Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 czerwca 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w Ł. stwierdził, że M. K. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 14 maja 2019 r. do 12 lipca 2019 r., od 28 sierpnia 2019 r. do 8 września 2020 r., od 18 września 2020 r. do 5 października 2020 r. oraz od 17 października 2020 r. do 20 grudnia 2020 r. jako zleceniobiorca u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. oraz określił wysokość miesięcznych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące: lipiec, wrzesień 2019 r., grudzień 2019 r. - grudzień 2020 r. Zakład zanegował zawarte przez strony umowy cywilnoprawne - umowy o dzieło na okres od 14 maja 2019 r. do 12 lipca 2019 r., od 28 sierpnia 2019 r. do 8 września 2020 r., od 18 września 2020 r. do 5 października 2020 r. oraz od 17 października 2020 r. do 20 grudnia 2020 r., twierdząc, że w rzeczywistości były to umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z art. 750 k.c. stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia.

(decyzja - k. 171-175 akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł płatnik składek (...) Sp. z o.o. w Ł., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, domagając się jej uchylenia oraz zasądzenia kosztów procesowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania, skarżący podniósł, że przyjmująca zamówienia M. K., na podstawie umów z płatnikiem, zobowiązała się do stworzenia i wniesienia wkładu twórczego w powstanie serialu fabularnego (...) w postaci oprawy plastycznej filmu w zakresie charakteryzacji postaci filmu oraz scenografii do filmu w oparciu o stworzone przez M. K. autorskie projekty charakteryzacji postaci filmu odpowiadających założeniom scenariusza filmu, w granicach zakreślonych kosztorysem filmu. M. K. na planie (...), jako charakteryzator i scenograf na podstawie kluczowych założeń stylu, formy i sposobów realizacji, zarówno obrazu całego filmu jak i jego poszczególnych scen i sekwencji, opracowała własne projekty charakteryzatorskie i scenograficzne dostosowując je do ogólnych założeń artystycznych. M. K. w trakcie swojej pracy charakteryzatorki i scenografa wykorzystywała możliwości dostępnych środków charakteryzatorskich, własną wiedzę plastyczną i historyczną oraz zdolności manualne. Jej rolą jako charakteryzatora był również nadzór nad prawidłowością używania poszczególnych środków i efektów charakteryzatorskich przez odtwórców, zgodnie z ich funkcjonowaniem w filmie, stylem epoki i chronologią akcji, jak również udzielanie wskazówek swoim współpracownikom w zakresie przygotowania kolejnych zmian charakteryzatorskich, zgodnie z wymogami scenariusza oraz udzielanie wskazówek podległemu personelowi, który jest obecny stale na planie zdjęciowym w sprawie wprowadzania bieżących korekt i uzupełnień charakteryzacji odtwórców w trakcie zdjęć.

Płatnik dodał, że zgodnie z art. 69 ust.1 ustawy prawo autorskie kontrahent płatnika wniósł indywidualny wkład twórczy w powstanie utworu audiowizualnego (...). Odwołujący argumentował, że w wykonaniu umowy M. K. stworzyła według swojego autorskiego pomysłu szereg projektów plastycznych charakteryzacji odtwórców w formie fotografii, wizualizacji itp. oraz opracowała wytyczne do ich przygotowania. Konkludował, że efekt jej pracy był łatwy do zweryfikowania w kontekście założeń artystycznych filmu, a zatem możliwe było przeprowadzenie testu na istnienie wad dzieła. Tym samym stwierdził, że sporne umowy były umowami o dzieło, a nie, jak to niesłusznie przyjął pozwany, umowami o świadczenie usług, do których mają zastosowanie przepisy o umowie zlecenia. W konsekwencji, zdaniem płatnika składek, umowy zawarte z M. K. nie powinny podlegać oskładkowaniu.

(odwołanie - k. 3-12)

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc argumentację, jak w zaskarżonej decyzji, a nadto wniósł o zasądzenie od płatnika składek kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

(odpowiedź na odwołanie - k. 14-16)

W piśmie procesowym złożonym na rozprawie w dniu 20 marca 2023 r. płatnik składek poparł odwołanie, a nadto zaprzeczył twierdzeniom ZUS, że: praca była wykonywana w imieniu i na rzecz płatnika składek i to płatnik składek, a nie ubezpieczony ponosił wyłączną odpowiedzialność za nieprawidłowe wykonanie zobowiązania, na skutek wykonania umów nie powstały dzieła cechujące się elementem jednorodności, samoistności w obrocie, przedmiotem umów było wykonywanie czynności rodzajowych – powtarzalnych, praca ubezpieczonej miała charakter odtwórczy, ostatecznym dzieleniem była wyłącznie audycja, strony umowy nie dokonały indywidualizacji zadań ubezpieczonej.

(pismo procesowe - k. 36-40)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący się płatnik składek - (...) Sp. z o.o., dawniej (...), z siedzibą w Ł., w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zajmował się produkcją filmów, nagrań wideo i telewizyjnych.

(bezsporne)

M. K. jest charakteryzatorką.

(bezsporne)

W badanym okresie, w ramach prowadzonej działalności, płatnik składek zawarł z ubezpieczoną umowy cywilnoprawne nazwane umowami o dzieło w dniu 14 maja 2019 r. (2), 18 maja 2019 r. (2), 30 maja 2019 r., 3 czerwca 2019 r., 24 czerwca 2019 r., 28 sierpnia 2019 r. (2), 3 września 2019 r. (3), 9 września 2019 r. (2), 21 września 2019 r., 12 października 2019 r., 31 października 2019 r., 13 listopada 2019 r. (2), 17 listopada 2019 r., 22 listopada 2019 r., 18 grudnia 2019 r., 8 stycznia 2020 r., 17 stycznia 2020 r., 18 stycznia 2020 r., 20 stycznia 2020 r., 23 stycznia 2020 r., 3 lutego 2020 r., 13 lutego 2020 r., 15 lutego 2020 r., 24 lutego 2020 r., 14 maja 2020 r., 23 maja 2020 r., 27 maja 2020 r. (2), 28 maja 2020 r., 29 maja 2020 r., 31 maja 2020 r., 22 czerwca 2020 r., 3 lipca 2020 r. (2), 15 lipca 2020 r. (2), 22 lipca 2020 r., 23 lipca 2020 r., 7 sierpnia 2020 r., 19 sierpnia 2020 r., 2 września 2020 r., 18 września 2020 r., 17 października 2020 r., 29 października 2020 r., 5 grudnia 2020 r., 10 grudnia 2020 r., 11 grudnia 2020 r.

Przedmiotem umów była praca scenografa, charakteryzatora i kostiumografa, a także statysty przy realizacji felietonu pt. roboczym (...). Program był realizowany we współpracy i na zlecenie (...).

Zgodnie z treścią zawartych umów dotyczących pracy scenografa, charakteryzatora i kostiumografa do obowiązków wykonawcy należy w szczególności zrealizowanie programu (...) na podstawie zatwierdzonego scenariusza, przyjętego scenopisu, warunków skierowania programu tv do produkcji oraz Szczegółowego Planu programu TV. Strony postanowiły, że wykonawca zobowiązany jest do przestrzegania zasad gospodarności przy realizacji dzieła oraz przestrzegania regulaminu poruszania się w obiektach zdjęciowych, będącym załącznikiem nr 1 do niniejszej umowy. Wymagania Wykonawcy w stosunku do odtwórców i obsługi technicznej planu zdjęciowego, dotyczące uzyskania efektów techniczno - artystycznych powinny być zgodne z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Strony postanowiły, ze przez zawarcie tej umowy wykonawca przenosi na zamawiającego a zamawiający nabywa nieograniczone terytorialnie oraz na czas trwania autorskich praw majątkowych wyłączne autorskie prawa majątkowe do eksploatacji tego dzieła w ramach utworu audiowizualnego na wszystkich polach eksploatacji audiowizualnej i pozaaudiowizualnej znanych w chwili zawarcia umowy.

W w/w umowach postanowiono, że ubezpieczona, jako wykonawca, zobowiązuje się wykonać powierzone jej dzieło osobiście, sumiennie i według swojej najlepszej wiedzy, ze starannością jakiej wymaga zakres dzieła i interes zamawiającego oraz artystyczne, technologiczne i ekonomiczne wymagania produkcji filmowej oraz odpowiada za skutki naruszenia praw autorskich osób trzecich. Wykonawca był zobowiązany do przestrzegania harmonogramu programu tv i dyscypliny finansowej wynikającej z kosztorysu programu. Strony ustaliły, że zamawiającemu przysługuje prawo dokonywania przeróbek, przystosowań, uzupełnień i skrótów. Na żądanie zamawiającego wykonawca powinien wykonać ww. czynności w terminie zakreślonym przez zamawiającego i wg jego wskazówek, przy czym, jeżeli żądanie to zgłoszono przed przyjęciem programu tv – bez dodatkowego wynagrodzenia poza przewidzianym umową. Zamawiającemu służy prawo wykonania innej wersji programu tv, zaś wynagrodzenie wykonawcy uzależnione będzie od jego wkładu pracy.

Wynagrodzenie M. K. było określone kwotowo. Ubezpieczona z tytułu zawartych umów o świadczenie usług uzyskała wynagrodzenie w miesiącach: lipiec 2019 r. - 2688,00 zł, wrzesień 2019 r. - 1980,00 zł, grudzień 2019 r. - 3324,00 zł, styczeń 2020 r. - 1748,00 zł, luty - marzec 2020 r. - 437,00 zł, kwiecień 2020 r. - 1748,00 zł, maj 2020 r. - 120,00 zł, czerwiec 2020 r. - 1311,00 zł, lipiec 2020 r. - 3059,00 zł, sierpień 2020 r. - 780,00 zł, wrzesień 2020 r. - 2434,00 zł, październik 2020 r. - 780,00 zł, listopad 2020 r. - 500,00 zł i grudzień 2020 r. - 3520,00 zł.

(umowy oraz rachunki - k. 2-165 akt ZUS, informacje dotyczące umów zawartych z ubezpieczoną - k. 14 verte-16 protokołu kontroli załączonego do akt ZUS, wydruk z napisów końcowych programu (...) - k. 73-98, zeznania występującej w imieniu płatnika składek B. J. na rozprawie w dniu 29 maja 2025 r. e - protokół 00:54:02-01:18:54 - koperta k. 106 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 20 marca 2025 r. e-protokół 00:10:03-00:39:20 - koperta k. 43)

W dniach od 14 maja 2019 r. do 12 lipca 2019 r., od 28 sierpnia 2019 r. do 8 września 2020 r., od 18 września 2020 r. do 5 października 2020 r. oraz od 17 października 2020 r. do 20 grudnia 2020 r. M. K. posiadała inny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych - umowa/umowy zlecenia u innego/innych płatników, z których nie osiągała co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Ubezpieczona nie została poprawnie zgłoszona przez płatnika składek do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, a także nie została wyrejestrowana z wymienionych ubezpieczeń od następnego dnia po wygaśnięciu umów. Ponadto płatnik nie obliczał i nie rozliczał za ubezpieczoną składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia zdrowotne.

(bezsporne)

W ramach w/w umów ubezpieczona miała przygotować charakteryzację i scenografię, w związku z realizacją felietonów telewizyjnych do programu telewizyjnego pt. (...), którego producentem była (...), które zawierały sceny fabularyzowane z udziałem aktorów. Płatnik składek był podwykonawcą dla (...) przy produkcji programu (...). Ubezpieczona pracowała przy wielu odcinkach tego programu. Uczestniczyła we współtworzeniu programu jako charakteryzator, robiła różne charakteryzacje: ran, cięć siniaków, pobitych twarzy - aktorom, epizodystom. Jej zadaniem było ucharakteryzować wszystkich aktorów biorących udział w felietonie. Przez charakteryzację pokazywała przemianę bohatera. Równolegle pracowała przy niektórych odcinkach jako scenograf. Miała wpływ na dobór wnętrz, planu filmowego. Celem wykonania pracy, ubezpieczona otrzymywała, od płatnika składek, zaliczkę, kupowała materiały, sprzęt, następnie rozliczała się z nim. Ubezpieczona wykonywała charakteryzacje i scenografię podczas dni zdjęciowych, do których wcześniej się przygotowywała. Z wyprzedzeniem wiedziała, jaką charakteryzację, danego dnia zdjęciowego, będzie wykonywała.

(zdjęcia charakteryzacji wykonanych przez ubezpieczoną – k. 70-72, zeznania występującej w imieniu płatnika składek B. J. na rozprawie w dniu 29 maja 2025 r. e - protokół 00:54:02-01:18:54 - koperta k. 106 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie w dniu 20 marca 2025 r. e-protokół 00:10:03-00:39:20 - koperta k. 43, zeznania świadka J. K. na rozprawie w dniu 29 maja 2025 r. e-protokół 00:31:51-00:52:29 - koperta k. 106 w zw. z zeznaniami na rozprawie w dniu 26 maja 2025 r. e-protokół 00:53:28 - 01:08:51 w sprawie o sygn. akt VIII U 2404/24 - k. 99-102)

Odcinek programu telewizyjnego (...) trwał około 52 minut, z czego felieton telewizyjny stanowił około ¼ tego czasu. Po emisji danego segmentu filmowego, następowała w studio dyskusja z zaproszonymi osobami.

(zeznania świadka R. P. na rozprawie w dniu 29 maja 2025 r. e - protokół 00:12:48 - 00:31:51 - koperta k. 106 w zw. z zeznaniami na rozprawie w dniu 26 maja 2025 r. e - protokół 01:26:20-01:34:01 w sprawie o sygn. akt VIII U 2404/24 - k. 99 - 102)

Ubezpieczona otrzymywała najpierw scenariusz, następnie odbywała rozmowę z reżyserem i operatorem obrazu, o tym, jaki efekt, poprzez stworzoną charakteryzację i scenografię, miał zostać osiągnięty. Charakteryzator/scenograf, po zapoznaniu się ze scenariuszem, proponował, jak dana charakteryzacja i scenografia miała wyglądać.

(zeznania występującej w imieniu płatnika składek B. J. na rozprawie w dniu 29 maja 2025 r. e - protokół 00:54:02-01:18:54 - koperta k. 106 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie w dniu 20 marca 2025 r. e-protokół 00:10:03-00:39:20 - koperta k. 43, zeznania świadka J. K. na rozprawie w dniu 29 maja 2025 r. e - protokół 00:31:51-00:52:29 - koperta k. 106 w zw. z zeznaniami na rozprawie w dniu 26 maja 2025 r. e-protokół 00:53:28 - 01:08:51 w sprawie o sygn. akt VIII U 2404/24 - k. 99 - 102)

Reżyser mógł zakwestionować wykonanie charakteryzacji/scenografii i domagać się jej poprawienia.

(zeznania świadka J. K. na rozprawie w dniu 29 maja 2025 r. e - protokół 00:31:51-00:52:29 - koperta k. 106 w zw. z zeznaniami na rozprawie w dniu 26 maja 2025 r. e-protokół 00:53:28 - 01:08:51 w sprawie o sygn. akt VIII U 2404/24 - k. 99 - 102)

Po montażu felietonu telewizyjnego do programu telewizyjnego pt. (...) był on odbierany przez reżysera formatu, a następnie cały odcinek programu odbierany był przez reżysera z (...).

(zeznania występującej w imieniu płatnika składek B. J. na rozprawie w dniu 29 maja 2025 r. e - protokół 00:54:02-01:18:54 - koperta k. 106 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie w dniu 20 marca 2025 r. e-protokół 00:10:03-00:39:20 - koperta k. 43)

Ubezpieczona, pracę charakteryzatora i scenografa, wykonywała na rzecz płatnika składek. Charakteryzator odpowiadał wobec reżysera i producenta za wykonane dzieło. Wykonanie charakteryzacji i scenografii w ramach danego felietonu telewizyjnego stanowiło element całości realizacji - programu telewizyjnego pt. (...). Płatnik składek ponosił odpowiedzialność przed(...) za ewentualne nieprawidłowe wykonanie zobowiązania przez zainteresowaną. (...) mogła zakwestionować charakteryzację wykonaną przez zainteresowaną i wówczas płatnik składek nie otrzymałby wynagrodzenia.

(zeznania świadka J. K. na rozprawie w dniu 26 maja 2025 r. e-protokół 00:53:28-01:08:51 w sprawie o sygn. akt VIII U 2404/24 - k. 99-102 w zw. z zeznaniami na rozprawie w dniu 29 maja 2025 r. e-protokół 00:31:51-00:52:29 - koperta k. 106)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych za okres od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2020 r. przeprowadził kontrolę w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczenia składek na ubezpieczenia społeczne u płatnika składek. W trakcie kontroli ustalono, że płatnik zawierał szablonowe umowy cywilnoprawne nazwane „umowami o dzieło” z osobami fizycznymi, w tym także z M. K. w/w sporne umowy.

(bezsporne, a nadto protokół kontroli w załączonych do sprawy aktach organu rentowego)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie powołanych dokumentów oraz zeznań płatnika i powołanych świadków, uznając je za wystarczające do poczynienia przedmiotowych ustaleń. Powołane dowody nie były kwestionowane w toku postępowania przez żadną ze stron, a Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw, aby z urzędu zakwestionować ich wartość dowodową. Wskazać także należy, że stan faktyczny, zasadniczo, był pomiędzy stronami, bezsporny, gdyż spór sprowadza się, w istocie, do odmiennej oceny umów nazwanych „umową o dzieło”, które płatnik zawarł z ubezpieczoną. Dodatkowo wskazać należy, że odwołujący się płatnik nie zakwestionował, wskazanych przez organ rentowy, w zaskarżonej decyzji okresów podlegania przez ubezpieczoną obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorcy u płatnika składek ani miesięcznych podstaw wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, ale przez całe postępowanie twierdził, iż w ogóle nie był zobowiązany jako płatnik składek do uiszczania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne ubezpieczonej, ponieważ, kwestionowane umowy ,były umowami o dzieło i nie stanowiły tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie płatnika nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 350 z późn. zm., dalej: ustawa systemowa) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

Z mocy art. 13 pkt. 2 ustawy systemowej zleceniobiorcy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają od dnia oznaczonego w umowie, jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy systemowej dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy.

W myśl art.12 ust. 1 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 1 litera „e” ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r. poz. 146, dalej: ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych) obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy zlecenia.

Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych (art. 69 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). Do ubezpieczenia zdrowotnego osób objętych ubezpieczeniami społecznymi stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zasad, trybu i terminu zgłaszania do ubezpieczenia społecznego (art. 74 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).

Na podstawie art. 9 ust.2 tej ustawy o systemie osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7.

W myśl art. 9 ust. 2c ustawy, osoby o których mowa w art.6 ust. l pkt.4 , których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od określonej w art.18 ust. 4 pkt 5a, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia lub z innych tytułów osiąga kwotę minimalnego wynagrodzenia. Oznacza to również, iż ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek dla celu rozstrzygnięcia biegu tytułów dokonuje się według kolejności ich powstawania , odrębnie dla każdego miesiąca.

Ponadto przy sumowaniu nie uwzględnia się podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wykazanej za miesiąc po ustaniu danego tytułu ubezpieczenia (tj. za miesiąc, w którym ubezpieczony nie podlegał już ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym). W miesiącu tym nie zachodzi bowiem zbieg z tym tytułem.

Stosownie do treści art. 36 ust. 1 ustawy systemowej każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłacanie składek za dany miesiąc.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy systemowej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 (to jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia), jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Jak wynika z art. 81 ust. 1 ust. 6 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, bez stosowania ograniczenia, o którym mowa wart. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 79. ust. l ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki, z zastrzeżeniem art. 82 i 242.

Natomiast art. 20 ust. 1 ustawy systemowej stanowi, że podstawę wymiaru składek ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2.

Stosownie do § 2 ust. 6 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych, dla każdego ubezpieczonego, którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w raporcie lub imiennym raporcie miesięcznym korygującym, o którym mowa w art. 41 ust. 6 ustawy, zwanym dalej "raportem korygującym", oraz w deklaracji i deklaracji rozliczeniowej korygującej, o której mowa w art. 47 ust. 3 ustawy, zwanej dalej "deklaracją korygującą", uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat - od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy - stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ustawy.

Na wstępie należy wskazać, że stosownie do art. 353 ¹ k.c. strony mogą dokonać wyboru rodzaju łączącego je stosunku prawnego, nie oznacza to jednak dowolności, bowiem przywołany przepis wprost wymaga, aby treść umowy nie sprzeciwiała się naturze danego stosunku prawnego, jego społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu i ustawie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2010 r., II UK 334/09, LEX nr 604221).

W realiach badanej sprawy, bez znaczenia pozostawało to, jak strony nazwały zawartą umowę, gdyż oceniając charakter umowy, należy brać pod uwagę nie tylko postanowienia przyjęte przez strony (mogące celowo stwarzać pozory zawarcia innej umowy), lecz także faktyczne warunki ich wykonywania. Nazwa umowy nie może automatycznie przesądzać o jej charakterze. W tym celu zasadnym było zbadanie zarówno postanowień umownych, jak i praktycznych aspektów wykonywania zawartego kontraktu.

Umowa zlecenia i umowa o dzieło, to podstawowe kontrakty usługowe, konkurencyjne w stosunku do umowy o pracę. Różnica między tymi dwoma rodzajami umów jest dla podmiotów zatrudniających bardzo istotna, bowiem wiąże się z różnymi konsekwencjami prawnymi. Prawidłowa kwalifikacja zawieranej umowy nie zawsze jednak jest sprawą prostą. I tak, np. podczas gdy umowy o dzieło rodzą określone obowiązki z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych odnośnie naliczania i odprowadzania składek ubezpieczeniowych tylko wówczas, gdy są zawierane z własnymi pracownikami, to umowy zlecenia pociągają za sobą skutki ubezpieczeniowe bez względu na to, z kim są zawierane - z własnym pracownikiem czy z osobą z zewnątrz. Zatem jeśli dana umowa zostanie błędnie uznana nie za umowę o dzieło, ale za umowę zlecenia, to naliczenie w stosunku do niej składek na ZUS będzie niedozwolone, podobnie jak brak naliczenia składek w przypadku umowy zlecenia, która niewłaściwie została zakwalifikowana jako umowa o dzieło. Decydująca jest treść, a nie nazwa umowy. Aby prawidłowo ustalić, z jaką umową mamy w danym przypadku do czynienia, tzn. czy jest to umowa zlecenia, czy umowa o dzieło, należy kierować się jej treścią i zadaniem, jakie osoba zatrudniana ma do wykonania, czyli istotą obowiązków umownych, jakie osoba ta na siebie przyjmuje.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył kwalifikacji prawnej umów nazwanych „umową o dzieło” jakie odwołujący się płatnik zawarł z ubezpieczoną. Kwestią sporną było, czy strony istotnie zawarły umowy o dzieło, nierodzące obowiązku ubezpieczenia społecznego, czy też zawarły umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a pochodną tego jest ustalenie obowiązku uiszczenia odpowiednich składek ubezpieczeniowych.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii, wskazać należy, że zgodnie z art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym do umowy o świadczenie usług stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). W doktrynie panuje pogląd, zgodnie z którym przedmiotem umowy o świadczenie usług jest dokonanie określonej czynności faktycznej, która nie musi prowadzić do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego rezultatu. Chodzi tu zatem o umowy zobowiązujące do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych (także stałego ich dokonywania).

Zgodnie zaś z art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Nie ulega wątpliwości, że przepisy o zleceniu nie mają zastosowania do czynności będących przedmiotem umowy o dzieło, bowiem wykonanie dzieła, zgodnie z prezentowanym w doktrynie poglądem, nie mieści się w pojęciu usługi w rozumieniu przywołanego art. 750 k.c.

Umowę o dzieło zalicza się do kategorii „umów rezultatu” i przeciwstawia umowie zlecenia - jako „umowie o staranne wykonanie usługi”. W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Tymczasem umowa zlecenia takiego rezultatu - jako koniecznego do osiągnięcia - nie akcentuje. Elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia nie jest zatem wynik, lecz starania podejmowane w celu osiągnięcia tego wyniku (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r. III AUr 357/93, Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 1994, Nr 6, poz. 49, str. 63; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 26 stycznia 2006 r. III AUa 1700/05, Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 2008, Nr 3, poz. 5, str. 55; wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 1967 r. sygn. I CR 500/66; OSN rok 1968, Nr 1, poz. 5).

Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, o jaki umawiają się strony, musi być z góry określony, i może przyjmować zarówno postać materialną, jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest to, aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Dzieło musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego. Podkreślenia także wymaga, że celem umowy o dzieło nie jest czynność (samo działanie lub zaniechanie), która przy zachowaniu należytej staranności prowadzić ma do określonego w umowie rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu. W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności.

Tymczasem umowa o świadczenie usług , jest umową starannego działania, jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. Kolejną cechą umowy dzieło jest brak stosunku zależności lub podporządkowania pomiędzy zamawiającym, a przyjmującym zamówienie. Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest w zasadzie uznaniu przyjmującego zamówienie, byleby dzieło miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2000 r. II UKN 386/99, OSNP 2001/16/522). Przyjmujący zamówienie odpowiada zatem za jakość dzieła i określa metodologię jego wykonania. Dzieło powinno jednak posiadać cechy określone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Wykonanie dzieła zwykle wymaga określonych kwalifikacji, umiejętności i środków (W. Czachórski, Zobowiązania, 2007, s. 464).

Nazwa umowy, z wyeksponowaniem terminologii, służącej podkreśleniu, że ma ona charakteru dzieła, nie przesądza samodzielnie o rodzaju umowy w oderwaniu od oceny rzeczywistego jej przedmiotu oraz okoliczności jej wykonywania. Decydująca jest bowiem rzeczywista istota umowy determinowana jej treścią, zgodnym zamiarem stron i celem, a nie jej nazwa, która niejednokrotnie nie oddaje natury łączącej strony stosunku prawnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 25 czerwca 2013 r. sygn. III AUa 13/13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2013 r. sygn. III CSK 216/12).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd zważył, że w analizowanym stanie faktycznym wykonywanie przez zainteresowaną powtarzalnych czynności związanych przede wszystkim z pracą charakteryzatorki i scenografki nie miało charakteru czynności przynoszących konkretny, indywidualny rezultat niematerialny, lecz było realizowane w ramach starannego działania, właściwego wykonania usług. Także sama treść spornych umowy, która określała ich przedmiot czynnościowo jako wykonanie charakteryzacji nie pozwala na uznanie, że miało zostać wykonane indywidualnie określone konkretne dzieło. Nie ma możliwości sprawdzenia czy rezultat prac odpowiada właściwościom określonym w umowie, bo strony w żaden sposób właściwości takich nie określiły. Tymczasem umowa o dzieło jako umowa rezultatu powinna zawierać kryteria (parametry, jednostki metryczne itp.), w oparciu o które możliwa będzie weryfikacja jej wykonania.

Jednym z kryteriów, pozwalających na odróżnienie umowy o dzieło, od umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 14 grudnia 2017 r. III AUa 476/17). Sprawdzian taki jest zaś niemożliwy do przeprowadzenia, jeśli strony nie określiły w umowie cech i parametrów indywidualizujących dzieło. Taki brak kryteriów określających pożądany przez zamawiającego wynik (wytwór) umowy prowadzi do wniosku, że przedmiotem zainteresowania zamawiającego jest wykonanie określonych czynności, a nie ich rezultat.

Istotą dzieła artystycznego, jako dzieła autorskiego, jest jego treść zawierająca przekaz określonej myśli ekspresji artystycznej, intelektualnej, konkretnego twórcy, której granice wytycza z góry zamówiony temat (por. odpowiednio np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2013 r., II UK 103/13; z dnia 14 listopada 2013 r., II UK 115/13; z dnia 6 sierpnia 2014 r., II UK 566/13).

Z umową rezultatu, mamy do czynienia wtedy, gdy spełnienie świadczenia, przez dłużnika, polega na doprowadzeniu do określonego efektu. W tego typu umowach jedynie taki stan będzie uznany za wykonanie zobowiązania. Z kolei, z umową starannego działania, jest związany obowiązek dłużnika działania w sposób sumienny w kierunku osiągnięcia danego rezultatu, przy czym już samo sumienne działanie jest spełnieniem świadczenia, niezależnie czy ostatecznie zostanie osiągnięty zamierzony rezultat czy nie.

Warto również nadmienić, że cechą konstytutywną dzieła jest samoistność rezultatu, która wyraża się przez niezależność powstałego rezultatu od dalszego działania twórcy oraz od osoby twórcy. Z chwilą ukończenia dzieła staje się ono niezależną od twórcy, autonomiczną wartością w obrocie (W. Czachórski, Zobowiązania, 2007, s. 463; A. Brzozowski, Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie za wady dzieła, Warszawa 1986, s. 15; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 7 maja 2013 r. III AUa 1136/12).

Przede wszystkim podkreślić należy, że przedmiotem załączonych umów była praca scenografa, charakteryzatora i kostiumografa, a także statysty wykonywana w przeciągu kilkunastu miesięcy. Zainteresowana pracowała przy wielu odcinkach felietonów telewizyjnych do programu telewizyjnego pt. (...), którego producentem była (...) Z tego już powodu umowy nazwane "o dzieło" podlegają dyskwalifikacji prawnej. Czynności wykonywane przez zainteresowaną były czynnościami odtwórczymi i nie stanowiły samodzielnego dzieła. Jedynie zlecono jej realizację pewnych czynności polegających na przygotowaniu konkretnych charakteryzacji, scenografii. Zainteresowana otrzymywała najpierw scenariusz, następnie odbywała rozmowę z reżyserem i operatorem obrazu o tym jaki efekt poprzez stworzoną charakteryzację, scenografię miał zostać osiągnięty. Dopiero wówczas dochodziło między nimi do ustalenia jak dana charakteryzacja, scenografia miałaby wyglądać. Świadek R. P. w trakcie składania zeznań w analogicznej sprawie o sygn. akt VIII U 2404/24 zeznał, że ,,rola charakteryzacji w programie (...)była bardzo duża, bo chciano oddać realizm fikcji filmowej. Charakteryzator znał historię, która było opisywana, jeśli nie ze scenariusza, to z researchu. Był zespół researcherów, którzy przygotowywali historię.” Tworzone, zatem, przez ubezpieczoną, charakteryzacje i scenografie, nie tworzyły, wobec tego, na tyle kreatywnych prac, by móc dalej funkcjonować w obrocie, jako niepowtarzalne. Ubezpieczona uczestniczyła we współtworzeniu felietonów telewizyjnych, jako charakteryzator i scenograf, była jedną z osób która brała udział w tym przedsięwzięciu, a zatem ostateczny efekt artystyczny nie zależał tylko i wyłącznie od jej pracy, ale od pracy wielu osób.

Otwarta jest też kwestia, czy czynności charakteryzatora i scenografa, wykonywane przez ubezpieczoną, były dziełami w rozumieniu prawnym a nie estetycznym. Niewątpliwie tworzone przez zainteresowaną realizacje, były czynnościami krótkotrwałymi – tworzonymi na potrzeby dni zdjęciowych, a więc trudno byłoby wykonywać obowiązki wynikające z rękojmi oraz kto do nich byłby (w niniejszym przykładzie) zobowiązany. Dzieło związane jest z tworem na tyle trwałym, że egzystuje społecznie przez pewien dłuższy okres czasu a nie w sposób krótkotrwały jak powyżej.

Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy, w wyroku z 2.06.2017 r. III UK 147/16, na gruncie ubezpieczenia społecznego umowa, której przedmiot został przez profesjonalistę określony nieprecyzyjnie, nie może być kwalifikowana jako wyjątek od reguły, usprawiedliwiający fakt niepodlegania ubezpieczeniu społecznemu. Nie konwaliduje tego, w sprawie, możliwość dokonania wykładni oświadczeń woli stron, uwzględniająca zgodny ich zamiar i cel umowy, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Rezultatem, nieucieleśnionym w rzeczy, nie może być czynność, a jedynie wynik tej czynności. Wykonanie szeregu czynności (powtarzających się), bez względu na to, jaki rezultat ona przyniesie, jest cechą charakterystyczną dla umów zlecenia (gdy chodzi o czynności prawne), jak i dla umów o świadczenie usług (gdy chodzi o czynności faktyczne) (III UK 147/16 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 2.6.2017 r., wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 grudnia 2015 r. III AUa 173/15). W konsekwencji Sąd przyjął, że przedmiotem spornych umów była określona czynność, a nie jej wynik, co przesądza o ich kwalifikacji jako umów starannego działania - umowy o świadczenie usług (art. 750 k.c.). Zainteresowana nie była też w pełni samodzielna. Praca zainteresowanej była wykonywana w imieniu i na rzecz płatnika składek i to płatnik składek ponosił odpowiedzialność za ewentualne nieprawidłowe wykonanie zobowiązania przez ubezpieczoną. Nadto nie jest obojętne dla oceny spornych umów to, że badane umowy były umowami szablonowymi, co także wskazuje na to, że nie były to umowy o dzieło. W przypadku „sztampowego” ułożenia przedmiotu zobowiązania wątpliwości co do kwalifikacji umowy nie niweluje koncepcja umów mieszanych. Pojęcie to jest różnie definiowane, zasadniczo jednak przyjmuje się, że umowy mieszane są czynnościami prawnymi, w których połączone zostały elementy różnych umów nazwanych lub nienazwanych (zob. szerszej: Bogusław Lackoroński, Zlecenie a umowa o dzieło w systemie ubezpieczeń społecznych - perspektywa cywilnoprawna (-) w: Marzena Szabłowska - Juckiewicz, Monika Wałachowska, Jacek Wantoch - Rekowski, Umowy cywilnoprawne w ubezpieczeniach społecznych, Wolters Kluwer, Warszawa 2015). W judykaturze podkreśla się, że strony mogą zatem przyjąć bez jakichkolwiek modyfikacji określony typ umowy uregulowany normatywnie, zawrzeć umowę nazwaną wprowadzając do niej pewne odmienności, w tym również połączyć cechy kilku umów nazwanych (negotium mixtum) lub zawrzeć umowę nienazwaną, której treść ukształtują według swojego uznania (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 listopada 2002 r., I CKN 1144/00). Mieszana koncepcja umowy oznacza, że w momencie ich zawierania nie wyodrębniono przedmiotu dzieła w sposób zindywidualizowany, co oznacza, że mamy do czynienia z umową, która podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (tak trafnie cytowany wyżej wyrok SN z 2.06.2017 r. III UK 147/16).

Podnieść, w tym miejscu, należy, że w tej sprawie badane umowy dotyczyły wykonywania czynności bazujących wprawdzie na umiejętnościach ubezpieczonej, ale nie dotyczyły wykonania - odrębnego konkretnego dzieła. Bez wątpienia, ubezpieczona musiała posiadać określone umiejętności, by wykonywać charakteryzacje i scenografię, jednak cechy te nie są kryteriami, które charakteryzują daną pracę jako dzieło, a tym samym dyskwalifikują ją jako świadczenie usług, czy zlecenie. Nadto, jak już wyżej podkreślono, płatnik w analizowanej umowie, nie zawarł elementów, które pozwalałyby na zakwalifikowanie przedmiotu tej umowy, jako dzieło, będące osiągnięciem określonego z góry efektu. Ponadto, nawet dochodząc do wniosku, iż każdy z artystów czy wszyscy razem wykonali określony utwór o określonych walorach podlegających ochronie w ramach prawa autorskiego, nie pozwala to jeszcze na uznanie, iż ubezpieczona była związana z płatnikiem umową o dzieło. Wkład w postaci wysiłku umysłowego, artystycznego, emocjonalnego zaangażowania wymagany jest przy każdej pracy takiego rodzaju i jest wykładnikiem tylko obowiązku starannego działania. Nie należy też tracić z pola widzenia, że efekt w postaci utworu, w rozumieniu prawa autorskiego, nie przesądza o kwalifikacji zawartej umowy. Przepis art. 1 ust. 1 u.p.a.p.p. i art. 627 k.c. nie muszą mieć wspólnego zakresu. Dziełem może być rezultat umowy, która nie ma charakteru autorskiego. Prawo autorskie jest też samodzielną regulacją, z której wcale nie wynika, że o autorskim charakterze umowy przesądza tylko wykonanie jej w ramach umowy o dzieło. Utwór w rozumieniu prawa autorskiego może być dziełem w rozumieniu art. 627 k.c., jeżeli powstał w ramach umowy o dzieło. Nie jest to reguła zamknięta, gdyż utwór może powstać również w ramach wykonywania stosunku pracy (art. 12 i 14 u.p.a.p.p.) lub umowy oświadczenie usług. Utwór w rozumieniu prawa autorskiego nie determinuje bezwzględnie rodzaju umowy (o dzieło lub o wykonanie usługi) (zob. wyrok SN z dnia 2 września 2020 r. I UK 96/19, LEX nr 3071517).

Ponadto zgromadzony materiał dowodowy nie dostarczył, także, informacji odnośnie tego, w jaki sposób poddawano umówiony rezultat sprawdzianowi na istnienie wad. Wykonywane, przez ubezpieczoną, czynności, w istocie, nie miały charakteru czynności, przynoszących konkretny rezultat (dzieło), podlegający sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych i ewentualnej odpowiedzialności za te wady (art. 637 k.c. - uprawnienia z tytułu rękojmi) (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 2000 r., IV CKN 152/00 OSNC 2001/4/63). Taka możliwość, w przypadku spornych umów, nie istniała. Były to umowy starannego działania, mające charakter - umowy oświadczenie usług.

Zaakcentować trzeba, że ubezpieczona, przy wykonywaniu zobowiązań umownych, była, w pewnym stopniu, kontrolowaną, pod względem formalnym. Ubezpieczona wykonywała charakteryzacje, scenografię podczas dni zdjęciowych, do których wcześniej się przygotowywała. Z wyprzedzeniem wiedziała jaką charakteryzację i scenografię danego dnia zdjęciowego będzie wykonywała. Tymczasem, dla umowy o dzieło, charakterystyczna jest swoboda wykonawcy, w tym, co do wymiaru czasu, w jakim wykonuje dzieło.

Należy, również, zwrócić uwagę na sposób określenia wynagrodzenia, wynikającego z umowy. W odniesieniu do umowy o dzieło, istnieje związek wynagrodzenia z samym dziełem - jego wartością, a nie jak w przypadku usługi - z jej ilością, jakością i rodzajem. Generalnie wynagrodzenie z umowy o dzieło określa się w sposób ryczałtowy lub kosztorysowy. Z umowy zawartej z ubezpieczoną wynika, że wynagrodzenie było określone kwotowo. Wypłata, de facto, była związana z wykonaniem określonej charakteryzacji, co wskazuje na zapłatę za umowę starannego działania.

W umowach, zawartych z ubezpieczoną, zgodny zamiar stron obejmował czynności, cechujące się powtarzalnością i cyklicznością, za co otrzymała ona wynagrodzenie.

Badane umowy były zawierane na określone okresy czasu, co świadczy o ich okresowości (powtarzalności) która również stanowi cechę charakterystyczną dla umów zlecenia. Umowy te były typowe, sporządzone na przygotowanym formularzu bez cech indywidualnych. Treścią zobowiązania ubezpieczonej, nie był, jednak, określony konkretny wynik odpowiadający pewnym z góry ustalonym warunkom, lecz samo podjęcie i wykonywanie z należytą starannością określonych czynności polegających na wykonaniu charakteryzacji do programu (...), zgodnie z oczekiwaniami i wizją artystyczną producenta, którego podwykonawcą był płatnik.

Takiemu zobowiązaniu nie można przypisać cech essentialia negotii umowy o dzieło, a oczekiwania stron, towarzyszące zawieraniu i wykonywaniu tej umowy nazywanej przez strony umową o dzieło, mogły się zrealizować wyłącznie jako elementy innej umowy - umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, które są regulowane w art. 750 k.c. Tym samym, w ocenie Sądu, podjęte przez ubezpieczoną, czynności charakteryzatorskie, nie mają charakteru czynności przynoszących konkretny materialny rezultat, podlegający ocenie i ewentualnej odpowiedzialności za wady (art. 637 KC - uprawnienia z tytułu rękojmi), lecz w istocie były one realizowane w ramach umów starannego działania, mających charakter umów zlecenia (umów o świadczenie usług). Treścią zobowiązania ubezpieczonej nie był konkretny wynik odpowiadający pewnym z góry ustalonym warunkom, lecz wykonywanie określonych w/w czynności. Za wykonane tych czynności, a nie za osiągnięcie indywidualnie oznaczonego rezultatu, ubezpieczona otrzymała umówione wynagrodzenie.

Wobec powyższego wykonywanie pracy przez ubezpieczoną, na podstawie, zakwestionowanych przez organ rentowy umów rodziło dla niej tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy, stanowi osiągnięty na podstawie umów przychód.

Z tych względów, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy, oddalił odwołanie, o czym orzekł, jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Stosownie do wyników postępowania, na podstawie art. 98 § 1, § 1 ¹ k.p.c., Sąd w punkcie 2 sentencji wyroku obciążył odwołującego się płatnika obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez organ rentowy wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, do dnia zapłaty. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika organu na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (t.j. Dz.U. 2023 r., poz. 1935 ze zm.).