Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 września 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił wnioskodawczyni B. R. prawa do emerytury z uwagi na to, że nie udowodniła 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 r. łącznie 23 lata, 4 miesiące i 6 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym staż w pracy szczególnych warunkach w wymiarze 10 lat, 8 miesięcy i 22 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił okresu zatrudnienia B. R. od 14 czerwca 1977 r. do 31 grudnia 1985 r., jako pracy w szczególnych warunkach, ponieważ na świadectwie pracy pracodawca wskazał stanowisko „pomoc przędzarz niedoprzędu”, które nie jest zgodne z wykazem stanowiącym załącznik do powołanego zarządzenia resortowego.

(decyzja – k 12 pliku III akt ZUS)

W dniu 2 października 2015 roku wnioskodawczyni odwołała się od powyższej decyzji wskazując, że w kwestionowanym przez organ rentowy okresie czasu pracowała jako pomoc przędzarz niedoprzędu i przędzarz niedoprzędu, która to praca była pracą w warunkach szczególnych.

(odwołanie k- 2-2 odwrót)

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 12 października 2015 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie k- 3-3 odwrót)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

B. R. urodziła się w dniu (...).

(niesporne)

W okresie od dnia 1 września 1975 r. do 31 grudnia 1998 r. wnioskodawczyni była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) S.A., a od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 30 listopada 2001 r. w Fabryce (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. (jako następcy prawnego (...) S.A.– w trybie art. 23 ¹ k.p.).

(świadectwo pracy – k. 53 akt osobowych – koperta k. 44)

Od 1 września 1975 r. do 13 czerwca 1977 r. B. R. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego i wykonywała prace objęte programem praktycznej nauki zawodu dla uczniów (...) Szkoły Zawodowej dla Pracujących (...).

(umowa z 01.09.1975 r. i z 01.09.1976 r. – k. 11-12 akt osobowych – koperta k. 44)

W dniu 14 czerwca 1977 r. wnioskodawczyni zawarła z (...) umowę o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku „pomoc niedoprzędzarki”.

(umowa z 14.06.1977 r. – k. 13 akt osobowych – koperta k. 44)

Od dnia 1 października 1979 r. wnioskodawczyni powierzono wykonywanie pracy na samodzielnym stanowisku „przędzarz” na niedoprzędzarkach w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem według 5-ej kategorii zaszeregowania.

(angaż z 01.10.1979 r. – k. 7-8; zeznania świadka A. K. – zapis protokołu rozprawy z 21.04.2016 r., czas nagrania 00:08:44 – 00:15:11 – płyta CD k 31; zeznania świadka B. M. - zapis protokołu rozprawy z 21.04.2016 r., czas nagrania 00:15:12 – 00:28:58 – płyta CD k 31,

Od dnia 1 stycznia 1986 r. wnioskodawczyni powierzono wykonywanie pracy na stanowisku „prządki” na przędzarkach bezwrzecionowych w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem według 6-ej kategorii zaszeregowania.

(umowa z 01.01.1986 r. – k. 16 akt osobowych – koperta k. 44; zeznania świadka A. K. – zapis protokołu rozprawy z 21.04.2016 r., czas nagrania 00:08:44 – 00:15:11 – płyta CD k 31; zeznania świadka B. M. - zapis protokołu rozprawy z 21.04.2016 r., czas nagrania 00:15:12 – 00:28:58 – płyta CD k 31)

Angażami z dnia 1 kwietnia 1986 r. i z 1 sierpnia 1988 r. zmieniono dotychczasową wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni na stanowisku prządka.

(angaż z 01.04.1986 i z 01.08.1988 – k. 18-19 akt osobowych - koperta k. 44)

Od dnia 21 marca 1990 r. do 20 marca 1992 r. wnioskodawczyni korzystała z urlopu wychowawczego.

(świadectwo pracy k 13 pliku II akt ZUS)

Od 21 marca 1992 r. B. R. kontynuowała zatrudnienie w Z.P.B. (...) S.A. na stanowisku „przędzarz”

(angaże – k. 23-35, 34,40 akt osobowych - koperta k. 44)

W dniu 1 stycznia 1999 r. dotychczasowy Wydział Przędzalni Z.P.B. (...) S.A. został przejęty w trybie art. 23 ¹ k.p. przez Fabrykę (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P., a wnioskodawczyni kontynuowała zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku „przędzarz”.

(zawiadomienie z 25.11.1998 i umowa o pracę z 01.01.1999 r. – k. 42-43 akt osobowych - koperta k. 44)

Od 1 do 20 października 1999 r. wnioskodawczyni odbyła szkolenie okresowe na stanowisku „przędzarz”.

(zaświadczenie z 25.10.1999 – k. 46 akt osobowych - koperta k. 44)

Pismem z dnia 24 sierpnia 2001 r. .08.2001 r. pracodawca złożył wnioskodawczyni oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem
3-miesięcznego okresu wypowiedzenia, które odniosło skutek z dniem 30 listopada 2001 r.

(oświadczenie z 24.08.2001 r. – k. 52, świadectwo pracy – k. 53 akt osobowych – koperta k. 44)

W całym okresie zatrudnienia w (...) S.A., następnie w Fabryce (...) Spółce z o.o. zs. w P. wnioskodawczyni w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę przy produkcji przędzy – początkowo na stanowisku pomocy przędzarza niedoprzędu, a następnie na stanowisku przędzarza.

Praca pomocy prządki na niedoprzędzarkach polegała na tym, że wnioskodawczyni wkładała do maszyny puste szpule, wyjmowała pełne, co pewien czas zasilała maszynę w taśmę rozciągarkową. To była praca na hali produkcyjnej.

Wykonując powyższą pracę wnioskodawczyni przez minimum 8 godzin dziennie pracowała w hali przędzalni o powierzchni ok. 2.000 m ². Na tej hali odbywał się cały proces technologiczny przędzenia bawełny i elanobawełny. W hali znajdowało się około 30 zgrzeblarek, 4 czesarki, 2 łączniarki, 8 rozciągarek, 4 niedoprzędzarki, 20 przędzarek. W hali produkcyjnej panował hałas ok. 90 db. Warunki pracy wymagały stosowania przez wnioskodawczynię środków ochrony słuchu – zatyczek do uszu. W powietrzu unosił się kurz i pył od pracujących maszyn dziewiarskich – zapylenie wynosiło ok. 50%, a wilgotność powietrza 65 %. Co tydzień, po zakończeniu tygodnia pracy, po zakończeniu produkcji odbywało się odkurzanie hali. Wnioskodawczyni uczestniczyła również w sprzątaniu po tym odkurzaniu. Wnioskodawczyni oraz innym pracowniom hali produkcyjnej wypłacany był dodatek za prace w warunkach szkodliwych.

(zeznania świadka A. K. – zapis protokołu rozprawy z 21.04.2016 r., czas nagrania 00:08:44 – 00:15:11 – płyta CD k 31; zeznania świadka B. M. - zapis protokołu rozprawy z 21.04.2016 r., czas nagrania 00:15:12 – 00:28:58 – płyta CD k 31; zeznania wnioskodawczyni - zapis protokołu rozprawy 00:41:12 z 21.04.2016 r., czas nagrania 00:01:35 – 00:06:46 w zw. z 00:30:09 – 00:32:36 - płyta CD k 31)

Cały okres efektywnej pracy wnioskodawczyni (bez okresu urlopu wychowawczego) – od 14 czerwca 1977 roku do 20 marca 1990 roku oraz od 21 marca 1992 roku do 30 listopada 2001 roku został zaliczony przez ówczesnego pracodawcę jako praca w szczególnych warunkach, wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu - na stanowiskach wymienionych w wykazie A dziale VII, poz. I, pkt 8 (przędzarz niedoprzędu) i 9 (przędzarz) wykazu stanowiącego załącznik Nr 4 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu (...) Chemicznego i Lekkiego. (świadectwo pracy - k 7 pliku II akt ZUS, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k 8)

W dniu 28 sierpnia 2015 roku wnioskodawczyni złożyła wniosek o przyznanie emerytury, wskazując, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(wniosek k 1-4 pliku II akt ZUS)

Ogólny staż ubezpieczeniowy wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 23 lata, 4 miesiące i 6 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

( niesporne)

Organ rentowy, jako okres pracy w warunkach szczególnych, uwzględnił wnioskodawczyni okres pracy w wymiarze 10 lat, 8 miesięcy i 22 dni, to jest okresy zatrudnienia w (...) Zakładach (...) 1905 r. (...) (następnie (...) S.A. w upadłości) - od 1 stycznia 1986 roku do 20 marca 1990 roku ( z wyłączeniem urlopu wychowawczego) oraz od 21 marca 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku (z wyłączeniem okresów niewykonywania pracy przebytych po dniu 14 listopada 1991 roku, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego)

( niesporne).

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału

i zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie bowiem z treścią art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U z 2016 r. poz. 887 – j.t. z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl art. 184 ust.2 cytowanej ustawy emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Z przepisu art. 32 wynika z kolei, że możliwe jest wcześniejsze przejście na emeryturę przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zasady przechodzenia na wcześniejsze emerytury oraz wykazy stanowisk do tego uprawniających określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 z późn. zm).

Według treści § 3 i 4 tego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Dodatkowo § 1 ust. 2 powołanego rozporządzenia stanowi, iż właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Analiza treści wykazu A, stanowiącego załącznik do powołanego rozporządzenia, wskazuje, że do prac wykonywanych w warunkach szczególnych należą wymienione w Dziale VII (zatytułowanym „W przemyśle lekkim”) pkt 1 - prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu.

Do prac tego rodzaju należą prace wymienione w Dziale VII wykazu A, stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego, które w poz. 1 pkt 8 wymienia stanowisko przędzarza niedoprzędu, a w pkt 9 – przędzarza.

Stosownie zaś do treści § 2 ust.1 cytowanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl § 2 ust. 2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni spełniła warunki do uzyskania emerytury w zakresie wymaganego wieku (ukończone 55 lat) oraz ogólnego stażu pracy (co najmniej 20 lat). Jako okres pracy w warunkach szczególnych organ rentowy uznał wnioskodawczyni okres pracy w wymiarze 10 lat, 8 miesięcy i 22 dni.

Spór dotyczył natomiast zatrudnienia B. R. w (...) Zakładach (...) 1905 r. (...) w P. (następnie (...) S.A. w P. w upadłości) w pierwszym okresie zatrudnienia wnioskodawczyni w tych zakładach w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. od 14 czerwca 1977 roku do 31 grudnia 1985 roku (tj. ponad 8 i pół roku).

Ustalenia Sądu dokonane w przedmiotowej sprawie wykazały, że w analizowanym okresie wnioskodawczyni wykonywała pracę na stanowisku pomocy przędzarza niedoprzędu i przędzarza - stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przy czym od 14 czerwca 1977 r. wnioskodawczyni zawarła z (...) umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku „pomoc niedoprzędzarki”, zaś od dnia 1 października 1979 r. wnioskodawczyni powierzono już wykonywanie pracy na samodzielnym stanowisku „przędzarz” na niedoprzędzarkach w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ustalenia tego Sąd dokonał przede wszystkim na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów składających się na akta osobowe wnioskodawczyni, w szczególności zawartej w dniu 14 czerwca 1977 r. umowy o pracę na czas nieokreślony, potwierdzającej zatrudnienie wnioskodawczyni w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku „pomoc niedoprzędzarki”, a także angażu z dnia 1 października 1979 roku i późniejszych, stwierdzających wykonywanie przez B. R. od tego dnia pracy na samodzielnym stanowisku przędzarza.

Powyższe dokumenty korelują nadto z osobowymi źródłami dowodowymi w postaci zeznań wnioskodawczyni oraz zeznań świadków: A. K. i B. M.. Zgromadzonym dowodom Sąd w całości dał wiarę. Zeznania świadków – osób niezainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy na korzyść którejkolwiek ze stron, a jednocześnie pracowników tego samego zakładu pracy i w tym samym czasie, co wnioskodawczyni, nie budzą wątpliwości przy ocenie ich wiarygodności, nie są sprzeczne wzajemnie ze sobą, ani z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów; wzajemnie korespondują ze sobą oraz z zeznaniami wnioskodawczyni.

Świadkowie w toku procesu potwierdzili, że w spornym okresie omawianego zatrudnienia wnioskodawczyni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wynoszącym co najmniej 8 godzin dziennie, wykonywała pracę pomocy prządki (krótko - w początkowym okresie zatrudnienia) i prządki w hali produkcyjnej przędzalni o powierzchni ok. 2.000 m ², w której odbywał się cały proces technologiczny przędzenia bawełny i elanobawełny. Jak ustalił Sąd w hali tej znajdowało się około 30 zgrzeblarek, 4 czesarki, 2 łączniarki, 8 rozciągarek, 4 niedoprzędzarki, 20 przędzarek. W hali produkcyjnej panował hałas ok. 90 db. Warunki pracy wymagały stosowania przez wnioskodawczynię środków ochrony słuchu – zatyczek do uszu. W powietrzu unosił się kurz i pył od pracujących maszyn dziewiarskich – zapylenie wynosiło ok. 50%, a wilgotność powietrza 65 %. Co tydzień, po zakończeniu tygodnia pracy, po zakończeniu produkcji odbywało się odkurzanie hali. Wnioskodawczyni oraz innym pracowniom hali produkcyjnej wypłacany był dodatek za prace w warunkach szkodliwych.

Odmowa uwzględnienia przez organ rentowy spornego okresu zatrudnienia wynikała z tego, iż przedłożona przez ubezpieczoną dokumentacja, tj. świadectwo pracy oraz świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, określało stanowisko pracy wnioskodawczyni jako pomoc przędzarza niedoprzędu, które nie jest wymienione w przepisach powołanego wyżej rozporządzenia i zarządzenia określających zasady przechodzenia na wcześniejsze emerytury oraz wykazy stanowisk do tego uprawniających. Nie było również ustalone w jakim okresie czynności pomocy skarżąca wykonywała.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii w pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę, iż regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków / por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. III UZP 5/85; uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, opubl. OSNAPiUS 2001, nr 18, poz. 562/.

Dlatego też Sąd dopuścił dowód z dokumentacji pracowniczej wnioskodawczyni, z zeznań1 świadków oraz przesłuchania odwołującej.

Z analizy tych dowodów ponad wszelką wątpliwość wynika, że w okresie od 14 czerwca 1977 r. do 31 grudnia 1985 roku (tj. ponad 8 i pół roku) wnioskodawczyni wykonywała pracę odpowiadającą pracy wymienionej w Dziale VII pkt 1 wykazu A stanowiącego załącznik nr 1 do cytowanego rozporządzenia z 1983 roku oraz w dziale VII poz. I pkt 8 i 9 cytowanego zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987 roku. Nadto nawet jeżeli uznać, że jedynie stanowisko „przędzarz” na niedoprzędzarkach uprawniałoby do zaliczenia okresu takiego zatrudnienia do pracy w warunkach szczególnych, to wnioskodawczyni była zatrudniona na takim stanowisku już od dnia 1 października 1979 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. Tym samym do 31 grudnia 1985 roku, jest to okres kolejnych 6 lat i 3 miesięcy, który po zsumowaniu z okresem zaliczonym przez organ rentowy 10 lat, 8 miesięcy i 22 dni, wypełnia przesłankę ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Reasumując - z zebranego materiału dowodowego wynika jasno, iż łącznie z uznanym przez organ rentowy okresem pracy, na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. 1 stycznia 1999 r., wnioskodawczyni legitymuje się ponad 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, uprawniającym do wcześniejszej ze względu na wiek emerytury.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury od dnia 25 września 2015 roku, to jest od dnia, w którym spełniła ona wszystkie (w tym dotyczące wieku) przesłanki warunkujące przyznanie emerytury. Na podstawie art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jej nabycia.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego.

RP