Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 września 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 29 lipca 2024 r., przyznał Z. S. (1) emeryturę od 28 sierpnia 2024 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Jednocześnie organ wyjaśnił, że odmówił ubezpieczonemu obliczenia emerytury z rekompensatą, ponieważ nie zaliczono żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych. W świadectwie pracy z (...) wystawionym 30 września 2000 r. wskazano stanowisko pracy „przędzarz – pomoc, nastawiacz”, które jest niezgodne z powołanym stanowiskiem z zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. na które powołał się zakład pracy tj. „pomocnik w oddziale produkcyjnym, nastawiacz maszyn”. Natomiast w świadectwie pracy z (...) wystawionym 28 sierpnia 2024 r. wskazano stanowisko pracy „operator maszyn przędzalniczych”, które jest niezgodne z powołanym stanowiskiem z zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r., na które powołał się zakład pracy tj. „przędzarz”.

(decyzja – k. 13-13 verte pliku I akt ZUS)

Odwołanie od przedmiotowej decyzji złożył Z. S. (1), zaskarżając ją w całości w zakresie odmowy przyznania prawa do rekompensaty. Ubezpieczony wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji ZUS i zobowiązanie ZUS do przyznania mu świadczenia emerytalnego z rekompensatą za okres pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze, jaką świadczył od 29 sierpnia 1977 r. do 24 stycznia 1979 r. i od 16 lutego 1981 r. do 30 września 2000 r. w Przędzalni (...) S.A. w Ł. oraz od 1 lutego 2006 r. do 28 lutego 2009 r. w (...) Sp. z o. o. w Ł.. Jednocześnie skarżący wniósł o zwrot kosztów postępowania według norm prawem przepisanych.

(odwołanie – k. 3-7)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wywodząc, jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 13-13 verte)

Na rozprawie z dnia 20 stycznia 2025 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Natomiast pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

(stanowiska końcowe stron na rozprawie z dnia 20 stycznia 2025 r. e-protokół (...):19:17-00:20:48 – koperta k. 35)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. S. (1) urodził się (...)

(bezsporne)

W dniu 29 lipca 2024 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą za pracę w warunkach szczególnych.

(wniosek – k. 1-3 verte pliku I akt ZUS)

Decyzją z dnia 30 września 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał odwołującemu prawa do emerytury od 28 sierpnia 2024 r. oraz odmówił prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach. W ocenie organu nie jest możliwe zaliczenie żadnego okresu zatrudnienia ubezpieczonego do pracy w warunkach szczególnych.

(decyzja – k. 13-13 verte pliku I akt ZUS)

W okresie od 29 sierpnia 1977 r. do 30 września 2000 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przędzalni (...) S.A. w Ł. na stanowisku: przędzarz-pomoc, nastawiacz. Od 25 stycznia 1979 r. do 5 lutego 1981 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Powrócił do pracy w dniu 16 lutego 1981 r.

(świadectwo pracy z dnia 30 września 2000 r. – k. 5 pliku II akt ZUS, świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach pracy z dnia 30 września 2000 r. – k. 5-5 verte pliku I akt ZUS)

Ubezpieczony był odpowiedzialny za 20 maszyn przędzalniczych. Dbał o to, żeby były sprawne. Musiał je przygotowywać do pracy i naprawiać. Ponadto wypisywał kartki do każdego surowca i ważył produkcję.

(zeznania świadka H. K. na rozprawie z dnia 20 stycznia 2025 r. e-protokół (...):01:29-00:03:52 – koperta k. 35, zeznania świadka K. Z. na rozprawie z dnia 20 stycznia 2025 r. e-protokół (...):03:52-00:13:21 – koperta k. 35)

Praca była świadczona w pełnym wymiarze czasu pracy na trzy zmiany. Soboty również były pracujące. Pracownicy na hali nie mieli dodatkowych przerw w pracy. Otrzymywali natomiast dodatki za pracę w warunkach szczególnych. Dostawali także mleko i kawę.

(zeznania świadka H. K. na rozprawie z dnia 20 stycznia 2025 r. e-protokół (...):01:29-00:03:52 – koperta k. 35, zeznania świadka K. Z. na rozprawie z dnia 20 stycznia 2025 r. e-protokół (...):03:52-00:13:21 – koperta k. 35)

W/w zakład pracy wystawił ubezpieczonemu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w którym potwierdził, że ubezpieczony był zatrudniony w Przędzalni (...) S.A. w Ł. od 29 sierpnia 1977 r. do 30 września 2000 r. oraz, że w okresie od 29 sierpnia 1977 r. do 24 stycznia 1979 r. i od 16 lutego 1981 r. do 30 września 2000 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę: przędzarz – pomoc i nastawiacz – obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie z powołaniem się na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. oraz wykaz A, dział VII poz. 1 pkt 10, 13 wykazu stanowiącego załącznik nr 4 do zarządzenia Ministra Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

Jako okres służby wojskowej wskazano: 25 stycznia 1979 r. – 5 lutego 1981 r., przystąpienie do pracy 16 lutego 1981 r. Jednocześnie zaznaczono, że ubezpieczony nie miał okresów nieskładkowych – nie chorował.

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 30 września 2000 r. – k. 5-5 verte pliku I akt ZUS)

Następnie Z. S. (2) był zatrudniony w (...) Sp. z o. o. W/w zakład pracy w dniu 3 grudnia 2024 r. (tj. w toku trwania przedmiotowego postępowania) wystawił ubezpieczonemu poprawione świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, w którym potwierdził, że ubezpieczony był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. od dnia 1 lutego 2006 r. do 28 sierpnia 2024 r. Natomiast w okresie od 1 lutego 2006 r. do 28 lutego 2009 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracę na stanowisku operatora maszyn przędzalniczych wymienioną w Wykazie A dział VII poz. 1 pkt 9 (tożsame) – obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zmianami). Powyższe ustalono na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz zarządzenia nr 7 Ministra Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy przemysłu chemicznego i lekkiego.

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze z dnia 3 grudnia 2024 r. – koperta k. 29)

W świadectwie pracy wystawionym przez w (...) Sp. z o.o. w dniu 3 grudnia 2024 r. (tj. w toku trwania przedmiotowego postępowania) jako okresy nieskładkowe przypadające podczas zatrudnienia ubezpieczonego w warunkach szczególnych wskazano okresy od 15 lutego 2008 r. do 29 lutego 2008 r. (wypadek przy pracy), od 1 marca 2008 r. do 31 marca 2008 r. (wypadek przy pracy) oraz od 1 kwietnia 2008 r. do 30 kwietnia 2008 r. (wypadek przy pracy).

(świadectwo pracy z dnia 3 grudnia 2024 r. – koperta k. 29)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w aktach niniejszej sprawy, w załączonych do akt sprawy aktach ZUS oraz uzyskanych w toku postępowania dokumentach z zakładu pracy (...) Sp. z o. o. Zgromadzone dokumenty nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności i w ocenie Sądu mogą stanowić podstawę rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie.

Ponadto Sąd Okręgowy oparł się o zeznania świadków H. K. i K. Z. – dając im wiarę w całości, albowiem korelowały z w/w dokumentami tworząc spójną, logiczną całość. Należy podkreślić, że przesłuchani w sprawie świadkowie to osoby obce dla wnioskodawcy. H. K. i K. Z. były współpracownikami skarżącego w spornym okresie zatrudnienia i miały bezpośredni wgląd i styczność z wykonywanymi przez niego czynnościami. Dysponowały, więc niezbędnymi wiadomościami w zakresie charakteru czynności wykonywanych przez wnioskodawcę, jego obowiązków, warunków zatrudnienia i zasad organizacji pracy.

Tym samym, zdaniem Sądu Okręgowego, przeprowadzone postępowanie dowodowe umożliwiało wydanie merytorycznego rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Stosownie do treści art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1696 z późn. zm., dalej: ustawa o emeryturach pomostowych), rekompensata jest to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Warunki przyznania prawa do rekompensaty określone zostały w art. 21 ww. ustawy o emeryturach pomostowych.

Art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych określa ogólne warunki nabycia prawa do rekompensaty, czyli – zgodnie z definicją legalną zamieszczoną w art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych – do odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze przez osoby, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Prawo do rekompensaty przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli przed dniem 1 stycznia 2009 r. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. (art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej oraz 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Z kolei w art. 21 ust. 2 tej ustawy została zawarta przesłanka negatywna, którą stanowi nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Może ona budzić wątpliwości, gdyż literalna wykładnia tego wyrwanego z kontekstu normatywnego przepisu może prowadzić do wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Do prawidłowej interpretacji tego przepisu konieczne jest jednak zastosowanie wykładni systemowej, która prowadzi do przepisu art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych, zgodnie z którym rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego. Z kolei z art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej wynika, że kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, za których były opłacane składki na ubezpieczanie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 roku. W tych okolicznościach warunek sformułowany w art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na prace w warunkach szczególnych, obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Nabycie prawa do takiego tylko świadczenia stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty. Natomiast nabycie prawa do emerytury na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty (zob. wyrok Sadu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5 maja 2017r., III AUa 2047/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 grudnia 2015r., III AUa 1070/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 września 2017r., III AUa 529/16).

W przedmiotowej sprawie nie zachodzi negatywna przesłanka przyznania wnioskodawcy prawa do rekompensaty. Bezsporne w sprawie jest, że ubezpieczony urodził się po 31 grudnia 1948 r. i nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Celem ustalenia, czy ubezpieczonemu przysługuje prawo do rekompensaty Sąd zbadał spełnienie przesłanek pozytywnych. Analiza przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, prowadzi do wniosku, że prawo do rekompensaty mają osoby urodzone po 1948r., które przed 1 stycznia 2009 r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podobnie jak przy ustalaniu tego okresu na potrzeby przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym, tak przy ustalaniu prawa do rekompensaty, będą uwzględnione tylko okresy, w których praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Stosownie do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251), za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 w/w ustawy stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. Strony mają też prawo podważać moc dowodową dokumentów, w tym także świadectwa pracy, które jest dokumentem prywatnym i podlega ocenie przez sąd zgodnie z zasadami art. 233 § 1 k.p.c. W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne (zob. SA w S. w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869).

W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego (zob. SA w S. w wyroku z dnia 27 października 2016 r, III AUa 41/16, LEX nr 2151525).

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 11 czerwca 2013 r., III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10, L., wyrok Sądu Najwyższego z 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, L.).

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (tak trafnie Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 2 czerwca 2016 r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050). Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie jest natomiast dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 10 kwietnia2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235).

Analiza treści Wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że prace wymienione w Dziale VII W przemyśle lekkim pod poz. 1 Obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie, stanowią pracę w szczególnych warunkach.

Nie ulega również wątpliwości, że załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. (Dz.Urz.MG Nr 4, poz. 7) w Wykazie A Dział VII W przemyśle lekkim poz. 1 Obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie w pkt 10 wymienia stanowisko pomocnika w oddziale produkcyjnym, a w pkt 13 nastawiacza maszyn.

Podkreślić przy tym należy, że stanowiska, na których praca jest wykonywana w szczególnych warunkach zostały jedynie sprecyzowane w wykazie stanowiącym załącznik do wymienionego powyżej zarządzenia resortowego, które ma charakter jedynie pomocniczy – informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający ogólne pojęcia istniejące w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zaś jak wskazuje się w orzecznictwie, istotne znaczenie dla kwalifikacji danej pracy jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ma wynikające z wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży. (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12, LEX nr 1339369)

Przedkładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że zgromadzony i niepodważony przez organ rentowy materiał dowodowy w postaci zeznań świadków oraz zgromadzonej dokumentacji jednoznacznie potwierdza, że obowiązki ubezpieczonego w Przędzalni (...) S.A. w Ł. na stanowisku przędzarz-pomoc i nastawiacz były wykonywane przez skarżącego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i odpowiadały pracy oraz stanowiskom określonym w w/w aktach prawnych.

Zauważenia bowiem wymaga, że w spornym okresie od 29 sierpnia 1977 r. do 30 września 2000 r. ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na trzy zmiany na hali produkcyjnej, a obowiązki jakie wykonywał wynikały wprost z procesu technologicznego odbywającego się w zakładzie pracy. Ubezpieczony był odpowiedzialny za 20 maszyn przędzalniczych. Musiał przygotować te maszyny i je naprawiać. Dbał o to, żeby były sprawne. Ponadto wypisał kartki do każdego surowca i ważył produkcje. Podkreślenia przy tym wymaga, że pracodawca wypłacał pracownikom dodatki za pracę w warunkach szczególnych. Pracownicy dostawali też mleko i kawę. Brak więc było podstaw do kwestionowania szczególnego charakteru tak wykonywanych czynności.

Raz jeszcze w tym miejscu należy podkreślić, iż to nie nazwa stanowiska decyduje o uznaniu pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach, ale zakres faktycznie wykonywanej przez ubezpieczonego pracy (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 15 lipca 2015 r., sygn. III AUa 270/15, LEX nr 1768713, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 stycznia 2015 r., sygn. III AUa 329/14, Lex nr 1661196).

Nie umknęło przy tym uwadze Sądu, że wobec jednoznacznego i ugruntowanego już stanowiska orzecznictwa również okres odbywania służby wojskowej winien zostać zaliczony ubezpieczonemu do pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawca jeszcze przed rozpoczęciem służby wojskowej został zatrudniony w warunkach szczególnych, a powrót do pracy po służbie wojskowej nastąpił w przepisanym terminie (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 23 listopada 2021 r. (...) 251/21; z dnia 29 maja 2019 r., II UK 188/18, LEX nr 2690869; z dnia 5 listopada 2020 r., II UK 407/19, LEX nr 3075150).

Reasumując należy stwierdzić, że w spornym okresie zatrudnienia w Przędzalni (...) S.A. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Z uwagi na powyższe wskazania wymaga, że dla przedmiotowej sprawy nie miało znaczenia, czy ubezpieczony w spornym okresie pracy w (...) Sp. z o.o. również wykonywał pracę w szczególnych warunkach, ponieważ uwzględnienie samego okresu zatrudnienia w Przędzalni (...) S.A. od 29 sierpnia 1977 r. do 30 września 2000 r. (tj. 23 lat, 1 miesiąc i 1 dzień) niezaliczonego przez organ rentowy do pracy w warunkach szczególnych wystarczy, aby stwierdzić, że skarżący niewątpliwie spełnia wymóg posiadania 15-letniego okresu pracy w takim charakterze. Przy czym jedynie na marginesie zauważenia wymaga, iż w oparciu o dokumenty przedłożone w toku trwania przedmiotowego postępowania słusznym jest stwierdzenie, że w okresie od 1 lutego 2006 r. do 31 grudnia 2008 r. (z pominięciem okresów nieskładkowych) ubezpieczony także wykonywał pracę w warunkach szczególnych przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu.

W myśl art. 100 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze od dnia 28 sierpnia 2024 roku, o czym orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

W przedmiocie kosztów procesu w punkcie drugim sentencji wyroku Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r., poz. 1935). O odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.