Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją ostateczną z dnia 10 listopada 2022 r. , znak (...) , Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ponownie ustalił J. W. wysokość emerytury i podjął jej wypłatę od 1 października 2022 r. tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek. W treści decyzji wskazano, że do obliczenia emerytury przyjęto: kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 680 599,72 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 1 031 262,99 zł , średnie dalsze trwanie życia tj.191,50 miesięcy. Wyliczona emerytura wyniosła 8 939,23 zł [(680 599,72 + 1 031 262,99) /191,50].

/decyzja k.15 – 16 odwrót plik I akt ZUS/

W dniu 6 grudnia 2022 r. J. W. złożył odwołanie od ww. decyzji zarzucając jej błąd w ustaleniach faktycznych mających istotny wpływ na treść zaskarżonej decyzji polegający na uznaniu ,że odwołujący pracując na stanowisku kierownika działu energetycznego w latach 1985 – 2006 w Krajowej Spółce (...) S.A. w T. Oddział Cukrownia (...) w O. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach. J. W. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie ,że odwołujący pracując na stanowisku kierownika działu energetycznego w latach 1985 – 1986 w Krajowej Spółce (...) S.A. w T. Oddział Cukrownia (...) w O. wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i w związku z tym należne mu świadczenie powinno zostać przeliczone.

/odwołanie k.3 – 5 odwrót/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.12 – 13/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. W. urodził się (...) J. W. legitymuje się wykształceniem wyższym w zakresie mechaniki.

/okoliczność bezsporna/

W dniu 3 października 2022 r. J. W. złożył wniosek o emeryturę , po którego rozpatrzeniu decyzją z dnia 28 października 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał mu zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od 1 października 2022 r. Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że do stażu pracy w szczególnych warunkach nie został uwzględniony J. W. okres od 27 maja 1985 r. do 30 września 2006 r. w Krajowej Spółce (...) S.A. w T. , Oddział Cukrownia (...) w O. na stanowisku kierownika działu energetycznego , a tym samym brak było podstaw do przyznania mu rekompensaty do kapitału początkowego.

/wniosek k.1 – 3 odwrót , decyzja k.15 – 16 odwrót plik I akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją ostateczną z dnia 10 listopada 2022 r. , znak (...) , Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ponownie ustalił J. W. wysokość emerytury i podjął jej wypłatę od 1 października 2022 r. tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek. W treści decyzji wskazano, że do obliczenia emerytury przyjęto: kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 680 599,72 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 1 031 262,99 zł , średnie dalsze trwanie życia tj.191,50 miesięcy. Wyliczona emerytura wyniosła 8 939,23 zł [(680 599,72 + 1 031 262,99) /191,50].

/decyzja k.15 – 16 odwrót plik I akt ZUS/

W okresie od 3 maja 1984 r. do 26 kwietnia 1985 r. J. W. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

/okoliczność bezsporna/

W okresie od 1 marca 1984 r. do 2 maja 1984 r. wnioskodawca był zatrudniony w Szkole Podstawowej nr (...) w K.. Wysokość osiąganego wynagrodzenia w ww. okresie nie ma przełożenia na wysokość należnego wnioskodawcy kapitału początkowego , gdyż najkorzystniejszym wariantem jest dla niego 10 lat kalendarzowych od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r.

/okoliczność bezsporna , wyliczenia ZUS k.52 – 53 odwrót/

W okresie od 27 maja 1985 r. do 30 września 2006 r. J. W. zatrudniony był w Krajowej Spółce (...) S.A. w T. , Oddział Cukrownia (...) w O.. Powierzone obowiązki wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy. W powyższym okresie wnioskodawca zajmował następujące stanowiska pracy:

- od 27 maja 1985 r. – specjalisty ds. gospodarki cieplnej.

- od 1 lutego 1986 r. – kierownika działu energetycznego.

- od 1 maja 1988 r. – wnioskodawcy powierzono dodatkowe obowiązki kierownika działu automatyki.

- od 1 października 1988 r. – kierownika działu energetycznego.

J. W. wystawiono świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych za okres od 1 lutego 1986 r. do 30 września 2006 r. zgodnie z którym wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na kontroli międzyoperacyjnej , kontroli jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach , w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A , Dział XIV , poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. na stanowisku kierownika działu energetycznego.

/dokumentacja osobowa wnioskodawcy k.49 , świadectwo pracy w warunkach szczególnych k.6 plik I akt ZUS/

W ramach powierzonych obowiązków kierownika działu energetycznego wnioskodawca zajmował się nadzorem nad funkcjonującą w ww. zakładzie pracy elektrownią (w skład której wchodziły 3 kotły) uruchamianą w okresie kampanii cukrowej tj. od września do stycznia oraz funkcjonującą przez cały rok elektrociepłownią (w skład której wchodził jeden kocioł). J. W. sprawował bezpośredni nadzór nad pracownikami zajmującymi się pracą poszczególnych elementów instalacji takich jak turbina , czy też kotły. Wnioskodawca kontrolował, czy poszczególni pracownicy utrzymują stosowne parametry takie jak ciśnienie , temperatura , ilość obrotów turbiny (m.in. sprawdzał zapisy w książkach). Po zakończeniu kampanii w zakładzie funkcjonował jeden kocioł , a pozostałe były w tym czasie remontowane oraz naprawiane , spawane. Po dokonanych remontach oraz naprawach, wnioskodawca kontrolował poszczególne elementy instalacji pod kątem obowiązujących norm. Wprawdzie na turbinowni wnioskodawca miał do dyspozycji kantorek , to jednak był stale obecny na hali produkcyjnej , gdzie panował hałas oraz zapylenie. Wnioskodawca pracował w systemie zmianowym. Wykonywane przez J. W. czynności administracyjne sprowadzały się do sporządzania co 10 dni tzw. dekadówek tj. zestawień o ilości posiadanych zapasów węgla oraz koksu.

/zeznania świadków: R. K. min.00:11:12 – 00:30:07 , Z. P. min.00:30:07 – 00:40:09 , K. K. min.00:40:09 – 00:47:23 rozprawy z dnia 6 marca 2023 r. , płyta CD k.46 , zeznania wnioskodawcy min.00:02:39 – 00:12:03 rozprawy z dnia 12 kwietnia 2023 r. , płyta CD k.58/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy w tym w aktach ZUS, w szczególności na podstawie dokumentacji osobowej zatrudnienia wnioskodawcy, zeznań wnioskodawcy oraz zeznań świadków: R. K. , Z. P. oraz K. K. , którzy w spornym okresie pracowali razem z wnioskodawcą w Krajowej Spółce (...) S.A. w T. , Oddział Cukrownia (...) w O. i mają w związku z tym wiedzę na temat charakteru pracy wykonywanej przez wnioskodawcę. Zgromadzone dokumenty, zeznania wnioskodawcy oraz zeznania świadków nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności, znajdują potwierdzenie w załączonej dokumentacji osobowej, uzupełniają się wzajemnie i stanowią tym samym wiarygodne źródło dowodowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie był sposób ustalania przez organ rentowy wysokości emerytury. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalając wysokość emerytury nie przyznał bowiem J. W. prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Nie ulegało natomiast wątpliwości ,że wysokość osiąganego wynagrodzenia w okresie od 1 marca 1984 r. do 2 maja 1984 r. oraz okres służby wojskowej wnioskodawcy nie ma przełożenia na wysokość należnego mu kapitału początkowego , a konsekwencji na wysokość emerytury , gdyż najkorzystniejszym wariantem jest dla niego 10 lat kalendarzowych od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r.

Zgodnie z art.21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych (tj. Dz.U. z 2023, poz. 164), rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art.23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego ( tak M. Zieleniecki - Komentarz do art.21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX, por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15 – LEX 2044406).

Przepisy art.2 pkt 5 i art.21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W literaturze podkreśla się, że wykładnia przepisu art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych nie może prowadzić do absurdalnego wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Przyjąć tym samym również należy, że rekompensata nie przysługuje tym ubezpieczonym, którzy zostali objęci ubezpieczeniem społecznym lub rozpoczęli służbę po 31 grudnia 1998 r.

Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art.32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (tak M. Zieleniecki - Komentarz do art.21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX).

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zaliczył J. W. okresu od dnia 27 maja 1985 r. do 30 września 2006 r. w okresie zatrudnienia w Krajowej Spółce (...) S.A. w T. , Oddział Cukrownia (...) w O. do okresu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ zakres obowiązków kadry kierowniczej wykracza zdaniem organu rentowego poza osobiste i bezpośrednie dozorowanie, czy kontrolę poszczególnych procesów produkcyjnych. Zdaniem ZUS nie jest możliwe, aby pracownik kadry kierowniczej zakładu pracował stale i w pełnym wymiarze przy stanowiskach robotniczych wymienionych w wykazie.

Jak stanowi art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Ponadto zgodnie z art. 3 ust. 7 ww. ustawy za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wskazane odwołanie do art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pozwala na stosowanie omawianych przepisów łącznie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zm.) ( vide art. 32 ust. 4).

W świetle § 2 ust. 1 wskazanego rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...) ).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Regulacja § 2 Rozporządzenia, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed Sądem. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach Sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85 – LEX 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84 – LEX 14625).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód z zeznań świadków, zeznań wnioskodawcy oraz przeprowadził dowód z dokumentacji zatrudnienia wnioskodawcy.

Pamiętać należy, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

Treść świadectwa pracy za sporny okres nie pozostawia wątpliwości, że wnioskodawca w okresie od dnia od 1 lutego 1986 r. do dnia 30 września 2006 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na kontroli międzyoperacyjnej , kontroli jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach , w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A , Dział XIV , poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. na stanowisku kierownika działu energetycznego. W ramach powierzonych obowiązków kierownika działu energetycznego wnioskodawca zajmował się nadzorem nad funkcjonującą w ww. zakładzie pracy elektrownią uruchamianą w okresie kampanii cukrowej tj. od września do stycznia oraz funkcjonującą przez cały rok elektrociepłownią. J. W. sprawował bezpośredni nadzór nad pracownikami zajmującymi się pracą poszczególnych elementów intalacji takich jak turbina , czy też kotły. Wnioskodawca kontrolował, czy poszczególni pracownicy utrzymują stosowne parametry takie jak ciśnienie , temperatura , ilość obrotów turbiny (m.in. sprawdzał zapisy w książkach). Po dokonanych remontach oraz naprawach, wnioskodawca kontrolował poszczególne elementy instalacji pod kątem obowiązujących norm. Wprawdzie na turbinowni wnioskodawca miał do dyspozycji kantorek , to jednak był stale obecny na hali produkcyjnej , gdzie panował hałas oraz zapylenie. Wnioskodawca pracował w systemie zmianowym.

Pomocniczo w tym zakresie należy się odwołać do wykazu B (stanowiska pracy występujące w zakładach rolnictwa leśnictwa, branży przemysłowych leśnictwa i przemysłu rolno-spożywczego, równoważne pracom wykonywanym w szczególnych warunkach- w D.: I Górnictwa (...), III Hutnictwa i (...) Metalowego, IV Chemii, (...) i Produkcji (...), (...) Lekkiego, (...) i Łączności, IX (...), (...) Poligraficznego, XII (...), XIV Prac Różnych) zawartego w załączniku nr 1 do Zarządzenie nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W dziale XIV poz.12 pkt.1i 2 wskazane zostały prace spawacza , w dziale XIV , poz.1 pkt 5 wskazane zostały prace maszynisty turbiny, a w dziale XIV, poz. 1, pkt 4 wskazane zostały prace palacza kotłów parowych.

Jeśli zaś chodzi o czynności administracyjne to wnioskodawca wykonywał je w bardzo małym zakresie , a sprowadzały się one jedynie do sporządzania co 10 dni tzw. dekadówek tj. zestawień o ilości posiadanych zapasów węgla oraz koksu. Zatem była to niewielka część zadań administracyjnych, które wykonywał w czasie pracy. Wnioskodawca pełniąc swoje obowiązki stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przebywał na hali produkcyjnej , gdzie wykonywane były prace w szczególnych warunkach.

W tym miejscu należy zauważyć, iż w wyroku z dnia 6 grudnia 2007 roku Sąd Najwyższy, sygn. akt III UK 66/07, LEX nr 483283 wskazał, iż czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia z 1983 roku, w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, objęte poz. 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983 roku, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanej z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu. Natomiast, jeśli pracownik zatrudniony na stanowisku związanym z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym wykonuje - poza bezpośrednim nadzorem procesu produkcji - inne czynności, w tym szeroko rozumiane czynności administracyjno-zarządzające, polegające na wykonywaniu pracy umysłowej i biurowej, istotne znaczenie z punktu widzenia uprawnień do emerytury na podstawie art. 32 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ma ustalenie, jaką część obowiązującego czasu pracy zajmowały te czynności. W uzasadnieniu wskazanego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, iż we wskazanej pozycji 24 nie wymienia się stanowiska pracy, lecz odwołuje się do czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w tych wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych. Jednocześnie podniósł, że definicję ustawową "pracy w szczególnych warunkach" zawiera art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stwierdzając, iż za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki i pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Sąd Najwyższy podkreślił, iż ustawodawca tworząc instytucję przewidzianą w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, opierał się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Zdaniem Sądy Najwyższego, przy takim założeniu, czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w tych wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., objęte poz. 24 działu XIV wykazu A, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

W wyroku z dnia 11 marca 2009 roku, sygn. akt II UK 243/08, LEX nr 550990. Sąd Najwyższy wskazał, iż czynności obejmujące sporządzenie dokumentacji związanej z dozorem stanowią integralną część sprawowanego dozoru. Nie ma zatem podstaw do ich wyłączania i traktowania odrębnie. W sytuacji, gdy dozór inżynieryjno-techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i praca polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma żadnej potrzeby ustalania, ile czasu pracownik poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również były związane z tym dozorem.

Również w wyroku z dnia 24 września 2009 roku sygn. akt II UK 31/09, LEX nr 559949 Sąd Najwyższy stwierdził, iż jeśli czynności ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji.

W związku z powyższym należy podkreślić, iż określonymi w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia czynnościami ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, są wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim dozorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji.

Nie ma bowiem żadnych podstaw do wyłączania czynności administracyjno-biurowych takiego rodzaju z czynności polegających na sprawowaniu dozoru i traktowania ich odrębnie (por. także powołane wyżej wyroki z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07; z dnia 5 maja 2009 r., I UK 4/09 oraz wyroki z dnia 30 stycznia 2008 r., I UK 195/07, OSNP 2009 Nr 7-8, poz. 105 i z dnia 11 marca 2009 r., II UK 243/08, niepublikowany). Postępowanie dowodowe nie potwierdziło zatem stanowiska organu rentowego.

Mając na uwadze powyższe nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach przez ponad 15 lat oraz że spełnione zostały wszystkie pozostałe przesłanki do nabycia prawa do rekompensaty przewidzianej w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych.

Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zatem zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu, Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na rzecz J. W. kwotę 180 ( sto osiemdziesiąt ) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił zgodnie z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U z 2015 r. poz. 1800 ) , o czym orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku.

/Jacek Chrostek/