Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 października 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w T. odmówił wznowienia postępowania w sprawie emerytury Z. W..

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że 4 czerwca 2024 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie dotyczącej obliczenia emerytury poprzez pomniejszenie podstawy obliczenia emerytur z wieku powszechnego o kwotę pobranych wcześniej emerytur. Trybunał uznał, że przepis ustawy na to pozwalający w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek
o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z przepisami Konstytucji. Organ rentowy podniósł, że w przypadku, gdy Trybunał orzekł o niezgodności z Konstytucją ustawy, na podstawie której została wykazana decyzja, skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia
w życie orzeczenia Trybunału. Orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Orzeczenie Trybunału dotyczące ustawy ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Dniem ogłoszenia orzeczeniem Trybunału jest dzień ogłoszenia tego orzeczenia
w postaci elektronicznej na stronie internetowej organu wydającego dziennik urzędowy.

W konkluzji ZUS stwierdził, że w związku z tym, że wyrok Trybunału z 4 czerwca 2024 r. nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw, brak jest podstaw do wznowienia postępowania zakończonego decyzją z 15 kwietnia 2019 r.

(decyzja k. 118 pliku II akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca, zarzucając jej rażące naruszenie porządku prawnego poprzez niezastosowanie przez ZUS wyroku TK z 4.06.2024 roku oraz nieuwzględnienie istnienia w obrocie prawnym decyzji z 11.10.2024 roku dotyczącej ponownego ustalenia wysokości emerytury o symbolu (...) .

Wobec powyższych zarzutów, odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i uwzględnienie odwołania.

(odwołanie – k. 3-8 odwrót)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 9)

Na rozprawie w dniu 13.03.2025 roku pełnomocnik wnioskodawcy podtrzymał odwołanie oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

protokół k 22

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. W. urodził się (...)

(bezsporne)

W dniu 1 kwietnia 2011 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę pomostową.

Decyzją z 27 maja 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w T. przyznał skarżącemu emeryturę pomostową o symbolu (...) od 1 kwietnia 2011roku.

(decyzja k. 26 pliku akt ZUS)

W dniu 10 kwietnia 2014r. odwołujący złożył wniosek o przyznanie emerytury z wieku emerytalnego.

Decyzją z 15.05.2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w T. przyznał wnioskodawcy emeryturę o symbolu (...) od 1 kwietnia 2014 roku.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Podstawa obliczenia emerytury nie podlegała pomniejszeniu
o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przez odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 137595,84 zł;

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 750222,65 zł;

- suma kwot pobranych emerytur wyniosła 592218,49 zł;

- średnie dalsze trwanie życia wynosiło 256,40 miesięcy;

- wyliczona kwota emerytury wyniosła 2846,39 zł.

Wskazano, że emerytura ta jest świadczeniem korzystniejszym niż emerytura pomostowa i podjęto jej wypłatę.

(decyzja k.64 pliku akt ZUS)

Decyzją z dnia 15.04.2019 roku ZUS przyznał wnioskodawcy emeryturę o symbolu (...) od dnia 16.03.2019 roku tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Podstawa obliczenia emerytury podlegała pomniejszeniu
o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przez odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Świadczenie było mniej korzystne i zawieszono jego wypłatę.

(decyzja k 110 pliku akt ZUS)

Trybunał Konstytucyjny, wyrokiem z dnia 4 czerwca 2024 r., w sprawie o sygn. akt SK 140/20, orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r. (przed ogłoszeniem ustawy wprowadzającej), jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji .

(informacja na stronie TK pod adresem https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art (...)-obliczenie-naleznego-swiadczenia-emerytalnego-poprzez-pomniejszenie-emerytury-z-wieku-powszechnego-o-kwote-pobranych-wczesniej-emerytur, (...) poz. 67)

W dniu 24.10.2024 r. wnioskodawca złożył do organu rentowego wniosek o wznowienie postępowania o ponowne obliczenie wysokości emerytury ze względu na orzeczenie TK z dnia 4 czerwca 2024 r.

(wniosek k. 117 pliku akt ZUS)

W dniu 31.10 2024 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

(decyzja k. 118 pliku akt ZUS)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Na wstępie zauważenia wymaga, że żądanie wznowienia postępowania oparte było na treści niepublikowanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. (SK 120/40).

Ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2012 poz. 637 z dnia 6 czerwca 2012 r.), dokonano m.in. nowelizacji przepisu art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez dodanie w art. 25 ustępu 1b w brzmieniu: Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Organ rentowy obliczając wysokość emerytury ubezpieczonego w wieku powszechnym zastosował ten przepis, pomniejszając podstawę obliczenia emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranej dotychczas emerytury w wieku obniżonym.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20), podtrzymał wcześniejszą linię orzecznictwa wyrażoną w wyroku z dnia 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16), przyjmując, że regulacja zawarta w art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, w stosunku do osób, które wniosek o przyznanie emerytury w wieku obniżonym złożyły do dnia ogłoszenia ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, jest niezgodna z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Zauważenia jednak wymaga, iż zgodnie z art. 145a k.p.a. można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją , umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. W tej sytuacji skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Zgodnie z art. 190 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. nr 76 poz. 483 ze zmianami), orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny – dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 1461) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych
w Dzienniku Ustaw ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej .

Natomiast w myśl z art. 21 powyższej ustawy z 2000 r., Dziennik Ustaw wydaje Prezes Rady Ministrów przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji, przy czym Rządowe Centrum Legislacji może zlecić wyspecjalizowanym podmiotom niektóre czynności związane
z wydawaniem tych dzienników w sposób, o którym mowa w art. 2a ust. 2.

Tymczasem na dzień wydania decyzji przez organ rentowy, a nawet na dzień zamknięcia rozprawy przez Sąd, wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie został ogłoszony Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Przy czym mając na względzie powyższe przepisy ustawy z 2000 r., trzeba zaznaczyć, że publikacja wyroku TK na stronie internetowej Trybunału czy w publikatorze „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zbiór (...) nie jest ogłoszeniem w rozumieniu art. 190 Konstytucji.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2 Konstytucji RP z dnia z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.

Nie było również możliwa zmiana decyzji o przyznaniu emerytury w wieku powszechnym w oparciu o art. 114 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r. poz. 1631 ze zm.), bowiem w dniu wydania decyzji organ działał na podstawie przepisu, który wówczas bez wątpienia obowiązywał i korzystał z domniemania konstytucyjności.

Błąd organu rentowego nie obejmuje sytuacji, w której organ ten (w chwili wydania decyzji) działa na podstawie niebudzących wątpliwości interpretacyjnych przepisów ustawy, które bez wątpienia korzystają z domniemania konstytucyjności aż do chwili uznania ich przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją. (tak np.: wyrok Sądu Apelacyjnego
w L. z 20 maja 2020 r., III AUa 239/20, LEX nr 3018207)

Błąd organu nie obejmuje takich sytuacji, w których organ rentowy działa na podstawie niebudzących jakichkolwiek wątpliwości interpretacyjnych przepisów ustawy, które to korzystają z domniemania konstytucyjności aż do chwili uznania ich przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją. Decyzja wydana w takich warunkach nie może też być uznana za bezprawną, gdyż podstawa prawna do jej wydania odpadła dopiero po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego. (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 24 lutego 2020 r., III AUa 1021/19, LEX nr 3052694, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 23 czerwca 2020 r., III AUa 397/20, LEX nr 3052693)

Należy również podkreślić, że Sąd miałby prawo sam dokonać tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjności przepisu art. 25 ust.1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS pod warunkiem, że przepis ten zostałby zastosowany do obliczenia wysokości świadczenia już po dacie 4.06.2024 roku. W niniejszym postepowaniu jednak złożono wniosek o wznowienie postępowania zakończonego w 2019 roku, a zatem kierując się treścią obowiązujących przepisów odwołanie podlegało oddaleniu.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.