Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z 29.10.2024 r. ZUS I Oddział w Ł. odmówił J. T. prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, ponieważ z dokumentów znajdujących się w aktach wynika, że ubezpieczona nie udowodniła 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

/decyzja k. 23 akt ZUS/

Wnioskodawczyni wniosła odwołanie od tej decyzji, wnosząc o sprawdzenie naliczenia rekompensaty.

/odwołanie – k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie organ trentowy wniósł o oddalenie odwołania, argumentując jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 7/

Decyzją z dnia 4.12.2024 roku ZUS I Oddział w Ł. odmówił prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej, podnosząc, że ubezpieczona nie przedłożyła nowych dowodów potwierdzających zatrudnienie w warunkach szczególnych.

/decyzja – k. 29 akt ZUS

Wnioskodawczyni reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wniosła o zmianę decyzji i przyznanie prawa do rekompensaty oraz o zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/odwołanie w zał. Aktach/

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

/odpowiedź na odwołanie w zał. aktach/

Sprawy z obu odwołań zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/postanowienie w zał. Aktach/

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawczyni J. T. urodziła się w dniu (...) /niesporne/

Wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) w Ł. w okresie 1.10.1990 – 31.12.1998 na stanowisku lekarza, młodszego asystenta – lekarza, asystenta lekarza, starszego asystenta lekarza, w pełnym wymiarze czasu pracy oraz w okresie 29.03.1999 – 31.08.2015 r na stanowisku starszego asystenta – lekarza, w pełnym wymiarze czasu pracy. Przerwa w zatrudnieniu była związana ze strajkiem lekarzy. Wnioskodawczyni została przejęta przez nowego pracodawcę – (...) spółka komandytowa w B., gdzie była zatrudniona przez jeden dzień – 1.09.2015. Następnie ubezpieczona współpracowała ze spółką, prowadząc działalność gospodarczą.

/świadectwa pracy – k. 16,17, zeznania wnioskodawczyni – e- prot. z dnia 21.02.2025 r 00:16:32 w zw. Z 00:06:45/

Wnioskodawczyni w okresie całego zatrudnienia w (...) w Ł. pracowała jako anestezjolog, w różnym zakresie odpowiedzialności stąd stanowisko asystenta i starszego asystenta. Pracowała na bloku operacyjnym, często znieczulała pacjentów do 10-12 godzinnych zabiegów oraz w oddziale pooperacyjnym, który jest częścią bloku operacyjnego. Badała pacjentów, znieczulała i prowadziła po operacji. Po zmianie pracodawcy świadczyła pracę w tym samym miejscu i na tych samych warunkach.

/zeznania wnioskodawczyni – e- prot. z dnia 21.02.2025 r 00:16:32 w zw. Z 00:06:45/

W dniu 7.01.1999 roku zostało wystawione przez (...) w Ł. świadectwo pracy w szczególnych warunkach za okres 1.10.1991 – 31.12.1998, na stanowisku starszego asystenta – lekarza, w Oddziale Intensywnej (...) Anestezjologicznej, wymienionym w wykazie A, dziale XII pkt. 1 wykazu stanowiącego załącznik do Zarządzenia Ministra Rozporządzenia RM z dnia 7.02.1983 r w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu służby zdrowia i opieki społecznej.

/kserokopia świadectwa – k.10 akt ZUS/

W dniu 7.09.2015 r zostało wystawione świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach przez (...) spółka komandytowa, z którego wynika, że ubezpieczona była zatrudniona w (...) od 29.03.1999 r do 31.08.2015 r oraz od 1.09.2015 do 1.09.2015 w (...) sp. Komandytowa. W okresie 29.03.1999 r do 31.12.2008 r stale w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę w Zakładzie (...) i Intensywnej Terapii Medycznej na stanowisku starszego asystenta – lekarza zgodnie z wykazem A, dział XII poz. 1a pkt nr 1 wykazu stanowiącego załącznik do Rozporządzenia RM z dnia 7.02.1993 r oraz zarządzenia MZ i OS z dnia 12.07.1983 r w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach, w zakładach pracy Resory (...).

/świadectwo – k. 16/

W dniu 15.01.2021 r została wystawiona korekta świadectwa pracy o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych, z którego wynikało, że ubezpieczona od 1. 01.2009 r roku wykonywała pracę w warunkach szczególnych.

/korekta świadectwa – k. 11 akt ZUS/

Po zaliczeniu okresu 1.10.1991 – 31.12.1998 oraz od 29.03.1999 – do 31.12.2008 r ubezpieczona udowodniła łącznie 15 lat, 8 m-cy i 28 dni pracy w warunkach szczególnych.

/okoliczność przyznana – pismo ZUS – k. 78/

Decyzją z dnia 29.10.2024 r organ rentowy przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury z FUS oraz okresowej emerytury kapitałowej.

/decyzja – k. 26 akt ZUS/

Decyzją z 29.10.2024 r. ZUS I Oddział w Ł. odmówił J. T. prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, ponieważ z dokumentów znajdujących się w aktach wynika, że ubezpieczona nie udowodniła 15 lat w warunkach szczególnych /decyzja k. 23 akt ZUS/

Decyzją z dnia 4.12.2024 roku ZUS I Oddział w Ł. odmówił prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej, podnosząc, że ubezpieczona nie przedłożyła nowych dowodów potwierdzających zatrudnienie w warunkach szczególnych.

/decyzja – k. 29 akt ZUS/

W dniu 5.03.2025 r zostało wystawione zaświadczenie przez (...) w Ł. , z którego wynika, że ubezpieczona wykonywała pracę w szczególnych warunkach od 1.10.1990 do 31.12.1998 oraz od 29.03.1999 do 31.08.2015 w Klinice (...) i Intensywnej Terapii Medycznej zgodnie z wykazem A, dział XII, poz. 1a pkt. Nr 1 wykazu stanowiącego załącznik do Rozporządzenia RM z dnia 7.02.1983 oraz Zarządzenia MZiOS z dnia 13.02.1989 w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach, w zakładach pracy Resortu (...).

/zaświadczenie – k. 80/

Powyższy stan faktyczny odtworzono na podstawie powołanych dokumentów, a nadto na podstawie korelujących z nimi zeznań samej wnioskodawczyni, które nie noszą znamion konfabulacji i nie były podważane przez pełnomocnika pozwanego. Sąd przyznał tym dowodom w całości walor wiarygodności, albowiem okazały się koherentne. Rozbieżności w przestawionych świadectwach wykonywania prac w warunkach szczególnych zostały ostatecznie wyjaśnione, a okres zatrudnienia w warunkach szczególnych został potwierdzony aktami osobowymi oraz zaświadczeniem (...) w Ł., dotyczącym okresu 1.10.1990 do 31.12.1998 oraz od 29.03.1999 do 31.08.2015, co jest zbieżne z zeznaniami ubezpieczonej i jej aktami osobowymi. Natomiast organ rentowy przyznał, że nawet zaliczenie okresu od 1.10.1991 r do 31.12.2008 r daje ubezpieczonej ponad 15 letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy ubezpieczonej przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 5 ustawy z 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 164 ze zm.), dalej jako ustawa, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. W myśl ust. 2 ww. przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

1) utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po dniu 31.12.2008 r. - w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948 r., a przed dniem 1.01.1969 r. - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

2) niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach pomostowych;

3) legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS;

4) nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

W zakresie interpretacji co do kręgu osób uprawnionych do rekompensaty oraz ram czasowych pracy wykonywanej w warunkach szczególnych rozstrzygnął Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z 25.11.2010 r., K 27/09 (OTK –A 2010, nr 9, poz. 109) przyjął, że rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze dla osób, które rozpoczęły pracę przed dniem 1.01.1999 r. i nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (tak: M. Z. - Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX, tak też wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31 marca 2016 r., III AUa 1899/15 – LEX 2044406).

Art. 23 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę.

Do oceny pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze konieczne jest odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504), gdzie wskazano, że rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w art. 32 ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32). Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), dalej jako rozporządzenie.

Z zestawienia § 1 i 2 ww. rozporządzenia wynika, iż pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z §2 ust. 2 ww. rozporządzenia, okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Z powołanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika jednak, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Jednocześnie w myśl rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412), jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: legitymacja ubezpieczeniowa, legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia (§ 22 ust. 1).

Nie oznacza to, że osoba odwołująca się jest pozbawiona możliwości ustalenia, iż w zakładzie pracy pracowała w warunkach szczególnych. Ustalenie rodzaju wykonywanej pracy na podstawie osobowych środków dowodowych nie jest bowiem wyłączone w postępowaniu przed sądem rozpoznającym sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, w których przewiduje się odstępstwa od zasad ogólnych postępowania dowodowego, bowiem zgodnie z treścią przepisu art. 473 § 1 k.p.c., dowód z zeznań świadków jest dopuszczalny w zasadzie co do wszystkich faktów spornych lub niemożliwych do udowodnienia za pomocą dowodu z dokumentu, a nawet ponad i przeciwko osnowie dokumentu (por. wyrok SN z 08.12.1998 r. II UKN 357/98, uchwała SN z 24.09.1984r., III UZP 6/84). Postępowanie sądowe zainicjowane wniesieniem przez ubezpieczonego odwołania od decyzji organu rentowego toczy się bowiem według zasady swobodnej oceny dowodów, wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie zaś z art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału. W konsekwencji możliwe jest ustalenie okresów pracy w szczególnych warunkach również w oparciu o inne dowody niż zaświadczenia z zakładów pracy (uchwała SN z 21.09.1984 r., sygn. III UZP 48/84 oraz uchwała SN z 10.03.1984 r., sygn. III UZP 6/84). Powyższe wynika także z uchwały Sądu Najwyższego z 27.05.1985r. (II UZP 5/85), w której SN stwierdził, że jeżeli odwołujący wykaże, że z powodu likwidacji zakładu pracy nie jest możliwe przedstawienie zaświadczenia z zakładu pracy, to może tę okoliczność dowodzić wszelkimi środkami dowodowymi (por. też wyrok SN z dnia 08.04.1999 r. II UKN 619/98).

W niniejszej sprawie do oceny charakteru pracy wnioskodawczyni wystarczające były świadectwa pracy, zaświadczenia oraz zeznania ubezpieczonej. Po analizie przeprowadzonych dowodów i obowiązujących regulacji prawnych, nie budzi wątpliwości, że odwołująca przez cały okres zatrudnienia w (...) w Ł. wykonywała pracę anestezjologa w Klinice (...) i Intensywnej Terapii Medycznej. Praca ta jest pracą wykonywaną w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania określone w Wykazie A, Dziale XII pkt. 1 – w służbie zdrowia i opiece społecznej , prace na oddziałach intensywnej opieki medycznej, anestezjologii, psychiatrycznych i odwykowych, onkologicznych, leczenia oparzeń oraz ostrych zatruć w bezpośrednim kontakcie z pacjentami, wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) oraz w oparciu o zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12.07.1983 r w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej, dział XII pkt. 1a – w służbie zdrowia i opiece społecznej, prace na oddziałach intensywnej opieki medycznej lub anestezjologii, lekarz.

Powyższe stanowisko wynika z ze wszystkich dokumentów, znalazło także potwierdzenie w zeznaniach ubezpieczonej.

W tych okolicznościach należało przyjąć, że odwołująca legitymuje się wymaganym, co najmniej 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, a w związku z tym na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, przysługuje jej prawo do rekompensaty. Organ rentowy przyznał, że zaliczenie obu okresów zatrudnienia w (...) daje ubezpieczonej ponad 15 - letni okres pracy w warunkach szczególnych.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono, jak w wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. Z § 9 ust. 2 rozporządzenia MS z dnia 22.10.2015 r w sprawie opłat za czynności adwokackie/tj. Dz. U. 2023 poz. 1964/. Wniosek o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego dotyczył odwołania tylko od jednej decyzji.