Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

całości wyroku z dnia 2 września 2025 roku

Decyzją z dnia 20.10.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że H. N., jako Prezes Zarządu (...) Sp. z o.o. z/s w K. ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie 780.633,26 zł, a w tym na:

- ubezpieczenia społeczne za okres: 12.2017 r. - 1.2018 r., 8.2018 r. - 1.2019 r., 3.2019 r. - 7.2019 r., 9.2019 r., 11.2019 r. - 2.2021 r., 5.2021 r. - 11.2021 r.: należność główna 423.153,79 zł, odsetki za zwłokę liczone na 20.10.2023 r. 186.812,00 zł, koszty egzekucyjne 11.954,64 zł, ogółem 621.920,43zł,

- ubezpieczenie zdrowotne za okres: 10.2018 r. - 1.2019 r., 3.2019 r. - 7.2019 r., 9.2019 r., 11.2019 r. - 2.2021 r., 5.2021 r. -9.2021 r.: należność główna 102.154,87 zł, odsetki za zwłokę liczone na dzień 20.10.2023 r. 42.540,00 zł, koszty egzekucyjne 5.148,86 zł, ogółem 149.843.73 zł,

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres: 6.2019 r. - 7.2019 r., 9.2019 r., 11.2019 r. -12.2019 r., 1.2020 r.- 11.2020 r., 1.2021 r. - 2.2021 r., 5.2021 r.: należność główna 6.009,43 zł, odsetki za zwłokę liczone na 20.10.2023 r. 2.394,00 zł, koszty egzekucyjne 465,67 zł, ogółem 8.869,10 zł.

/decyzja w aktach ZUS k. 32-33/

W dniu 30.11.2023 r. H. N., będąc reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, złożył odwołanie od ww. decyzji zaskarżając ją w całości. Odwołujący zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie:

1) przepisów postępowania, tj. art. 7, art. 77 §1, art. 80 k.p.a. w zw. z art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, mające wpływ na wynik sprawy, poprzez nie wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy i nie zbadanie z jaką datą wystąpiły przesłanki do ogłoszenia upadłości Spółki oraz czy wierzytelność ZUS w toku postępowania upadłościowego byłaby w całości zaspokojona,

2) przepisów prawa materialnego, tj. art. 116 ordynacji podatkowej i w konsekwencji błędne wskazanie przez organ, iż zostały spełnione przesłanki uzasadniające obciążenie odpowiedzialnością za zobowiązania Spółki (...), w sytuacji gdy organ nie wykazał, iż egzekucja przeciwko Spółce jest bezskuteczna w zakresie jej całego majątku, a w sprawie występuje jedna z przesłanek egzoneracyjnych.

Odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że H. N., jako Prezes Zarządu (...) Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności całym swoim majątkiem za zobowiązania Spółki z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie 780.633,26 zł.

/odwołanie k. 3-8/

W odpowiedzi na odwołanie ZUS I Oddział w Ł. wniósł o jego odrzucenie, jako złożonego z uchybieniem ustawowego terminu do jego wniesienia, albowiem zaskarżona decyzja została doręczona wnioskodawcy w dniu 25.10.2023 r. natomiast odwołanie zostało złożone 30.11.2023 r., a nadto pozwany wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od daty uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Z ostrożności procesowej organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując dotychczasowe stanowisko, jak w zaskarżonej decyzji, a ponadto wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych razem z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od daty uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

/odpowiedź na odwołanie k. 18-19/

Postanowieniem z dnia 3.01.2024 r. Sąd Okręgowy zawiadomił (...) Spółkę z o.o. w likwidacji z/s w K. o toczącym się w n/n sprawie postępowaniu i pouczył o możliwości wstąpienia przez Spółkę do postępowania, jako zainteresowana - w terminie 14 dni.

/postanowienie k. 21/

Na ostatnim terminie rozprawy z dnia 7.08.2025 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, natomiast pełnomocnik pozwanego organu rentowego wniósł o oddalenia odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego liczonych od wartości przedmiotu sporu ustalonej od należności głównej bez odsetek w kwocie 523.309 zł.

/stanowiska końcowe stron -e-prot. z 7.08.2025 r.: 00:02:34, 00:02:49, 00:12:59, 00:16:40/

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Płatnik składek - (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. (dalej też jako Spółka) prowadziła działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...) od dnia 4.09.2002 r.

Kapitał zakładowy Spółki wynosił początkowo 10.000 zł. Od 10.10.2002 r. kapitał zakładowy Spółki wynosił 50.000 zł i dzielił się na 100 udziałów o wartość każdego udziału 500 zł. Wartość udziałów objętych za aport wynosiła 6900 zł.

Początkowo wspólnikami Spółki byli do dnia 4.01.2008 r. H. N. i M. C.. Następnie od 4.01.2008 r. do 23.09.2019 r. wspólnikami byli H. N., M. C. i Z. K.. Od 23.09.2019 r. wspólnikami byli H. N. i A. K..

H. N. posiadał początkowo do 10.10.2002 r. 20 udziałów o łącznej wartości 2000 zł, od 10.10.2002 r. posiadał 20 udziałów o łącznej wartości 10.000 zł, od 1.03.2004 r. miał 21 udziałów o łącznej wartości 10.500 zł, od 4.01.2008 r. posiadał 23 udziały o łącznej wartości 11500 zł, a od 23.09.2019 r. posiada 28 udziałów o łącznej wartości 14.000 zł. M. C. posiadał początkowo 15 udziałów o łącznej wartości 1500 zł, a od 10.10.2002 r. do 23.09.2019 r. posiadał 15 udziałów o łącznej wartości 7500 zł. Z. K. posiadał od 4.01.2008 r. do 23.09.2019 r. 12 udziałów o łącznej wartości 6000 zł. A. K. posiada od 23.09.2019 r. 12 udziałów o łącznej wartości 8500 zł.

W okresie od 4.09.2002 r. do 4.01.2008 r. Zarząd Spółki był dwuosobowy a jego członkami byli M. C. i H. N.. Od 4.01.2008 r. do 15.03.2022 r. Zarząd Spółki był jednoosobowy, a H. N. jako jego jedyny członek pełnił funkcję Prezesa Zarządu.

Spółka (...) powstała na bazie dawnego przedsiębiorstwa państwowego(...) w K., a dokładnie modelarni w tym przedsiębiorstwie, i przejęła jej dotychczasowych pracowników.

H. N. przed powstaniem Spółki (...) pracował w dawnej Odlewni (...) w K. – natomiast w momencie tworzenia Spółki nie był już pracownikiem tej Odlewni.

Zgodnie z wpisem w KRS głównym przedmiotem działalności Spółki była: produkcja pozostałych maszyn specjalistycznego przeznaczenia gdzie indziej niesklasyfikowanych, produkcja części zamiennych do maszyn i urządzeń (w tym eksport i import).

Spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmowała się produkcją oprzyrządowania odlewniczego. W początkowym okresie Spółka produkowała to co indywidualnie zamówiła u niej Odlewnia (...) w K.. W 2002 roku (...) Odlewnia (...) ogłosiła upadłość i wtedy Spółka przestała mieć ciągłość zamówień. Spółka miała zadłużenie z tytułu danin publicznych od 2016 r. W okresie pandemii COVID-19 zła sytuacja finansowa Spółki uległa dalszemu pogorszeniu i ostatecznie Spółka nie podźwignęła się już z tego kryzysu.

Początkowo Spółka zatrudniała ok. 50 pracowników, a w końcowej fazie swojej działalności ok. 20 pracowników. Spółka wypłacała pracownikom wynagrodzenia do 2019 r. Pod koniec 2019 roku i w 2020 roku Spółka wypłacała pracownikom wynagrodzenia w ratach. Później kondycja finansowa Spółki była tak zła, że Spółka nie była w stanie wypłacać wynagrodzeń. Przed końcem sierpnia 2021 roku wręczono wypowiedzenia wszystkim pracownikom oraz wypłacono odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Początkowo Spółka dzierżawiła część hali produkcyjnej. W 2005 roku Spółka (...) wykupiła od spółki (...) w K. grunty wraz z halą produkcyjną. Następnie w dniu 16.12.2009 r. Spółka (...) sprzedała halę produkcyjną A. w K., aby uregulować zobowiązania wobec ZUS.

Park maszynowy Spółki (...) był dość stary. Pieniądze ze sprzedaży maszyn w 2022 r., tj. ok. 150-200 tys. zł zostały przejęte przez Urząd Skarbowy w związku z prowadzonym wobec Spółki postępowaniem egzekucyjnym. Resztę niesprzedanych maszyn zezłomowano.

Spółka (...) nie miała środków finansowych na kontach bankowych.

W 2020 roku Spółka jeszcze funkcjonowała, a Prezes Zarządu Spółki H. N. miał wciąż nadzieję, że rynek się poprawi i Spółce uda się wyjść z kryzysu i odrobić straty.

Ponieważ kondycja finansowa Spółki jednak wciąż pogarszała się, co pogłębiło się w związku z epidemią COVID -19, H. N. w dniu 23.12.2020 roku działając jako Prezes Zarządu złożył w imieniu Spółki (...) wniosek o upadłość.

Wniosek ten został oddalony prawomocnym postanowieniem z dnia 28.06.2021 roku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, XIV Wydział Gospodarczy ds. Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych, sygn. akt (...), gdyż w ocenie tego Sądu Spółka (...) nie posiadała wystarczającego majątku na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego.

Uchwałą Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki (...) z dnia 28.12.2021 r., w formie aktu notarialnego - Rep. A Nr(...), została otwarta likwidacja Spółki. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników na likwidatora Spółki wybrało H. N..

Uchwałą nr 4/2022 z dnia 8.12.2022 r. Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) Spółki z o.o. w likwidacji z/s w K. zatwierdzono bilans otwarcia likwidacji Spółki sporządzony na dzień 28.12.2021 r., który po stronie aktywów i pasywów zamyka się kwotą 250.635,37 zł (załącznik nr 8 do protokołu).

Wnioskodawca nie otrzymuje jako likwidator Spółki żadnego wynagrodzenia.

H. N. jest obecnie na emeryturze.

/okoliczności niesporne, a nadto odpis KRS - k. 26-32, postanowienie - k. 1-2 akt ZUS, akt notarialny protokołu nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników - k. 3-4 akt ZUS, postanowienia - k. 5-8 akt ZUS, zeznania wnioskodawcy -e-prot. z 20.06.2024 r.: 00:01:13 w zw. z e-prot. z 7.08.2025 r.:00:06:07, zeznania świadka D. S. -e-prot. z 26.09.2024 r.: 00:03:15, uchwała z załącznikiem nr 8 do protokołu- k. 179-181, sprawozdania finansowe Spółki z rachunkami zysków i strat z lat 2016-2021 - k. 47-167/

W 2016 roku Spółka utrzymywała współpracę z kilkoma wiodącymi odlewniami w Polsce. Spółka wygenerowała w 2016 roku zysk na sprzedaży w wysokości 76,9 tys. zł, ale po kosztach finansowych (obsługa kredytów bankowych) zysk brutto wyniósł 50,2 tys. zł i był on mniejszy niż w 2015 roku. Wartość przychodu ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów zrealizowana przez Spółkę (...) za okres od 1.01.2016 r. do 31.12.2016 r. wyniosła ogółem 2.044.655,08 zł. Koszty rodzajowe za 2016 rok wyniosły ogółem 1.969/665,21zł. Kapitał podstawowy Spółki na dzień 31.12.2016 r. wynosił 50 000,00 zł, podzielony na 100 udziałów o wartości 500,00 zł każdy. Spółka nie posiadała kapitału zapasowego z powodu pokrycia straty finansowej za rok 2002. Wynik finansowy Spółki za rok 2016 był następujący: Spółka osiągnęła zysk netto w wysokości 50 179,34 zł, zysk bilansowy brutto wyniósł tyle samo. Spółka osiągnęła zysk brutto w wysokości 50,2 tys. zł, ale nie wystąpił podatek dochodowy. Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów były wyższe niż przychód ze sprzedaży. Majątek spółki (...) stanowił głównie majątek obrotowy. Aktywa trwałe stanowiły 0,5% ogółu majątku firmy. Rentowność sprzedaży w roku 2016 wyniosła 2,5%.W ciągu 2016 roku nie zwiększono odpisów aktualizujących należności, natomiast rozwiązano rezerwę w związku z wpłatą dłużnika w wysokości 4.867,84 zł i wykorzystano odpis w wysokości 18.300,00 zł w wyniku nieuregulowania należności przez dłużnika.

Na dzień 31.12.2016 r. wielkość przeciętnego zatrudnienia w Spółce z podziałem na główne grupy zawodowe przedstawiała się następująco: pracownicy nieprodukcyjni - 4 osoby, pracownicy produkcyjni - 20 osób, razem - 24 osoby.

Wyniki finansowe Spółki w 2017 roku były następujące: strata netto: 331 809,74 zł, przychody ze sprzedaży: 1 490 515,01 zł, koszty rodzajowe: 1 761 488,55 zł.

W 2017 roku Spółka zatrudniała 22 osoby, a w tym 4 pracowników nieprodukcyjnych i 18 pracowników produkcyjnych.

Wyniki finansowe Spółki w 2018 roku były następujące: strata netto: 172 643,82 zł, przychody ze sprzedaży: 1 600 549,66 zł, koszty rodzajowe: 1 683 970,21 zł. W 2018 roku spółka odnotowała mniejszą stratę niż w roku 2017, głównie dzięki zwiększeniu przychodów i zmniejszeniu kosztów. Mimo to, strata nadal powiększyła ujemną wartość kapitału własnego. Spółka poczyniła duże oszczędności w kosztach rodzajowych, nastąpił spadek kosztów o 4,4% w stosunku do roku 2017 przy jednoczesnym wzroście wartości sprzedaży produktów w porównywalnym okresie o 7,38%. W 2018 roku Spółka współpracowała z kilkoma wiodącymi odlewniami w Polsce i za granicą.

W 2018 roku Spółka zatrudniała 20 osób, a w tym 4 pracowników nieprodukcyjnych i 16 pracowników produkcyjnych.

W 2019 roku Spółka współpracowała z kilkoma wiodącymi odlewniami w Polsce i zagranicą. W 2019 r. wyniki finansowe Spółki były następujące: strata netto za rok 2019 wyniosła 141.117,70 zł (strata ta była rozliczana z zyskami w następnych latach), przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów wyniosły 1.431.167,22 zł, koszty rodzajowe wyniosły ogółem 1 493 673,17 zł. Spółka poczyniła oszczędności w kosztach rodzajowych, zmniejszając je o 11,3% w stosunku do 2018 roku. Największy udział w strukturze kosztów rodzajowych miały koszty wynagrodzeń i pochodne od nich. Spółka nie płaciła podatku od nieruchomości i zmniejszyła zatrudnienie, przez co nie przekroczyła progu naliczania podatku PFRON. W 2019 r. Spółka (...) poniosła stratę, w której koszty finansowe miały około 40% udziału. Strata za rok 2019 była mniejsza o 31,5 tys. zł od straty z roku 2018. Majątek Spółki w 2019 r. składał się z majątku obrotowego. Aktywa trwałe wynosiły zero, ponieważ środki trwałe były już całkowicie umorzone. Suma aktywów Spółki zmniejszyła się w 2019 r. o 52,7 tys. zł w stosunku do roku 2018. Zmalały zapasy, należności i środki pieniężne. Majątek Spółki w 2019 r. sfinansowany był kapitałem obcym, szczególnie kredytami bankowymi i zobowiązaniami, a w tym zobowiązaniami z tytułu dostaw towarów i usług oraz podatków i ZUS, które wzrosły. Spółka nie utworzyła w 2019 r. rezerw na przewidywane zobowiązania czy straty. W roku obrotowym 2019 nie dokonano zmian zasad (polityki) rachunkowości w Spółce.

Przeciętne zatrudnienie w Spółce w roku obrotowym 2019 wynosiło 18 osób, a w tym 4 pracowników nieprodukcyjnych i 14 pracowników produkcyjnych.

W 2020 r. koszty rodzajowe Spółki wyniosły ogółem 1.161,2 tys. zł. Spółka poczyniła oszczędności w kosztach rodzajowych, zmniejszając je o 22,3% w stosunku do roku 2019, jednak przy jednoczesnym spadku wartości sprzedaży produktów o 43,6%. Największy udział w strukturze kosztów rodzajowych miały koszty wynagrodzeń i pochodne od nich. Spółka nie płaciła w 2020 r. podatku od nieruchomości oraz nie przekroczyła progu naliczania podatku PFRON. Spółka nie miała możliwości skorzystania z pomocy państwa z powodu zaległości podatkowych przez co pogłębiły się trudności finansowe Spółki. Majątek spółki w 2020 r. składał się z majątku obrotowego. Aktywa trwałe wynosiły zero, ponieważ środki trwałe były już całkowicie umorzone. Spółka nie utworzyła rezerw na przewidywane zobowiązania czy straty spółki. Na koniec roku obrotowego stan odpisów aktualizujących należności wyniósł 32.865,60 zł. Suma aktywów firmy zmniejszyła się w stosunku do roku 2019. Zmalały zapasy, należności i środki pieniężne. Majątek Spółki (...) sfinansowany był kapitałem obcym, szczególnie kredytami bankowymi i zobowiązaniami, w tym zobowiązaniami z tytułu dostaw towarów i usług oraz podatków i ZUS, które wzrosły. W roku obrotowym 2020 nie dokonano zmian zasad (polityki) rachunkowości.

Przeciętne zatrudnienie w roku obrotowym 2020 wynosiło 12 osób, a w tym 2 pracowników nieprodukcyjnych i 10 produkcyjnych.

W 2021 roku działalność produkcyjna Spółki nie trwała przez cały rok kalendarzowy, lecz do dnia 30.09.2021 r. Spółka osiągnęła stratę brutto w wysokości 229,2 tys. zł. Koszty rodzajowe stanowiły 38,78% kosztów z roku 2020. Największy udział w strukturze kosztów rodzajowych miały koszty wynagrodzeń i pochodne od nich. Koszty wynagrodzeń i pochodne od nich zmalały o 48,49% w stosunku do 2020 roku w wyniku redukcji zatrudnienia i zwolnienia wszystkich pracowników po podjęciu uchwały o rozwiązaniu Spółki. Koszty zużycia materiałów i energii zmalały o 89,25%, przy jednoczesnym spadku sprzedaży o 64,2%. Majątek spółki składa się z majątku obrotowego. Aktywa trwałe wynosiły zero, ponieważ środki trwałe były już całkowicie umorzone. Aktywa obrotowe wynosiły 247,5 tys. zł. Największy udział w strukturze majątku Spółki stanowiły zapasy (65,3%), a należności z tytułu dostaw wynosiły 34,7% kwoty aktywów. Majątek Spółki był finansowany kapitałem obcym, szczególnie kredytami bankowymi i zobowiązaniami, w tym zobowiązaniami z tytułu dostaw towarów i usług oraz podatków i ZUS.

Z dniem 30.09.2021 r. Spółka (...) zakończyła działalność produkcyjną.

/sprawozdania finansowe Spółki wraz z rachunkami zysków i strat z lat 2016-2021 - k. 47-167, opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości dr. J. K. (1) - k. 194-222/

Ponieważ Spółka (...) w trakcie prowadzenia swojej działalności zatrudniała pracowników to była jako płatnik składek zobowiązana do bieżącego, terminowego opłacania z tego tytułu w należnej wysokości składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

W badanym okresie Spółka (...) nie wywiązywała się z tych obowiązków i w efekcie na jej koncie płatnika składek powstało zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek w ZUS.

Organ rentowy informował spółkę o zadłużeniu, wystawiał upomnienia, a w związku z brakiem zapłaty wystawił tytuły wykonawcze. W oparciu o wystawione tytuły wykonawcze egzekucja była prowadzona przez Dyrektora I Oddziału ZUS w Ł., który, jako organ egzekucyjny dokonał zajęcia rachunków bankowych spółki w (...) SA, (...) Bank (...) S.A. oraz w (...) Bank S.A. Prowadzone postępowanie okazało się bezskuteczne wobec braku środków na zapłatę długu. Ponieważ egzekucja prowadzona przez Dyrektora (...) w Ł. była bezskuteczna, na podstawie § 16 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 30.12.2015r. w sprawie postępowania wierzycieli należności pieniężnych (Dz.U z 2015r, poz. 2367), sprawę przekazano Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w K. z wnioskiem o prowadzenie egzekucji ze środków, do których zastosowania nie jest uprawniony Dyrektor(...) ZUS w Ł., jednak i to postępowanie okazało się również bezskuteczne.

/niesporne, a nadto dokumentacja dotycząca postępowania egzekucyjnego w aktach ZUS/

W międzyczasie H. N. działając, jako Prezes Zarządu występował w imieniu Spółki (...) do ZUS z wnioskiem o rozłożenia długu składkowego na raty. W spornym okresie zostało zawartych kilka układów ratalnych. Należności rozłożone na raty obejmowały okres zadłużenia Spółki od grudnia 2015 r. do listopada 2020 r. Spółka (...) sp. z o.o. nie wywiązywała się jednak z przyjętych zobowiązań dotyczących spłat ratalnych i w efekcie dochodziło do zerwania zawartych umów o spłaty ratalne. Spółka realizowała spłaty ratalne na rzecz ZUS jedynie do czasu pandemii COVID 19. Decyzją z dnia 29.12.2020 r. ZUS (...) w Ł. rozwiązał od dnia 24.12.2020 r. umowę o rozłożeniu na raty z dnia 8.06.2020 r.

/okoliczności niesporne, a nadto umowa z 8.06.2020 r. k. 10-13, decyzja k. 14, szczegółowe zestawienie zadłużenia k. 15-16, zeznania świadka D. S. e-prot. z 26.09.2024 r.: 00:03:15, zeznania wnioskodawcy e-prot. z 20.06.2024 r.: 00:01:13 w zw. z e-prot. z 7.08.2025 r.:00:06:07 /

Spółka zawarła również porozumienie o ratalnej spłacie zadłużenia w Urzędzie Skarbowym - jednakże także i to porozumienie realizowała jedynie do czasu pandemii COVID-19.

/zeznania wnioskodawcy - e-prot. z 20.06.2024 r.: 00:01:13 w zw. z e-prot. z 7.08.2025 r.:00:06:07/

Zaskarżoną decyzją z dnia 23.10.2023 r. organ rentowy stwierdził, że wnioskodawca, jako członek zarządu spółki (...) sp. z o.o. ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, w łącznej kwocie 780.633,26 zł, tj. za okres, w którym taką funkcję pełnił, a w tym na:

- ubezpieczenia społeczne za okres: 12.2017 r. - 1.2018 r., 8.2018 r. - 1.2019 r., 3.2019 r. - 7.2019 r., 9.2019 r., 11.2019 r. - 2.2021 r., 5.2021 r. - 11.2021 r.: należność główna 423.153,79 zł, odsetki za zwłokę liczone na 20.10.2023 r. 186.812,00 zł, koszty egzekucyjne 11.954,64 zł, ogółem 621.920,43zł,

- ubezpieczenie zdrowotne za okres: 10.2018 r. - 1.2019 r., 3.2019 r. - 7.2019 r., 9.2019 r., 11.2019 r. - 2.2021 r., 5.2021 r. -9.2021 r.: należność główna 102.154,87 zł, odsetki za zwłokę liczone na dzień 20.10.2023 r. 42.540,00 zł, koszty egzekucyjne 5.148,86 zł, ogółem 149.843.73 zł,

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres: 6.2019 r.- 7.2019 r., 9.2019 r., 11.2019 r. -12.2019 r., 1.2020 r.- 11.2020 r., 1.2021 r. - 2.2021 r., 5.2021r.: należność główna 6.009,43 zł, odsetki za zwłokę liczone na 20.10.2023 r. 2.394,00 zł, koszty egzekucyjne 465,67 zł, ogółem 8.869,10 zł

/decyzja w aktach ZUS k. 32-33/

Przedmiotowa decyzja została w dniu 25.10.2023 r. skutecznie doręczona wnioskodawcy, który odebrał ją osobiście. H. N. złożył odwołanie od tej decyzji 30.11.2023 r.

/niesporne, a nadto potwierdzenie odbioru korespondencji k. 34 akt ZUS, odwołanie k. 3/

Analiza sądowo – rachunkowa dokumentacji (...) Spółki (...) z lat 2016-2021 wykazała, że przesłanka z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2003 r., Nr 60, poz. 535 ze zm.) wystąpiła w badanym okresie w dniu 31.12.2017r., po 2 latach ujemnego kapitału własnego w roku 2016 i w roku 2017. Sprawozdanie za rok 2016 (najwcześniejsze) wskazuje, że raportowany okres 2015 roku również zawierał informacje o ujemnym kapitale własnym. Oznacza to, że już w całym badanym okresie suma zobowiązań Spółki przewyższała wartość jej majątku w ujęciu nominalnym, bilansowym. W całym badanym okresie obejmującym lata 2016-2021 kondycja Spółki była niezadowalająca. Analiza wskaźnikowa wskazuje na problematyczną strukturę finansów oraz ich niską wydolność płynnościową. Analiza upadłościowa wskazuje, że podwyższone ryzyko upadłości występowało w Spółce w całym badanym okresie, a przesłanki do złożenia wniosku o upadłość Spółki wystąpiły w dniu 31.12.2017 r. Szacowana wartość majątku Spółki, w kontekście likwidacji, w kolejnych latach badania wynosiła: w 2016 r.: 415,69 tys. zł, w 2017 r.: 265,79 tys. zł, w 2018 r.: 248,82 tys. zł, w 2019 r.: 234,98 tys. zł, w 2020 r.: 119,99 tys. zł, w 2021 r.: 118,43 tys. zł. Wartość netto majątku Spółki (uwzględniająca poziom zadłużenia) wynosiła natomiast: w 2016 r. - 459,95 tys. zł, w 2017 r. - 973,01 tys. zł, w 2018 r.- 1174,54 tys. zł, w 2019 r. - 1276,81 tys. zł, w 2020 r. - 1392,52 tys. zł, w 2021 r. - 1657,38 tys. zł.

/opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości dr. J. K. (1) -k. 194-222/

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dokumentów, które zostały zgromadzone w aktach sprawy, w aktach organu rentowego oraz aktach organu egzekucyjnego. Dodatkowo ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał na podstawie zeznań wnioskodawcy oraz świadka D. S.. Dowody z dokumentów zostały ocenione jako wiarygodne. Sąd dał wiarę również zeznaniom odwołującego i świadka, gdyż w zasadniczych dla sprawy kwestiach korelowały z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie a w tym w szczególności ze złożonymi do akt sprawy dokumentami finansowymi spółki. Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd oparł się również na opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości dr. J. K. (1). W ocenie Sądu rzeczona opinia została sporządzona w sposób fachowy. Biegły dokonał analizy udostępnionej dokumentacji finansowej Spółki z lat 2016-2021 i w sposób zrozumiały odniósł się do przedstawionego mu przez Sąd zagadnienia. Sformułowane przez biegłego wnioski opinii były jednoznaczne, zostały oparte o zaprezentowane w niej ustalenia i obliczenia i logicznie, przekonująco uzasadnione. Sąd podzielił wnioski przedmiotowej opinii w całości, uznając, że kwestia sytuacji finansowej Spółki w kontekście właściwego czasu na złożenie wniosku o upadłość została dostatecznie wyjaśniona. Dodać należy, że opinii biegłego z zakresu rachunkowości nie kwestionowała żadna ze stron. Jedynie na ostatnim terminie rozprawy wnioskodawca stwierdził, że w jego ocenie data wskazana przez biegłego nie była właściwa, aby już złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, gdyż spółki często działają ze startami, dodając, że spółka nie raz była w trudnej sytuacji i nie raz udawało się wybrnąć. Poza jednak zaprezentowaniem własnego subiektywnego stanowiska w kwestii ustalenia właściwej daty do wystąpienia z wnioskiem o upadłość spółki - wnioskodawca nie zgłosił jednak żadnych merytorycznie uzasadnionych zarzutów wobec opinii biegłego, które mogłyby podważyć jej wartość dowodową. Zaznaczyć należy, że odwołujący był reprezentowany przez cały czas przez profesjonalnego pełnomocnika, a zatem miał zagwarantowaną fachową pomoc prawną.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania okazało się częściowo zasadne, skutkując w tym zakresie zmianą zaskarżonej decyzji, a w pozostałej części podlegało oddaleniu, jako nieuzasadnione.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do wniosku pozwanego organu rentowego o odrzucenie odwołania z powodu uchybienia terminowi przez wnioskodawcę do jego złożenia. W n/n sprawie niesporne jest, że ze zwrotnego potwierdzenia odbioru korespondencji zalegającego w aktach ZUS-owskich wynika, iż odwołujący odebrał sporną decyzję z dnia 20.10.2023 r. osobiście w dniu 25.10.2023 r. Natomiast odwołanie od tej decyzji wnioskodawca złożył 30.11.2023 r., a zatem z uchybieniem terminowi 1 miesiąca od dnia doręczenia ww. decyzji, o którym to terminie mowa w art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. Wskazać należy, że zgodnie z § 3 art. 477 ⁹ k.p.c. Sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Zdaniem Sądu wobec treści cytowanego wyżej treści § 3 art. 477 ⁹ k.p.c. odwołanie w n/n sprawie nie powinno zostać odrzucono, albowiem uchybienie przez wnioskodawcę terminowi do jego wniesienia dotyczy zaledwie kilku bo jedynie 5 dni, wobec czego nie można twierdzić, że opóźnienie to było nadmierne.

Sąd Okręgowy zważył, że w zakresie nadmiernego przekroczenia terminu w orzecznictwie przyjmuje się, że nadmierne jest opóźnienie, gdy wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego nastąpiło po upływie osiemnastu miesięcy od dnia doręczenia jej odpisu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 29.09.1999 r., II UKN 490/99, OSNAPiUS 2001 Nr 2, poz. 57) albo po upływie trzynastu miesięcy od dnia wydania decyzji (zob. postanowienie SN z 18.12.1998 r., II UKN 561/98, OSNAPiUS 2000 Nr 5, poz. 199) albo po upływie sześciu miesięcy od dnia doręczenia decyzji organu rentowego (zob. postanowienie SN z 22.04.1997 r., II UKN 61/97, OSNAPiUS 1998 Nr 3, poz. 104).

Ponadto Sąd Okręgowy uwzględnił, że w orzecznictwie wyjaśniono, iż w odrębnym postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie stosuje się instytucji przywrócenia terminu, o której mowa w art. 168 k.p.c. (zob. postanowienie SN z 1.06.2010 r., II UK 404/09, LEX nr 611422). Z tego względu wniesienie odwołania po terminie aktywuje dyskrecjonalną możliwość potraktowania jego tak, jakby było wniesione w terminie. Użyte do tego instrumentarium ("przekroczenie terminu nie jest nadmierne") nacechowane jest sporą dawką uznaniowości i powinno mieć na uwadze całokształt okoliczności sprawy (zob. wyrok SN z 8.02.2022 r., I USKP 74/21, LEX nr 3305681, postanowienia SN z 8.01.2014 r., I UK 231/13, LEX nr 1620440, z 20.09.2023 r., I USK 9/23, LEX nr 3605104).

Sąd uwzględnił, iż w świetle stanowiska judykatury, pojęcie "przekroczenie terminu nie jest nadmierne" nie zostało przez ustawodawcę zdefiniowane, a zatem chodzi o to, by nie było przesadne, gdyż o treści pojęć niedookreślonych decydować powinien sąd powszechny rozpoznający sprawę, mając na względzie, że rygorystyczna wykładnia i stosowanie regulacji z art. 477 ^{( 9)} § 3 k.p.c. stałaby w sprzeczności z zasadą prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP), a to zmusza do rozsądnego kompromisu interpretacyjnego między prawem procesowym i materialnym. (patrz bliżej - SN postanowienie z 8.01.2014 r. I UK 231/13, Legalis, zob. też postanowienie Sądu Apelacyjnego w (...) z 29.06.2023 r., III AUz 62/22).

Kierując się powyższymi rozważaniami Sąd uznał, że opóźnienie w złożeniu odwołania przez skarżącego z całą pewnością nie było nadmierne, bo dotyczyło przekroczenia 1-miesięcznego do wniesienia tego odwołania zaledwie o 5 dni, wobec czego wniosek pozwanego o jego odrzucenie nie zasługiwał na uwzględnienie i w efekcie winno ono zostać rozpoznane merytorycznie.

Przechodząc zatem do oceny merytorycznej zasadności wniesionego odwołania należy wskazać, że istota sporu sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy zaistniały przesłanki do przeniesienia odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu nieopłaconych przez spółkę (...) sp. z o.o. na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na członka zarządu H. N. za sporny okres, kiedy pełnił on funkcję Prezesa Zarządu.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13.10.1998 r. (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009) składki na ubezpieczenia emerytalne:

1) pracowników,

2) osób wykonujących pracę nakładczą,

3) członków spółdzielni,

4) zleceniobiorców,

5) posłów i senatorów,

6) stypendystów sportowych,

7) pobierających stypendium słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

8) osób wykonujących odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

9) osób współpracujących ze zleceniobiorcami,

10) funkcjonariuszy Służby Celnej,

11) osób odbywających służbę zastępczą

- finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek.

Stosownie do art. 17 ust. 1 przytoczonej ustawy składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1-3, 5, 6 i 9-12, obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

Zgodnie z treścią art. 85 ust. 1 ustawy z dnia z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Dz.U. z 2022 r. poz. 2561 t.j. za osobę pozostającą w stosunku pracy lub w stosunku służbowym składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca, a w razie wypłaty świadczeń pracowniczych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, o którym mowa w ustawie z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, podmiot zobowiązany do wypłaty tych świadczeń.

Stosownie natomiast do treści art. 104 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 690) obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłacają pracodawcy.

Tytułem wstępu należy wskazać, że przy rozpatrywaniu zasad przenoszenia na osoby trzecie odpowiedzialności z tytułu zaległych składek w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 350 - dalej jako "ustawa systemowa"), który stanowi, że do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j.: Dz. U. z 2025 r. poz. 111 - dalej też jako o.p.), między innymi art. 107 § 1, art. 108 § 1 i 4 oraz art. 116 i 116a. Z kolei stosownie do art. 32 ustawy systemowej, do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z treścią art. 107 § 1 o.p. w przypadkach i w zakresie przewidzianym w rozdziale o odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie. Przy czym, jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, osoby trzecie odpowiadają również za odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych oraz koszty postępowania egzekucyjnego.

Natomiast zgodnie z art. 116 § 1 o.p., w brzmieniu, jakie miał ten przepis w dacie wydania zaskarżonej decyzji, za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, prostej spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2022 r. poz. 2309) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Nie należy także tracić z pola widzenia treści art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej, zgodnie, z którym odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu. Sąd Najwyższy podkreślał, że użyte w treści tego przepisu określenie "pełnienie obowiązków" wskazuje, że chodzi tu o rzeczywiste (czynne, faktyczne) ich wykonywanie, a nie tylko o piastowanie (bierne) funkcji, z którą te obowiązki są związane (por. wyrok SN z dnia 9 października 2006 r., II UK 47/06, OSNP 2007, nr 19-20, poz. 296, wyrok SN z dnia 30 marca 2017 r., II UK 267/16, LEX nr 2306377).

Przepisy § 1-3, w myśl § 4, stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Przepis przywołany powyżej stanowi wyjątek od zasady, że spółka kapitałowa odpowiada za swoje zobowiązania jedynie własnym majątkiem, inne zaś podmioty, w szczególności udziałowcy (akcjonariusze) czy też władze spółki takiej odpowiedzialności nie ponoszą. W tym kontekście przepisy szczególne statuujące tego rodzaju wyjątkową odpowiedzialność winny być wykładane w sposób rygorystycznie ścisły, który nie prowadzi do rozszerzenia odpowiedzialności poza ramy przesłanek ustawowych.

Odpowiedzialność członków zarządu określona w §1, obejmuje zaległości składkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu.

Art. 116 Ordynacji podatkowej znajduje zastosowanie, gdy spółka kapitałowa lub spółka kapitałowa w organizacji nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich zobowiązań publicznoprawnych, przez co powstaje konieczność zastosowania reżimu tzw. odpowiedzialności osób trzecich za zaległości podatkowe tych podmiotów. Odpowiedzialność ta przybiera postać odpowiedzialności subsydiarnej (posiłkowej) z uwagi na to, że wierzyciel nie ma swobody w kolejności zgłaszania roszczenia do osoby trzeciej, lecz w pierwszej kolejności musi dochodzić należności od spółki. Mając na względzie uzależnienie odpowiedzialności członka zarządu od istnienia zobowiązania spółki, uzasadniona staje się konstatacja o jej akcesoryjnym i następczym charakterze. Art. 116 Ordynacji podatkowej przesądza o tym, że członek zarządu ponosi odpowiedzialność za cudzy dług, a orzeczenie przypisujące mu obowiązek zapłaty nie zwalnia dłużnika z odpowiedzialności, w konsekwencji czego odpowiedzialność osoby trzeciej ma charakter gwarancyjny. Członek zarządu odpowiada osobiście, całym swoim majątkiem oraz solidarnie z pozostałymi członkami zarządu oraz spółką (A. P., J. U., Interpretacja art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej jako przykład współzależności dyrektyw redagowania i interpretacji norm prawnych, P..Leg. 2015, nr 3, s. 69-80, por. również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2006 r., II UK 47/2006, OSNP 2007, nr 19-20, poz. 296).

Głównym celem postępowania prowadzonego w oparciu o przywołany przepis jest prawna ochrona interesów wierzycieli, którzy w zamiarze odzyskania należności wskazują na bezskuteczność egzekucji skierowanej do znanych lub ujawnionych mu w postępowaniu egzekucyjnym składników majątku dłużnej spółki (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 kwietnia 2007 r., I UK 349/06, OSNP 2008 nr 9-10, poz. 149; z dnia 19 lutego 2008 r., II UK 100/07, OSNP 2009 nr 9-10, poz. 127; z dnia 24 lutego 2009 r., I UK 207/08, LEX nr 736711; z dnia 27 maja 2009 r., II UK 373/08, OSNP 2011 nr 3-4, poz. 40; z dnia 26 marca 2013 r., III UK 63/12, LEX nr 1330598.) oraz interesów Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2008 r., I UK 172/07, OSNP 2009 nr 3- 4, poz. 5).

Z analizy przepisu art. 116 wynika, iż przesłankami odpowiedzialności członka zarządu za zaległości składkowe spółki z o.o. jest ustalenie, że (1) zaległości składkowe powstały w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu przez daną osobę, że (2) egzekucja do majątku spółki okazała się bezskuteczna w całości lub w części oraz że (3) nie zaistniały żadne okoliczności zwalniające tej osoby od odpowiedzialności.

Powyższy przepis obejmuje zatem przesłanki pozytywne odpowiedzialności i przesłanki negatywne. Pozytywną przesłanką odpowiedzialności członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, o którą w sprawie chodzi jest wykazanie przez organ rentowy, że powstały zaległości składkowe w okresie, w którym dany członek zarządu pełnił funkcję w zarządzie i po drugie, że egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Inne przesłanki negatywne, egzonerujące odpowiedzialność członka zarządu w aspekcie dowodowym, obciążają członka zarządu kwestionującego swoją odpowiedzialność (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 4 marca 2016 r. III AUa 1681/15). Jako istotne podkreślić przy tym należy za Sądem Najwyższym (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2018 r., II UK 56/17), że ocena spełnienia przesłanek z art. 116 o.p. za każdym razem powinna być oceniana ex ante, a więc z perspektywy sytuacji istniejącej w dniu wydania decyzji o przeniesieniu odpowiedzialności za zaległości składkowe, a nie ex post, to jest z uwzględnieniem późniejszych zdarzeń.

W rozpatrywanej sprawie nie budziło wątpliwości, że wnioskodawca pełnił funkcję członka zarządu Spółki (...) według danych w KRS w spornym okresie, skoro przez cały czas istnienia tejże Spółki był członkiem jej zarządu, przy czym zgodnie z wpisem w KRS od dnia 4.01.2008 r. zarząd był jednoosobowy i od tego dnia skarżący był Prezesem jednoosobowego Zarządu Spółki Modelarz. W toku przedmiotowego postępowania bezsprzecznie wykazane zostało także, że wymieniona spółka nie uiściła należnych składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz FP i FGŚP za okresy 12.2017 r. - 1.2018 r., 8.2018 r. - 1.2019 r., 3.2019 r. - 7.2019 r., 9.2019 r., 11.2019 r. - 2.2021 r., 5.2021 r. - 11.2021 r. a nadto, że zaległość z tego tytułu wynosi łącznie 780.633,26 zł zgodnie z zaskarżoną decyzją z dnia 20.10.2023 r. W związku powyższym termin płatności zaległości składkowych za okresy objęte decyzja z dnia 20.10.2023 r. niewątpliwie upływał w okresie, kiedy odwołujący był członkiem zarządu Spółki (...). Jedna z przesłanek pozytywnych odpowiedzialności odwołującego, którą powinien wykazać organ rentowy, a zatem, że skarżący w okresie, którego dotyczy sporne zadłużenie składkowe pełnił funkcję członka zarządu Spółki, nie budziła tym samym żadnych wątpliwości i została udowodniona przez ZUS, przy tym nie była kwestionowana przez wnioskodawcę.

Kolejną przesłanką pozytywną odpowiedzialności, którą kreuje art. 116 o.p., jest bezskuteczność egzekucji z majątku spółki w całości lub w części. Sformułowanie "egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna" nie oznacza, że każdorazowo chodzi o przeprowadzenie i formalne zakończenie administracyjnego postępowania egzekucyjnego albo egzekucji sądowej, gdyż takie wymaganie wyraźnie z tej regulacji nie wynika. Wobec braku ustawowej definicji egzekucji uprawnione może być stwierdzenie, że pojęcie egzekucji jest szersze niż tylko formalne jej przeprowadzenie przez organy egzekucyjne. Można przyjąć, że egzekucja to wszelkie uprawnione działania wierzyciela zmierzające do wyegzekwowania należności na podstawie tytułu wykonawczego. Egzekucją może być zatem na przykład samo wezwanie dłużnika do zapłaty. Jeżeli nie ureguluje on należności, to już wówczas można stwierdzić, że egzekucja jest bezskuteczna. Między innymi w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2010 r. (II UK 157/09, LEX nr 583805) oraz 5 czerwca 2014 r. (I UK 437/13, LEX nr 1483947) wskazano, że bezskuteczność egzekucji może być wykazana nie tylko na podstawie postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, ale także w inny sposób, który nie poddaje w wątpliwość oceny, że środki majątkowe podmiotu, który wszczął procedurę upadłościową nie wystarczą na zaspokojenie istotnej części jego długów. Z kolei w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2013 r. (III UK 154/12, LEX nr 1463908) przyjęto, że dowodem bezskuteczności egzekucji będzie przede wszystkim, wydane po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego przez organ egzekucyjny, postanowienie o umorzeniu postępowania z uwagi na bezskuteczność egzekucji (art. 59 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1201). Jednak stan bezskuteczności egzekucji może być stwierdzony również w toku egzekucji administracyjnej lub sądowej. Podkreślić przy tym należy, że bezskuteczność egzekucji zachodzi w przypadku zdarzeń posiadających wspólną cechę w postaci ustalenia niemożności zaspokojenia wierzyciela w oparciu o procedury ustalone przepisami prawa.

W n/n sprawie pozwany wykazał, że organ rentowy informował Spółkę o zadłużeniu, wystawiał upomnienia, a wobec braku zapłaty wystawił tytuły wykonawcze. Z załączonych przez pozwanego do akt sprawy akt egzekucyjnych wynika, że na podstawie wystawionych tytułów wykonawczych egzekucja była prowadzona przez Dyrektora (...) ZUS w (...) który, jako organ egzekucyjny dokonał zajęcia rachunków bankowych spółki w (...) SA, (...) Bank (...) S.A. oraz w (...) Bank S.A. Dyrektora (...) ZUS w Ł. oraz, że pomimo podjętych czynności nie zdołał on ustalić i zastosować środka egzekucyjnego, który pozwoliłby na wyegzekwowanie należności z tytułu nieopłaconych składek. Ponieważ egzekucja prowadzona przez Dyrektora (...) ZUS w Ł. była bezskuteczna, na podstawie § 16 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 30.12.2015r. w sprawie postępowania wierzycieli należności pieniężnych (Dz.U z 2015r, poz. 2367), sprawę przekazano Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w K. z wnioskiem o prowadzenie egzekucji ze środków, do których zastosowania nie jest uprawniony Dyrektor (...) ZUS w Ł., jednak i to postępowanie okazało się również bezskuteczne. Biorąc pod uwagę wskazane okoliczności, w tym przebieg postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciw Spółce (...), nie ma zdaniem Sądu podstaw do tego, by negować bezskuteczność egzekucji z majątku Spółki. Zdaniem Sądu powyższe oznacza, że bezskuteczność egzekucji zobowiązań Spółki (...) zachodzi, czego wymaga do przeniesienia odpowiedzialności art. 116 Ordynacji podatkowej.

To zaś prowadzi do wniosku, że organ rentowy wykazał dwie wskazane na wstępie rozważań przesłanki pozytywne odpowiedzialności H. N. za zobowiązania składkowe Spółki, w której był członkiem zarządu.

W tej sytuacji odwołujący, chcąc się od niej zwolnić, mógł dowodzić istnienia przesłanek negatywnych, na które wskazuje art. 116 § 1 pkt 1 i 2 o.p. Ciężar dowodu obciążał jednak odwołującego, a nie organ rentowy. Sąd Okręgowy w tym kontekście zwraca uwagę, że w aktualnym orzecznictwie wskazuje się, że na gruncie powołanego przepisu mamy do czynienia z odwróceniem ciężaru dowodu. Organ podatkowy (rentowy), orzekając o odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe (składkowe), jest zobowiązany wykazać okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego (składkowego), które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową (składkową) oraz bezskuteczność egzekucji wobec spółki. Natomiast ciężar wykazania którejkolwiek z okoliczności uwalniających od odpowiedzialności spoczywa na członku zarządu (zob. wyr. NSA z dnia 13 kwietnia 2016 r., II FSK 394/14, LEX oraz z dnia 7 kwietnia 2016 r., I GSK 892/14, LEX).

Odwołujący się podniósł zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 116 Ordynacji Podatkowej twierdząc, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych błędnie uznał, że nie zaistniała żadna z przesłanek wyłączających odpowiedzialność skarżącego za zobowiązania Spółki z o.o. (...) z/s w K..

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że zawarcie przed wydaniem zaskarżonej decyzji przez Spółkę z organem rentowym umowy o rozłożenie na raty należności z tytułu nieopłaconych składek, nie stanowi przesłanki łagodzącej, czy też zwalniającej odwołującego z odpowiedzialności za niezgłoszenie we właściwym czasie wniosku o upadłość spółki. Zawarcie umowy ratalnej spłaty zadłużenia z tytułu zaległych składek z organem rentowym stanowiło jedynie rozłożenie płatności na raty i jako takie jedynie należy je rozumieć. Zasadniczo w czasie wywiązywania się przez płatnika z postanowień zawartej umowy nie ma podstaw do tego, aby sięgać do majątku członka zarządu, którego odpowiedzialność jest odpowiedzialnością akcesoryjną i subsydiarną i jako taka związana jest z niewykonaniem przez zobowiązanego albo nienależytym wykonaniem zobowiązania. Twierdzenie powyższe znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 14 grudnia 2010 r., I UK 278/10 (LEX nr 738539) Sąd Najwyższy przyjął, że złożenie przez członka zarządu spółki we właściwym czasie wniosku o wszczęcie postępowania układowego nie zwalnia go od odpowiedzialności za zaległości składkowe powstałe po zatwierdzeniu układu. Zawarcie układu i jego realizacja nie eliminują możliwości powstania stanu niewypłacalności spółki uzasadniającego złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli spółka nie spłaca nieobjętych układem należności publicznoprawnych powstałych przed jego zawarciem i należności powstałych na bieżąco (podobnie w wyrokach: z dnia 14 stycznia 2011 r., II UK 171/10, LEX nr 786388; z dnia 12 maja 2011 r., I UK 308/10, OSNP 2012 nr 11-12, poz. 144; z dnia 26 marca 2013 r., III UK 63/12, LEX nr 1330598; z dnia 17 lipca 2014 r., II UK 492/13, LEX nr 1514737).Wyrok ten dotyczył postępowania układowego, niemniej można z niego wyprowadzić ogólną regułę, zgodnie z którą objęcie układem zaległości składkowych wyłącza w tym zakresie odpowiedzialność członka zarządu, do czasu kiedy będą one spłacane.

Konkluzja ta znajduje potwierdzenie w treści art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej. Przepis przewiduje, że za zaległości podatkowe spółki odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Znaczy to tyle, że subsydiarna odpowiedzialność za cudzy dług ma miejsce, jeśli podmiot bezpośrednio zobowiązany nie realizuje swojego zobowiązania w ramach określonych prawem. W rezultacie, jasne jest, że sytuacja taka nie zachodzi, jeśli organ rentowy dostrzegł podstawy do umownego rozłożenia zaległości składkowej na raty. Realizacja przez spółkę układu ratalnego sprawia bowiem, że egzekucja jest skuteczna, a zatem nie ziszcza się przesłanka z art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej, a to oznacza, że nie ma podstaw do obciążenia członka zarządu odpowiedzialnością. Prowadzi to do konkluzji, iż zawarcie umowy o ratalnej spłacie zadłużenia składkowego oraz wywiązywanie się płatnika z obowiązku terminowej spłaty rat, prowadzi do uwolnienia w tym czasie wykonywania takiej umowy członka zarządu z odpowiedzialności za zaległe składki. Odpowiedzialność ta natomiast aktywuje się ponownie w przypadku braku spłaty wymaganych rat. W badanej sprawie pomimo zawartego w dniu 8.06.2020 r. układu ratalnego Spółka realizowała spłatę zadłużenia jedynie do czasu pandemii COVID-19, co nie jest sporne i co zostało wprost przyznane przez wnioskodawcę. Spółka nie dotrzymała warunków tego układu, co skutkowało jego zerwaniem i wydaniem przez ZUS decyzji z dnia 29.12.2020 r. o rozwiązaniu od dnia 24.12.2020 r. umowy o rozłożeniu na raty z dnia 8.06.2020 r. Wobec powyższego należy stwierdzić, że zerwanie warunków układu spowodowało jego unicestwienie, co oznacza, że ma to taki skutek jakby ten układ w ogóle nie istniał, bowiem przywrócono do spłaty stan istniejącego zadłużenia wobec ZUS, od momentu wystąpienia zaległości. Spółka powinna była bowiem realizować układ ratalny i na bieżąco regulować należności składkowe. Zerwany układ ratalny przez Spółkę nie może więc wpływać w n/n sprawie na ocenę spełnienia przesłanek przyjęcia odpowiedzialności wnioskodawcy jako członka zarządu za zaległości składkowe Spółki, których dotyczy badana decyzja z dnia 20.10.2023 r.

W trakcie n/n postępowania nie wykazano, aby wnioskodawca jako osoba odpowiedzialna za zarządzanie spółką we właściwym czasie zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości lub restrukturyzację, oraz że nie ponosi winy za brak złożenia takich wniosków we właściwym czasie.

W orzecznictwie nie budzi wątpliwości pogląd, że właściwym czasem do zgłoszenia upadłości jest czas, w którym wszczęte postępowanie upadłościowe może doprowadzić do równomiernego zaspokojenia wszystkich wierzycieli, nie zaś czas, kiedy dłużnik nie posiada majątku na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. Stąd samo złożenie wniosku nie oznacza, że skarżący spełnia warunek, o którym mowa w art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej (wyrok WSA w Gdańsku z dnia 20.04.2017r., I SA/Gd 1530/16).

W badanej sprawie kwestią podlegającą ocenie Sądu było z punktu widzenia przesłanki egzoneracyjnej z art. 116 § 1 pkt 1 lit. a o.p. pojęcie "właściwego czasu" do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Na gruncie prawa podatkowego brak regulacji w tym zakresie. Ustalenie czy wniosek o ogłoszenie upadłości spółki był konieczny lub czy został zgłoszony w odpowiednim czasie wymaga uwzględnienia przepisów regulujących podstawy oraz terminy do zgłoszenia takiego wniosku.

Kwestie te normuje ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2024r. poz. 794). Zgodnie z dyspozycją art. 10 ww. ustawy przesłanką ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność dłużnika. Przepis art. 11 ust. 1 ww. ustawy określający, kiedy istnieje niewypłacalność stanowiąca podstawę ogłoszenia upadłości stanowi, iż następuje to wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje swoich zobowiązań pieniężnych, które są wymagalne. Dotyczy to tak zobowiązań cywilnoprawnych, jak i publicznoprawnych. Przepis art. 11 ust. 2 reguluje drugą postać niewypłacalności. Zgodnie z tym przepisem obowiązującym w spornym okresie dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje. Od 1.01.2016 wskazany przepis został zmieniony i w ust. 1a. wskazano, że domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Natomiast w ust. 2 dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

Wobec takiej regulacji każda z dwóch przyczyn ogłoszenia upadłości ma samodzielny charakter, a to oznacza, że dysponujący sporym majątkiem dłużnik będzie uznany za upadłego, jeżeli zaprzestał w sposób trwały płacenia długów./tak postanowienie SN z dnia 19.12.2002 r, V PCKN 342/01 III FSK 3354/21 - wyrok NSA (N) z dnia 18-05-2021/.

Termin zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości określa art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego, zgodnie z którym dłużnik jest obowiązany zgłosić taki wniosek nie później niż w terminie trzydziestu od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Rygor, o którym mowa w art. 21 ust. 1 tej ustawy, jest emanacją naczelnej zasady prawa upadłościowego (tj. ochrony praw wierzycieli) i jako taki powinien być interpretowany w świetle art. 116 O.p. ściśle. /III FSK 4644/21 - wyrok NSA (N) z dnia 08-02-2022/. Zgodnie z ust. 2, jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, obowiązek, o którym mowa w ust. 1, spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami.

Wyjaśnić należy, że w art. 11 ust. 1 ustawy z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe ustawodawca nie powiązał stanu niewypłacalności ze stanem majątku dłużnika, lecz z konkretnym zaniechaniem, zaprzestaniem płacenia długów. /III FSK 2469/21 - wyrok NSA (N) z dnia 08-03-2022/. Sam fakt niedokonywania wpłat jest wystarczającą podstawą do uznania, że spółka nie regulowała wymagalnych zobowiązań. Dla określenia stanu niewypłacalności bez znaczenia bowiem jest przyczyna niewykonywania zobowiązań oraz ilość wierzycieli. Niewypłacalność istnieje nie tylko wtedy, gdy dłużnik nie ma środków, lecz także wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązań z innych przyczyn. Dla określenia, czy istnieją podstawy ogłoszenia upadłości, fundamentalne znaczenie ma wyłącznie ustalenie, czy dłużnik nie wykonuje tych zobowiązań, które są wymagalne. /wyrok NSA 2018.12.13 II FSK 2389/2018 LEX nr 2624488 , III FSK 4106/21 - wyrok NSA (N) z dnia 07-09-2021/.

Dla określenia, czy dłużnik jest niewypłacalny, nie ma znaczenia to, czy nie wykonuje wszystkich zobowiązań pieniężnych, czy tylko niektórych z nich. Nie ma też znaczenia wielkość niewykonanych przez dłużnika zobowiązań. Istnienie podstaw do ogłoszenia upadłości determinuje wyłącznie przesłanka niewykonania przez dłużnika wymagalnych zobowiązań. Z niewypłacalnością dłużnika, o której mowa w art. 10 i art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe mamy również do czynienia, gdy dłużnik ten nie zaspakaja jednego tylko wierzyciela posiadającego znaczną wierzytelność. Przesłanka egzoneracyjna wymieniona w art. 116 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa odnosi się bowiem wyłącznie do zgłoszenia wniosku, a nie do skutku tego wniosku, jakim jest ogłoszenie upadłości. Wniosek należy złożyć wówczas, gdy zaistnieją przesłanki niewypłacalności dłużnika, określone w art. 10 i art. 11 Prawa Upadłościowego. Jeżeli zatem dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań, powinien taki wniosek zawsze złożyć./III FSK 538/21 - wyrok NSA z 6.05.2022, III FSK 138/21 - wyrok NSA z 30.11.2021/

Nie można przy tym odmówić członkowi zarządu prawa do podjęcia ryzyka i niezgłoszenia wniosku o upadłość mimo wystąpienia stosownych ku temu przesłanek ustawowych w sytuacji, gdy według jego oceny uda się opanować sytuację finansową i w konsekwencji spłacić całość zobowiązań. Jednak jeśli zarządzający spółką takie ryzyko podejmuje, to musi to czynić ze świadomością odpowiedzialności z tym związanej i liczyć się z tym, że w przypadku dokonania błędnej oceny sytuacji rodzącej w konsekwencji choćby częściową niemożność zaspokojenia długów przez spółkę, to sam będzie musiał ponieść subsydiarną odpowiedzialność finansową . /wyrok WSA w Białymstoku 2019.02.13, I SA/Bk 179/2018, LEX nr 2628128/

Właściwy czas do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest przesłanką obiektywną, ustalaną w oparciu o okoliczności faktyczne każdej sprawy. Dla jego określenia nie ma znaczenia subiektywne przekonanie członków zarządu /wyrok NSA z 8.03.2011 r. I FSK 392/10, LEX nr 1079514/.

W zamiarze ustawodawcy od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki uwalnia członka zarządu obiektywna i niezawiniona niemożność podjęcia działań wymienionych w tym przepisie, a nie świadome ich niepodjęcie, nawet jeśli w ocenie danego członka zarządu były racjonalne przyczyny takiej decyzji. /Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim 2018.12.06, I SA/Go 362/2018, LEX nr 2602337/

Sąd opierając się na opinii biegłego ustalił, że spełnienie przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z art. 11 ust. 2 Prawa upadłościowego przypada na dzień 31.12.2017 r. kiedy bezsprzecznie odwołujący pełnił funkcję członka zarządu. Opinia biegłego dr J. K. (1) potwierdziła fakt braku złożenia przez wnioskodawcę wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa - a więc w takim terminie, który gwarantowałby ochronę interesów wierzycieli. Podkreślić należy, że członek zarządu spółki, posiadający obowiązek prowadzenia spraw spółki (art. 208 § 2 k.s.h.), i którego obciąża obowiązek podwyższonej staranności oczekiwanej od osoby pełniącej funkcję organu osoby prawnej prowadzącej działalność gospodarczą, nie może uchylać się od ponoszenia odpowiedzialności za zaległości składkowe spółki, powołując się na niewiedzę dotyczącą stanu finansów spółki (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.10.2006 r., II UK 85/06, OSNP007 nr 21-22, poz. 328). Sąd Okręgowy zważył także, że jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2.10.2008 r. (I UK 39/08, LEX Omega nr 491095) fakt, iż zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, których z powodu braku majątku spółki nie można było wyegzekwować, powstały z przyczyn niezależnych od członka zarządu, nie zwalnia go od odpowiedzialności przewidzianej w art. 116 § 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.). Wina członka zarządu spółki prawa handlowego powinna być oceniana według kryteriów prawa handlowego, czyli według miary podwyższonej staranności oczekiwanej od osoby pełniącej funkcję organu osoby prawnej prowadzącej działalność gospodarczą. Winą w rozumieniu przepisu art. 116 Ordynacji podatkowej jest każda postać winy, a zatem także niedbalstwo. Nie ulega przy tym wątpliwości - o czym wspomniano już wcześniej- że samo subiektywne przekonanie członka zarządu, że mimo niepłacenia długów uda się poprawić kondycję finansową nie ma znaczenia dla oceny przesłanki egzoneracyjnej członka zarządu od odpowiedzialności, jeżeli nie jest poparte obiektywnym faktami uzasadniającymi ocenę, że spółka rzeczywiście miała szanse, w możliwym do przewidzenia, krótkim czasie, uzyskać środki na spłatę długów, co uzasadniałoby wstrzymanie się z wnioskiem o upadłość (zob. wyrok SN z dnia 5.07. 2011 r., I UK 422/10, LEX nr 1084705). Dokonując oceny, czy zgłoszenie wniosku o upadłość nastąpiło we "właściwym czasie" - art. 116 § 1 o.p. należy uznać, że powinno to nastąpić w takim momencie, aby zapewnić ochronę zagrożonych interesów wszystkich wierzycieli, aby po ogłoszeniu upadłości wszyscy wierzyciele mieli możliwość uzyskania równomiernego, chociaż tylko częściowego, zaspokojenia z majątku spółki. Przesłanka ta jest spełniona w szczególności wtedy, gdy członek zarządu po ustaleniu, że stan finansowy spółki uzasadnia złożenie wniosku o upadłość, niezwłocznie złoży taki wniosek. Brak winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość nie może natomiast polegać na nadziei na wpływy i zyski. Subiektywna ocena sytuacji majątkowej spółki nie świadczy o braku winy; brak winy może być odnoszony jedynie do wyjątkowych sytuacji, w których członek zarządu (prezes) nie ma wiedzy co do rzeczywistej sytuacji w zakresie płacenia zobowiązań przez spółkę z uzasadnionych (obiektywnie) przyczyn i przy dołożeniu należytej staranności nie może tej wiedzy uzyskać albo podjąć stosownych działań /por. wyrok SN z 10.0202.2011 r., II UK 265/10, LEX nr 844740/.

Wnioskodawca pełniąc funkcję członka zarządu spółki, przyjął na siebie ryzyko prowadzenia jej spraw i tym samym poddał się reżimowi ustawowemu także w zakresie odpowiedzialności majątkowej związanej z pełnieniem tej funkcji. Nie zwalnia go z odpowiedzialności za zaległości składkowe ewentualna nieznajomość właściwych unormowań prawnych ani brak rozeznania w kondycji finansowej spółki, który świadczy jedynie o braku profesjonalizmu i nie jest przesłanką wyłączającą odpowiedzialność za długi składkowe określoną w art. 116 Ordynacji podatkowej.

Jak trafnie stwierdził Sąd Najwyższy "właściwym czasem" w rozumieniu art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej nie jest ani krótkotrwałe wstrzymanie płacenia długów na skutek przejściowych trudności, ani też całkowite zaprzestanie płacenia długów w następstwie wyzbycia się przez podmiot gospodarczy całego (lub prawie całego) majątku, lecz dzień, kiedy wiadomo już, że dłużnik nie będzie w stanie zaspokoić wszystkich swych zobowiązań. Określenie tej chwili powinno być ujmowane elastycznie w zależności od okoliczności konkretnego przypadku, bowiem właściwy czas do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest przesłanką obiektywną, ustalaną w oparciu o okoliczności faktyczne każdej sprawy, dla określenia której nie ma znaczenia subiektywne przekonanie członków zarządu spółki (por. wyrok SN z 21 czerwca 2016 r., I UK 214/15, LEX nr 2112304). Zarząd powinien zgłosić wniosek o upadłość, jeżeli tylko zachodzi zagrożenie niewypłacalnością, której nastąpienie w sposób oczywisty niweczy sens postępowania upadłościowego, pozbawiając wszystkich wierzycieli jakiejkolwiek ochrony prawnej ich interesów (por. wyrok SN z 15 grudnia 2015 r., III UK 39/15, LEX nr 1946412). W wyroku z dnia 25 kwietnia 2012 r., II UK 218/11 (OSNP 2013, nr 7-8, poz. 90) Sąd Najwyższy przyjął, że "właściwy czas" wobec odrębnej regulacji w art. 116 § 1 pkt 1 lit. a Ordynacji podatkowej może być inny od terminów Prawa upadłościowego. Jest to nie tylko czas określony w Prawie upadłościowym, ale też czas, o którym można wnioskować z regulacji art. 116 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 i 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Składki powinny być płacone w terminie i należy to do obowiązku zarządu spółki, a z zaniechania tego obowiązku wynika uzasadnienie szczególnej odpowiedzialności członków zarządu spółki na podstawie tych przepisów.

W przedmiotowym postępowaniu wnioskodawca złożył w dniu 23.12.2020 r. w imieniu spółki wniosek o upadłość spółki. Wniosek ten został oddalony postanowieniem z dnia 28.06.2021 r. Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi XIV Wydział Gospodarczy ds. Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych sygn. akt (...), gdyż w ocenie tego Sądu Spółka nie posiadała wystarczającego majątku na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. Ze sporządzonej w n/n sprawie opinii biegłego z zakresu rachunkowości dr. J. K. wynika, że Spółka (...) wykazywała wysoki poziom zagrożenia upadłością w całym badanym przez biegłego okresie. Z opinii biegłego wynika, że sytuacja finansowa spółki była bardzo zła i wykazywała tendencje do pogarszania się w latach 2016-2021. Wysoki i rosnący wskaźnik zadłużenia oraz ujemny wskaźnik struktury kapitału wskazują na przewagę zobowiązań nad kapitałem własnym i aktywami, co zdaniem biegłego zwiększało ryzyko finansowe spółki. W efekcie we wnioskach końcowych złożonej przez biegłego opinii stwierdzono, że zgodnie z wiedzą z zakresu rachunkowości przesłanka z art. 11 pkt 2 Prawa upadłościowego wystąpiła w dniu 31.12.2017r., po 2 latach ujemnego kapitału własnego w latach 2016 i 2017. W związku z powyższym Sąd uznał opierając się na opinii biegłego dr. J. K., że w tym terminie wnioskodawca powinien złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (...). Wobec tego należy stwierdzić, że w świetle opinii biegłego J. K. przeniesienie przez ZUS na wnioskodawcę odpowiedzialności za zaległości składkowe Spółki za grudzień 2017 r. było niezasadne, gdyż przesłanka do złożenia takiego wniosku z art. 11 ust. 2 Prawo upadłościowe wystąpiła w dniu 31.12.2017 r. Ponadto wnioskodawca wniosek o upadłość Spółki złożył w dniu 23.12.2020 r., a zatem nie można przenieść na niego odpowiedzialności za zaległości składkowe również od grudnia 2020 r. do lutego 2021 r., od maja 2021 r. do listopada 2021 r. Odwołujący ponosi natomiast odpowiedzialność jako członek zarządu za zaległości składkowe Spółki za okres: 1.2018 r., 8.2018 r. - 1.2019 r., 3.2019 r. - 7.2019 r., 9.2019 r., 11.2019 r. - 11.2020 r.

Ostatnią przesłanką, która ewentualnie eliminowałaby odpowiedzialność członka zarządu Spółki za zobowiązania składkowe byłoby wskazanie przez członka zarządu Spółki mienia umożliwiającego zaspokojenie w znacznej części zaległości podatkowych Spółki. Pojęcie znacznej części mienia spółki, wskazanie której zwalnia osobę trzecią od odpowiedzialności należy rozumieć także w potocznym tego słowa znaczeniu. Chodzi więc będzie o wskazanie „dość dużego”, „wyróżniającego się”, „pokaźnego” mienia spółki. Art. 116 § 1 pkt. 2 Ordynacji podatkowej wymaga, by to członek zarządu spółki, by móc uwolnić się od odpowiedzialności wykazał wierzycielowi takie mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości składkowych w znacznej części. W niniejszym postępowaniu jednak wnioskodawca nie wskazał żadnego mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległych należności z tytułu składek w znacznej części. W sprawie nie jest sporne, że Spółka jest obecnie w stanie likwidacji, zaś jej likwidatorem jest wnioskodawca.

Mając zatem na uwadze wszystkie poczynione wyżej rozważania prawne Sąd zważył, że w świetle opinii biegłego z zakresu rachunkowości zgodnie z art. 11 pkt 2 ustawy Prawo upadłościowe przesłanka do złożenia wniosku o upadłość spółki została spełniona w dniu 31.12.2017 r., natomiast skarżący złożył wniosek o upadłość Spółki w dniu 23.12.2020 r., co oznacza, że wniesione w n/n sprawie odwołanie zasługuje na częściowe uwzględnienie, wobec czego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., należało zmienić zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zwolnić H. N. jako prezesa zarządu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. z odpowiedzialności całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek w następujących okresach: grudzień 2017 r., od grudnia 2020 r. do lutego 2021 r., od maja 2021 r. do listopada 2021 r. (punkt 1 sentencji wyroku), a w pozostałym zakresie należało oddalić odwołania, uznając je w tej części za niezasadne o czym Sąd orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. (punkt 2 sentencji wyroku).

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 100 k.p.c., uznając, że pozwany wygrał sprawę w 80%. Wartość przedmiotu sporu w rozpatrywanej sprawie liczona od należności głównych z tytułu zaległości składkowych objętych zaskarżoną decyzja wynosiła 525.908,66 zł. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej ustalona została zgodnie z wartością przedmiotu sporu na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.) i wyniosła 10.800 zł (§ 2 pkt 7 ww. rozporządzenia). Wobec tego, że pozwany wygrał n/n sprawę w 80% Sąd zasądził zatem na mocy art. 100 k.p.c. na jego rzecz od powoda kwotę 8640 zł (10.800 zł x 80%). O ustawowych odsetkach od tej kwoty orzeczono zgodnie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. (punkt 3 sentencji wyroku).