Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

całości wyroku z dnia 10 lutego 2025 roku

Decyzją z dnia 13.10.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., po rozpoznania wniosku z dnia 1.09.2023 r., odmówił S. K. obliczenia emerytury z prawą do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Zakład podał, że nie uwzględnił żadnego okresu zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych. Organ emerytalny podał, że nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 20.06.1977 r. do 25.01.1978 r., od 15.01.1980 r. do 30.06.1980 r., od 1.09.1983 r. do 30.06.1989 r. P. -– Wschód, od 16.09.1981 r. do 31.07.1983 r. (...) Ł., od 1.07.1989 r. do
30.11.1997 r. (...) Przedsiębiorstwo Budownictwa (...), ponieważ w wystawionych przez zakłady pracy świadectwa pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze podano, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku „monter konstrukcji żelbetowych”, wobec czego ZUS stwierdził, że nazwa stanowiska pracy nie odpowiada nazwie stanowiska wymienionego w zarządzeniu „monter konstrukcji żelbetowych i prefabrykatów na wysokości”. Dodatkowo Zakład podniósł, że w świadectwie pracy w warunkach szczególnych z P. -– Wschód podano niezgodny charakter pracy z zarządzeniem resortowym, na które powołał się zakład pracy. Organ rentowy wskazał, że w zarządzeniu resortowym charakter pracy określono jako „prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości”, natomiast w świadectwie pracy podano „prace przy montażu konstrukcji metalowych, żelbetowych i prefabrykowanych na wysokości”. ZUS uznał, że także w świadectwie pracy w warunkach szczególnych w (...) Ł. podano niezgodny charakter pracy z rozporządzeniem Rady Ministrów z dn. 7.02.1983 r., w którym charakter pracy określono jako „prace zbrojarskie i betoniarskie”, natomiast w świadectwie pracy podano „prace betoniarskie przy konstrukcjach żelbetonowych”.

(decyzja k. 43 akt ZUS)

Odwołanie od ww. decyzji złożył wnioskodawca, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, a to wobec zaliczenia do stażu takiej pracy, spornych okresów zatrudnienia od 20.06.1977 r. do 25.01.1978 r., od 15.01.1980 r. do 30.06.1980 r., od 1.09.1983 r. do 30.06.1989 r. P. -– Wschód, od 16.09.1981 r. do 31.07.1983 r. (...) Ł., od 1.07.1989 r. do 30.11.1997 r. (...) Przedsiębiorstwo Budownictwa (...), argumentując, że przez cały czas wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy - pracę montera konstrukcji żelbetowych i prefabrykowanych na wysokości, która polegała na montażu płyt żelbetonowych i betonowych na kondygnacjach stawianych budynków. Powód podał, że jego praca polegała na rozładunku płyt żelbetonowych i prefabrykowanych, z których były budowane ściany i stropy. Płyty i elementy żelbetonowe były podawane przez dźwig, a które to elementy powód przyjmował razem z innymi pracownikami, ustawiał specjalne wypory, a następnie montował ściany zewnętrzne i działowe budynków z gotowych płyt prefabrykowanych lub żelbetowych. Wyjaśnił, że na wysokości zajmował się skręcaniem i montowaniem konstrukcji metalowych budynku, w tym zajmował się montażem dachów. Zaznaczył, że praca była zazwyczaj wykonywana przy budowie budynków (...) – lub 11-piętrowych. Dodał, że w czasie zatrudnienia (...), będąc zatrudnionym na stanowisku montera konstrukcji żelbetowych wykonywał również prace zbrojarskie i betoniarskie, tj. zajmował się zbrojeniem stropów. Podkreślił, że pracował przez wszystkie pory roku, bez przerwy, także zimą. Powód wskazał, że zakłady pracy faktycznie błędnie opisały charakter jego pracy w świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych, jednocześnie podnosząc, że nie może ponosić za to negatywnych konsekwencji, albowiem znaczenie ma nie nazwa stanowiska pracy, ale faktycznie wykonywana przez niego praca w spornych okresach.

Powód zażądał także zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 26.01.1978 r. do 18.12.1979 r., po zakończeniu której powrócił do pracy w warunkach szczególnych do zakładu pracy na to samo stanowisko pracy w dniu 15.01.1980 r.

Podniósł też, że inny pracownik, z którym przez wiele lat pracował u wskazanych pracodawców otrzymał emeryturę pomostową na podstawie świadectw pracy, które zawierają tożsame informacje do tych, jakie przedstawił w przedłożonych dokumentach – w szczególności podał, że osoba ta, tak jak powód pracowała na stanowisku monter konstrukcji żelbetonowych, a w świadectwach tej osoby także powołano wykaz A dział V poz. 5 pkt 2 wykazu szczegółowego stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1.08.1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa (...).

(odwołanie k. 3-8)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany ZUS (...) Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

(odpowiedź na odwołanie k. 24-25)

Na rozprawie z 15.05.2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(stanowiska stron - e-prot. z 15.05.2024 r.: 00:02:04)

W piśmie procesowym z dnia 5.06.2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zaliczenie do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, także okresu zatrudnienia w (...) SA od 1.07.1980 r. do 31.08.1981 r., gdzie pracował na stanowisku montażysty konstrukcji żelbetowych przy budowie elektrowni w miejscowości K. na terenie (...).

(pismo pełnomocnika wnioskodawcy k. 118)

Na rozprawie z 24.06.2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, w tym także wniosek o zaliczenie do stażu pracy okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...), a pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(stanowiska stron – e-prot. z 24.06.2024 r.: 00:01:20, 00:01:28)

Na rozprawie z 21.10.2024 r. i z 9.12.2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(stanowiska stron – e-prot. z 21.10.2024 r.: 00:01:38, 00:01:54, e-prot. z 9.12.2024 r.: 00:01:54)

Na ostatnim terminie rozprawy w dniu 27.01.2025 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, a pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(stanowiska stron – e-prot. z 27.01.2025 r.: 00:01:50, 00:27:32)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca - S. K. urodził się (...)

(niesporne)

Ubezpieczony złożył w dniu 18.04.2023 r. wniosek o emeryturę z wieku powszechnego wraz z rekompensatą.

(niesporne)

ZUS (...) Oddział w Ł. na mocy decyzji z 2.06.2023 r. przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od 17.05.2023 r. oraz odmówił prawa do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, nie uwzględniając żadnego okresu zatrudnienia do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

(niesporne)

W dniu 19.06.2023 r. ubezpieczony ponownie złożył wniosek o przyznanie prawa do rekompensaty.

(niesporne)

Organ emerytalny odmówił wnioskodawcy prawa do rekompensaty decyzją z 12.07.2023 r., ponownie nie uwzględniając żadnego okresu zatrudnienia do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

(niesporne)

Kolejny wniosek o prawo do rekompensaty ubezpieczony złożył w dniu 6.09.2023 r.

(niesporne)

Zaskarżoną decyzją z dnia 13.10.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., po rozpoznania ww. wniosku, również odmówił S. K. obliczenia emerytury z prawa do rekompensatą z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, podając, że Zakład nie uwzględnił żadnego okresu zatrudnienia wnioskodawcy do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

(decyzja k. 43 akt ZUS)

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 3.12.1997 r. wystawionym przez Przedsiębiorstwo Produkcji (...) wnioskodawca był zatrudniony w (...) Kombinacie Budowlanym (...) (obecna nazwa Przedsiębiorstwo Produkcji (...)) w okresie od 1.09.1976 r. do 30.06.1980 r. przed wojskiem od 1.09.1979 r. do 25.01.1978 r. i po wojsku od 15.01.1980 r. do
30.06.1980 r. w pełnym wymiarze czasu pracy, najpierw jako uczeń, a następnie jako monter konstrukcji żelbetowych, a także potwierdzono, że wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych od 20.06.1977 r. do 25.01.1978 r. i od 15.01.1980 r. do 30.06.1980 r. na stanowisku montera konstrukcji żelbetowych.

(świadectwo pracy k. 11)

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 12.11.2002 r. wystawionym przez (...) w likwidacji wnioskodawca był zatrudniony w (...) Kombinacie Budowlanym (...) (obecna nazwa Przedsiębiorstwo Produkcji (...)) w okresie od 1.09.1976 r. do 30.06.1980 r. w pełnym wymiarze czasu pracy, początkowo jako uczeń, a następnie monter konstrukcji żelbetowych, poświadczono też, że ubezpieczony odbył zasadniczą służbę wojskową od 26.01.1978 r. do 18.12.1979 r.

(świadectwo pracy k. 18)

Zgodnie ze świadectwem z dnia 3.12.1997 r. wystawionym przez Przedsiębiorstwo Produkcji (...) w Ł. wnioskodawca był zatrudniony w tym zakładzie pracy w okresie od 1.09.1976 r. do 30.06.1980 r. w pełnym wymiarze czasu pracy i w tym okresie od 20.06.1977 r. do 25.01.1978 r. oraz od 15.01.1980 r. do 30.06.1980 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy montażu konstrukcji metalowych, żelbetowych i prefabrykowanych na wysokości na stanowisku montera konstrukcji żelbetowych, wymienionym w Wykazie A dział V poz. 5 pkt 2 wykazu szczegółowego stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra B.. (...) P..M.. (...). z dnia 1.08.1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach /Dz.Urz. nr 3/83, poz. 6 (...)/.

(świadectwo k. 15)

Natomiast zgodnie ze świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 20.11.2002 r. wystawionym przez Przedsiębiorstwo Produkcji (...) w likwidacji w Ł. wnioskodawca był zatrudniony w tym zakładzie pracy od 1.09.1976 r. do 30.06.1980 r. w pełnym wymiarze czasu pracy i w tym okresie od
20.06.1977 r. do 30.06.1980 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy montażu konstrukcji metalowych, żelbetowych i prefabrykowanych na stanowisku montera konstrukcji żelbetowych, wymienionym w Wykazie A dział V poz. 5 pkt 2 wykazu szczegółowego stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra B.. i P..M.. (...). z dnia 1.08.1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach /Dz.Urz. nr 3/83, poz. 6 (...)/. Podano też, że w okresie od 26.01.1978 r. do 18.12.1979 r. wnioskodawca odbył zasadniczą służbę wojskową.

(świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 13)

Zgodnie ze świadectwem pracy z 15.05.2003 r. wystawionym przez (...) sp. z o.o. w Ł. wnioskodawca był zatrudniony w (...) (obecna nazwa następcy prawnego CHEMOBUDOWA ŁÓDŹ) w okresie od 16.09.1981 r. do 31.07.1983 r. w pełnym wymiarze czasu pracy jako monter konstrukcji żelbetowych, montażysta, a także potwierdzono, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych od 16.09.1981 r. do 31.07.1983 r. na stanowisku montera konstrukcji - montażysty.

(świadectwo pracy k. 9)

Zgodnie ze świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dn. 15.05.2003 r. wystawionym (...) sp. z o.o. w Ł. wnioskodawca był zatrudniony w tym zakładzie pracy od 16.09.1981 r. do 31.07.1983 r. w pełnym wymiarze czasu pracy i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości na stanowisku montera konstrukcji żelbetowych, wymienionym w Wykazie A dział V poz. 5 pkt 2 wykazu szczegółowego stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra B.. (...) P..M.. (...). z dnia 1.08.1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach /Dz.Urz. nr 3/83, poz. 6 (...)/. Podano, że (...) sp. z o.o. jest następcą prawnym (...) j.g.u. i jest uprawniona do wystawiania świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

(świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 10)

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 3.12.1997 r. wystawionym przez Przedsiębiorstwo Produkcji (...) wnioskodawca był zatrudniony w (...) Kombinacie Budowlanym (...) (obecna nazwa Przedsiębiorstwo Produkcji (...)) w okresie od 1.09.1983 r. do 30.06.1989r. w pełnym wymiarze czasu pracy jako monter konstrukcji żelbetowych, a także potwierdzono, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych od 1.09.1983 r. do 30.06.1989 na stanowisku montera konstrukcji żelbetowych.

(świadectwo pracy k. 12)

Zgodnie ze świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 3.12.1997 r. wystawionym przez Przedsiębiorstwo Produkcji (...) w Ł. wnioskodawca był zatrudniony w tym zakładzie pracy od 1.09.1983 r. do 30.06.1989 r. w pełnym wymiarze czasu pracy i w tym okresie od 1.09.1983 r. do 30.06.1989 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy montażu konstrukcji metalowych, żelbetowych i prefabrykowanych na wysokości stanowisku montera konstrukcji żelbetowych, wymienionym w Wykazie A dział V poz. 5 pkt 2 wykazu szczegółowego stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra B.. i P..M.. (...). z dnia 1.08.1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach /Dz.Urz. nr 3/83, poz. 6 (...)/.

(świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 14)

Zgodnie ze świadectwem wystawionym przez likwidatora (...) Sp. z o.o. w likwidacji w Ł. wnioskodawca był zatrudniony w (...) od 1.07.1989 r. do 30.11.1997 r. i w okresie od 1.07.1989 r. do 30.06.1997 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace betoniarskie przy konstrukcjach żelbetowych, zgodnie z rozporządzeniem RM z dnia 7.02.1983 r. DZ.U. Nr 8 poz. 43 na stanowisku monter konstrukcji żelbetowych wymienionym w wykazie A dziale V pkt 4 wykazu szczegółowego stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i (...), na którym są wykonywane prace w szczególnych warunkach.

(świadectwo k. 16)

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 1.12.1997 r. wystawionym przez (...) Sp. z o.o. wnioskodawca był zatrudniony w tym zakładzie pracy od 1.07.1989 r. do 30.11.1997 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku monter konstrukcji żelbetowych, w tym okresie korzystał z urlopu bezpłatnego od 8.09.1992 r. do 20.02.1993 r. – budowa eksportowa, oraz od 1.07.1997 r. do 30.11.1997 r., poświadczono nadto, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowisku montera konstrukcji żelbetowych od 1.07.1989 r. do 7.09.1992 r., od 21.02.1993 r. do 30.06.1997 r. – Zarządzenie nr 9 (...) z 1.08.1983 r. zał. Nr 1 Wykaz A, dział V, poz. 5, także wskazano, że otrzymał za czas choroby wynagrodzenie od 4.10.1995 r. do 7.11.1995 r., od 13.02.1996 r. do 20.02.1996 r., od 21.06.1996 r. do 11.07.1996 r., od 20.01.1997 r. do 23.02.1997 r., z zasiłku chorobowego od 8.11.1995 r. do 22.12.1995 r., od 18.07.1996 r. do 14.08.1996 r., od 24.02.1997 r. do 28.02.1997 r.

(świadectwo pracy k. 17)

Zgodnie z zaświadczeniem z dnia 24.01.2003 r. wystawionym przez (...) Sp. z o.o. w likwidacji w Ł. zaświadczono, że wnioskodawca był zatrudniony w ww. zakładzie pracy na stanowisku monter konstrukcji żelbetowych w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 1.07.1989 r. do 30.11.1997 r. i że w okresie tego zatrudnienia były odprowadzane składki bezosobowo, a także, że występowały w tym okresie zatrudnienia okresy nieskładkowe: od 4.10.1995 r. do 22.12.1995 r., od 13.02.1996 r. do 20.02.1996 r., od 21.06.1996 r. do 14.08.1996 r., od 20.01.1997 r. do 28.02.1997 r., a nadto okresy urlopu bezpłatnego: od 8.09.1992 r. do 20.02.1993 r. – budowa eksportowa, od 1.07.1997 r. do 30.11.1997 r.

(zaświadczenie k. 19)

S. K. ukończył zasadniczą szkołę zawodową w 1976 r. uzyskując zawód montera konstrukcji żelbetonowych.

Wnioskodawca w okresach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w Ł. od 20.06.1977 r. do 25.01.1978 r., od 15.01.1980 r. do 30.06.1980 r. od 1.09.1983 r. do 30.06.1989 r., wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie pracę na stanowisku montera konstrukcji żelbetonowych na wysokości. Przedsiębiorstwo Produkcji (...) w Ł. zajmowało się głównie budownictwem mieszkaniowym. Przez cały czas zatrudnienia w ww. zakładzie pracy wnioskodawca pracował na budowach bloków mieszkalnych (...)- i 11-piętrowych jako monter konstrukcji żelbetonowych na wysokości, a jego polegała na tym, że ustawiał prefabrykowane płyty i płyty żelbetonowe ze zbrojeniem, które podawał dźwig, zakładał specjalne otwory do ścian nośnych. Płyty prefabrykowane to były całe ściany. Przed ich zamontowaniem były stawiane specjalne słupki, które wnioskodawca montował. Płyty były stawiane na teleskopie, aby się trzymały. Potem przychodził cieśla, był wylewany beton, było zakładane zbrojenie i spawane. Zarówno w płytach prefabrykowanych jak i płytach żelbetonowych były elementy stalowe, które wystawały - zbrojenia, które trzeba było łączyć specjalnymi elementami i zespawać. Więcej elementów stalowych było w płytach żelbetonowych. W przypadku płyt prefabrykowanych trzeba było je od razu spawać. Niektóre płyty musiały być zespawane, a inne wymagały łączenia specjalnymi haczykami. Normą było, że trzeba było niektóre płyty dociąć i przerabiać na miejscu za pomocą szlifierki kątowej i specjalnych nożyc. Podpory metalowe są rurami gwintowanymi. Dachy były wykonywane z płyt betonowych i żelbetonowych. Ubezpieczony pracował w brygadzie monterów konstrukcji żelbetonowych, przy czym od 1.01.1984 r. powierzono mu obowiązki brygadzisty – montera konstrukcji żelbetonowych. W brygadzie powoda oprócz monterów konstrukcji żelbetonowych był też spawacz, cieśla i elektryk. Ubezpieczony używał prostych narzędzi. Ściany nośne były stawiane na zaprawie betonowej. Wnioskodawca wykonywał pracę montera konstrukcji żelbetonowych w systemie zmianowym – były trzy zmiany, a praca odbywała się także w nocy. W okresie zimowym wykonywał pracę montera konstrukcji żelbetonowych na wysokości przez 8 godzin dziennie, a w pozostałych porach roku, gdy było cieplej powód pracował przekraczając często pełny wymiar czasu pracy do 12 godzin dziennie. Zimą dla utrzymania ciepła na budowie były kociołki. Nie było w pracy żadnych przerw spowodowanych przez warunki atmosferyczne. Praca przez cały czas odbywała się bez przestojów. Poza pracą montera konstrukcji żelbetonowych powód nie był delegowany do wykonywania żadnych innych prac.

W trakcie zatrudnienia w tym zakładzie pracy wnioskodawca odbył zasadniczą służbę wojskową od 26.01.1978r. do 18.12.1979 r. Przed rozpoczęciem służby wnioskodawca wykonywał w tym zakładzie pracy swoje obowiązki montera konstrukcji żelbetonowych do 25.01.1978 r., a po jej zakończeniu powrócił do pracy w tym zakładzie na to samo stanowisko pracy od 15.01.1980 r., gdzie wykonywał taką samą pracę jak przed wojskiem.

(świadectwo k. 48, świadectwo k. 49, świadectwo k. 50, dokumentacja płacowa k. 51-59, świadectwo k. 60, świadectwo k. 61, świadectwo k. 62, świadectwo k. 63, świadectwo pracy w szczególnych warunkach k. 64, karta obiegowa zmiany k. 70, umowa o pracę k. 71, karta powołania k. 72, karta obiegowa zmiany k. 73, angaż k. 74, umowa o pracę k. 75, karta obiegowa pracy k. 76, karta obiegowa k. 77, karta obiegowa k. 78, umowa o pracę k. 79, angaż k. 81, angaż k. 82, angaż k. 83, angaż k. 84, angaż k. 85, angaż k. 86, angaż k. 87, podanie o rozwiązanie pracy za porozumieniem stron k. 88, wniosek o przekazanie za porozumieniem stron k. 89, zgoda na rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron k. 90, podanie k. 91, życiorys k. 92, podanie wraz z adnotacją na dole o podjęciu pracy po zakończeniu służby wojskowej k. 93, podanie k. 94, kwestionariusz osobowy k. 95, kwestionariusz osobowy k. 96, dokumentacja płacowa k. 97-98, karta wypadku przy pracy k. 99, karta zasiłkowa k. 100, zeznania wnioskodawcy –e-prot. z 15.05.2024 r.: 00:03:57- 00:19:43 w zw. z e-prot. z 27.01.2025 r.: 00:06:38-00:25:18, zeznania świadka E. M. e-prot. z 15.05.2024 r.: 00:44:05, zeznania świadka J. O. e-prot. z 15.05.2024 r.: 01:01:32)

W okresie od 1.07.1980 r. do 31.08.1981 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) na stanowisku montażysty konstrukcji żelbetonowych w pełnym wymiarze czasu pracy i w okresie tego zatrudnienia pracował od 18.01.1981 r. do 5.06.1981 r. na budowie eksportowej przy budowie elektrowni w miejscowości K. na terenie byłego ZSRR jako montażysta konstrukcji żelbetonowych. Jego praca na budowie eksportowej w ZSRR polegała na stawianiu żelbetonowych słupów, które potem spawali spawacze. Powód wykonywał w (...) pracę na wysokości przy budowie biurowców - budynków (...)-piętrowych. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Zdarzały się tylko chwilowe przerwy w pracy, gdy był bardzo silny wiatr. W trakcie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) powód pracował też przy montowaniu konstrukcji żelbetonowych na wysokości w W. na budowie hal produkcyjnych, które miały 6-7 metrów wysokości. W ww. okresie zatrudnienia powód przebywał na urlopie bezpłatnym od 19.08.1980 r. do 25.08.1980 r., 10.11.1980 r., 7.01.1981 r., od 13 do 16.01.1981 r., 20.06.1981 r., 17.08.1981 r., od 22.08.1981 r. do 27.08.1981 r. Powód nie posiada z okresu zatrudnienia w ww. zakładzie pracy świadectwa wykonywania w warunkach szczególnych.

(akta osobowe w kopercie k. 136, a w nich: świadectwo pracy k. 1 a.o., umowa o pracę k. 35 a.o., podania k. 7-11, 37, 47, 51, 65 a.o., zaświadczenie k. 17 a.o., karta obiegowa k. 41 a.o., podanie o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron k. 49 a.o., karta kontrolna badań okresowych k. 61 a.o., umowa o pracę na budowie k. 75 a.o., karta wynagrodzenia k. 87 a.o., zeznania wnioskodawcy –e-prot. z 15.05.2024 r.: 00:03:57- 00:19:43 w zw. z e-prot. z 27.01.2025 r.: 00:06:38-00:25:18, zeznania świadka E. M. e-prot. z 21.10.2024 r.: 00:03:33)

W okresie zatrudnienia w (...) Ł. od 16.09.1981 r. do 31.07.1983 r. wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę montażysty konstrukcji żelbetonowych na wysokości, która polegała ustawianiu i skręcaniu konstrukcji metalowych, które były podawane przez dźwigi. Były to konstrukcje stalowe, na które były kładzione konstrukcje żelbetonowe jako płyty dachowe. Wnioskodawca wykonywał stale pracę montera przy konstrukcjach żelbetonowych na wysokości. (...) metalowe nie miały ścian – był to sam szkielet. Wnioskodawca pracował przy skręcaniu tych metalowych konstrukcji. Ściany były uzupełniane później nie przez brygadę, w której pracował powód, ale przez inną ekipę pracowników. Wnioskodawca pracował przy ustawianiu i montażu płyt prefabrykowanych i płyt żelbetonowych. Ww. zakład pracy zajmował się budowaniem metalowych hal przemysłowych o wysokości ok. 7-8 metrowych, do ok. 10 metrów wysokości. Wnioskodawca wykonywał pracę w systemie jednozmianowym w pełnym wymiarze czasu pracy, często po 10 godzin dziennie. Nie było żadnych przestojów w pracy. Poza pracą montera konstrukcji żelbetonowych powód nie wykonywał w tym zakładzie żadnych innych prac.

(akta osobowe w kopercie k. 102, a w nich: świadectwo pracy k. 1 a.o., świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 3 a.o., świadectwo k. 5 a.o., skierowanie do pracy k. 17 a.o., karta obiegowa k. 19 a.o., angaż k. 21 a.o. angaż k. 23 a.o., umowa o pracę k. 25 a.o., karta obiegowa k. 27 a.o., wypowiedzenie umowy o pracę k. 29 a.o., karty ewidencji pracy k. 31-33 a.o., rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem k. 35 a.o., karty wynagrodzenia k. 37-39 a.o., zeznania wnioskodawcy –e-prot. z 15.05.2024 r.: 00:03:57- 00:19:43 w zw. z e-prot. z 27.01.2025 r.: 00:06:38-00:25:18)

W okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) G. od 1.07.1989 r. do 7.09.1992 r., a następnie od 21.02.1993 r. do 30.06.1997 r. wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie pracę montera konstrukcji żelbetonowych na wysokości. W okresie od 8.09.1992 r. do 20.02.1993 r. oraz od 1.07.1997 r. do 30.11.1997 r. wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym. Ww. zakład pracy zajmował się budową bloków mieszkalnych (...)- i 11-piętrowych. Powód pracował przy płytach prefabrykowanych i żelbetonowych, a także konstrukcjach metalowych. Czasami trzeba było dociąć płytę – tym też zajmował się powód i inni montażyści konstrukcji żelbetonowych. Będąc zatrudnionym na stanowisku montera konstrukcji żelbetowych powód wykonywał również prace zbrojarskie i betoniarskie, tj. zajmował się zbrojeniem stropów. Powód pracował przez wszystkie pory roku, bez przerwy, także zimą. Zimą wykonywał pracę przez 8 godzin, a w pozostałe pory roku często także przekraczając dobową normę czasu pracy do 12 godzin dziennie. Zdarzało się, że zimą powód pracował na dachach obiektów sportowych i szkół przy pracach monterskich konstrukcji żelbetonowych. Gdy była potrzeba montażyści konstrukcji żelbetonowych korzystali z rusztowań. Do ustawienia ścian wystarczyło dwóch monterów. Po zamontowaniu i po wykonaniu zbrojenia trzeba było na łączeniach płyt wykonać prace betoniarskie. Hakowy podawał beton. Główne zagrożenie w czasie wykonywania przez powoda pracy montażysty konstrukcji żelbetonowych stanowiło to była ona wykonywana na wysokości. Prace polegające na budowaniu bloków 4- i 11-piętrowych w przedmiotowym okresie zatrudnienia były wykonywane na każdym osiedlu w Ł., R., C.. Były narzucone terminy do wykonania tych prac. Nie było żadnych przestojów w pracy. Poza pracą montera konstrukcji żelbetonowych powód nie wykonywał w tym zakładzie pracy żadnych innych prac.

(świadectwa pracy k. 16- 17, zaświadczenie k. 19, zeznania wnioskodawcy –e-prot. z 15.05.2024 r.: 00:03:57- 00:19:43 w zw. z e-prot. z 27.01.2025 r.: 00:06:38-00:25:18, zeznania świadka J. O. e-prot. z 15.05.2024 r.: 01:01:32)

Powyższy stan faktyczny Sąd odtworzył na podstawie niekwestionowanych co do autentyczności dokumentów, a także zeznań świadków i wnioskodawcy, którym przyznał w całości walor wiarygodności, albowiem dowody te okazały się koherentne, pozwalając na ustalenie w sposób pewny rodzaj wykonywanej przez skarżącego pracy w badanych okresach zatrudnienia. Dodać należy, że obecny na rozprawie pełnomocnik ZUS-u nie podważył wartości dowodowej zeznań świadków i wnioskodawcy. Świadkowie są osobami obcymi dla stron i nie mieli interesu prawnego by składać zeznania korzystne dla jednej z nich. Są to osoby, które w badanych okresach pracowały razem z wnioskodawcą, a zatem mają wiedzę na czym konkretnie polegała praca ubezpieczonego. Ich zeznania nie noszą znamion konfabulacji, są logiczne i razem z pozostałym materiałem dowodowym tworzą spójną całość.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 5 ustawy z 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 164 ze zm.), dalej jako ustawa, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. W myśl ust. 2 ww. przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

1) utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po dniu 31.12.2008 r. - w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948 r., a przed dniem 1.01.1969 r. - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

2) niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach pomostowych;

3) legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS;

4) nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

W zakresie interpretacji co do kręgu osób uprawnionych do rekompensaty oraz ram czasowych pracy wykonywanej w warunkach szczególnych rozstrzygnął Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z 25.11.2010 r., K 27/09 (OTK –A 2010, nr 9, poz. 109) przyjął, że rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze dla osób, które rozpoczęły pracę przed dniem 1.01.1999 r. i nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Do oceny pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze konieczne jest odwołanie się do przepisów ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504), gdzie wskazano, że rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w art. 32 ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32). Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), dalej jako rozporządzenie.

Z zestawienia § 1 i 2 ww. rozporządzenia wynika, iż pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z §2 ust. 2 ww. rozporządzenia, okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Z powołanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika jednak, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Bezspornym w rozpoznawanej sprawie jest, że wnioskodawca nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Przypomnieć należy, że organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych żadnego okresu zatrudnienia.

W sprawie sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w badanych okresach był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach emerytalnych i osobowych. Spornym natomiast pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w tych okresach tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Stało się tak dlatego, że wnioskodawca dysponował świadectwami pracy w szczególnych warunkach, które ZUS zakwestionował.

Wobec powyższego na wnioskodawcy, zgodnie z treścią art. 6 k.c., spoczywał ciężar wykazania pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe w postaci przesłuchania wnioskodawcy, zeznań świadków oraz analizy dostępnych dokumentów z oryginalnych akt osobowych z badanych okresów zatrudnienia, wykazało, że w spornych okresach zatrudnienia w (...) od 20.06.1977 r. do 25.01.1978 r., od 15.01.1980 r. do 30.06.1980 r., od 1.09.1983 r. do 30.06.1989 r., w (...) Ł. od 16.09.1981 r. do 31.07.1983 r., w (...) od 1.07.1989 r. do 7.09.1992 r. oraz od 21.02.1993 r. do 30.06.1997 r. wnioskodawca wykonywał wyłącznie i stale przez cały czas w pełnym wymiarze czasu pracy taką samą pracę montażysty konstrukcji żelbetowych na wysokości.

Podkreślenia wymaga fakt, iż o szczególnych warunkach pracy nie decyduje nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj pracy rzeczywiście wykonywanej przez pracownika. Ten zaś, jak wynika z zeznań wnioskodawcy, oryginalnych angaży, a także zeznań świadków, był w każdym z ww. okresów zatrudnienia we wszystkich powołanych wyżej zakładach pracy był taki sam, a polegał na montażu konstrukcji żelbetowych i metalowych na wysokości przy budowach bloków 4-piętrowych lub 11-piętrowych (zatrudnienie w (...) i w (...)) oraz przy budowie hal przemysłowych o wysokości od ok. 7-8 metrów do 10 metrów (w (...) Ł.). Biorąc powyższe pod uwagę, nie ulega wątpliwości, że praca wnioskodawcy w każdym z ww. zakładów pracy przy montażu konstrukcji żelbetonowych na wysokości była pracą o znacznej szkodliwości dla jego zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości (por. wyrok SA we Wrocławiu z 5 lipca 2012 r., III AUa 591/12, L.).

Oceniając charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy, Sąd zważył, że zatrudnienie przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości zostało wymienione w Wykazie A, Dziale V, poz. 5, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku i podlega uwzględnieniu jako praca w warunkach szczególnych na cele emerytalno – rentowe.

Jednocześnie Sąd zważył, że prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości z ww. Wykazu, w zarządzeniu resortowym wydanym na podstawie § 1 ust. 2 tego samego rozporządzenia, tj. w zarządzeniu Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk w zakładach podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (Dz. Urz. MB. Z 1983 r. nr 3 poz. 6), zostały rozbite na 3 pozycje i określone jako: monter urządzeń i konstrukcji metalowych na wysokości (pkt 1), monter konstrukcji żelbetowych i prefabrykowanych na wysokości (pkt 2) i cieśla wykonujący prace na wysokości (pkt 3).

Przypomnieć należy, iż wykładni pojęcia "przepisy dotychczasowe" w rozumieniu art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS dokonał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13 lutego 2002 r., III ZP 30/01 (OSNAPiUS 2002 Nr 10, poz. 243), wskazując na przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, z wyłączeniem tych, które zobowiązywały ministrów, kierowników urzędów centralnych i centralne związki spółdzielcze do ustalenia wykazu stanowisk pracy w podległych im zakładach pracy. Sąd Najwyższy stwierdził, że odesłanie do przepisów dotychczasowych w kwestii wykazów obejmujących świadczenie pracy w warunkach szczególnych, zawarte w art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie obejmuje przepisów kompetencyjnych § 1 ust. 2-3 rozporządzenia. To pozwala na wniosek, że odesłanie do przepisów dotychczasowych nie dotyczy kompetencji do tworzenia wykazów obejmujących stanowiska, na których świadczy się pracę w szczególnych warunkach; stanowi o nich ustawa i utrzymane jej przepisami w mocy rozporządzenie Rady Ministrów (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 kwietnia 2004 r., II UK 337/03, OSNP 2004 Nr 22, poz. 392). W związku z tym w orzecznictwie przepisy wykazów resortowych określone zostały jako normy jedynie o charakterze informacyjnym, techniczno-porządkującym, uściślającym, o znaczeniu w sferze dowodowej jako podstawa domniemań faktycznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2010 r., II UK 218/09, LEX nr 590247). Podkreślono, że przepisy te, niemające charakteru powszechnego, nie kształtują praw podmiotowych, dlatego wykonywanie pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazach A i B, stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., nie uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu (...) 8 (...) (por. wyroki Sądu Najwyższego z 20 października 2005 r., (...) UK 41/05, OSNP 2006 nr 19-20, poz. 306, z 9 maja 2006 r., II UK 183/05, LEX nr 1001301).

Uwzględniając powyższe rozważania, w ocenie Sądu Okręgowego, stanowisko montera konstrukcji żelbetowych na wysokości mieści się w zakresie pojęciowym stanowiska montera konstrukcji metalowych na wysokości, a zatem zarządzenie resorowe w tym zakresie nie wyszło poza ramy wskazane załączniku A do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. Jak bowiem trafnie zauważono w orzecznictwie, żelbetowe elementy konstrukcji z definicji zawierają stalowe zbrojenie, więc łączą w sobie cechy konstrukcji metalowej i betonowej. Łączenie płyt żelbetowych następuje przede wszystkim poprzez łączenie ich elementów metalowych i dlatego prace montera konstrukcji żelbetowych są jednocześnie pracami przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości (por. wyrok z 19 listopada 2013 r. Sądu Apelacyjnego w Łodzi, III AUa 516/13, L., wyrok SA w Krakowie z 29.03.2017 r., III AUa 188/16, LEX nr 2295669, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 18 września 2015 r. III AUa 605/15 Legalis nr 1359635, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 20 września 2012 r. III AUa 380/12 Legalis nr 740467, a także wyroki Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 16 stycznia 2013 r. III AUa 1200/12, z dnia 7 marca 2013 r. III AUa 1539/12, z dnia 19 listopada 2013 r. III AUa 391/13, czy z dnia 9 października 2014 r. III AUa 2965/13, L.).

Podkreślenia nadto wymaga, iż także Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 2014 r., (...) UK 125/14, wskazując na okoliczność odwrotną, iż praca, która nie była pracą montera konstrukcji żelbetowych i prefabrykowanych na wysokości, wymienioną w załączniku nr 3 do zarządzenia Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (wykaz A, dział V, poz. 5 pkt 2), nie stanowiła pracy w warunkach szczególnych określonej w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (wykaz A, dział V, poz. 5 - "prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości") - wprost uznaje pracę montera konstrukcji żelbetowych i prefabrykowanych na wysokości za pracę w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy w n/n składzie w całości podziela ten pogląd traktując go jako własne stanowisko. Tym samym należy uznać, że prace montera konstrukcji żelbetowych na wysokości, które powód wykonywał w badanych okresach zatrudnienia w (...), w CHEMOBUDOWA ŁÓDŹ, w (...) mieszczą się w zakresie pojęcia montażu konstrukcji metalowych na wysokości, o jakiej mowa w wykazie A, dział V, poz. 5 załącznika do ww. rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r.

Stwierdzenie zatem, że wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach polegającą na montażu konstrukcji żelbetonowych na wysokości, nie zmienia okoliczność wystawienia przez zakłady pracy świadectw pracy w szczególnych warunkach za sporne okresy zatrudnienia z wadliwie podanymi nazwami stanowiska. Skoro bowiem przeprowadzone w sprawie dowody wykazały, że wnioskodawca taką pracę rzeczywiście świadczył, to ww. okoliczność nie może go pozbawiać prawa do spornego świadczenia. Świadectwo pracy w szczególnych warunkach – jak już wyżej podnoszono- nie jest bowiem wyłącznym dowodem służącym do wykazania charakteru świadczonej pracy.

Konkludując, zasadne jest przyjęcie, że wnioskodawca jako pracownik wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w spornych okresach zatrudnienia pracę w szczególnych warunkach polegającą na montażu konstrukcji (płyt) żelbetowych i prefabrykowanych na wysokości przy budowie bloków mieszkalnych (...)- i 11-piętrowych a także przemysłowych hal o wysokości od 7-8 m do 10 m. Tym samym badane okresy zatrudnienia w (...) od 20.06.1977 r. do 25.01.1978 r., od 15.01.1980 r. do 30.06.1980 r., od 1.09.1983 r. do 30.06.1989 r., w (...) Ł. od 16.09.1981 r. do 31.07.1983 r., w (...) od 1.07.1989 r. do 7.09.1992 r. oraz od 21.02.1993 r. do 30.06.1997 r. należy zaliczyć do stażu pracy w warunkach szczególnych wynoszącego łącznie ponad 15 lat tego rodzaju pracy.

Wobec powyższego Sąd uznał, że dodatkowo wskazany przez stronę powodową już w trakcie n/n sądowego postępowania odwoławczego okres zatrudnienia na budowie eksportowej w (...) od 18.01.1981 r. do 5.06.1981 r. przy budowie elektrowni w miejscowości K. na stanowisku montażysty konstrukcji żelbetonowych w pełnym wymiarze czasu pracy, kiedy powód wykonywał pracę na wysokości przy budowie biurowców - budynków (...)-piętrowych polegającą na stawianiu żelbetonowych słupów, nie ma już istotnego znaczenia – bo wnioskodawca we właściwy sposób wykazał wymagany staż pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w wymienionych wyżej okresach zatrudnienia w Polsce. Tym niemniej Sąd pragnie wskazać, że okres zatrudnienia na budowie eksportowej w (...) od 18.01.1981 r. do 5.06.1981 r. w świetle faktów wynikających z dostępnych dokumentów zawartych w aktach osobowych oraz zeznań świadka E. M. i powoda, również winien zostać uznany za okres pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w warunkach szczególnej (po odliczeniu okresów urlopu bezpłatnego), mimo że wnioskodawca nie posiada świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Nawet jednak, gdyby nie podzielić tej oceny – to i tak, jak już wskazano, powód udowodnił, że w trakcie zatrudnienia w (...), w (...) Ł., w (...) przepracował w Polsce znacznie więcej niż wymagany prawem staż takiej pracy w ilości 15 lat.

Dokonując wyliczenia okresu zatrudnienia ubezpieczonego w warunkach szczególnych na potrzeby ustalenia uprawnień do rekompensaty, Sąd wziął przy tym pod uwagę, że z okresu zatrudnienia w (...) należało wyłączyć te okresy, podczas których ubezpieczony korzystał ze zwolnień lekarskich tj. od 4.10.1995 r. do 22.12.1995 r., od 13.02.1996 r. do 20.02.1996 r., od 21.06.1996 r. do 14.08.1996 r., od 20.01.1997 r. do 28.02.1997 r. co dało łącznie 6 miesięcy, 4 dni. Powyższa kwestia była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w uchwale z dnia 29.10.2020 roku w sprawie III UZP 3/20, w której przedstawił ewolucję przepisów i orzecznictwa związanych z brakiem podstaw do uwzględnienia okresów nieskładkowych w wymiarze pracy zaliczanej do pracy w warunkach szczególnych. Należy przypomnieć, że po dziesięciu latach od dnia wejścia w życie ustawy emerytalnej z dnia 17.12.1998 r, od dnia 1 stycznia 2009 r. zaczęła obowiązywać ustawa pomostowa. Jej celem było zawężenie katalogu podmiotowego uprawnionych do świadczenia z tytułu starości w związku z pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Jednocześnie ustawodawca przedefiniował pojęcie prac w tych warunkach w stosunku do stanu prawnego obowiązującego do 31 grudnia 1999 r. W art. 12 ustawy pomostowej zastrzeżono, że przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W tym miejscu należy cofnąć się w czasie i powrócić do ustawy emerytalnej, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 1999 r. W art. 31 ust. 4 stwierdzała, że wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom świadczącym pracę w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Oznacza to, że w chwili wejścia w życie ustawy emerytalnej zachowano prawo do omawianych świadczeń według dotychczasowych reguł. Dopiero wtórnie, ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1264), dodano do ustawy emerytalnej art. 32 ust. 1a (który przewidywał treść analogiczną do późniejszego art. 12 ustawy pomostowej). Zakres stosowania tego przepisu został określony w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2008 r., K. 33/2006 (OTK - A 2008 Nr 6, poz. 106), w którym stwierdzono, że zmiana może mieć zastosowanie wyłącznie na przyszłość. W orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. postanowienie z dnia 19 listopada 2013 r., (...) UK 257/13, LEX nr 1555174) przyjęto, że rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego nie budzi wątpliwości w zakresie, w którym odnosi się do stosunków powstałych po dniu 1 lipca 2004 r. oraz stosunków zamkniętych, zakończonych nabyciem prawa przed tym dniem. W efekcie wprowadzenia ustawą zmieniającą z dnia 20 kwietnia 2004 r. nowych zasad ustalania okresów przebytych w ubezpieczeniu, wynikających z dodanego z dniem 1 lipca 2004 r. art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej, wyłączającego pewne okresy ze stażu pracy w szczególnych warunkach, można wyróżnić pracowników, którzy nabyli prawo do emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych przed dniem 1 lipca 2004 r., po tym dniu oraz pracowników będących w dniu 1 lipca 2004 r. w trakcie nabywania prawa, którzy wypełnili warunki określone w art. 184 ustawy emerytalnej. Sąd Najwyższy przyjął, że dostrzeżenie tej ostatniej kategorii uprawnionych nakazuje uwzględnić aspekt ochrony istniejących w dniu 1 lipca 2004 r. praw tymczasowych tych osób, zagwarantowanych w powołanym przepisie i prowadzących do nabycia prawa do emerytury. Określenie wzajemnego stosunku przepisów art. 184 i art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej, jako oddziaływanie zasady lex posterior derogat priori na prawa lub ekspektatywy praw emerytalnych w związku ze zmianą warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nastąpiło w wyrokach Sądu Najwyższego: z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 313/09 (OSNP 2011 nr 19-20, poz. 260); z dnia 13 lipca 2011 r., (...) UK 12/11 (LEX nr 989126). Sąd Najwyższy stwierdził, że w art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej w jedynym wypadku ustawodawca zróżnicował przesłanki nabycia prawa do emerytury przez osoby wykonujące pracę w warunkach szczególnych w zależności od daty ich urodzenia, a w efekcie daty osiągnięcia odpowiedniego wieku. Osobno i w sposób szczególny uregulował sytuację prawną ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. i osób, które w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 r.) wykazały okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym od ustawowego oraz okres składkowy i nieskładkowy określony w art. 27 ustawy emerytalnej. Zagwarantował też prawo nabycia emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 tej ustawy, bowiem jego celem było utrzymanie uprawnień emerytalnych dla wszystkich, którzy w chwili wejścia w życie ustawy emerytalnej spełnili warunki przejścia na emeryturę, z wyjątkiem wieku emerytalnego. W konsekwencji Sąd Najwyższy uznał art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej za samoistną podstawę prawa do emerytury w oderwaniu od chwili osiągnięcia wieku emerytalnego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2007 r., II UZP 14/06, OSNP 2007 nr 13-14, poz. 199; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2007 r., (...) UK 62/07, OSNP 2008 nr 17-18, poz. 269). Odnosząc się do relacji między art. 184 i wprowadzonym później art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej, Sąd Najwyższy jasno wskazał, że ubezpieczeni, do których ma zastosowanie art. 184 ustawy, mogą realizować prawo do emerytury na "starych" zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego, nawet jeżeli ten wiek osiągną po dniu 31 grudnia 2007 r. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2008 r., (...) PK 309/07 OSNP 2009 nr 23-24, poz. 308). W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 313/09 (OSNP 2011 nr 19-20, poz. 260) zwrócono uwagę, że przyjęte w art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej różnicowanie okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach nawiązuje do daty wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytury i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450 z późn. zm.), w której poprzednia definicja okresu pracy w szczególnych warunkach pozostała niezmieniona. Okres tej pracy obejmował zarówno okresy składkowe, jak i okresy nieskładkowe, jeżeli mieściły się one w okresie wykonywania pracy zgodnie z umową o pracę. Takie stanowisko zajął też Sąd Najwyższy w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2003 r., III UZP 10/03 (OSNP 2004 Nr 5, poz. 87), stwierdzając, że do okresu pracy w szczególnych warunkach wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania stosunku pracy przypadające po dniu wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent. W rezultacie utrwalił się w judykaturze pogląd, że art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej nie ma zastosowania do oceny nabycia prawa do emerytury przed dniem 1 lipca 2004 r. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 5 maja 2005 r., II UK 219/04, OSNP 2005 Nr 22, poz. 361; z dnia 5 maja 2005 r., II UK 215/04, OSNP 2005 Nr 22, poz. 360 i z dnia 7 lutego 2006 r., (...) UK 154/05, LEX nr 272581). W tej sytuacji pogląd, że zastosowanie art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy emerytalnej do osób, które przed dniem 1 lipca 2004 r. nie spełniły wszystkich warunków emerytalnych, nie narusza konstytucyjnych zasad równości i sprawiedliwości społecznej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 17 września 2007 r., III UK 51/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 328; z dnia 13 grudnia 2010 r., (...) UK 180/10, LEX nr 785647; z dnia 21 maja 2009 r., II UK 370/08, OSNP 2011 Nr 1, poz. 20), można uznać za trafny tylko jako rozumiany w ten sposób, iż chodzi o "wszystkie warunki" przewidziane w art. 184 ustawy emerytalnej. Wymaganie od osób, które spełniły w dniu 1 stycznia 1999 r. warunki dotyczące stażu ubezpieczenia, dodatkowo warunku osiągnięcia przed dniem 1 lipca 2004 r. przewidzianego w art. 32 i 46 ustawy emerytalnej wieku emerytalnego, należy uznać za zbyt daleko idące, pomijające ochronę prawa tymczasowego, ukierunkowanego na przyszłe świadczenia (zob. glosę K. Stopki do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2007 r., III UK 51/07, OSP 2009 Nr 10, poz. 111). Gwarancji przyszłego prawa do emerytury złożonej wobec osób, o których mowa w art. 184 ustawy emerytalnej, ustawodawca nie mógł już naruszyć przez ustalenie innego sposobu wyliczenia ich stażu ubezpieczenia. Stąd ocena, że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy emerytalnej okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 r. Pogląd ten wzmacnia treść art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, odsyłająca w zakresie warunków emerytalnych do przepisów dotychczasowych (obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1999 r.). Przedstawiona interpretacja przepisów, utrwalona w orzecznictwie Sądu Najwyższego, pozwala twierdzić, że prawo do emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej przysługuje ubezpieczonemu legitymującemu się 15-letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze również w przypadku, gdy w trakcie tego zatrudnienia występowały okresy niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Należy wskazać jednak, że wynik wykładni językowej i systemowej art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej w związku z art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej jest jednoznaczny. Art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej posłużył się odesłaniem. Rekompensata warunkowana jest wprawdzie kwalifikowanym okresem pracy (w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze), jednak rozumianym według przepisów ustawy emerytalnej. Oznacza to, w ujęciu negatywnym, że zastosowania nie znajduje rozumienie tych okresów, prezentowane w ustawie pomostowej, a w kontekście pozytywnym, że ich zdefiniowanie powinno być zbieżne z regulacją zawartą w ustawie emerytalnej. W rezultacie, art. 12 ustawy pomostowej nie kształtuje prawa do rekompensaty. Nabycie prawa do rekompensaty zostało autonomicznie uregulowane w art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej, a tym samym reguła wskazana w art. 12 tej ustawy, mimo deklaracji zawartej w tytule rozdziału 2, nie ma zastosowania do rekompensaty. Przy czym z art. 12 ustawy pomostowej płynie jednoznaczny przekaz. Okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, na potrzeby prawa do emerytury pomostowej, ustala się z pominięciem "okresów niewykonywania pracy". Odesłanie z art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej przekierowuje uwagę na analogiczną regułę zawartą w art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej. W obu przypadkach (co do emerytury pomostowej i co do rekompensaty) ustawodawca posłużył się zatem tym samym mechanizmem. W ujęciu szerszym (konstrukcyjnym) należy uwzględnić, że świadczenia przewidziane w ustawie o emeryturach pomostowych sprowadzone zostały do wspólnego mianownika. Jest nim promowanie praktycznie tylko efektywnych okresów pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. W ten sposób zachowano wewnętrzną spójność omawianej ustawy. Przeciwne zapatrywanie jest nie do pogodzenia z tą racją systemową. Zarówno zwrot "w rozumieniu przepisów", jak i wymóg posiadania 15 letniego okresu stażowego pozwalają twierdzić, że art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej samodzielnie nie reguluje sposobu liczenia okresu wymaganego do uzyskania rekompensaty. Kwestie te zarezerwowane zostały dla regulacji zawartej w ustawie emerytalnej. Praca w rozumieniu art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej odpowiada znaczeniowo "zatrudnieniu" z art. 32 i art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej. Zatem "okresy pracy" z art. 21 ust. 1 ustawy są zrównane znaczeniowo z pojęciem "zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze" występującym w przepisach ustawy emerytalnej. W takim wypadku zachodzi potrzeba przesądzenia czy odesłanie z art. 21 ust. 1 ustawy uwzględnia wyłączenie zawarte w art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej. Druga sprowadza się do zapatrywania, że niejako "pierwotnie" w art. 21 ust. 1 ustawy ograniczono odesłanie do ustawy emerytalnej tylko do "okresów pracy", a zatem z pominięciem innych okresów, w trakcie których pracownik wprawdzie nie świadczył pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, to jednak są one przez ustawę emerytalną traktowane jako "zatrudnienie" kwalifikowane. Posłużenie się w art. 21 ustawy pomostowej zwrotem "okres pracy" wynika z jednolitej nomenklatury nazewniczej wykorzystywanej przez ustawę o emeryturach pomostowych. Trzeba też przypomnieć, że również ogólne przepisy emerytalne (ustawa emerytalna i rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r.) nie są konsekwentne. Stanowi to argument za uznaniem, że odesłanie z art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej ma charakter "pełny", co oznacza, że prawo do rekompensaty warunkowane jest w całości stażem w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze "w rozumieniu" przepisów ustawy emerytalnej. Powstaje pytanie, czy przy ustalaniu okresu dającego prawo do rekompensaty należy uwzględnić ograniczenie z art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej, mimo że nie stosuje się go do nabycia prawa do emerytury z art. 184 ust. 1 tej ustawy. Należy podkreślić, że art. 21 ust. 1 ustawy został wprowadzony do porządku prawnego od dnia 1 stycznia 2009 r. Ma to znaczenie, jeśli weźmie się pod uwagę, że warunek posiadania "okresu pracy" z art. 21 ust. 1 ustawy powinien być oceniany w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej, a zatem według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2009 r., czyli z pominięciem okresów niewykonywania pracy, o których mowa w art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej. Jasne jest bowiem, że o ile argumenty systemowe uprawniały Sąd Najwyższy do zignorowania przekazu z art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej w stosunku do ubezpieczonych, którzy na dzień 1 lipca 2004 r. nie spełnili jeszcze warunku wieku uprawniającego do emerytury z art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej, ale zgromadzili już staż 15 lat pracy w szczególnych warunkach (według dotychczasowego stanu prawnego), to zabieg tego rodzaju jest wątpliwy w stosunku do uprawnienia (rekompensaty), które normatywnie zostało ukształtowane dopiero w dniu 1 stycznia 2009 r. W przypadku rekompensaty z art. 21 ust. 1 ustawy nie są nośne argumenty odwołujące się do praw nabytych i ekspektatywy praw emerytalnych. Uprawnienie to do porządku prawnego zostało wprowadzone od dnia 1 stycznia 2009 r., a zatem ustawodawca przy jego kształtowaniu nie był skrępowany zaszłościami, które ograniczały go w określeniu przesłanek, które formują jego dostępność. Oznacza to, że okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy emerytalnej weryfikowany jest "na nowo", według aktualnie obowiązujących reguł, a nie stosownie do stanu prawnego obowiązującego na dzień 1 stycznia 1999 r. (czyli w dacie wejścia w życie ustawy emerytalnej). Jeśli prawodawca chciałby osiągnąć odmienny efekt, to nie posłużyłby się w art. 21 ust. 1 ustawy określeniem "w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej", ale odwołałby się do zwrotu zastosowanego choćby w art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej, który zaistnienie przesłanek stażowych odnosi do dnia wejścia w życie ustawy emerytalnej. Przedstawiony wynik wykładni językowej i systemowej nie zostaje zaburzony przez treść art. 2 pkt 5 ustawy pomostowej. Z definicyjnego założenia, że rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej, nie wynika pewne twierdzenie, że prawo do rekompensaty ma przysługiwać każdemu, który miałby prawo do wcześniejszej emerytury. Nie jest bowiem wykluczone, że ustawodawca kieruje się w tym zakresie spojrzeniem "uściślającym". Promuje prawo do rekompensaty tylko dla tych uprawnionych do emerytury, którzy efektywnie przepracowali 15 lat w szczególnych warunkach, nie zgadza się natomiast na odszkodowanie dla osób, których okres kwalifikowany składa się z okresów niezdolności do pracy. Zachowana zostaje wówczas symetria na gruncie omawianej ustawy w odniesieniu do emerytury pomostowej i rekompensaty, co czyni system przejrzystym. Ochronny charakter rekompensaty - powszechnie podnoszony w literaturze przedmiotu i orzecznictwie - nie pozostaje w opozycji do tego rodzaju uściślenia. Oznacza to, że wolą ustawodawcy nie było przyznanie prawa do rekompensaty każdemu, kto na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej miał 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach, ale tylko tym, którzy na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych mieli okres pracy w tych warunkach wynoszący 15 lat, oceniany jednak według wzorca, który obowiązywał w ustawie emerytalnej w dniu 1 stycznia 2009 r. Uwzględnienie tej różnicy wyjaśnia deklarację, że rekompensata adresowana jest tylko do "niektórych" wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Przedstawione stanowisko płynące z zastosowania dyrektyw językowych i systemowych prowadzą do wniosku, że przy ustalaniu prawa do rekompensaty na podstawie art. 21 ustawy pomostowej należy z okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wyłączyć okresy niewykonywania pracy, za które ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego w razie choroby./tak SN w uzasadnieniu wskazanej powyżej uchwały, nadto stanowisko zostało potwierdzone w wyroku SN z dnia 7.06.2022 r, (...) 216/21, L./.

Sąd odliczył ze stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych również okresy korzystania przez wnioskodawcę z urlopów bezpłatnych (zaświadczenie k. 19), tj. od 8.09.1992 r. do 20.02.1993 r. – budowa eksportowa, od 1.07.1997 r. do 30.11.1997 r., co dało łącznie 10 miesięcy, 13 dni. Urlop bezpłatny – co wynika a contrario z treści art. 6 i 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – nie jest ani okresem składkowym ani też okresem nieskładkowym (stosownie do art. 174 §2 kodeksu pracy okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze).

Odliczenie wyżej wymienionych okresów od stażu pracy nie miało jednak wpływu na rozstrzygnięcie, bowiem sumując okresy wykazane przez odwołującego do stażu pracy w szczególnych warunkach uwzględnionym przez organ rentowy ubezpieczony legitymuje się ponad 15 letnim okresem takiej pracy, skoro okresy zatrudnienia w (...) od 20.06.1977 r. do 25.01.1978 r., od 15.01.1980 r. do 30.06.1980 r., od 1.09.1983 r. do 30.06.1989 r., w (...) Ł. od 16.09.1981 r. do 31.07.1983 r., w (...) od 1.07.1989 r. do 30.06.1997 r. dały łączny staż pracy 16 lat, 9 miesięcy, 8 dni, od którego Sąd odjął z wyżej omówionych przyczyn (mając na względzie zaświadczenie z 24.01.2023 r. k. 19) łącznie 1 rok, 4 miesiące, 17 dni, a to z uwagi na: urlop bezpłatny od 8.09.1992 r. do 20.02.1993 r. tj. 5 miesięcy, 13 dni, urlop bezpłatny od 1.07.1997 r. do 30.11.1997 r., tj. 5 miesięcy, a także okresy nieskładkowe: od 4.10.1995 r. do 22.12.1995 r., tj. 2 miesiące, 20 dni, od 13.02.1996 r. do 20.02.1996 r., tj. 8 dni, od 21.06.1996 r. do 14.08.1996 r., tj. 1 miesiąc, 24 dni, od 20.01.1997 r. do 28.02.1997 r., tj. 1 miesiąc, 12 dni, czyli łącznie 6 miesięcy, 4 dni okresów nieskładkowych.

Ocena, że powód posiada pomimo tego odliczenia i tak ponad 15 lat stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jest, zdaniem Sądu, tym bardziej uzasadniona, że zaliczeniu podlegał z kolei zgodnie z żądaniem powoda okres odbywania służby wojskowej przez wnioskodawcę do tego stażu pracy. Wynika to bowiem z jednoznacznego i ugruntowanego już stanowiska orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, które stoi na stanowisku, że okres odbywania zasadniczej służby wojskowej winien zostać zaliczony do pracy w warunkach szczególnych (zob. np. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 23 listopada 2021 r. (...) 251/21; z dnia 29 maja 2019 r., II UK 188/18, LEX nr 2690869; z dnia 5 listopada 2020 r., II UK 407/19, LEX nr 3075150). Podkreślić należy, że odwołujący po zakończeniu służby powrócił do wykonywania pracy na tym samym stanowisku w ww. zakładzie pracy (...) przed upływem 30 dni od dnia zakończenia tej służby, bo służbę zakończył 18.12.1979 r. a do pracy powrócił od dnia 15.01.1980 r. Wnioskodawca odbywał służbę wojskową w okresie obowiązywania ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ( Dz. U. z 1967 roku, nr 44, poz. 220). Zgodnie z art. 108 ust. 1 powołanej ustawy okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zaliczał się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby albo w tej samej gałęzi pracy. Przepis art. 106 ust. 1 tej ustawy wskazywał, na obowiązek pracodawcy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej służby wojskowej, do zatrudnienia go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia. Zgodnie z uchwałą 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 roku w sprawie II UZP 6/13 czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ( Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku) zalicza się na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) ( Biul. SN 2013/10/24, M.P.Pr. (...)-101, zob. też. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 roku, II UK 217/13, LEX nr 1408683). Podkreślić należy, że w ocenie Sądu nie ma znaczenia okoliczność, że Sąd Najwyższy w powołanej uchwale odnosił się do stanu prawnego obowiązującego do dnia 31 grudnia 1974 roku, tj. do dnia wejścia w życie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ regulacje mające znaczenie dla oceny zasadności zaliczania okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie związanych z nim uprawnień, uległy zmianie dopiero od chwili wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów z 4 maja 1979 roku w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia ( Dz. U nr 13, poz. 86 ze zm.) tj. od dnia 1 stycznia 1980 roku. Jak słusznie wskazuje Sąd Najwyższy w ww. uchwale nie można mieć wątpliwości, że ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej regulowała zasadniczą służbę wojskową, a jej przepisy gwarancyjne (odpowiednio art. 125 tej pierwszej oraz art. 108 ust. 1 tej drugiej) miały znaczenie dla uprawnień pracowniczych, zaliczając okres służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy albo od ciągłości pracy w danym zawodzie lub służbie bądź w szczególnych warunkach, od których zależy nabycie tych uprawnień oraz w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby pracownik podjął zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby (art. 108 ustawy z 1967 r.), niemniej jednak nie może budzić wątpliwości, że znajdą one zastosowanie także w zakresie kwalifikowania takiej służby do okresów ubezpieczenia społecznego. Orzecznictwo Sądu Najwyższego na przestrzeni lat jednoznacznie przesądziło, że czas zasadniczej służby wojskowej aż do 9 grudnia 1991 r. zalicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, a zatem i emerytury pomostowej, jeżeli pracownik w ciągu 30 dni od zwolnienia z zasadniczej służby wojskowej podjął pracę w szczególnych warunkach. O ile jeszcze do podjęcia przez Sąd Najwyższy powołanej uchwały z dnia 16 października 2013 r. II UZP 6/13 kwestia ta nie była oczywista z racji i pewnych rozbieżności w samym orzecznictwie Sądu Najwyższego (patrz na wyroki SN wskazane w uzasadnieniu uchwały z dnia 16 października 2013 r. II UZP 6/13), o tyle po tej uchwale nie powinna budzić żadnych wątpliwości. Wszakże Sąd Najwyższy w składzie powiększonym, bo 7 sędziów, na skutek przedstawionego zagadnienia prawnego podjął uchwałę, że "czas zasadniczej służby wojskowej, odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej)". Potwierdzeniem tego stanowiska jest uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2016 r. III UZP 9/16. W uchwale tej Sąd Najwyższy powołał się na swoją uchwałę z dnia 16 października 2013 r. II UZP 6/13, wskazując że obecnie obowiązujące (odmienne) przepisy w tym względzie nie mają znaczenia, gdyż zaliczenie okresu służby wojskowej następuje w dacie podjęcia ponownie pracy. W uchwale tej Sąd Najwyższy także wskazał, że nie ma jakichkolwiek powodów do odmowy traktowania zaliczenia służby wojskowej do takiego, a nie innego okresu czasu, gdyż zgodnie z art. 125 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony, czas odbywania zasadniczej służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień wynikających, zarówno z Kodeksu pracy, jak i przepisów szczególnych. Należy też wskazać na jednoznaczne stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w postanowieniu z dnia 18 sierpnia 2021 r. (...) 210/21. Wskazał mianowicie w nim Sąd Najwyższy, że z art. 125 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony w brzmieniu ustalonym od dnia 11 lutego 1984 r. (t.j. Dz. U. z 1984 r. Nr, poz. 31) wynika, że pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. Oznacza to, że wliczenie okresu służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym pracownik podjął pracę w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia ze służby, dotyczy nie tylko uprawnień prawno-pracowniczych, wynikających z przepisów Kodeksu pracy, ale także wszelkich innych uprawnień prawno-pracowniczych, wynikających z przepisów Kodeksu pracy, ale także wszelkich innych uprawnień prawno-pracowniczych, wynikających z przepisów szczególnych. Nie ma przy tym żadnego powodu, aby twierdzić, że powołana regulacja odnosi się tylko do wybranych przepisów szczególnych, a nie odnosi się do emerytur w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Okres służby wojskowej traktuje się jako okres równorzędny z rzeczywistym wykonywaniem zatrudnienia w ramach stosunku pracy (art. 301 k.p.). Okres takiej służby jest zatem okresem zaliczanym do pracowniczego stażu zatrudnienia. Sąd Okręgowy w pełni podziela to stanowisko Sądu Najwyższego i uważa, że odnosi się ono również do okresu sprzed 11 lutego 1984 r. Artykuł mianowicie 125 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony do 10.02.1984 brzmiał analogicznie jak po 11 lutego 1984 r. "Pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. Nie ma tymczasem żadnych powodów aby uważać, że przed datą 11 lutego 1984 r. inaczej traktować w tym względzie pracownika jak od tej daty, skoro regulacja prawna jest tożsama. Przytoczone wyżej orzecznictwo ma również zastosowanie w przypadku wliczania zasadniczej służby wojskowej do wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach w związku z ubieganiem się o rekompensatę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach na podstawie art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 23 listopada 2021 r. (...) 251/21; z dnia 29 maja 2019 r., II UK 188/18, LEX nr 2690869; z dnia 5 listopada 2020 r., II UK 407/19, LEX nr 3075150).

Końcowo zaznaczyć należy, że nie ma żadnych podstaw, by okres pracy w warunkach szczególnych niezbędny do prawa do rekompensaty ustalać w inny sposób, niż miało to miało miejsce przy określaniu prawa ubezpieczonych do emerytur z tytułu pracy w szczególnych warunkach na podstawie ustawy emerytalnej (tak samo SA w B. w wyroku z dnia 18.12.2019 r., III AUa 563/19, L.).

W efekcie Sąd Okręgowy uznał, że odwołujący legitymuje się stażem pracy o szczególnym charakterze przekraczającym wymaganą prawem ilości 15 lat takiej pracy.

Zdaniem Sądu przeprowadzone postępowanie wykazało w sposób jednoznaczny, że powód spełnił tym samym wszystkie niezbędne przesłanki warunkujące przyznanie mu prawa do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do rekompensaty.

O kosztach procesu, na które złożyły się koszty zastępstwa adwokackiego wnioskodawcy jako strony wygrywającej, w wysokości 360 zł razem z odsetkami ustawowymi, orzeczono w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1, § 1 [1] i § 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackich (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1964).