Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 września 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w T. odmówił wznowienia postępowania w sprawie emerytury K. M..

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że 4 czerwca 2024 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie dotyczącej obliczenia emerytury poprzez pomniejszenie podstawy obliczenia emerytur w wieku powszechnego o kwotę pobranych wcześniej emerytur. Trybunał uznał, że przepis ustawy na to pozwalający w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek
o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z przepisami Konstytucji. Organ rentowy podniósł, że w przypadku, gdy Trybunał orzekł o niezgodności z Konstytucją ustawy, na podstawie której została wykazana decyzja, skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia
w życie orzeczenia Trybunału. Orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Orzeczenie Trybunału dotyczące ustawy ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Dniem ogłoszenia orzeczeniem Trybunału jest dzień ogłoszenia tego orzeczenia
w postaci elektronicznej na stronie internetowej organu wydającego dziennik urzędowy.

W konkluzji ZUS stwierdził, że w związku z tym, że wyrok Trybunału z 4 czerwca 2024 r. nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw, brak jest podstaw do wznowienia postępowania zakończonego decyzją z 25 października 2022 r. Dodatkowo organ wskazał, że wnioskodawczyni nie należy do grupy osób, których dotyczy orzeczenie Trybunału.

(decyzja z dnia 18 września 2024 r. – k. 55 pliku II akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła K. M., zarzucając jej:

I. naruszenie prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy w postaci art. 145 i art. 114 ust. 1 pkt. 6 Kodeksu postępowania administracyjnego poprzez błędne uznanie wniosku odwołującej się o ponowne przeliczenie emerytury jako wniosku o wznowienie postępowania, podczas gdy wniosek odwołującej się z dnia 3 września 2024 r. stanowił wniosek o ponowne ustalenie świadczenia emerytalnego odwołującej się na podstawie art. 114 ust. 1 pkt 6 k.p.a.

II. naruszenie prawa materialnego w postaci:

- art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które to naruszenie polegało na błędnym zastosowaniu tego przepisu przez organ i nieuprawnionym pomniejszeniu wysokości emerytury odwołującej się, gdy w rzeczywistości organ rentowy powinien był obliczyć wysokość emerytury odwołującej się z pominięciem przepisu art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

- art. 190 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, przez niedostrzeżenie przez organ rentowy, iż orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne, a w związku z tym błędne nie wydanie przez organ decyzji zgodnie z wnioskiem odwołującej się.

Wobec powyższych zarzutów, odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji z dnia 18 września 2024 r., wydanej w sprawie o znaku (...) poprzez zobowiązanie organu rentowego do ponownego obliczenia wysokości emerytury odwołującej się w wieku powszechnym, a przy ponownym obliczeniu jej wysokości pominięcie przepisu art. 25 ust. 1b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej się zwrotu kosztów procesu.

(odwołanie – k. 3-5 odwrót)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji i dodatkowo wskazując, że zdanie dotyczące tego, że wnioskodawczyni nie należy do grupy osób, których dotyczy orzeczenie Trybunału, zostało zamieszczone wskutek błędu.

(odpowiedź na odwołanie – k. 6)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. M. urodziła się (...)

(bezsporne)

W dniu 1 marca 2012 r. ubezpieczona złożyła wniosek o wcześniejszą emeryturę w związku z wykonywaniem pracy nauczyciela.

(wniosek z 1 marca 2012 r. – k. 22-24 odwrót pliku I akt ZUS)

Decyzją z 10 kwietnia 2012 r. znak: (...)/25, po rozpatrzeniu wniosku z 1 marca 2012 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w T. przyznał skarżącej emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym od 6 marca 2012 r. tj. od następnego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy.

(decyzja z 10 kwietnia 2012 r. – k. 49 pliku I akt ZUS)

W dniu 22 września 2022 r. odwołująca złożyła wniosek o przyznanie emerytury z powszechnego wieku emerytalnego.

(wniosek z 22 września 2022 r. – k. 38-40 odwrót pliku II akt ZUS)

Decyzją z 25 października 2022 r. znak: (...), po rozpatrzeniu wniosku z 22 września 2022 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w T. przyznał K. M. emeryturę w wieku powszechnym od 1 września 2022 r.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Podstawa obliczenia emerytury podlegała pomniejszeniu
o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przez odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 402771,48 zł;

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 750222,65 zł;

- suma kwot pobranych emerytur wyniosła 382357,74 zł;

- średnie dalsze trwanie życia wynosiło 174,00 miesięcy;

- wyliczona kwota emerytury wyniosła 4428,94 zł.

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej:

[( (...),48 + (...),65) – (...),74] / 174,00 = 4428,94 zł.

(decyzja z 25 października 2022 r. – k. 51-51 odwrót pliku II akt ZUS)

Trybunał Konstytucyjny, wyrokiem z dnia 4 czerwca 2024 r., w sprawie o sygn. akt SK 140/20, orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r. (przed ogłoszeniem ustawy wprowadzającej), jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji .

(informacja na stronie TK pod adresem https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art (...)-obliczenie-naleznego-swiadczenia-emerytalnego-poprzez-pomniejszenie-emerytury-z-wieku-powszechnego-o-kwote-pobranych-wczesniej-emerytur, (...) poz. 67)

W dniu 3 września 2024 r. wnioskodawczyni złożyła do organu rentowego wniosek o ponowne obliczenie wysokości emerytury i wypłatę wyrównania ze względu na orzeczenie TK z dnia 4 czerwca 2024 r.

(wniosek z 3 września 2024 r. – k. 53-54 pliku II akt ZUS)

W dniu 18 września 2024 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

(decyzja z 18 września 2024 r. – k. 55 verte pliku II akt ZUS)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Na wstępie zauważenia wymaga, że żądanie wnioskodawczyni wznowienia postępowania oparte było na treści niepublikowanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. (SK 120/40).

Ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2012 poz. 637 z dnia 6 czerwca 2012 r.), dokonano m.in. nowelizacji przepisu art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez dodanie w art. 25 ustępu 1b w brzmieniu: Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Organ rentowy obliczając wysokość emerytury ubezpieczonej w wieku powszechnym zastosował ten przepis, pomniejszając podstawę obliczenia jej emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranej dotychczas emerytury w wieku obniżonym.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20), podtrzymał wcześniejszą linię orzecznictwa wyrażoną w wyroku z dnia 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16), przyjmując, że regulacja zawarta w art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, w stosunku do osób, które wniosek o przyznanie emerytury w wieku obniżonym złożyły do dnia ogłoszenia ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, jest niezgodna z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Zauważenia jednak wymaga, iż zgodnie z art. 145a k.p.a. można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją , umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. W tej sytuacji skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Art. 190 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. nr 76 poz. 483 ze zmianami), orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny – dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 1461) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych
w Dzienniku Ustaw ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej .

Natomiast w myśl z art. 21 powyższej ustawy z 2000 r., Dziennik Ustaw wydaje Prezes Rady Ministrów przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji, przy czym Rządowe Centrum Legislacji może zlecić wyspecjalizowanym podmiotom niektóre czynności związane
z wydawaniem tych dzienników w sposób, o którym mowa w art. 2a ust. 2.

Tymczasem na dzień wydania decyzji przez organ rentowy, a nawet na dzień zamknięcia rozprawy przez Sąd, wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie został ogłoszony Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Przy czym mając na względzie powyższe przepisy ustawy z 2000 r., trzeba zaznaczyć, że publikacja wyroku TK na stronie internetowej Trybunału czy w publikatorze „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zbiór (...) nie jest ogłoszeniem w rozumieniu art. 190 Konstytucji.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2 Konstytucji RP z dnia z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.

Nie było również możliwa zmiana decyzji o przyznaniu wnioskodawczyni emerytury
w wieku powszechnym w oparciu o art. 114 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r. poz. 1631 ze zm.), bowiem w dniu wydania decyzji (25 października 2022 r.) organ działał na podstawie przepisu, który wówczas bez wątpienia obowiązywał i korzystał z domniemania konstytucyjności.

Błąd organu rentowego nie obejmuje sytuacji, w której organ ten (w chwili wydania decyzji) działa na podstawie niebudzących wątpliwości interpretacyjnych przepisów ustawy, które bez wątpienia korzystają z domniemania konstytucyjności aż do chwili uznania ich przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją. (tak np.: wyrok Sądu Apelacyjnego
w L. z 20 maja 2020 r., III AUa 239/20, LEX nr 3018207)

Błąd organu nie obejmuje takich sytuacji, w których organ rentowy działa na podstawie niebudzących jakichkolwiek wątpliwości interpretacyjnych przepisów ustawy, które to korzystają z domniemania konstytucyjności aż do chwili uznania ich przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją. Decyzja wydana w takich warunkach nie może też być uznana za bezprawną, gdyż podstawa prawna do jej wydania odpadła dopiero po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego. (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 24 lutego 2020 r., III AUa 1021/19, LEX nr 3052694, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 23 czerwca 2020 r., III AUa 397/20, LEX nr 3052693)

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.