Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z 7 października 2024 r. znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił ponownego ustalenia wysokości emerytury T. M..

W uzasadnieniu, organ rentowy wskazał, że 4 czerwca 2024 r., Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie, dotyczącej obliczenia emerytury, poprzez pomniejszenie podstawy obliczenia emerytur z wieku powszechnego o kwotę pobranych wcześniej emerytur. Trybunał uznał, że przepis ustawy na to pozwalający, w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z przepisami Konstytucji.

W ocenie organu rentowego, wydanie wyroku przez Trybunał nie jest przesłanką do uchylenia lub zmiany decyzji, wskazaną w art. 114 ustawy emerytalnej. (decyzja k. 38-38 odwrót pliku III akt ZUS)

Odwołanie od w/w decyzji w dniu 8 listopada 2024 r. złożyła T. M. – wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji w związku z treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. w sprawie SK 140/20 i o ponowne ustalenie wysokości jej emerytury poprzez ponowne obliczenie jej wysokości z pominięciem stosowania art. 25 ust. 1b ustawy, tj. bez pomniejszenia podstawy obliczenia emerytury o sumę kwot pobranych wcześniej emerytur. Ubezpieczona wniosła również o wyrównanie jej różnicy między przysługującą jej rzeczywiście emeryturą, a faktyczne wypłacaną przez ostatnie lata. (odwołanie k. 3-5)

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy podtrzymał swoje stanowisko, argumentując, jak w zaskarżonej decyzji i dodatkowo wskazując, że ubezpieczona nabyła prawo do emerytury na podstawie art. 29 w zw. z art. 46 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego, decyzją organu rentowego z dnia 1 stycznia 2008 r. począwszy od 1 grudnia 2007 r. Następnie w dniu 30 grudnia 2013 r. ubezpieczona wystąpiła o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym. Organ rentowy decyzją z dnia 8 stycznia 2014 r. przyznał wnioskodawczyni emeryturę od dnia 1 grudnia 2013 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Podstawa obliczenia emerytury podlegała pomniejszeniu o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób
w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. W decyzji wskazano, że kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 37225,65 zł zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 271175,03 zł. Suma kwot pobranych emerytur wynosi 70385,22 zł. Średnie dalsze trwanie życia to 239,20 miesięcy. Wyliczona kwota emerytury wyniosła 995,05 zł. Wypłata świadczenia została zawieszona, gdyż było one świadczeniem mniej korzystnym dla ubezpieczonej w porównaniu z wcześniej przyznaną emeryturą, wynoszącą 1125,04 zł. W ocenie organu rentowego nie jest prawnie uzasadnione, aby osoba, która nie przeszła wcześniej na emeryturę i konsekwencji dalszej pracy wciąż odprowadzała składki miałaby otrzymywać emeryturę w takiej samej wysokości, jak osoba, która przeszła na emeryturę wcześniej i kilka lat wcześniej przestała odprowadzać tego rodzaju składki. (odpowiedź na odwołanie k. 6-7 odwrót)

Na rozprawie w dniu 24 lutego 2025 r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska. (stanowiska stron e-protokół rozprawy z 24 lutego 2025 r. 00:00:19-00:02:50 – płyta CD k. 17)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. M. urodziła się (...) (bezsporne)

Decyzją z dnia 11 stycznia 2008 r. znak: E (...) Oddział w Ł. przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury wcześniejszej od 1 grudnia 2007 r. (decyzja s. 83-84 pliku II akt ZUS)

W dniu 30 grudnia 2013 r. ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę w wieku powszechnym. (wniosek z 30 grudnia 2013 r. k. 1-4 odwrót pliku III akt ZUS)

Decyzją zaliczkową z 8 stycznia 2014 r. znak (...) ZUS (...) Oddział
w Ł. przyznał wnioskodawczyni emeryturę w wieku powszechnym od 1 grudnia 2023 r.,
tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury.

Podstawa obliczenia emerytury podlegała pomniejszeniu o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przez odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy
i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 37225,65 zł;

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 271175,03 zł;

- suma kwot pobranych emerytur wyniosła 70385,22 zł;

- średnie dalsze trwanie życia wyniosła 239,20 miesięcy;

- wyliczona kwota emerytury wyniosła 995,05 zł.

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej: [( (...),65 + (...),03) – (...),22] / 239,20 = 995,05 zł.

Emerytura ustalona powyższą decyzją została zawieszona ponieważ była świadczeniem mniej korzystnej dla ubezpieczonej od dotychczasowej emerytury obliczonej w myśl art. 53 ustawy emerytalnej. (decyzja z 8 stycznia 2014 r. s. 19-21 pliku III akt ZUS)

Trybunał Konstytucyjny, wyrokiem z dnia 4 czerwca 2024 r., w sprawie o sygn. akt SK 140/20, orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r (przed ogłoszeniem ustawy wprowadzającej), jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji. (bezsporne, a nadto informacja na stronie TK pod adresem https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art (...)-obliczenie-naleznego-swiadczenia-emerytalnego-poprzez-pomniejszenie-emerytury-z-wieku-powszechnego-o-kwote-pobranych-wczesniej-emerytur, (...) poz. 67)

W dniu 17 września 2024 r. T. M. zwróciła się do ZUS (...) Oddziału w Ł.
z wnioskiem o przeliczenie emerytury poprzez ponowne obliczenie jej wysokości
z pominięciem stosowania art. 25 ust. 1b – bez pomniejszenia podstaw obliczenia emerytury
o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych i uwzględnienie kolejnych zmian wysokości świadczenia. (wniosek k. 36-37 pliku III akt ZUS)

Na skutek powyższego wniosku, organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję. (decyzja
k. 38-38 odwrót pliku III akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny i został ustalony na podstawie powyższych dokumentów, których wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Na wstępie warto zaznaczyć, że ubezpieczonej przysługiwało prawo do emerytury
wcześniejszej od 1 grudnia 2007 r. przyznanej na podstawie art. 46 ustawy o FUS, a w dniu
30 grudnia 2013 r. ubezpieczona wniosła o emeryturę w wieku powszechnym, która została jej przyznana od 1 grudnia 2013 r. – decyzją z 8 stycznia 2014 r. Przy obliczaniu emerytury
w wieku powszechnym zastosowano przepis art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, czyli podstawę emerytury obniżono o sumę kwot pobranych emerytur.

Ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2012 poz. 637 z dnia 6 czerwca 2012 r.), dokonano bowiem m.in. nowelizacji przepisu art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez dodanie w art. 25 ustępu 1b w brzmieniu: Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20), podtrzymał wcześniejszą linię orzecznictwa wyrażoną w wyroku z dnia 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16), przyjmując, że regulacja zawarta w art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, w stosunku do osób, które wniosek o przyznanie emerytury w wieku obniżonym złożyły do dnia ogłoszenia ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, jest niezgodna z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Zgodnie z art. 145a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

Art. 145a § 2 k.p.a. wskazuje, że w sytuacji określonej w art. 145a § 1 k.p.a. skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Należy, również, zauważyć, iż zgodnie z art. 190 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. nr 76 poz. 483 ze zmianami), orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny – dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 1461) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Natomiast zgodnie z art. 21 powyższej ustawy z 2000 r., Dziennik Ustaw wydaje Prezes Rady Ministrów przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji, przy czym Rządowe Centrum Legislacji może zlecić wyspecjalizowanym podmiotom niektóre czynności związane z wydawaniem tych dzienników w sposób, o którym mowa w art. 2a ust. 2.

Tymczasem, na dzień wydania decyzji przez organ rentowy, a nawet na dzień wydania wyroku, przez Sąd, wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Przy czym, mając na względzie powyższe przepisy ustawy z 2000 r., trzeba zaznaczyć, że publikacja wyroku TK na stronie internetowej TK czy w publikatorze „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zbiór (...) nie jest ogłoszeniem w rozumieniu art. 190 Konstytucji.

Na marginesie można też wskazać, iż żądanie wnioskodawczyni zostało zgłoszone po upływie terminu określonego w art. 146 k.p.a. Zgodnie bowiem z treścią art. 146 § 1 k.p.a., uchylenie decyzji z przyczyny określonej w art. 145a k.p.a. (a więc z uwagi na niezgodność aktu normatywnego stanowiącego podstawę wydania decyzji z Konstytucją) nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat. Skoro zatem decyzja
o przyznaniu emerytury w wieku powszechnym została wnioskodawczyni doręczona w 2014 r., zgłoszenie przez skarżącą żądania wznowienia postępowania w 2024 r. bez wątpienia nastąpiło po upływie powyższego pięcioletniego terminu.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, jako bezzasadne, o czym orzekł w sentencji wyroku.