Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 października 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. określił należności S. K. z tytułu nieopłaconych składek na:

⚫

ubezpieczenia społeczne za okres od maja 2012 r. do czerwca 2014 r. na kwotę 16.122,74 zł, odsetki za zwłokę w kwocie 6.140 zł,

⚫

ubezpieczenia zdrowotne za okres od maja 2012 r. do czerwca 2914 r., odsetki za zwłokę w kwocie 2.489,00 zł,

⚫

Fundusz Pracy za okres od maja 2012 r. do czerwca 2014 r. na kwotę 1.344,51 zł, odsetki za zwłokę w kwocie 513,00 zł,

tj. na kwotę z tytułu składek w wysokości 33.145,81 zł.

Odsetki zostały naliczone na dzień wydania decyzji. Jednocześnie na podstawie art. 23 ust. 1 w/w ustawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że odsetki będą naliczane nadal, do dnia zapłaty i włącznie z tym dniem. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że płatnik składek nie dopełnił obowiązku wynikającego z art. 46 ust. 1 - obliczania, potrącania z dochodów ubezpieczonych, rozliczania oraz opłacania należnych składek. Wskazał także, że zawiadomił płatnika składek o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określania wysokości należności z tytułu składek, wzywając do złożenia wyjaśnień w sprawie przyczyn nieopłacenia składek pod rygorem wydania decyzji w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na podstawie dotychczas zgromadzonych dowodów. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zastrzegł także, iż brak uregulowania określonego decyzją zobowiązania wraz z należnymi odsetkami za zwłokę, w terminie miesiąca od otrzymania decyzji spowoduje przymusowe ściągnięcie należności w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

/decyzja – plik I akt ZUS/

Ubezpieczony S. K. w dniu 4 grudnia 2017 r. złożył odwołanie od w/w decyzji. Zaskarżonej decyzji zarzucił:

- naruszenie art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych przez jego zastosowanie do sytuacji wnioskodawcy, który w okresie od maja 2012 r. do czerwca 2014 r. był zatrudniony na terenie Słowacji i w związku z tym nie powinien podlegać pod system ubezpieczeń społecznych na terenie Polski, a zatem wydana decyzja w przedmiocie naliczenia składek za sporny okres jest nieprawidłowa,

- naruszenie art. 13 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego przez jego niezastosowanie do spornego stanu faktycznego, w którym wnioskodawca wykonywał pracę najemną na terenie Państwa Członkowskich UE i równocześnie pracę na własny rachunek w państwie polskim oraz nieustalenie ustawodawstwa właściwego według pierwszeństwa wynikającego ze wskazanej normy kolizyjnej, a stwierdzenie, ze wnioskodawca jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie od maja 2012 r. do czerwca 2014 r. jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne Fundusz Pracy,

- naruszenie art. 16 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania Rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE. (...).284.1) poprzez nienawiązanie kontaktu przez polski organ rentowy ze słowacką instytucją ubezpieczeniową oraz nieuwzględnienie ustalonego dla wnioskodawcy w spornym okresie ustawodawstwa słowackiego przez (...) Oddział w Ł. i naliczenie składek z tytułu wykonywanej w Polsce działalności gospodarczej.

Ewentualnie:

- naruszenie art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niezastosowanie do okresu od maja 2012 r. do września 2012 r. i nieuznanie, że powyższy okres należności z tytułu składek uległ 5-letniemu przedawnieniu.

W konsekwencji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i zasądzenie kosztów sądowych od organu rentowego.

/odwołanie – k. 2 – 4/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

/odpowiedź na odwołanie – k. 31/

Na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2019 r. pełnomocnik ubezpieczonego poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

/rozprawa z dnia 16 kwietnia 2019 r. – 00:22:21 – 00:23:48 – płyta CD – k. 80/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. K. od 1 lipca 2009 r. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą SK CONSULTING S. K.. Przedmiotem działalności jest działalność agentów i brokerów ubezpieczeniowych.

/bezsporne/

W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą ubezpieczony zgłosił się do ubezpieczeń społecznych oraz do ubezpieczenia zdrowotnego.

/bezsporne/

Wnioskodawca wyrejestrował się z ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego z datą 30 kwietnia 2012 r., gdyż jak twierdził w okresie od 1 maja 2012 r. do 30 czerwca 2014 r. miał zawartą umowę o pracę z firmą (...) na terenie Słowacji i został zgłoszony do ubezpieczeń w słowackiej instytucji ubezpieczeniowej.

/bezsporne/

Słowacka Instytucja (...) decyzją z dnia 17 grudnia 2013 r. wskazała, że od 1 maja 2012 r. wnioskodawcy nie powstało według słowackiego ustawodawstwa obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe, obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i obowiązkowe ubezpieczenie w bezrobociu, jako pracownikowi pracodawcy B. M. – S. (...).

/decyzja – plik I akt ZUS/

Od w/w decyzji słowackiej instytucji ubezpieczeniowej w dniu 16 stycznia 2014 r. uczestnicy postępowania złożyli odwołania. Decyzja nabyła mocy prawnej i wykonawczej 28 lutego 2014 r.

/ pismo słowackiej instytucji ubezpieczeniowej z 17.04.2014 r. – plik I akt ZUS/

Pismem z dnia 23 maja 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. poinformował S. K., że od 1 maja 2012 r. do 23 kwietnia 2014 r. podlega on ustawodawstwu polskiemu w zakresie zabezpieczenia społecznego na podstawie art. 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 166/1 z 30 kwietnia 2004 r. z późn. zm.).

/pismo z dnia 23 maja 2014 r. - plik II akt ZUS/

Decyzją z dnia 28 kwietnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że S. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w okresie od 1 maja 2012 r. do 30 czerwca 2014 r. oraz określił podstawy wymiaru składek.

/decyzja – plik I akt ZUS/

Decyzja została doręczona wnioskodawcy (odebrana przez dorosłego domownika) w dniu 5 maja 2015 r.

/zwrotne potwierdzenie odbioru – plik I akt ZUS/

Wnioskodawca nie odwołał się od w/w decyzji. Decyzja jest prawomocna.

/bezsporne/

Decyzją z dnia 19 maja 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ustalił, że od dnia 1 maja 2012 r. do 23 maja 2014 r. wnioskodawca S. K. podlega ustawodawstwu polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych.

/decyzja – plik I akt ZUS/

Decyzja została wysłana na prawidłowy adres. Pierwsza awizacja miała miejsce 26 maja 2015 roku, druga 3 czerwca 2015, zaś zwrot do nadawcy nastąpił w dniu 11 czerwca 2015 roku. Przesyłka wróciła do ZUS z adnotacją „zwrot nie podjęto w terminie”.

/zwrotne potwierdzenie odbioru – plik I akt ZUS/

Wnioskodawca nie odwołał się od w/w decyzji. Decyzja jest prawomocna.

/bezsporne/

Zawiadomieniem z dnia 10 marca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował wnioskodawcę o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy.

/zawiadomienie – plik I akt ZUS/

Pismo skarżący odebrał w dniu 13 marca 2017 roku

/zwrotka – plik I akt ZUS/.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiadomieniem z dnia 16 października 2017 r. powiadomił wnioskodawcę o zakończeniu postępowania dowodowego.

/zawiadomienie –plik I akt ZUS/

Ubezpieczony odebrał zawiadomienie w dniu 19 października 2017r. (doręczono dorosłemu domownikowi).

/zwrotne potwierdzenie odbioru – plik I akt ZUS/

Zaległości wnioskodawcy, wobec nieuregulowania należności z tytułu składek na dzień wydania zaskarżonej decyzji, wynosiły z tytułu składek na:

⚫

ubezpieczenia społeczne za okres od maja 2012 r. do czerwca 2014 r. na kwotę 16.122,74 zł, odsetki za zwłokę w kwocie 6.140 zł,

⚫

ubezpieczenia zdrowotne za okres od maja 2012 r. do czerwca 2914 r., odsetki za zwłokę w kwocie 2.489,00 zł,

⚫

Fundusz Pracy za okres od maja 2012 r. do czerwca 2014 r. na kwotę 1.344,51 zł, odsetki za zwłokę w kwocie 513,00 zł,

tj. na kwotę z tytułu składek w wysokości 33.145,81 zł.

/decyzja – plik I akt ZUS/

Sąd ustalił w/w stan faktyczny w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy.

Sąd postanowił oddalić wniosek pełnomocnika wnioskodawcy o zawieszenie postępowania do czasu zakończenia postępowania na terenie Słowacji. Przede wszystkim należy zauważyć, iż polski ustawodawca nie przewidział możliwości zawieszenia postępowania z uwagi na toczące się postępowanie przez przed zagranicznym organem odwoławczym. Poza tym, niewątpliwie na datę orzekania decyzja organu słowackiego była prawomocna, co wynika jasno, z pism tego organu kierowanych do ZUS. Nadto trzeba podkreślić, że również decyzje ZUS tj. z dnia 28 kwietnia 2015 r. stwierdzająca, że S. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w okresie od 1 maja 2012 r. do 30 czerwca 2014 r. oraz decyzja z dnia 19 maja 2015 r. ustalająca, że od dnia 1 maja 2012 r. do 23 maja 2014 r. wnioskodawca podlega ustawodawstwu polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych, są prawomocne. Tym samym wobec prawomocności i jednoznaczności decyzji polskich i słowackiej, brak było jakichkolwiek podstaw do zawieszania postępowania.

Sąd oddalił wnioski dowodowe pełnomocnika wnioskodawcy o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków B. M. oraz M. Ż. na okoliczności świadczenia przez wnioskodawcę pracy na terytorium Słowacji, otrzymywania wynagrodzenia z tego tytułu, odprowadzania składek na system ubezpieczeń w Słowacji, jak również wiedzy na temat złożenia kasacji do Sądu Najwyższego na Słowacji oraz ewentualnych danych pełnomocnika, który na Słowacji ten środek zaskarżenia złożył albowiem nie leży w gestii polskiego sądu badanie czy odwołujący podlega ubezpieczeniom społecznym na terenie Słowacji. Niniejsze wnioski dowodowe winny być zatem zgłoszone w ramach postępowania o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym przed słowackim organem odwoławczym. Nadto, skoro wnioskodawca był stroną postępowania na Słowacji, winien on wiedzieć czy kasacja została złożona czy nie, zaś słuchanie świadka na okoliczność „danych pełnomocnika, który na Słowacji ten środek zaskarżenia złożył” wykracza poza dopuszczalne granice prawne przesłuchania świadka.

Sąd oddalił także wnioski dowodowe pełnomocnika wnioskodawcy o zobowiązanie ZUS do zwrócenia się do słowackiej instytucji celem uzyskania odpowiedzi na pytanie czy postępowanie na Słowacji, gdzie stroną jest wnioskodawca zostało zakończone i z jakim wynikiem, czy prawomocna decyzja na skutek rozstrzygnięcia słowackiego Sądu Najwyższego została zmieniona, gdyż instytucja słowacka złożyła odpowiedź na takie pytanie i jest ona w aktach, a nadto to na wnioskodawcy ciąży obowiązek udowodnienia tej okoliczności zwłaszcza, że jak twierdzi był stroną postępowania.

Sąd uznał, że powyższe wnioski dowodowe złożone przez pełnomocnika wnioskodawcy, po niemal półtora roku trwania postępowania, pouczeniu skarżącego o obowiązku składania takich wniosków w określonym terminie na samym początku procesu oraz wielokrotnym wzywaniu go do składania wniosków dowodowych tj. informacji o toczącym się na Słowacji postępowaniu, są oczywiście spóźnione i jako takie podlegały oddaleniu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy podkreślić, iż na terenie Unii Europejskiej nie funkcjonuje jednolity, zunifikowany system zabezpieczenia społecznego, a każde z Państw Członkowskich posiada samodzielny system ubezpieczeń społecznych oraz posiada autonomię w zakresie kreowania własnej polityki emerytalno-rentowej. W sferze dominium Państw Członkowskich należy określenie sfery podmiotowej oraz przedmiotowej systemów ubezpieczeń społecznych. (...) ubezpieczeń społecznych poszczególnych Państw Członkowskich mają jednakże obowiązek wzajemnej współpracy z instytucjami innych Państw Członkowskich oraz wspólnej koordynacji swych działań m.in. w odniesieniu do pracowników migrujących. Koordynacja tych systemów odbywa się na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE.L.04.166.1 Dz.U.UE-sp.05-5-72 ze zm.) oraz Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE z 30 października 2009 r. nr L 284/ ze zm.).

W myśl art. 13 ust. 3 w/w Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE.L.04.166.1 Dz.U.UE-sp.05-5-72 ze zm.), osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1.

W myśl art. 11 ust. 3 w/w rozporządzenia, zgodnie z przepisami art. 12 do 16: a) osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego.

W myśl art. 16 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE z 30 października 2009 r. nr L 284/I ze zm.), osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania.

Ust. 2 stanowi, że wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, o swoim tymczasowym określeniu.

Zgodnie z ust. 3, tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa, przewidziane w ust. 2, staje się ostateczne w terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich, zgodnie z ust. 2, o ile ustawodawstwo nie zostało już ostatecznie określone na podstawie ust. 4, lub przynajmniej jedna z zainteresowanych instytucji informuje instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania przed upływem tego dwumiesięcznego terminu o niemożności zaakceptowania określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa lub o swojej odmiennej opinii w tej kwestii.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009, odpowiednie instytucje przekazują instytucji właściwej państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie do danej osoby zgodnie z przepisami tytułu II rozporządzenia podstawowego, informacje niezbędne do ustalenia dnia, od którego ustawodawstwo to ma zastosowanie, oraz składek, jakie osoba ta i jej pracodawca(-y) zobowiązani są zapłacić na podstawie tego ustawodawstwa.

Ust. 2 stanowi, że instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo staje się ustawodawstwem mającym zastosowanie do danej osoby zgodnie z przepisami tytułu II rozporządzenia podstawowego, informuje o dniu, od którego rozpoczyna się stosowanie tego ustawodawstwa, instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu ostatnio podlegała ta osoba.

Mając na względzie treść w/w przepisów wskazać należy, że słowacka instytucja ubezpieczeniowa zakwestionowała fakt, że ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu społecznemu na terenie Słowacji i wydała decyzję w dniu 17 grudnia 2013 r., z której wynika, że od 1 maja 2012 r. K. K. nie podlega ubezpieczeniom społecznym według słowackiego ustawodawstwa. Decyzja ta nabyła mocy prawnej i wykonawczej 28 lutego 2014 r. Sąd polski nie jest zaś uprawniony do badania zasadności czy prawidłowości decyzji wydanej przez organ rentowy innego państwa członkowskiego. Jednocześnie jest związany prawomocnymi decyzjami zapadłymi przed organami innego państwa członkowskiego w zakresie stwierdzenia podlegania bądź nie ubezpieczeniu społecznemu.

A zatem słusznie organ rentowy – ZUS II Oddział w Ł., w 2015 roku, wydał decyzje na mocy, których określił, że ubezpieczony w spornym okresie podlega ustawodawstwu polskiemu oraz podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (decyzje z dnia 28.04.2015 r. i z dnia 19.05.2015 r.). Wnioskodawca nie składał odwołań od w/w decyzji i stały się one prawomocne. Oznacza to, że na datę wydania spornej decyzji wnioskodawca w żaden sposób nie podważył wspomnianych decyzji ZUS, ani decyzji organu słowackiego, które były dla sądu wiążące w przedmiotowej sprawie.

Niniejsze postępowanie, co należy z całą mocą podkreślić, dotyczy bowiem jedynie kwestii odpowiedzialności wnioskodawcy za składki z tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w okresie od 1 maja 2013 r. do 30 czerwca 2014 r., która jest konsekwencją uprawomocnienia się w/w decyzji z dnia 28 kwietnia 2015 r. i 19 maja 2015 r.

Tylko na marginesie można wskazać, że przepisy powołanych wyżej aktów prawnych regulują również sytuacje, w których nastąpiłaby zmiana w zakresie ustawodawstwa właściwego. Już w art. 6 Rozporządzenia z 16 września 2009 roku wskazano, że w razie konieczności instytucja uznana za właściwą oraz instytucja, która tymczasowo wypłacała świadczenia pieniężne lub tymczasowo otrzymywała składki, ustalają w stosownych przypadkach, zgodnie z przepisami tytułu IV rozdział III rozporządzenia wykonawczego, sytuację finansową zainteresowanego w odniesieniu do składek i świadczeń pieniężnych wypłacanych tymczasowo. Z kolei zgodnie z art. 73 ust. 2 wskazanego Rozporządzenia instytucja, która tymczasowo otrzymywała składki od osoby prawnej lub fizycznej, zwraca odnośne kwoty osobom, które je zapłaciły, dopiero po otrzymaniu od instytucji uznanej za właściwą potwierdzenia w odniesieniu do kwot jej należnych na podstawie art. 6 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego. Na wniosek instytucji uznanej za właściwą, złożony najpóźniej w terminie trzech miesięcy po określeniu mającego zastosowanie ustawodawstwa, instytucja, która tymczasowo otrzymywała składki, przekazuje je instytucji uznanej za właściwą dla tego samego okresu w celu ustalenia sytuacji w zakresie składek jej należnych od osoby prawnej lub fizycznej. Przekazane składki uznaje się z mocą wsteczną za wpłacone na rzecz instytucji uznanej za właściwą. Jeżeli kwota tymczasowo opłaconych składek jest wyższa niż kwota należna instytucji uznanej za właściwą od osoby prawnej lub fizycznej, instytucja, która tymczasowo otrzymywała składki, zwraca nadpłaconą kwotę zainteresowanej osobie prawnej lub fizycznej.

Z kolei przepisy prawa polskiego przewidują możliwość żądania zwrotu składek (art. 24 ust. 6a o SUS).

Powyższe oznacza, że jeżeli prawomocna decyzja słowackiej instytucji ubezpieczeniowej zostałaby zmieniona na skutek ewentualnego złożenia nadzwyczajnego środka zaskarżenia, odwołujący zawsze może złożyć wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy i ewentualny zwrot składek. Jednakże na datę zamknięcia rozprawy, wszystkie powołane wyżej decyzje – zarówno polskiego, jak i słowackiego organu, były prawomocne.

Z treści art. 6 ust. 1 pkt 5 i 12 ust. 1 obowiązującej ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 300 z późn. zm.) wynika, że obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, wypadkowym – podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Na mocy art. 13 pkt 4 powyższej ustawy osoby prowadzące działalność pozarolniczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Z mocy art. 11 ust. 2 ubezpieczeniu chorobowemu osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają dobrowolnie na swój wniosek.

Zgodnie z dyspozycją art. 17 ust. 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe ubezpieczeni nie wymienieni w ust. 1, między innymi osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą sami obliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu.

Na mocy art. 46 ust. 1 w/w ustawy, płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

W świetle art. 47 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca – dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie. Jeżeli płatnik składek nie złoży w terminie deklaracji rozliczeniowej, nie będąc z tego obowiązku zwolniony, Zakład dokonuje wymiaru składek z urzędu w wysokości wynikającej z ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej, bez uwzględnienia wypłaconych zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych, zawiadamiając o tym płatnika (art. 48 ust. 1 ustawy).

Art. 23 ust. 1 w/w ustawy stanowi, że od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.) z wyłączeniem art. 56a. Z kolei art. 24 ust. 2 w/w ustawy wskazuje, że składki oraz odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata nieopłacone w terminie, podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej.

Z powyższego wynika, że ubezpieczony był zobowiązany samodzielnie odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne do 10-go dnia każdego miesiąca, a w razie uchybienia temu obowiązkowi organ miał obowiązek naliczenia odsetek za zwłokę.

Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w brzmieniu obowiązującym w latach 2010-2014 (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r., nr 164, poz. 1027 ze zm., dalej u.s.o.z.) stanowił, że obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegały osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które były osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Stosownie do brzmienia art. 84 ust. 1 in principio u.s.o.z. składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca osoba podlegająca ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zgodnie z art. 87 ust. 1 in principio u.s.o.z. osoby i jednostki organizacyjne, o których mowa m.in. w art. 84 są obowiązane, bez uprzedniego wezwania, opłacić i rozliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne za każdy miesiąc kalendarzowy w trybie i na zasadach oraz w terminie przewidzianych dla składek na ubezpieczenie społeczne. Zgodnie z art. 87 ust. 3 u.s.o.z. – od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne pobiera się odsetki za zwłokę na zasadach i w wysokości określonych dla zaległości podatkowych. Ust. 4 pkt 1 tego przepisu stanowi, że składki na ubezpieczenie zdrowotne osób wymienionych w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c są opłacane i ewidencjonowane w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast w świetle art. 93 ust. 1 u.s.o.z. składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz należności z tytułu odsetek za zwłokę nieopłacone w terminie podlegają ściągnięciu na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych

Oznacza to, że wnioskodawca w spornym okresie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. Z tego tytułu powinien był uiszczać składki na ubezpieczenie zdrowotne, tak jak składki na ubezpieczenia społeczne – z tożsamymi konsekwencjami na wypadek uchybienia temu obowiązkowi.

Zgodnie z art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1265, dalej: u.p.z.) obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłacają inne niż wymienione w pkt 1 i 2 osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym lub zaopatrzeniu emerytalnemu. Odnosi się to do m.in. do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą (zob. wyrok SA w Katowicach z 4 października 2012 r., III AUa 22/12, LEX nr 1236501). Stosownie do art. 107 ust. 1 u.p.z. składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne. Ust. 4 zd. 1 tego przepisu stanowi, że od składek na Fundusz Pracy, nieopłaconych w terminie, ZUS pobiera odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.).

W konsekwencji wnioskodawca był zobowiązany do uiszczania składek na Fundusz Pracy, zaś organ rentowy miał obowiązek naliczenia odsetek za zwłokę.

Natomiast jeśli chodzi o zarzut przedawnienia podniesiony przez skarżącego do okresu od maja do września 2012 roku to wskazać należy przede wszystkim, że sporna decyzja, co wynika wprost z jej treści, dotyczy jedynie stwierdzenia, że skarżący jest dłużnikiem z tytułu nieopłaconych składek za wskazany okres. Organ rentowy nie podał zaś, za jaki okres odwołujący się jest obowiązany zapłacić wymienione składki, przy uwzględnieniu ewentualnego przedawnienia. Niewątpliwie bowiem wnioskodawca jest dłużnikiem organu rentowego za cały powołany okres w kwotach wskazanych w decyzji.

Jedynie na marginesie należy zwrócić uwagę, że regulację tego zagadnienia zawarto w art. 24 ust. 5-6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten znajduje zastosowanie wprost do składek na ubezpieczenia społeczne, zaś odpowiednio do składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 93 ust. 2 u.s.o.z. i Fundusz Pracy (art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Obecne brzmienie art. 24 ust. 4 zostało nadane przez ustawę z 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. nr 138, poz. 808) zmieniającą ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych z dniem 20 lipca 2011 r., a następnie przez ustawę z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. z 2011 r., nr 232, poz. 1378, dalej: u.r.n.o.) z dniem 1 stycznia 2012 r.

Od 1 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2011 r. termin przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne wynosił 10 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Od 1 stycznia 2012 r. należności te ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Zgodnie z art. 27 u.r.n.o. 5 letni termin stosuje się również do przedawnienia należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed 1 stycznia 2012 r., z tym, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od 1 stycznia 2012 r. (ust. 1). Jeżeli jednak przedawnienie rozpoczęte przed 1 stycznia 2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu (ust. 2). Zatem wybór odpowiedniego terminu przedawnienia, zależy od tego, który z nich upłynie wcześniej.

Termin przedawnienia należności w przypadkach określonych w art. 24 ust. 5a-6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ulega przerwaniu lub zawieszeniu. Przerwanie biegu przedawnienia ma ten skutek, że po ustaniu okoliczności powodującej przerwanie biegu przedawnienia, termin przedawnienia biegnie od nowa. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia sprawia zaś, że w terminie przedawnienia nie uwzględnia się co prawda okresu, w którym bieg przedawnienia był zawieszony, ale uwzględnia się okres przedawnienia, który poprzedzał okres zawieszenia. Zmiana stanu prawnego wprowadzona od 1 stycznia 2003 r. przez dodanie art. 24 ust. 5b w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczyła zawieszenia terminu przedawnienia. Przepis ten przewidywał zawieszenie biegu terminu przedawnienia, od dnia wszczęcia do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego oraz sądowego, z wyłączeniem wcześniejszych faz postępowania. Na skutek kolejnej nowelizacji przepisów od 1 lipca 2004 r. ustawodawca rozszerzył zakres zawieszenia biegu terminu przedawnienia na okres od podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

Poza tym, stosownie do treści art. 24 ust. 5f ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w przypadku wydania przez ZUS decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna. Wynika z niego, że bieg terminu przedawnienia należności składkowych ulega zawieszeniu na czas postępowania, którego przedmiotem jest między innymi obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym w okresie, którego składki dotyczą. Przepis ten wszedł w życie (został dodany) na mocy art. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 138, poz. 808), zmieniającej ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych z dniem 20 lipca 2011 r. Według art. 5 ust. 1 i 2 ustawy zmieniającej, art. 24 ust. 5f ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stosuje się do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, nieopłaconych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, jeżeli nie upłynął jeszcze termin ich dochodzenia; w takich przypadkach okoliczności uzasadniające zawieszenie biegu terminu przedawnienia, określone w art. 24 ust. 5f w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, uwzględnia się również wtedy, gdy okoliczności te wystąpiły przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Organ rentowy decyzją z dnia 28 kwietnia 2015 r. stwierdził, że S. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w okresie od 1 maja 2012 r. do 30 czerwca 2014 r. oraz określił podstawy wymiaru składek. Decyzja została doręczona wnioskodawcy w dniu 5 maja 2015 r. Miał on miesiąc na wniesienie odwołania. W związku z tym decyzja uprawomocniła się w dniu 6 czerwca 2015 roku. Tym samym w okresie od 28 kwietnia do 5 czerwca 2015 roku bieg terminu przedawnienia była zawieszony ( przez 39 dni)

Z kolei decyzją z dnia 19 maja 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ustalił, że od dnia 1 maja 2012 r. do 23 maja 2014 r. wnioskodawca S. K. podlega ustawodawstwu polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych. Decyzja została wysłana na prawidłowy adres. Pierwsza awizacja miała miejsce 26 maja 2015 roku, druga 3 czerwca 2015, zaś zwrot do nadawcy nastąpił w dniu 11 czerwca 2015 roku. Przesyłka wróciła do ZUS z adnotacją „zwrot nie podjęto w terminie”. Została ona doręczona w trybie art. 44 k.p.a. z upływem 14 dnia od dnia pierwszej awizacji, tj. 10 czerwca 2015 r. Od tego dnia rozpoczął bieg miesięczny termin na wniesienie odwołania od decyzji (art. 477 ⁹ § 1 k.p.c.). Upłynął on 10 lipca 2015 r. W dniu 11 lipca 2015 r. decyzja stała się więc prawomocna ( a zatem zawieszenie nastąpiło od 19 maja 2015 roku do 10 lipca 2015 roku)

Łącznie zatem nastąpiło zawieszenie biegu przedawnienia od dnia 28 kwietnia 2015 roku do dnia 10 lipca 2015 roku, na okres 73 dni.

Odnosząc powyższe rozważania do zaległości skarżącego z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za maj, czerwiec, lipiec, sierpień i wrzesień 2012 r. należy zauważyć, że stosownie do treści art. 47 ust. 1 pkt 1 u.s.u.s. termin ich wymagalności to odpowiednio 11 każdego następnego miesiąca i od tych dat rozpoczął bieg 5-letni termin przedawnienia.

Przed upływem tego terminu doszło zawieszenia jego biegu w wyniku wydania wskazanych wyżej decyzji. Tym samym niewątpliwie składki nie uległy przedawnieniu. Poza tym pismem z dnia 10 marca 2017 roku, otrzymanym przez skarżącego w dniu 13 marca 2017 roku organ rentowy wszczął postępowanie w przedmiocie wydania spornej decyzji wskazując w nim szczegółowo za jakie okresy i w jakiej wysokości należności są zaległe. Tym samym w dniu doręczenia doszło więc do kolejnego zawieszenia biegu terminu przedawnienia objętych decyzją należności. Na ten dzień również pozostałe należności z pewnością nie były przedawnione. Sąd ubezpieczeń społecznych może zaś stwierdzić przedawnienie składek objętych zaskarżoną decyzją tylko wtedy, gdy nastąpiło przed wydaniem decyzji wszczynającej postępowanie o ustalenie podstawy wymiaru składek lub obowiązku ich opłacenia (por. wyrok SA w Białymstoku z 1 lipca 2014 r., LEX nr 1480368). Poza tym należy zwrócić uwagę, że postepowanie w sprawie ustalenia podlegania ustawodawstwu polskiemu realnie toczyło się od dnia złożenia przez skarżącego wniosku o ustalenie właściwego ustawodawstwa w dniu 27 lutego 2013 roku.

Tym samym wskazane za okres od maja do września 2012 roku składki nie uległy przedawnieniu.

Uwzględniając treść w/w przepisów w ocenie sądu ubezpieczony nie wykazał, że doszło do przedawnienia należności z tytułu składek w spornym okresie.

Mając na względzie powyższe jeszcze należy wskazać, że wnioskodawca, jako prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą był zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne oraz Fundusz Pracy w całym spornym okresie.

Z uwagi na treść wyżej przytoczonych przepisów oraz okoliczność, iż w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej wnioskodawca nie dopełnił obowiązku opłacenia należnych składek, powstało zadłużenie z tytułu składek, organ rentowy wydał zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzję określając wysokość zadłużenia wnioskodawcy wraz z należnymi odsetkami za zwłokę.

Podkreślenia wymaga fakt, że skarżący nie kwestionował okoliczności prowadzenia działalności gospodarczej, faktu niepłacenia składek oraz wyliczeń wysokości składek dokonanych przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji.

W oparciu o poczynione ustalenia i obowiązujące przepisy prawa Sąd Okręgowy uznał, że skarżona decyzja jest prawidłowa.

Jeszcze raz należy podkreślić, iż płatnik z chwilą wniesienia odwołania stał się stroną procesu, a organ rentowy jego przeciwnikiem procesowym. Podporządkowanie się obowiązującym w procesie cywilnym zasadom, w tym zasadzie kontradyktoryjności, wymaga, aby strony powoływały dowody na poparcie swych twierdzeń, albowiem sądy ustalają fakty na podstawie dowodów. Sąd nie jest zobowiązany do poszukiwania dowodów z urzędu, gdyż w myśl zasady kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach. To strony są dysponentem toczącego się postępowania dowodowego i to one ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Powyższe jasno wynika z art. 3 k.p.c., który wskazuje, że na stronach spoczywa obowiązek dawania wyjaśnień, co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i przedstawiania dowodów na ich poparcie.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie wnioskodawcy, o czym orzekł w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. wnioskodawcy

K.K.-W.