Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21.10.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że T. J. jako pracownik u płatnika składek J. P. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 5.05.2021 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w toku postępowania nie zostały przedstawione żadne dowody potwierdzające fakt wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę przez ww na rzecz płatnika składek nadto brak było aktualnego zaświadczenia lekarskiego dopuszczającego T. J. do pracy oraz zaświadczenia o odbytym szkoleniu BHP. W ocenie organu ww nie wykonywał pracy u płatnika składek a został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jedynie w celu uzyskania tytułu do ubezpieczeń. W związku z tym na podstawie art. 83 § 1 kc w zw. z art. 300 kp organ rentowy uznał , że umowa o pracę zawarta między stronami jako zawarta dla pozoru jest nieważna a zatem nie może stanowić tytułu do ubezpieczeń w spornym okresie.

/ decyzja k. 63-66 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł T. J. domagając się jej zmiany i ustalenia, iż podlegał ubezpieczeniom społecznym w okresie od 5.05.2021 r. Skarżący podniósł, że wbrew zapatrywaniu organu rentowego praca w oparciu o umowę o pracę w spornym okresie była przez niego wykonywana co potwierdzić mogą świadkowie. Wskazał też, iż w okresie pandemii przejście szkolenia w zakresie BHP było utrudnione oraz, że był u lekarza orzecznika w zakresie medycyny pracy. Podniósł, iż planuje powrót do pracy sam zaś nie może ponosić ujemnych konsekwencji tego, że pracodawca nie był w stanie znaleźć pracownika na zastępstwo.

/ odwołanie k. 3-4/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie nadto o zasądzenie kosztów wg. norm przepisanych podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 6-7/.

Na rozprawie w dniu 21.07.2022 ustanowiony w toku procesu pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania zainteresowany J. P. przyłączył się do odwołania.

/ stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 r. 00;01:45 -00:02:06

Na rozprawie w dniu 16.05.2024 r. bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku Pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych , pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych w kwocie ryczałtowej zainteresowany prawidłowo wezwany na termin nie stawił się.

/ końcowe stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 16.05,2024 r. 00:15:48-00:26:09/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca T. J. posiada doświadczenie przy pracach wykończeniowych w budownictwie

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r. 00:07:12-00:19:43 i z dnia 16.05.2024 00:01:48-00:15:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:02:06-00:29:53 i protokół z rozprawy z dnia 9.11.2023 r. 00:06:29-00:22:38 /

Płatnik J. P. prowadzi działalność pod firmą (...) od 15.03.2006 r. Jej przedmiotem są czynności remontowo- budowlane

/ bezsporne wypis z (...) k. 60 zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r.00:19:43-00:23:24 i z dnia 13.02.2024 00:12:28-00:24:52 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:18:04-00:29:53/

Ww. w związku z pozyskaniem większej liczby kontraktów w przetargach poszukiwał pracownika korzystając z ogłoszeń w prasie za pośrednictwem portali społecznościowych. Wnioskodawca o możliwości zatrudnienia u płatnika dowiedział się właśnie z tych portali przy czym umowę zawarł za pośrednictwem U. (...) w Z., gdyż płatnik w takich okolicznościach mógł uzyskać dofinasowanie. Płatnik zaczął ubiegać się od dotację z UP w marcu formalności trwały do maja. Warunkiem uzyskania dotacji było zatrudnienie bezrobotnego na okres 2 lat.

/kserokopia dokumentacji związanej z zawarciem umowy o dofinasowanie k. 82 -199, nadto dokumenty w aktach osobowych załączonych do akt sprawy, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r. 00:07:12-00:19:43 i z dnia 16.05.2024 00:01:48-00:15:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:02:06-00:29:53 protokół z rozprawy z dnia 9.11.2023 r. 00:06:29-00:22:38; zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r.00:19:43-00:23:24 i z dnia 13.02.2024 00:12:28-00:24:52 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:18:04-00:29:53/

W dniu 5 maja 2021 r. strony tj. L. (...) J. P. i T. J. zawarły umowę o pracę na czas określony od 5 maja 2021 r. do 5 maja 2023 r., zgodnie z którą T. J. został zatrudniony na stanowisku monter robót wykończeniowych, w wymiarze czasu pracy cały etat, za wynagrodzeniem ustalonym w kwocie 2800,00 zł brutto miesięcznie. Miejsce wykonywania pracy B. ul. (...).

/ umowa o pracę k. 53, 49 akt ZUS nadto w aktach osobowych załączonych do akt sprawy

Umowę z wnioskodawca zawarto na czas zakreślony w umowie o dofinasowanie z Urzędem Pracy.

/zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r.00:19:43-00:23:24 i z dnia 13.02.2024 00:12:28-00:24:52 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:18:04-00:29:53/

T. J. został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 5 maja 2021 r. z kodem tytułu ubezpieczenia pracownik. Dokument zgłoszeniowy (...) został przekazany po obowiązującym terminie tj. 19 maja 2021 r.

/ bezsporne/

We wcześniejszym okresie wnioskodawca nie posiadał tytułu do ubezpieczeń społecznych od 01 września 2020 r., natomiast do ubezpieczenia chorobowego od 1 lipca 2020 r.

/ bezsporne, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r. 00:07:12-00:19:43 i z dnia 16.05.2024 00:01:48-00:15:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:02:06-00:29:53 i protokół z rozprawy z dnia 9.11.2023 r. 00:06:29-00:22:38 /

Wnioskodawca nie został skierowany na wstępne badania lekarskie, nie został przeszkolony w zakresie BHP

/ zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r. 00:07:12-00:19:43 i z dnia 16.05.2024 00:01:48-00:15:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:02:06-00:29:53 i protokół z rozprawy z dnia 9.11.2023 r. 00:06:29-00:22:38, zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r.00:19:43-00:23:24 i z dnia 13.02.2024 00:12:28-00:24:52 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:18:04-00:29:53/

Obowiązki wnioskodawcy jako pracownika obejmowały zakres prac związanych z wykończeniem pomieszczeń - wykłuwanie drzwi i okien, malowanie, kładzenie płyty karton-gips, stawianie ścianek, wyburzanie ścianek, usuwanie tynków, wylewanie posadek szpachlowanie, docieranie, gruntowanie mycie ścian, utrzymanie porządku w miejscu pracy i inne.

/ zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r. 00:07:12-00:19:43 i z dnia 16.05.2024 00:01:48-00:15:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:02:06-00:29:53 i protokół z rozprawy z dnia 9.11.2023 r. 00:06:29-00:22:38 zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r.00:19:43-00:23:24 i z dnia 13.02.2024 00:12:28-00:24:52 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:18:04-00:29:53zeznania świadka T. G. protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:37:41-00:42:18/

Wraz z wnioskodawca pracowało 3 innych pracowników malarz, glazurnik, tynkarz. Był podział obowiązków jedni zajmowali się hydrauliką inni kładzeniem płytek a jeszcze inni malowaniem. Pracą poszczególnych pracowników na budowach, w tym wnioskodawcy, kierował bezpośrednio zainteresowany wydając im bieżące polecenia.

/ zestawienie osób zatrudnionych u płatnika k. 71 zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r. 00:07:12-00:19:43 i z dnia 16.05.2024 00:01:48-00:15:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:02:06-00:29:53 i protokół z rozprawy z dnia 9.11.2023 r. 00:06:29-00:22:38, zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r.00:19:43-00:23:24 i z dnia 13.02.2024 00:12:28-00:24:52 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:18:04-00:29:53, zeznania świadka T. G. protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:37:41-00:42:18, zeznania świadka K. D. protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:42:18-00:48:46 /

Wnioskodawca wykonywał pracę w godzinach 7.00-15.00. w miejscu wskazanym przez pracodawcę. Wykonywał pracę w U. (...) w D. gdzie były przerabiane łazienki i kładzione płytki po 26 maja pracował w D. (...) w G. gdzie poprawiane były kominy i dostawiane ogniomury, zaś po dniu 25 czerwca w Szkole Podstawowej w B. gdzie było malowanie, wymiana kanałów centralnego ogrzewania - płyt, demontaż bojlera. W ostatnich dwóch przypadkach płatnik był podwykonawca robót. Wnioskodawca dojeżdżał do pracy albo samochodem albo Busem. Pracodawca dowoził pracowników do miejsca pracy jeśli czynności były wykonywane gdzieś dalej.

/ informacja przesłana przez wójta Gminy D. k. 215 informacja ze S. (...) w B. k. 260, informacja z D. (...) w G. k. 261, faktury za płatności k. 275- 280 zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r. 00:07:12-00:19:43 i z dnia 16.05.2024 00:01:48-00:15:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:02:06-00:29:53 i protokół z rozprawy z dnia 9.11.2023 r. 00:06:29-00:22:38, zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r.00:19:43-00:23:24 i z dnia 13.02.2024 00:12:28-00:24:52 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:18:04-00:29:53, zeznania świadka T. G. protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:37:41-00:42:18, zeznania świadka K. D. protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:42:18-00:48:46, zeznania świadka A. S. protokół z rozprawy z dnia 12.01.2023 00:07:54 -00:17:26, zeznania świadka Ł. B. protokół z rozprawy z dnia 13.02.2024 00:04:50-00:11:52 /

Wynagrodzenie za pracę było przekazywane wnioskodawcy przelewem bankowym na rachunek jego syna. Połowa wynagrodzenia miała być płacona do połowy miesiąca reszta do końca. Płatnik przelał wnioskodawcy następujące kwoty:

4.05.2021 r. -800 zł;

6.05.2021 r. -816 zł;

20.05. 2021 r.1360 zł;

2.06.2021 r. -900 zł;

16.06.2021 r. - 1360 zł;

14.07.2021 r. - 1400 zł;

22.08.2021 r.-1600 zł.

Wypłacane kwoty były wyższe niż należna z umowy kwota netto. Płatnik nie ujął tego w podstawie wymiaru składek. Nie wie dlaczego nie zatrudnia ludzi za wyższe pieniądze niż wynika z umowy choć tyle im płaci. Wnioskodawca w żaden sposób nie rozliczył się z tych pieniędzy z pracodawcą, nie wie ile ewentualnie jest mu winien.

/ potwierdzenia przelewów k. 246 -253,zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r. 00:07:12-00:19:43 i z dnia 16.05.2024 00:01:48-00:15:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:02:06-00:29:53 i protokół z rozprawy z dnia 9.11.2023 r. 00:06:29-00:22:38; zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r.00:19:43-00:23:24 i z dnia 13.02.2024 00:12:28-00:24:52 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:18:04-00:29:53//

Płatnik sporządził następującą dokumentację osobowo płacową dotyczącą ubezpieczonego: umowa o pracę na czas określony z 5 maja 2021 r., listy płac od maja do sierpnia 2021 r.,

/ wskazane dokumenty k. 49, 32-39 akt ZUS nadto w aktach osobowych załączonych do akt sprawy /

Od 19 lipca 2021 r. T. J. stał się niezdolny do pracy. WW wystąpił z roszczeniem o zasiłek chorobowy od 21 sierpnia 2021 r. do 4 października 2021 r. Przebywał na zwolnieniu lekarskim do stycznia 2022 r. a potem na świadczeniu rehabilitacyjnym do 15 lipca 2022 r. Lekarz nie zezwolił wnioskodawcy na powrót do pracy z uwagi a zdiagnozowaną w listopadzie 2021 miażdżycę pnia serca.

/ bezsporne dokumentacja medyczna koperta k. 47 , koperta k. 204 zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r. 00:07:12-00:19:43 i z dnia 16.05.2024 00:01:48-00:15:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:02:06-00:29:53 i protokół z rozprawy z dnia 9.11.2023 r. 00:06:29-00:22:38 /

W związku z nieobecnością wnioskodawcy w okresie jego zwolnień lekarskich pierwotne nikt nie został zatrudniony na jego miejsce. Obecnie od 2.02.2022 r. płatnik zatrudnia na tym samym stanowisku M. M.

/ kserokopia dokumentacji związanej z zawarciem umowy o dofinasowanie k. 82 -199 zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r.00:19:43-00:23:24 i z dnia 13.02.2024 00:12:28-00:24:52 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:18:04-00:29:53/

Stosunek pomiędzy stronami ustał w dni 20.01.2022 r. na podstawie art 30 § 1 pkt 3 w zw. z art. 53 § 1 pkt 1 lit b/

/ świadectwo pracy k. 95 nadto w aktach osobowych załączonych do akt sprawy zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 25.04.2023 r. 00:07:12-00:19:43 i z dnia 16.05.2024 00:01:48-00:15:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 21.07.2022 00:02:06-00:29:53 i protokół z rozprawy z dnia 9.11.2023 r. 00:06:29-00:22:38 /

Płatnik składek złożył za T. J. imienne raporty miesięczne o należnych składkach, w których wykazał miesięczne podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za maj 2021 r. w wysokości 2660,00 zł, za czerwiec 2021 r. w wysokości 2800,00 zł, za lipiec 2021 r. w wysokości 1586,67 zł, za sierpień 2021 r. w wysokości 0,00 zł. Ponadto płatnik składek w imiennych raportach miesięcznych o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek wykazał od 19 lipca do 20 sierpnia 2021 r. -wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy finansowane ze środków pracodawcy, od 21 sierpnia do 30 września 2021 r.

/ bezsporne/

W okresie od stycznia do grudnia 2020 r. płatnik osiągnął przychody w 03/2020 4939,03 zł, (...) 2.005,69 zł, 08/2020 580,49 zł, (...) 12.962,96 zł, (...) - 300,81 zł, 11/2021 591,06 zł, (...) 21,980,00 zł - łącznie 58.360,04 zł. Natomiast w okresie od stycznia do maja 2021 r. płatnik osiągał przychody w 03/2021 42.450 zł, w 04/2021 50.32,01 zł, (...) 42.319,68 zł .- łącznie 135.093,69 zł P. z prowadzonej działalności za cały 2021 r. wyniósł 277 462,80 zł, zeznanie podatkowe za 2021 r. k. 72-76

/podsumowanie ewidencji przychodów od stycznia 2020 r. do maja 2021 r. k. 28-31 akt ZUS, deklaracje podatkowe k. 40- 48 13-27 akt ZUS informacja z urzędu skarbowego k. 201,.

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach organu rentowego i załączonych do akt sprawy, a także w przeważającej części w oparciu o zeznania wnioskodawcy zainteresowanego i świadków, które generalnie ze sobą wzajemnie korespondowały i nie zostały skutecznie podważone przez organ rentowy.

Sąd uznał, że zarówno zeznania wnioskodawcy, zainteresowanego jak i świadków w zakresie w jakim odnosiły się do faktu zatrudnienia ubezpieczonego w spornym okresie są spójne, konsekwentne i logiczne. Z zeznań tych wynika wprost czym na podstawie zawartej umowy faktycznie zajmował się wnioskodawca, jakie miał obowiązki. Nie budzą również zastrzeżeń Sądu okoliczności jakie legły u podstaw zatrudnienia wnioskodawcy oraz zakończenia nawiązanej między stronami współpracy.

Sąd przy tym dostrzega, iż kwoty jakie tytułem wynagrodzenia za pracę miesięcznie otrzymywał ubezpieczony nie korespondują z kwotą wynagrodzeń netto jakie wynikają z umowy o pracę jednakże powyższe w żaden sposób nie wpływa na potwierdzone zeznaniami świadków ustalenie, iż umowa o pracę była przez strony faktycznie wykonywana. Czym innym jest fakt prawidłowego rozliczenia wynagrodzenia a czym innym wykonywanie obowiązków pracowniczych wynikających z umowy.

Sąd przy tym nie dał wiary zainteresowanemu i wnioskodawcy w zakresie w jakim twierdzili, iż nadwyżki wypłacanych kwot stanowiły, czy to zaliczkę na poczet wynagrodzenia bądź też ewentualną pożyczkę. Twierdzenia te nie znalazły bowiem jakiegokolwiek twierdzenia czy to w dowodach z dokumentów chociażby w tytułach przelewów, czy też innych dowodach znajdujących się w dokumentacji osobowej. W cenie Sądu strony tak tłumacząc różnice w przelewach chciały bądź ukryć faktyczną kwotę wynagrodzenia na jaką się umówiły a jaka nie została ujawniona jako podstawa wymiaru składek, bądź też zataić fakt wcześniejszego wykonywania pracy przez ubezpieczonego na rzecz płatnika za wynagrodzeniem, a najprawdopodobniej jedno i drugie. Podnieść należy, iż z zeznań stron i przedłożonych dokumentów z urzędu pracy w Z. wynika, że płatnik musiał zwlekać z zatrudnieniem powoda od marca do maja kiedy to umowa, z uwagi na przedłużającą się procedurę, została podpisana. Wnioskodawcy, jak wskazał, z uwagi na trudną sytuację finansową, zależało na szybkim zatrudnieniu. Jednak z uwagi na fakt, że formalne zawarcie umowy za pośrednictwem U. (...) rzutowało na możliwość uzyskania dofinasowania przez płatnika strony mogły nie chcieć zawrzeć tej umowy bez wskazanego pośrednictwa. Należne wynagrodzenie za pracę wykonywaną wcześniej rozliczyły zaś w sposób powyższy. Na to wskazywać mogą też nieoczywiste kwoty przelewów jak 816 zł 6.05.2021r. Za niewiarygodne sąd uznał też tłumaczenie, iż powyższe stanowiło kwoty pożyczki. Nielogicznym i nieracjonalnym jest bowiem uznanie, iż wnioskodawca o tę pożyczkę wnosił a płatnik jej udzieli nie wiedząc konkretnie na jakie kwoty poza wynagrodzeniem za pracę one opiewają i ile wnioskodawca jest zobowiązany zwrócić. Nie należy jednak pomijać, iż pozostałe zebrane w sprawie dowody w tym zeznania świadków którzy nie mieli żadnego interesu w tym by zeznawać na korzyść którejś ze stron jednoznacznie wskazywały, iż wnioskodawca faktycznie w warunkach podporzadkowania pracowniczego prace na rzecz płatnika w spornym okresie wykonywał podejmując prace remontowo budowlane np. w U. (...) w D. w D. (...) w G. Szkole Podstawowej w B. .

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2024 r. poz. 497 t.j.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym – podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Zgodnie z art. 9 ust. 4 w/w ustawy, osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 2, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

W myśl art. 36 ust. 1 w/w ustawy, każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

Ustęp 2 stanowi, że obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1 (pracowników), należy do płatnika składek.

W myśl ustępu 11 w/w przepisu, każda osoba, w stosunku, do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń. Zgłoszenie wyrejestrowania płatnik składek jest zobowiązany złożyć w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu.

Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1 (za pracowników), obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

W niniejszej sprawie organ rentowy podważał skuteczność umowy o pracę zawartej między ubezpieczoną a płatnikiem składek w okresie od 1.05.2021 wskazując na jej jedynie pozorny charakter.

Należy wskazać, że organ rentowy ma prawo do badania a także kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, ponieważ rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78 oraz w wyroku z dnia 24 sierpnia 2010 r. I UK 74/10, w którym stwierdził, iż:

„1. Na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

2. Podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa umowę o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.” (LEX nr 653664)

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił, iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny a strony w kontekście niezdolności do pracy wnioskodawcy od 19.07.2021 r. działały wyłącznie w celu nabycia przez wnioskodawcę prawa do wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych, co zarzucał stronom umowy o pracę. Pełnomocnik reprezentujący ZUS nie zgłosił, w toku procesu, wniosków dowodowych, za pomocą których w istocie wykazałby pozorność zawartej między stronami umowy.

Ponadto wskazać należy, że ingerencja sądu w kierunku przejęcia od strony inicjatywy dowodowej mogłaby się spotkać ze skutecznie podniesionym przez drugą stronę słusznym zarzutem naruszenia zasady bezstronności. Faktem jest, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wiąże się z pewnymi odrębnościami również w tej sferze, jednakże Sąd nie może zastępować działaniem z urzędu strony procesowej tym bardziej wówczas, gdy jest ona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego- por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 marca 2013 r. III AUa 1011/12 LEX nr 1298879.

Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów – por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013 r. I ACa 613/12 LEX nr 1294695.

Stosownie do treści art. 22 §1 kp, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa o pracę zawarta od 1.05.2021 r. między ubezpieczonym, a płatnikiem składek, jest nieważna, bowiem została zawarta dla pozoru.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym to SN stwierdza, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Ponownie podkreślić należy, iż w niniejszej sprawie to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli, a więc, że nie miały zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych, gdyż pracownik nie podjął wykonywania pracy, a pracodawca świadczenia tego nie przyjmował. Z tych bowiem faktów organ rentowy wywodzi skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 roku, I UK 269/2006, LEX nr 328015).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) wskazano , że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (Lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującemu zarzutów, że zawarł umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie kwestionowanej umowy realizowałby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał zatem badać, czy pomiędzy ubezpieczonym a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołujący się w spornym okresie osobiście świadczył pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu, analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego zarówno zeznań świadków jak i dokumentów prowadzi do wniosku, że ubezpieczony osobiście w sposób stały na rzecz płatnika składek w spornym okresie wykonywała umówioną pracę na stanowisku montera robót wykończeniowych, za co otrzymywał wynagrodzenie.

Podnieść należy, iż w praktyce z zeznań wszystkich przesłuchanych w procesie świadków wynika, że wnioskodawca faktycznie podjął czynności na rzecz płatnika. W szczególności w spornym okresie wykonywał czynności remontowo budowlane w U. (...) w D. gdzie były przerabiane łazienki i kładzione płytki, po 26 maja pracował w D. (...) w G. gdzie poprawiane były kominy i dostawiane ogniomury, zaś po dniu 25 czerwca w Szkole Podstawowej w B. gdzie było malowanie, wymiana kanałów centralnego ogrzewania - płyt, demontaż bojlera.

Przy tym płatnik decydował o czasie i miejscu wykonywania robót na bieżąco wydawał polecenia dotyczące pracy co potwierdzają zeznania świadków. Zostało więc wykazane, co jest podstawowym składnikiem stosunku pracy, podporządkowanie wnioskodawcy poleceniom pracodawcy. Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Powyższe niewątpliwie miało miejsce na gruncie rozpatrywanego przypadku. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza, że płatnik składek kierował pracą ubezpieczonego gdyż decydował o codziennym czasie pracy jej wymiarze i wykonywanych na bieżąco czynnościach wydawał polecenia dotyczące pracy wyznaczał poszczególne zadania.

Nadto podkreślenia wymaga, iż to na pracodawcy spoczywa ryzyko ekonomiczne gospodarcze i osobowe związane z zatrudnieniem pracownika i powierzeniem mu określonej pracy. Jednakże należy zauważyć, że w przypadku każdej umowy o pracę, podstawą jej zawarcia może być jedynie uzasadniona potrzeba o charakterze ekonomicznym, znajdująca oparcie w charakterze prowadzonej działalności. To potrzeba gospodarcza pracodawcy determinuje zatrudnienie. Z ugruntowanego orzecznictwa wynika, że przy ocenie pozorności umowy o pracę, racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy / III AUa 62/21 - wyrok SA Poznań z dnia 30-06-2022 III AUa 23/21 - wyrok SA Szczecin z dnia 20-10-2021 III AUa 396/20 - wyrok SA Szczecin z dnia 22-12-2020/ Pracodawca ma pełną swobodę w prowadzeniu działalności gospodarczej, tym bardziej w zatrudnianiu pracowników. Jednak ocena racjonalności jego postępowania (potrzeby zatrudnienia konkretnej osoby na konkretnym stanowisku i na określonych warunkach) ma wpływ na uznanie skuteczności zawartej umowy w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym takiej osoby. / (...) 7/21 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 04-02-2021/.

Płatnik oczekiwał od wnioskodawcy jako pracownika obecności i rzetelnego wykonywania pracy. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Zatrudnienie wnioskodawcy było też oparte na rzeczywistej potrzebie pracodawcy wynikającej z warunków prowadzenia działalności zwiększenia ilości zamówień. Płatnik decydował się na stałe zatrudnienie pracownika jednocześnie chciał to wykorzystać otrzymując dofinasowanie - w tym celu zawarł stosowna umowę z Urzędem Pracy.

Podkreślić należy też, iż praca świadczona przez wnioskodawcę była wykonywana na ryzyko płatnika. To on ponosił ryzyko osobowe i ekonomiczne związane z brakiem należytej obsady pracowniczej, braku wykonania umów remontowych , kosztami z tym związanymi. Przy tym bezwzględnie należy mieć na uwadze, iż nawet krótkotrwałe świadczenie pracy przed skorzystaniem ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego nie jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia nieważności umowy o pracę w sytuacji, gdy zamiarem stron tej umowy było nawiązanie stosunku pracy, a zgodna wola stron znalazła odzwierciedlenie w faktycznej realizacji pracowniczego zatrudnienia, czyli wówczas, gdy został wdrożony proces świadczenia pracy, a pracodawca z tejże pracy korzystał. /III AUa 38/18 - wyrok SA Kraków z dnia 07-04-2021/ Należy dodatkowo wskazać, iż po tym jak wnioskodawca stał się niezdolny do pracy także celem dalszej realizacji umowy z Urzędem pracy płatnik zatrudnił kolejnego pracownika w jego miejsce w tym samym charakterze.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy uznał, że strony były związane umową o pracę, gdyż sporny stosunek prawny nosił konstytutywne cechy umowy o pracę, wynikające z art. 22 § 1 k.p.

Oceny tej nie zmienia fakt, że faktycznie wnioskodawca nie miał wymaganych wstępnych badań profilaktycznych, ani nie został przeszkolony w zakresie BHP. Faktem jest, iż bez powyższego ubezpieczony nie powinna zostać dopuszczony do pracy. Uchybienia w tym przedmiocie obciążają jednak tylko pracodawcę. Brak przeprowadzenia wstępnych badań lekarskich przed dopuszczeniem pracownika do pracy (analogicznie szkolenia BHP), nie może stanowić o nieważności umowy o pracę, jeżeli spełnione są konstytutywne warunki stosunku pracy określone w art. 22 § 1 KP (uszczegółowione w art. 29 § 1 KP) i praca jest faktycznie wykonywana zgodnie z postanowieniami zawartej umowy. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 października 2016 r., III AUa 607/16/. Wnioskodawca zaś został dopuszczony do pracy i swoje obowiązki w spornym okresie aż do czasu powstania niezdolności do pracy wykonywał. Natomiast - co już wstępnie podnoszono - kwestia odpowiedniego rozliczenia wynagrodzenia za prace (wnioskodawcy wypłacono więcej niż faktycznie w świetle umowy miał uzyskać) pozostaje bez wpływu na ocenę faktu wykonywania obowiązków pracowniczych. To zaś w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego niewątpliwie miało miejsce.

Z uzyskaniem przez T. J. statusu pracownika wiązał się zaś skutek w postaci nabycia przez niego uprawnień do świadczeń ubezpieczenia społecznego. Skutek ten nie został wywołany działaniem niezgodnym z przepisami obowiązującego prawa, ale wynika z obowiązującego systemu prawnego. W ocenie Sądu, z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż umowa o pracę zawarta przez płatnika z ubezpieczonym była w kwestionowanym okresie realizowana. Na pracę wnioskodawcy było zapotrzebowanie - płatnik wspomógł się nawet w tym zakresie zawarciem umowy z Urzędem Pracy o stosowane dofinasowanie w związku z tym zatrudnieniem . WW. wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę, a płatnik pracę przyjmował. Jeszcze raz podkreślić należy, że z żadnego z dowodów nie wynika, że zamiarem wnioskodawcy nie było świadczenie pracy, a jedynie stworzenie pozorów jej wykonywania, w celu uzyskania w niedalekiej przyszłości świadczeń z ubezpieczenia społecznego w postaci zasiłku chorobowego. Fakt, że w krótkim czasie stał się niezdolny do pracy - sam w sobie nie może stanowić podstawy uznania zatrudnienia za pozorne.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

O zwrocie kosztów procesu wraz z odsetkami Sąd orzekł na podstawie art.98 §1 -3 k.p.c., w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2023 r., poz.1964).