Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23.10.2024 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., odmówił wznowienia postępowania w sprawie emerytury J. A..

W uzasadnieniu, organ rentowy wskazał, że 4 czerwca 2024 r., Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie, dotyczącej obliczenia emerytury, poprzez pomniejszenie podstawy obliczenia emerytur z wieku powszechnego o kwotę pobranych wcześniej emerytur. Trybunał uznał, że przepis ustawy na to pozwalający, w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z przepisami Konstytucji.

Organ rentowy podniósł, że w przypadku, gdy Trybunał orzekł o niezgodności
z Konstytucją ustawy, na podstawie której została wykazana decyzja, skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału. Orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Orzeczenie Trybunału dotyczące ustawy ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Dniem ogłoszenia orzeczeniem Trybunału jest dzień ogłoszenia tego orzeczenia w postaci elektronicznej na stronie internetowej organu wydającego dziennik urzędowy.

W konkluzji ZUS stwierdził, że w związku z tym, że wyrok Trybunału z 4 czerwca 2024r. nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw, brak jest podstaw do wznowienia postępowania zakończonego decyzją z 28.12.2010 r. Poza tym ZUS wskazał, że ubezpieczona nie należy do grupy osób, których dotyczy orzeczenie Trybunału.

(decyzja - k. 19-19 verte plik IV załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji złożyła ubezpieczona, wnosząc o jej zmianę podnosząc, iż w sprawie zaistniały podstawy do wznowienia, nadto ponowne wyliczenie jej emerytury w związku z wyrokiem TK z 4.06.2024 r. SK 140/20 z pominięciem przy obliczeniu jej emerytury z wieku powszechnego przepisu art. 25 ust. 1 b ustawy emerytalnej uznanego za niezgodny z Konstytucją RP. Wnioskodawczyni w uzasadnieniu wskazała, że brak publikacji w/w wyroku TK z 4.06.2024 r. w Dzienniku Ustaw nie może wpływać na brak możliwości jego zastosowania, dodając, że pojęcie wznowienia postępowania, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji RP ma szersze znaczenie niż pojęcie wznowienia w sensie technicznym.

(odwołanie - k. 3-7)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał swoje stanowisko, argumentując, jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie - k. 8-8 verte)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. A. urodziła się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

Od 13.08.2005 r. wnioskodawczyni miała przyznane prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym 55 lat.

(decyzja – k. 16 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Od 13.08.2010 r. ubezpieczona ma ustaloną emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym o symbolu (...) , na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

-

kwota składki zewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 3492,06 zł

-

kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 447369,06 zł

-

średnie dalsze trwanie życia wynosi 247,50 m-cy

-

wyliczona kwota emerytury wynosi 1821,66 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej:

( (...),06 + (...),06) / 247,50 = 1821,66 zł

Od 01-02-2011 r. obliczona emerytura brutto wynosiła 1821,66 zł.

(decyzja – k. 8-9 plik IV załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Trybunał Konstytucyjny, wyrokiem z dnia 4 czerwca 2024 r., w sprawie o sygn. akt SK 140/20, orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r (przed ogłoszeniem ustawy wprowadzającej)., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji. W uzasadnieniu wskazano, że wyrok wpłynie wyłącznie na sytuację osób , które nie nabyły prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 roku – uposażeni mieli świadomość zmian oraz możliwość uniknięcia ich konsekwencji. (bezsporne, a nadto informacja na stronie TK pod adresem https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art (...)-obliczenie-naleznego-swiadczenia-emerytalnego-poprzez-pomniejszenie-emerytury-z-wieku-powszechnego-o-kwote-pobranych-wczesniej-emerytur, (...) poz. 67 )

W dniu 16.10.2024 r. wnioskodawczyni zwróciła się do ZUS I Oddziału w Ł. z wnioskiem o wznowienie postępowania, w związku z wyrokiem TK z 04.06.2024 r., SK 140/20.

(wniosek – k. 17 plik IV załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Na skutek powyższego wniosku, organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

(decyzja - k. 19-19 verte plik IV załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny i został ustalony na podstawie powyższych dokumentów, których wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron. W istocie, spór dotyczy wyłącznie oceny prawnej zasadności odwołania, w którym roszczenie – o wznowienie postępowania - sformułowano , w oparciu o treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4.06.2024 SK 120/40.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Sąd wydał orzeczenie na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. , w myśl którego, sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również, po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Na mocy ww. przepisu Sąd wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym, uznając, że nie zachodzi konieczność przeprowadzenia rozprawy, strony postępowania również nie wnosiły o przeprowadzenie jakichkolwiek dowodów na rozprawie.

Należy też podnieść, że faktami bezspornymi są fakty, że ubezpieczonej przysługiwało prawo do emerytury w obniżonym wieku od 2005 roku, a od 2010 roku prawo do emerytury powszechnej.

Ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2012 poz. 637 z dnia 6 czerwca 2012 r.), dokonano m.in. nowelizacji przepisu art. 25 ustawy emerytalno-rentowej poprzez dodanie w art. 25 ustępu 1b w brzmieniu: Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Organ rentowy, obliczając wysokość emerytury ubezpieczonej, w wieku powszechnym, nie zastosował tego przepisu, bo jeszcze nie wszedł w życie i nie pomniejszył podstawy obliczenia jej emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranej dotychczas emerytury w wieku obniżonym.

Trybunał Konstytucyjny, w cytowanym powyżej wyroku z dnia 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20), podtrzymał wcześniejszą linię orzecznictwa wyrażoną w wyroku z dnia 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16), przyjmując, że regulacja zawarta w art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w stosunku do osób, które wniosek o przyznanie emerytury w wieku obniżonym złożyły do dnia ogłoszenia ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, jest niezgodna z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Zgodnie z art. 145a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

Art. 145a § 2 k.p.a. wskazuje, że w sytuacji określonej w art. 145a § 1 k.p.a. skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Należy , również, zauważyć, iż zgodnie z art. 190 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. nr 76 poz. 483 ze zmianami), orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 1461) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Natomiast zgodnie z art. 21 powyższej ustawy z 2000 r., Dziennik Ustaw wydaje Prezes Rady Ministrów przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji, przy czym Rządowe Centrum Legislacji może zlecić wyspecjalizowanym podmiotom niektóre czynności związane z wydawaniem tych dzienników w sposób, o którym mowa w art. 2a ust. 2

Tymczasem, na dzień wydania decyzji przez organ rentowy, a nawet na dzień wydania wyroku, przez Sąd, wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie został ogłoszony Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Przy czym, mając na względzie powyższe przepisy ustawy z 2000 r., trzeba zaznaczyć, że publikacja wyroku TK na stronie internetowej TK czy w publikatorze „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zbiór (...) nie jest ogłoszeniem w rozumieniu art. 190 Konstytucji.

Sąd zdaje sobie przy tym sprawę, że nieogłoszenie przez Prezesa Rady Ministrów orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego jest wynikiem sporów politycznych toczących się wokół statusu sędziów samego Trybunału. Stan ten może mieć negatywny wpływ na sytuację prawną obywateli, którzy pozostają w stanie niepewności co do obowiązującego prawa – tak jak ma to miejsce na gruncie niniejszej sprawy. Jednakże, nie zmienia to faktu, że sporne orzeczenie TK nie weszło w życie, a więc organ rentowy nie mógł go zastosować przy rozstrzyganiu w sprawie ubezpieczonej.

Należy jednocześnie zauważyć, że powyższy wyrok nie znajduje zastosowania do ubezpieczonej , ponieważ jej emerytura w wieku powszechnym, nie została pomniejszona o wcześniej wypłacone emerytury.

Należy stwierdzić jednoznacznie, że ww. wyrok TK z 4.06.2024 r. w sprawie SK 140/20 nie ma zastosowania do kobiet urodzonych przed 1.01.1953 r., które osiągnęły powszechny wiek emerytalny przed 1.01.2013 r. Wynika to jednoznacznie z treści uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4.06.2024 r. w punkcie 5 – „skutki wyroku”. Trybunał podkreślił, że wyrok wpłynie wyłącznie na sytuację osób, które nie nabyły prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 r. Tylko w ich wypadku doszło, bowiem, do niekonstytucyjnego zastosowania skarżonej normy prawnej, co było związane z ich nieświadomością co do skutku podjętej decyzji. W pozostałych wypadkach zaś uposażeni mieli świadomość zmian oraz możliwość uniknięcia ich konsekwencji, co słusznie zauważył Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28.11.2019 r. III UZP 5/19, i co przekłada się na brak stosowalności wyroku w stosunku do tych osób.

Odwołująca się, powszechny wiek emerytalny osiągnęła 13.08.2010 r. , co wynika z jednoznacznej treści art. 24 ust. 1 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym do końca 2012 r., zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184. Zresztą ustawa z dnia 11.05.2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw - wprowadzająca odmienne regulacje odnoszące się do powszechnego wieku emerytalnego od 1.01.2013 r. nie podwyższyła wieku emerytalnego kobiet urodzonych do 31.12.1952 r. – art. 24 ust. 1 a, utrzymując nadal poziom 60 lat.

Wskazać należy, że kobiety urodzone w latach 1949- 1952 (a zatem też ubezpieczona urodzona (...)), które w wieku 55 lat przeszły na wcześniejszą emeryturę i pobierały ją przez następne pięć lat, po ukończeniu 60 lat (czyli po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego) mogły złożyć wniosek o przyznanie im kolejnej emerytury z nowego systemu. ZUS liczył im wtedy świadczenie na nowych zasadach przy czym do końca 2012 r. Zakład nie miał prawa w tych wyliczeniach potrącać wypłaconych dotychczas wcześniejszych świadczeń emerytalnych.

Ubezpieczona, w związku osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, w dniu 13.08.2010 r. , wniosek o taką emeryturę złożyła 27.07.2010 r. Należy, zatem, wskazać, że w chwili nabycia przez odwołującą się, prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, przepis art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej jeszcze nie obowiązywał, bo został on wprowadzony do ustawy emerytalnej dopiero nowelizacją z dnia 11.05.2012 r. i wszedł w życie dopiero od 1.01.2013 r. A, zatem, przepis ten, z oczywistych względów, nie mógł i nie wywołał, żadnego skutku prawnego wobec skarżące, j przy wyliczaniu wysokości jej emerytury z wieku powszechnego w 2010 r., bo w dacie przyznania jej tej emerytury mocą decyzji z dnia 28.12.2010 r. nie był jeszcze wprowadzony do ustawy emerytalnej i nie obowiązywał, a co za tym idzie ZUS nie miał, w tym czasie prawa do wyliczenia świadczenia emerytalnego z wieku powszechnego, przy potrąceniu wypłaconych dotychczas wcześniejszych świadczeń emerytalnych.

Innymi słowy – odwołującej w ogóle nie objęły niekorzystne skutki nowelizacji z 11.05.2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która wprowadziła do ustawy emerytalnej przepis art. 25 ust. 1 b, bo przepis ten wszedł w życie dopiero od 1.01.2013 r., natomiast ubezpieczona już w 2010 r. zrealizowała swoje prawo do emerytury z wieku powszechnego na starych zasadach czyli bez potrąceń o jakich mowa w art. 25 ust. 1 b.

Należy też wskazać, że ustawodawca, umożliwiając kobietom z roczników 1949-52 realizację świadczenia na dotychczasowych zasadach do końca 2012 roku, uczynił zadość zasadzie lojalności, a wobec nieuzasadnionego aksjologicznie dynamicznego przyrostu emerytury powszechnej mógł ex nunc dokonać dezaktywacji owego emerytalnego "perpetuum mobile". Kobiety urodzone w latach 1949-1952 nie znalazły się "w pułapce" decyzji podjętych przed wejściem w życie art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej. Miały one, bowiem, możliwość skorzystania z uprawień, w kształcie, jaki istniał przed ww. nowelizacją. Z tej możliwości ubezpieczona skorzystała, nabywając prawo do emerytury z wieku powszechnego jeszcze w 2010 r., gdy art. 25 ust. 1 b nie został jeszcze wprowadzony do ustawy emerytalnej nowelą z 11.05.2012 r. i gdy przepis ten nie obowiązywał, bo wszedł on w życie dopiero od 1.01.2013 r.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, jako bezzasadne, o czym orzekł jak w sentencji wyroku.