że zgodnie z art. 20 ust. 2 w zw. z art. 21 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników okresów zaliczonych do prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w ZUS nie zalicza się do prawa do renty rolniczej. Okresy zaliczone do świadczenia rentowego przyznanego w ZUS organ rentowy ustalił na podstawie informacji z ZUS (...) Oddział w P., które wpłynęły w dniu 11.07.2024 oraz w dniu 23.08.2024 r, wobec tego zarzuty skarżącego uznać należy za bezzasadne.

/ odpowiedź na odwołanie k. 4-5/

W piśmie z dnia 12.11.2024 odwołujący w stosunku do zaskarżonej decyzji sprecyzował dodatkowo następujące zarzuty:

1. wydania decyzji na błędnej podstawie prawnej wynikającej z art. 20 ust 2 ustawy o u.s.r. gdyż w ocenie skarżącego przepis ten stosuje się wyłącznie do przyznania emerytury rolniczej. Ponadto skoro w przypadku zbiegu świadczeń wnioskodawca uprawniony jest tylko do jednego świadczenia nic nie stoi na przeszkodzie, by te same okresy były uwzględniane w dwóch systemach emerytalnych,

2. przedstawienia nieprawdziwej informacji o okresach ubezpieczenia wykorzystanych przez ZUS podczas, gdy cały okres ubezpieczenia zawarty w decyzji ZUS dotyczył lat 1987-2023 tj. okresy te nie pokrywają się z przedstawionymi okresami zawartymi w zaskarżonej decyzji KRUS, w szczególności nie zostały wykorzystane w całości lata od 1983 do 1986 oraz 2024, bowiem jak wskazano w decyzji ZUS do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjęto przeciętna podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia od 1987 do 2023 r.,

3.wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem art. 21 ust, 2 pkt. 5 ustawy o u.s.r. poprzez błędną wykładnię i uznanie, że skarżący nie spełnił wymogu 5 lat ubezpieczenia w ostatni latach kalendarzowych oraz naruszeniem art. 21 ust. 9 ustawy o u.s.r. poprzez błędną wykładnię i uznanie, że skarżący nie spełnił wymogu posiadania 25 lat ubezpieczenia, w przypadku, gdy w trakcie rozpatrywania wniosku skarżący posiadał niezbędny okres ubezpieczenia, wynoszący 25 lat i 7 dni, a ponadto przy uwzględnieniu okresów ubezpieczenia z ZUS spełniony został również wymóg 5 lat ubezpieczenia w ostatnich 10 latach,

4. przedstawienia nieprawdziwego stanu faktycznego w zaskarżonej decyzji, że wniosek o przyznanie renty został złożony w dniu 28.05.2024 r. w przypadku, gdy wniosek ten został złożony przez skarżącego w dniu 10.06.2024 r. i tym samym organ rentowy obliczył w zaskarżonej decyzji błędny okres ubezpieczenia,

5. prowadzenia pozornego i na zwłokę postępowania wyjaśniającego z pominięciem udziału ubezpieczonego i nie informowania ubezpieczonego, będącego stroną tego postępowania o zebraniu dodatkowego materiału dowodowego, z którym ubezpieczony ma prawo się zapoznać i w którym to postępowaniu miał prawo brać czynny udział.

Organ rentowy w ocenie skarżącego celowo działał opieszale oczekując, że ZUS wyda wcześniej decyzję przyznającą rentę i tym samym z góry założył, że nie przyzna prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy pod pretekstem braku okresów ubezpieczenia niezbędnych dla przyznania prawa do renty w KRUS,

6. wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, poprzez wydanie decyzji o odmowie prawa do renty rolniczej z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w okresie od dnia 28.05.2024 r. do lipca 2025 r., w przypadku gdy organ rentowy przyjął w prowadzonym postępowaniu i potwierdził w zaskarżonej decyzji, że skarżący spełnił wymóg wynikający z art. 21 ust. 9 ustawy o u.s.r., o ubezpieczeniu emerytalno-rentowym uznając, że okres ubezpieczenia skarżącego wynosi 25 lat i 7 dni, co spowodowało w dalszej kolejności, że organ skierował skarżącego na komisję lekarską, w której orzeczono w dniu 16.07.2024 r. nr akt GI-01 0975466 przyznanie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres od 28.05.2024 r. do lipca 2025 r.

Ponadto zdaniem odwołującego organ rentowy nie miał podstawy pod względem formalnym do odmowy przyznania prawa do renty, gdyż oczywistym jest, że w przypadku zbiegu prawa różnych świadczeń rentowych, w dwóch różnych systemach emerytalno-rentowych uprawnionemu przyznaje się wyłącznie jedno świadczenie - wyższe lub wybrane przez uprawnionego,

7. poświadczenia nieprawdy w odpowiedzi Prezesa KRUS z dnia 17.10.2024 r. , w której podane zostało, że cyt. „Odwołujący 10.06.2024 r. złożył wniosek o rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy. We wniosku wskazał, że ma przyznana rentę z tytułu niezdolności do pracy w ZUS, (...) Odział w Ł.”, podczas gdy w złożonym wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy jedynie zaznaczono, że ubezpieczony dokonał wcześniej zgłoszenia innego wniosku o przyznanie świadczenia w ZUS (...) Oddziale w Ł. w dniu 25.04.2024 r. a nie, że ma ustalone prawo do świadczenia i na dzień złożenia wniosku prawa do świadczenia nie miał,

8. braku załączenia wszystkich zebranych w sprawie dokumentów, stanowiących istotne dla sprawy dowody, w szczególności wniosku KRUS z dnia 20.06.2024 r., zaświadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Inspektoratu w S. z dnia 21 maja 2024 r. oraz innych dokumentów załączonych przez skarżącego do wniosku o przyznanie renty złożonych w sprawie a potwierdzających stan faktyczny.

/ pismo k. 12-14/

W piśmie z dnia 4.12.2024 r. KRUS podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie, wnosząc o oddalenie odwołania. Jednocześnie organ rentowy przyznał, że w decyzji wskazano błędną datę wniosku 28.05.2024 zamiast 10.06.2024, co podlegało sprostowaniu. Jednocześnie wyjaśniono, iż okres nieuwzględniony w zaskarżonej decyzji (...).05.2024 -10.06.2024 wynosi 13 dni, a więc nie powoduje zmiany zaskarżonej decyzji. Ponadto zaznaczył, że mimo, iż P. N. w chwili złożenia wniosku o rentę rolnicza w istocie nie miał prawa do innego świadczenia z ZUS, nie zmienia to faktu, iż informacja o złożonym wniosku o rentę stanowiła podstawę do weryfikacji, jakie okresy zostały lub zostaną zaliczone do prawa do renty.

/ pismo k. 17-19/

W piśmie z dnia 19.12.2024. r odwołujący dodatkowo wskazał, iż organ rentowy nie wyjaśnił dlaczego, w świetle orzeczenia lekarza rzeczoznawcy KRUS stwierdzającego okres jego całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym od 28.05.2024 do lipca 2025, odmówiono zaskarżoną decyzją również prawa do renty za okres bezsporny nieobjęty decyzją ZUS od 1.04.2025 do lipca 2025.

/ pismo k.25-28/

W dalszym toku procesu stanowisko stron nie uległo zmianie.

/bezsporne/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca P. N. ur. (...) , w dniu 10.06.2024 r. złożył wniosek o rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy. We wniosku P. N. wskazał, że złożył inny wniosek o przyznanie świadczenia - rentę z tytułu niezdolności do pracy w ZUS, (...) Oddział w Ł.. Do wniosku ubezpieczony złączył wykaz okresów pracy i podlegania ubezpieczeniom społecznym rolników.

/ wniosek k. 1-3 akt KRUS (kopia) oraz k. 99-101, kwestionariusz dotyczący okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników k. 102-105, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 7.05.2025 00:01:05-00:02:01 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.12.2024 r. 00:04:20-00:17:46/

Orzeczeniem lekarza Rzeczoznawcy Kasy z dnia 16.07.2024 r uznano wnioskodawcę za okresowo całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym od dnia 28.05.2024 r., do lipca 2025 r.

/ bezsporne, orzeczenie z 16.07.2024 r. k. 4 akt KRUS (kopia) i k. 117/

W toku postępowania wyjaśniającego rolniczy organ rentowy wystąpił do ZUS o udzielenie informacji, czy zostało przyznane prawo i podjęta wypłata świadczenia w ZUS, jeżeli tak, to na podstawie jakiego artykułu oraz na jakie okresy zatrudnienia złożył ubezpieczony dokumenty i jakie okresy zatrudnienia (ubezpieczenia) zostały zaliczone do świadczenia w ZUS.

/ pismo -wniosek o udostępnienie danych ze zbioru danych osobowych z dnia 18.06.2024 – k. 113/

W odpowiedzi na powyższe ZUS, (...) Oddział w P. w dniu 11.07.2024 r. oraz w dniu 23.08.2024 r. poinformował KRUS, że P. N. ma przyznane świadczenie rentowe od 16.05.2024 r. do 31.03.2025 r. Do prawa do renty o symbolu (...) zaliczono wnioskodawcy okresy zatrudnienia:

od 01.09.1983 r. do 30.06.1986 r., od 18.12.1986 r. do 27.10.1987 r., od 04.01.2002 r. do 04.02.2002 r., od 04.11.2002 r. do 16.12.2002 r.;

okresy prowadzenia działalności gospodarczej:

-od 01.11.1990 r. do 30.06.1991 r

- od 01.10.1991 r. do 13.07.1992 r.,

- od 01.08.1992 r. do 31.08.1992 r.,

- od 01.10.1992 r. do 30.11.1992 r.,

- od 04.01.1993 r. do 19.03.1993 r.,

- od 04.06.1993 r. do 22.03.1994 r.,

- od 24.04.1994 r. do 30.06.1994 r.,

- od 01.08.1994 r. do 14.11.1994 r.

- od 15.12.1994 r. do 31.01.1995 r.,

- od 01.03.1995 r. do 06.05.1995 r.

- od 01.06.1995 r. do 15.07.1995 r.

- od 01.08.1995 r. do 30.08.1995 r.,

- od 01.09.1995 r. do 07.10.1995 r.,

- od 07.11.1995 r. do 30.11.1995 r.,

- od 28.12.1995 r. do 01.04.1996 r,

- od 01.05.1996 r. do 01.05.1996 r,

- od 01.06.1996 r. do 30.06.1996 r.,

- od 31.07.1996 r. do 31.07.1996 r.,

- od 31.08.1996 r. do 31.08.1996 r,

- od 30.09.1996 r. do 08.10.1996 r.,

-od 01.11.1996 r. do 31.03.1997.r,

- od 28.04.1997 r. do 30.04.1997 r.,

- od 30.05.1997 r. do 31.05.1997 r.,

- od 30.06.1997 r. do 30.06.1997 r.,

- od 16.07.1997 r. do 15.09.1997 r.,

- od 07.10.1997 r. do 08.10.1997 r.,

- od 30.10.1997 r. do 31.10.1997 r.,

- od 28.11.1997 r. do 30.11.1997 r.,

- od 28.12.1997 r. do 31.12.1997 r.,

- od 20.01.1998 r. do 31.07.1998 r.,

- od 26.08.1998 r. do 31.08.1998 r.,

- od 28.09.1998 r. do 30.09.1998 r.

- od 13.10.1998 r. do 31.12.1998 r.

- od 01.01.1999 r. do 23.07.1999 r.

- od 01.03.2000 r. do 06.05.2000 r.,

- od 18.12.2000 r. do 05.01.2001 r,

- od 02.05.2018 r. do 31.05.2020 r,

- od 01.06.2020 r. do 30.04.2024 r;

okres odbywania służby wojskowej

od 28.10.1987 r. do 14.10.1989 r.,

okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych

od 11.07.2003 r. do 10.07.2004 r.

oraz okres zasiłku po ustaniu ubezpieczenia:

od 05.02.2002 r. do 02.08.2002 r., od 06.08.1999 r. do 26.10.1999 r. i od 01.05.2024 r. do 15.05.2024 r.

/ pismo ZUS data wpływu 11.07.2024 k. 5-6v. akt KRUS oraz pismo data wpływu 23.08.2024 r. 13-14 akt KRUS/

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Odział w Ł. z dnia 25.06.2024 r. (...) w rozpoznaniu wniosku z dnia 25.04.2024 na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS przyznano P. N. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 16.05.2024 tj. od zaprzestania pobierania świadczenia rehabilitacyjnego do dnia 31.03.2005 roku.

W decyzji wskazano, że Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 3.06.2024 r ustalił iż ww. jest częściowo niezdolny do pracy do 31.03.2025 r.

Do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjęto:

- przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia od 1987 do 2023 r.

- wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi 21,33 %

Podstawa wymiaru obliczona została przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 21,33% przez kwotę bazową 6246,13 zł wynosi 1332,30 zł

Zakład uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 14 lat 8 miesięcy 18 dni, nieskładkowe ograniczone do 1/3 składkowych w wymiarze 4 lat 10 miesięcy 26 dni, okres brakujący do 25 lat - 5 lat 6 miesięcy 0 dni. Wyliczona renta wyniosła 1837,07 zł.

Ponieważ renta nie może przekraczać 100% podstawy wymiaru jej wysokość ograniczono do koty równej podstawie wymiaru tj. kwoty 1332,30 zł. Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 75 % renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i wyniosła kwotę 999,23 zł. Rentę podwyższono do kwoty najniższej renty od 16.05.2024 r. tj do kwoty 1335,72 zł.

/ decyzja k. 15 nadto w aktach ZUS załączonych do akt sprawy, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 7.05. (...):01:05-00:02:01 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.12.2024 r. 00:04:20-00:17:46/

Wnioskodawca nie ubiegał się o prawo do renty z ZUS za dalszy okres.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 7.05. (...):01:05-00:02:01 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.12.2024 r. 00:04:20-00:17:46/

Okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego, które zalicza się odwołującemu do renty rolniczej wynosi łącznie 13 lat, 10 miesięcy i 26 dni (od 11.07.2004 r. do 01.05.2018 r. oraz od 16.05.2024 r. do 10.06.2024 r.).

/ raport ustalenia uprawień do świadczenia k. 17-18 akt KRUS, wywiad ubezpieczeniowy k. 106-107/

W ciągu ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku, tj. w okresie od 11.06.2014 r. do

10.06.2024 r. odwołujący udowodnił okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego, który zalicza się do renty rolniczej , który wynosi 3 lata, 11 miesięcy i 16 dni.

/ raport ustalenia uprawień do świadczenia k. 17-18 akt KRUS wywiad ubezpieczeniowy k. 106-107 /

Ustaleń w sprawie dokonano w oparciu o przedłożone w toku procesu oraz zgromadzone w aktach KRUS dokumenty, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, nadto w oparciu o zeznania wnioskodawcy w zakresie w jakim korespondowały ze wskazaną dokumentacją.

Czyniąc ustalenia Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął wnioski ubezpieczonego o przesłuchanie w charakterze świadka dyrektora OR KRUS w Ł. oraz starszego aprobata M. P. Terenowa KRUS w Z. celem ustalenia stanu faktycznego sprawy oraz wyjaśnienia przeprowadzonych czynności przez KRUS zakończonych wydaniem zaskarżonej decyzji, jako nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy. Podkreślić należy, iż ustaleń faktycznych w procesie dokonuje samodzielnie sąd weryfikując stanowisko organu, zaś przeprowadzone przez KRUS czynności wynikają ze zgromadzonych dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była kwestia stwierdzenia lub nie, spełnienia przez P. N. warunków do prawa do renty rolniczej.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 i 1a oraz ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 197 - renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki:

1) podlegał ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu przez wymagany okres, o którym mowa w ust. 2,

2) jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym,

3) całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach , o których mowa w art. 20 ust.1 pkt 1 i 2. lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat.

Warunek podlegania ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu przez wymagany okres uważa się za spełniony, jeżeli okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego ubezpieczonego wynosi co najmniej 5 lat - jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w wieku powyższej 30 lat.

Zgodnie z art. 21 ust. 3 cytowanej ustawy, przy ustalaniu okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu zgodnie z ust. 2 stosuje się odpowiednio art. 20 ust. 1 i 2, gdzie do okresów ubezpieczenia zalicza się okresy:

1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983 - 1990,

2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 01.01.1983r.,

3) od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

Okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.

Ponadto zgodnie z art. 21 ust. 8 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, okres 5 lat o którym mowa w ust. 2 pkt 5 powinien przypadać w okresie ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o przyznanie renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy.

Przepisu ust. 8 nie stosuje się do ubezpieczonego, który podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat - zgodnie z art. 21 ust. 9.

Na wstępie podnieść należy, że organ rentowy ustala prawo do świadczeń po przeprowadzeniu pełnego postępowania wyjaśniającego. Tym samym w przypadku udzielenia informacji o złożonym wniosku o rentę w ZUS - a tak bezspornie było w przedmiotowym przypadku - stanowi to podstawę weryfikacji jakie okresy są uwzględniane do prawa do renty w ZUS.

Nie można zgodzić się z odwołującym, że przepis art. 20 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie ma zastosowania w sprawach o ustalenie prawa do renty rolniczej lecz wyłącznie w kwestiach emerytalnych. Jak wprost wynika z art. 21 ust. 3 ww ustawy przy ustalaniu okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu mających wpływ na prawo do renty rolniczej stosuje się odpowiednio art. 20 ust. 1 i 2. Tym samym ustawodawca nakazał stosować art. 20 ust. 2 ustawy o u.s.r ,który nie przewiduje zaliczenia okresów ubezpieczenia jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.

W świetle ugruntowanego orzecznictwa - Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia 2024 r. (...) 38/24, LEX nr 3747184, artykuł 20 ust. 2 ustawy z 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje, że okresów, o których mowa w art. 20 ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów. Zarówno w systemie rolniczym, jak i powszechnym zawarto zastrzeżenie nieuwzględniania okresów ubezpieczenia w pokrywających się okresach, co oznacza, że tych samych nie bierze się pod uwagę przy ustalaniu uprawnień do dwóch różnych świadczeń, opartych na odmiennych systemach ubezpieczenia społecznego. Okresy, które zostały już uwzględnione przy ustalaniu prawa do emerytury rolniczej, nie mogą być następnie zaliczone do tego, od którego zależy nabycie prawa do emerytury pracowniczej. Nie chodzi zatem o samo czasowe pokrywanie się różnych okresów aktywności zawodowej skutkującej powstaniem tytułu ubezpieczenia społecznego, ale o zakaz podwójnego zaliczenia tego samego okresu ubezpieczenia z tego samego tytułu ubezpieczenia. Dokonanie przez ubezpieczonego wyboru co do zaliczenia wskazanego okresu do okresu ubezpieczenia, od którego zależy prawo do emerytury w określonym systemie pracowniczym lub rolniczym, uniemożliwia późniejsze zaliczenie tego samego okresu w innym systemie.

W konsekwencji powyższego okresy skonsumowane w stażu emerytalnym/ rentowym, będącym warunkiem nabycia prawa do emerytury/ renty na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998 r. nie mogą już być uwzględnione w stażu rolniczym.

Dokonanie przez ubezpieczonego wyboru co do zaliczenia wskazanego okresu do okresu ubezpieczenia, od którego zależy prawo do emerytury lub renty w określonym systemie (pracowniczym lub rolniczym), uniemożliwia późniejsze zaliczenie tego samego okresu w innym systemie./ Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 maja 2022 r., III AUa 1786/21/

Ubezpieczony ubiegający się na przykład o emeryturę rolniczą jako pierwsze świadczenie emerytalne może dowolnie konfigurować udział stażu podlegania ubezpieczeniu rolniczemu i ogólnemu, tak by niewykorzystany staż rolniczy zaliczyć następnie do okresów składkowych, od których zależy prawo do emerytury powszechnej. Jeżeli natomiast pierwszym świadczeniem wybranym przez ubezpieczonego będzie świadczenie z systemu pracowniczego, niedopuszczalne jest późniejsze uwzględnienie w stażu rolniczym niezbędnym do uzyskania emerytury z systemu rolniczego okresów, które zostały już uwzględnione do ustalenia świadczenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Możliwość uzupełnienia okresów ubezpieczenia z jednego systemu przy ustalaniu prawa do świadczenia z drugiego systemu istnieje więc tylko do momentu podjęcia przez ubezpieczonego decyzji o wyborze świadczenia, to jest złożenia wniosku o konkretne świadczenie. /Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 września 2020 r., (...) UK 360/18/

Nie budzi wątpliwości, że te same okresy stażu ubezpieczeniowego (prowadzenia gospodarstwa rolnego) nie można zaliczać dwa razy do różnych świadczeń (emerytura pracownicza i emerytura rolnicza). /Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 20 lutego 2018 r. (...) UK 706/16/

Przy tym, co kluczowe, datą decydującą o sposobie obliczenia podstawy wymiaru emerytury lub renty jest data zgłoszenia wniosku o te świadczenia. /Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 kwietnia 1994 r. (...) URN 10/94/

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, iż w konsekwencji powyższego nie było możliwe, by do ustalenia świadczeń z różnych systemów przyjmować te same okresy ubezpieczenia. Nieistotne jest przy tym, że na dzień złożenia wniosku o rentę rolniczą przez wnioskodawcę nie była jeszcze wydana decyzja w przedmiocie prawa do renty z ZUS. Znamiennym jest fakt złożenia wniosku o to świadczenie przed wystąpieniem z wnioskiem o rentę rolniczą, co miało miejsce w dacie 25.04.2024 r. Tym samym należało dojść do przekonania, iż składając wniosek o konkretne świadczenie - tu pierwotnie o rentę z ZUS wnioskodawca dokonał stosownego wyboru w tym przedmiocie.

Brak też podstaw do uznania, iż KRUS nieprawidłowo ustalił okresy ubezpieczenia wykorzystane przez ZUS do świadczenia rentowego, co rzutowało na prawo do świadczeń z ubezpieczenia rolniczego.

Odnosząc się powyższego wskazać należy, że KRUS oparł zaskarżoną decyzję z 06.09.2024 r., na podstawie informacji z ZUS, (...) Oddział w P. doręczonej w dniu 11.07.2024 r. oraz w dniu 23.08.2024 r. Z powyższych informacji wynikało, że P. N. ma przyznane świadczenie rentowe od 16.05.2024 r. do 31.03.2025 r., a do prawa do renty o symbolu (...) zaliczono m.in. okresy zatrudnienia: od 01.09.1983 r. do 30.06.1986 r., od 18.12.1986 r. do 27.10.1987 r. od 04.01.2002 r. do 04.02.2002 r., od 04.11.2002 r. do 16.12.2002 r.; szczegółowo wskazane okresy prowadzenia działalności gospodarczej w przedziale od 1.11.1990 do 30.04.2024 r. oraz okres odbywania służby wojskowej okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych oraz okresy pobierania zasiłku po ustaniu ubezpieczenia.

Nie można dość do przekonania że KRUS wydając zaskarżoną decyzję nie przyjął pewnych okresów, które ZUS pominął. Wbrew zapatrywaniom odwołującego nie wskazuje na to element decyzji ZUS z 25.06.2024 r. na który powołuje się P. N., w którym organ rentowy przyjął do ustalenia podstawy wymiaru renty przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia od 1987-2023. Podkreślenia wymaga, iż powyższe dotyczy ustalenia podstawy wymiaru renty, czyli sposobu obliczenia wysokości renty, a nie jak błędnie twierdzi odwołujący stricte okresów ubezpieczenia, które zostały mu do tego prawa zaliczone. W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie ulega żadnej wątpliwości, iż okresy wyszczególnione przez ZUS w pismach z datą wpływu 11.07.2024 r. oraz w dniu 23.08.2024 r. miały znaczenie przy ustaleniu prawa do renty w ZUS- informacji udzielono w okresie, w którym świadczenie rentowe z ZUS było już ustalone- a zatem nie mogą być ponownie uwzględniane w ramach świadczenia przyznawanego zabezpieczenia społecznego rolników. KRUS zatem słusznie wydał zakażoną decyzje dopiero po wyjaśnieniu okoliczności w tym przedmiocie.

Nie można także dojść do przekonania, że w stosunku do odwołującego zastosowanie ma art. 33 ust. 2 ustawy o u.s.r., który stanowi, że w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przysługującej na podstawie ustawy z prawem do emerytury lub renty z innego ubezpieczenia społecznego, uprawnionemu wypłaca się jedno wybrane przez niego świadczenie, z zastrzeżeniem art. 33 ust. 4 ustawy o u.s.r. Podkreślić należy , iż wbrew temu co twierdzi odwołujący, organ rentowy nie przyznał prawa do renty rolniczej, a zatem w sytuacji ubezpieczeniowej P. N. nie zachodzi zbieg świadczeń emerytalno-rentowych.

Przy tym orzeczenia Lekarza Rzeczoznawcy KRUS stwierdzającego całkowitą niezdolność do pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym w okresie od 28.05.2024 r. do lipca 2025 r. w żadnym razie nie można utożsamiać z przyznaniem świadczenia. WW podmiot orzeka co do jednej z przesłanek warunkującej przyznanie prawa do renty, nie zaś o przyznaniu świadczenia. Brak spełnienia pozostałych warunków wyklucza prawo do renty nawet w sytuacji, gdy jak w rozpoznawanej sprawie, ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Z treści art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników wynika bowiem jednoznacznie, że dla ustalenia prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy nieodzowne jest łączne spełnienie wszystkich wymienionych w jej treści przesłanek, w tym wymienionej w treści pkt 2 przesłanki całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. /por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 lutego 2016 r., III AUa 1509/15/. Tu zaś spełnienia pozostałych przesłanek niewątpliwie zabrakło, bowiem w konsekwencji braku zaliczenia do stażu emerytalno -rentowego okresów uwzględnionych już przez ZUS odwołujący nie udowodnił okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu przez okres co najmniej 25 lat - okres który zalicza się wnioskodawcy do renty rolniczej wynosi łącznie 13 lat 10 miesięcy i 26 dni ( od 11.07.2004 do 01.05.2018 i od 16.05.2024 do 10.06.2024 r.) co na podstawie art. 21 ust 9 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oznacza , że wobec P. N. ma zastosowanie warunek przewidziany w art. 21 ust. 8 ustawy. Tymczasem w świetle dostępnego w sprawie materiału dowodowego w ciągu ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku tj w okresie 11.06.2014 do 10.06.2024 odwołujący wykazał okres ubezpieczenia emerytalno – rentowego, który zalicza się do renty rolniczej w wysokości 3 lat 11 miesięcy i 16 dni. Nie jest to zatem również wymagany w art. 21 ust. 2 pkt 5 ustawy w przypadku ubezpieczonych przekraczających 30 rok życia 5 letni okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu w okresie ostatnich 10 lat przed dniem złożenia wniosku o przyznanie renty rolniczej.

W odniesieniu zaś do twierdzeń odwołującego, iż organ rentowy nie wyjaśnił dlaczego w świetle orzeczenia lekarza rzeczoznawcy KRUS stwierdzającego okres jego całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym od 28.05.2024 do lipca 2025 odmówiono zaskarżoną decyzją również prawa do renty za okres bezsporny nieobjęty decyzją ZUS od 1.04.2025 do lipca 2025 r. podnieść należy iż - co z resztą zauważał sam odwołujący, z czego jednak nie wyprowadzał odpowiednich wniosków - że sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. (tak SA w Lublinie w wyroku z 18.03.2015 r, III AUa 15/15, Lex nr 1661234) postanowienie Sądu Najwyższego z 19.06.1998 r., (...) UK 105/98, OSNAPiUS 1999 Nr 16, poz. 529 oraz z 26.09.2005 r., (...) UZ 52/05, OSNP 2006 nr 15-16, poz. 254). Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć (por. wyroki Sądu Najwyższego z 13.05.1999 r., (...) UZ 52/99, OSNAPiUS 2000 Nr 15, poz. 601 oraz z 25.05.1999 r. (...) UKN 622/99, OSNAPiUS 2000 Nr 15, poz. 591). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada oceny prawidłowości decyzji według stanu istniejącego w dacie jej wydania. Mimo, że sąd ubezpieczeń społecznych rozpoznaje sprawę merytorycznie na nowo, to jednak jako organ kontrolny wobec organu rentowego ma obowiązek odniesienia się do stanu rzeczy istniejącego w dacie wydania decyzji. Z tej przyczyny obowiązująca w "klasycznym" procesie cywilnym reguła wyrażona w art. 316 § 1 k.p.c., zgodnie z którą sąd bierze pod uwagę stan rzeczy z chwili zamknięcia rozprawy, doznaje wyjątku w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, ze względu na jego szczególny, odwoławczy charakter./tak SA w Szczecinie z dnia 20 lipca 2016 r. ,III AUa 942/15, LEX nr 2121870/

Wynika to z istoty postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w którym sąd dokonuje kontroli wyłącznie tych rozstrzygnięć o prawach i obowiązkach stron stosunku ubezpieczenia społecznego, które zostały uprzednio podjęte przez organ rentowy. Wprawdzie kontrola ta ma wymiar pełny i wszechstronny, a jednym z jej instrumentów jest możliwość prowadzenia przez sąd ubezpieczeń społecznych postępowania dowodowego na zasadach przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego, to jednak rozstrzygnięcie sprawy przez sąd ubezpieczeń społecznych (po przeanalizowaniu na nowo wszelkich okoliczności faktycznych i prawnych) musi odnosić się do przedmiotu objętego treścią decyzji organu rentowego. Zakres kognicji sądu ubezpieczeń społecznych jest ściśle uzależniony od tego, co było przedmiotem rozstrzygnięcia organu rentowego.

Z tych tez względów kluczowy jest stan na dzień złożenia wniosku a następnie wydania decyzji.

Przy czym błąd organu rentowego co do wskazania daty wniosku został sprostowany i nie miał wpływu na ocenę prawidłowości decyzji, wobec różnicy 13 dni.

Na gruncie rozpoznawanego przypadku na dzień 10.06.2024 r. i na dzień wydania decyzji ubezpieczony choć był całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym w okresie od 28.05.2024 do lipca 2025 r nie spełniał warunku wymaganego okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu wynoszącego 5 lat w okresie 10 lat przed złożeniem wniosku ( art. 21 ust. 2 pk 5 a ponadto nie udowodnił okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu przez okres co najmniej 25 lat ( art. 21 ust. 9) brak więc było podstaw do orzekania o prawie do świadczenia w całym okresie w jakim występowała niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym. Jednocześnie nie można było niejako z góry zakładać, że już od dnia 1.04.2025, to znaczy w okresie już nie objętym decyzją ZUS w wnioskodawca będzie spełniał wszystkie ww. przesłanki. Po pierwsze na dzień złożenia wniosku o rentę rolniczą oraz na dzień decyzji niewykluczone było ewentualne kontynuowanie świadczenia w ramach ZUS z uwzględnieniem wcześniej przyjętych okresów ubezpieczenia. Po drugie brak podstaw do uznania, iż okresy raz skonsumowane w stażu emerytalnym/ rentowym, będącym warunkiem nabycia prawa do emerytury/ renty na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998 r. mogą być nadal uwzględnione w stażu w ramach systemu rolniczego, skoro, co już podnoszono dokonanie przez ubezpieczonego wyboru, co do zaliczenia wskazanego okresu do okresu ubezpieczenia, od którego zależy prawo do emerytury lub renty w określonym systemie (pracowniczym lub rolniczym), uniemożliwia późniejsze zaliczenie tego samego okresu w innym systemie.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie wnioskodawcy jako bezzasadne oddalił.