Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z 18 października 2024 r. znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił ponownego ustalenia wysokości emerytury H. R..

W uzasadnieniu, organ rentowy wskazał, że 4 czerwca 2024 r., Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie, dotyczącej obliczenia emerytury, poprzez pomniejszenie podstawy obliczenia emerytur z wieku powszechnego o kwotę pobranych wcześniej emerytur. Trybunał uznał, że przepis ustawy na to pozwalający, w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z przepisami Konstytucji.

W ocenie organu rentowego, wydanie wyroku przez Trybunał nie jest przesłanką do uchylenia lub zmiany decyzji, wskazaną w art. 114 ustawy emerytalnej. (decyzja k. 109-109 odwrót pliku II akt ZUS)

Odwołanie od w/w decyzji w dniu 13 listopada 2024 r. złożyła H. R. – wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji w związku z treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. w sprawie SK 140/20 i o ponowne ustalenie wysokości jej emerytury poprzez ponowne obliczenie jej wysokości z pominięciem stosowania art. 25 ust. 1b ustawy, tj. bez pomniejszenia podstawy obliczenia emerytury o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych i uwzględnienie kolejnych zmian wysokości świadczenia (waloryzacji). Ubezpieczona wniosła również o przyznanie jej i wypłacenie wyrównania za okres 3 lat poprzedzających miesiąc złożenia wniosku na podstawie art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, a także o zasądzenie kosztów postępowania od ZUS na rzecz wnioskodawczyni według norm przepisanych. (odwołanie k. 3-11)

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy podtrzymał swoje stanowisko, argumentując, jak w zaskarżonej decyzji i dodatkowo wskazując, że decyzją z 17 lipca 2007 r. ZUS po rozpoznaniu wniosku z 5 czerwca 2007 r. przyznał ubezpieczonej emeryturę
w obniżonym wieku od 5 lipca 2007 r. Decyzją zaliczkową z 19 lipca 2012 r. po rozpatrzeniu wniosku z 8 czerwca 2012 r. ZUS przyznał od 5 lipca 2012 r. ubezpieczonej emeryturę
z powszechnego wieku emerytalnego. Decyzja ostateczna została wydana 6 marca 2013 r.

Organ rentowy podkreślił przy tym, że emerytura wnioskodawczyni nie została pomniejszona o kwoty pobranych wcześniej emerytur.

Dodatkowo organ ZUS wskazał, że w jego ocenie wydanie wyroku przez Trybunał Konstytucyjny nie jest przesłanką do uchylenia lub zmiany decyzji wskazaną w art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie został dotąd opublikowany w Dzienniku Ustaw RP. (odpowiedź na odwołanie k. 13-13 odwrót)

Na rozprawie w dniu 24 lutego 2025 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie,
a pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania. (końcowe stanowiska stron e-protokół rozprawy z 24 lutego 2025 r. 00:00:20-00:06:45 – płyta CD k. 22)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

H. R. urodziła się (...) (bezsporne)

Decyzją z 17 lipca 2007 r. znak E (...) ZUS II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z 5 czerwca 2007 r. przyznał H. R. emeryturę wcześniejszą od 5 lipca 2007 r. (decyzja z 17 lipca 2007 r. s. 92 pliku I akt ZUS)

W dniu 8 czerwca 2012 r. złożyła wniosek o emeryturę w wieku powszechnym. (wniosek z 8 czerwca 2012 r. k. 1-3 odwrót pliku II akt ZUS)

Decyzją z 19 lipca 2012 r. znak (...) ZUS II Oddział w Ł. przyznał wnioskodawczyni emeryturę w wieku powszechnym od 5 lipca 2012 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Podstawę obliczenia tej emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota zwaloryzowanych składek wyniosła 33672,03 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 379567,82 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosiło 254,80 m-cy

- wyliczona kwota emerytury wyniosła 1621,82 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania decyzji:

(33672,03 zł + 379567,82 zł) / 254,80 = 1621,82 zł.

(decyzja z 19 lipca 2012 r. k. 11-12 pliku II akt ZUS)

Trybunał Konstytucyjny, wyrokiem z dnia 4 czerwca 2024 r., w sprawie o sygn. akt SK 140/20, orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r (przed ogłoszeniem ustawy wprowadzającej), jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji. W uzasadnieniu wskazano, że wyrok wpłynie wyłącznie na sytuację osób, które nie nabyły prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 roku – uposażeni mieli świadomość zmian oraz możliwość uniknięcia ich konsekwencji. (bezsporne, a nadto informacja na stronie TK pod adresem https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art (...)-obliczenie-naleznego-swiadczenia-emerytalnego-poprzez-pomniejszenie-emerytury-z-wieku-powszechnego-o-kwote-pobranych-wczesniej-emerytur, (...) poz. 67)

W dniu 4 października 2024 r. H. R. zwróciła się do ZUS II Oddziału
w Ł. z wnioskiem o obliczenie wysokości emerytury przy uwzględnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. (wniosek k. 107-108 pliku II akt ZUS)

Na skutek powyższego wniosku, organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję. (decyzja
k. 109-109 odwrót pliku II akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny i został ustalony na podstawie powyższych dokumentów, których wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Na wstępie zauważenia wymaga, że ubezpieczonej przysługiwało prawo do emerytury
w obniżonym wieku od 5 lipca 2007 r., a 8 czerwca 2012 r. ubezpieczona wniosła
o emeryturę w wieku powszechnym, który to wiek osiągnęła 5 lipca 2012 r.

Ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2012 poz. 637 z dnia 6 czerwca 2012 r.), dokonano m.in. nowelizacji przepisu art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez dodanie w art. 25 ustępu 1b w brzmieniu: Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zmianami), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie
z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20), podtrzymał wcześniejszą linię orzecznictwa wyrażoną w wyroku z dnia 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16), przyjmując, że regulacja zawarta w art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, w stosunku do osób, które wniosek o przyznanie emerytury w wieku obniżonym złożyły do dnia ogłoszenia ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, jest niezgodna z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Zgodnie z art. 145a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

Art. 145a § 2 k.p.a. wskazuje, że w sytuacji określonej w art. 145a § 1 k.p.a. skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Należy, również, zauważyć, iż zgodnie z art. 190 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. nr 76 poz. 483 ze zmianami), orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny – dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 1461) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Natomiast zgodnie z art. 21 powyższej ustawy z 2000 r., Dziennik Ustaw wydaje Prezes Rady Ministrów przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji, przy czym Rządowe Centrum Legislacji może zlecić wyspecjalizowanym podmiotom niektóre czynności związane z wydawaniem tych dzienników w sposób, o którym mowa w art. 2a ust. 2.

Tymczasem, na dzień wydania decyzji przez organ rentowy, a nawet na dzień wydania wyroku, przez Sąd, wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Przy czym, mając na względzie powyższe przepisy ustawy z 2000 r., trzeba zaznaczyć, że publikacja wyroku TK na stronie internetowej TK czy w publikatorze „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zbiór (...) nie jest ogłoszeniem w rozumieniu art. 190 Konstytucji.

Co jednak najistotniejsze, powyższy wyrok nie znajduje zastosowania do ubezpieczonej, ponieważ jej emerytura w wieku powszechnym nie została pomniejszona o wcześniej wypłacone emerytury .

Odwołująca powszechny wiek emerytalny osiągnęła w dniu 5 lipca 2012 r., zaś decyzją przyznająca jej emeryturę została wydana w dniu 19 lipca 2012 r.

Ubezpieczonej zatem w ogóle nie objęły niekorzystne skutki nowelizacji z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która wprowadziła do ustawy emerytalnej przepis art. 25 ust. 1b, gdyż przepis ten wszedł w życie dopiero od 1 stycznia 2013 r., natomiast ubezpieczona już w 2012 r. zrealizowała swoje prawo do emerytury z wieku powszechnego na starych zasadach – czyli bez potrąceń o jakich mowa w art. 25 ust. 1b.

Wysokość jej emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania decyzji: (33672,03 zł
+ 379567,82 zł) / 254,80 = 1621,82 zł. Z niniejszego działania matematycznego zawartego
w treści decyzji z 19 lipca 2012 r. wynika zatem wyraźnie, że od kwoty zwaloryzowanych składek oraz kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego nie odjęto kwot emerytur pobranej w wieku wcześniejszym. Również w decyzji z 6 marca 2013 r. wysokość emerytury H. R. została obliczona zgodnie z zasadami obowiązującymi przed 1 stycznia 2013 r.: ( (...),55 + (...),82) / 254,80 = 1621,90 zł.

Tym samym organ rentowy, obliczając wysokość emerytury ubezpieczonej w wieku powszechnym nie zastosował przepisu art. 24 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który był przedmiotem kontroli konstytucyjności TK w sprawie SK 140/20, bo przepis ten
w dacie wydania decyzji z 19 lipca 2012 r. jeszcze nie wszedł w życie i nie pomniejszył podstawy obliczenia jej emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranej dotychczas emerytury.

Na marginesie można też wskazać, iż jeśli wniosek ubezpieczonej potraktować by jako żądanie wznowienia postępowania, to zostało ono zgłoszone po upływie terminu określonego w art. 146 k.p.a.

Zgodnie bowiem z treścią art. 146 § 1 k.p.a., uchylenie decyzji z przyczyny określonej w art. 145a k.p.a. (a więc z uwagi na niezgodność aktu normatywnego stanowiącego podstawę wydania decyzji z Konstytucją) nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat. Skoro zatem decyzje o przyznaniu emerytury w wieku powszechnym zostały wnioskodawczyni doręczone w 2012 r. i 2013 r., zgłoszenie przez skarżącą żądania wznowienia postępowania w 2024 r. bez wątpienia nastąpiło po upływie powyższego pięcioletniego terminu.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, jako bezzasadne, o czym orzekł w sentencji wyroku.