Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5.10.2020. r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że J. W. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) SP (...).O nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 1.05.2020 - 31.07.2020 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w toku postępowania nie zostały przedstawione żadne dowody potwierdzające fakt wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę przez ww na rzecz płatnika składek. J. W. (2) została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych 22.05.2020 kiedy przebywała na zwolnieniu lekarskim ( zwolnienie lekarskie od 21.05 -8.10.2020). W ocenie oddziału J. W. (1) nie wykonywała pracy u płatnika składek została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jedynie w celu uzyskania tytułu do ubezpieczeń. W związku z tym na podstawie art. 83 § 1 kc w zw. z art. 300 kp organ rentowy uznał , że umowa o pracę zawarta między stronami jako zawarta dla pozoru jest nieważna a zatem nie może stanowić tytułu do ubezpieczeń w spornym okresie.

/ decyzja k. 27-29 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona J. W. (1) reprezentowana przez adwokata domagając się jej zmiany i ustalenia, iż jako osoba zatrudniona u na podstawie umowy o pracę, w (...) SP (...).O podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 1.05.2020 - 31.07.2020 r. nadto odwołująca wniosła o zasądzenie od Organu na rzecz Ubezpieczonej zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu stanowiska skarżąca podniosła, iż faktycznie w spornym okresie pracę na rzecz zainteresowanego wykonywała, stosunek pracy został zawarty na okres próbny zaraz po rozwiązaniu umowy o pracę z poprzednim pracodawcą w trybie zdalnym z uwagi na stan pandemii, praca była przez nią wykonywana także w tym trybie a wyniki pracy, postępy i realizacja obowiązków podlegały ścisłej kontroli ze strony bezpośredniego przełożonego. Ubezpieczona wskazała , że niestety niedługo po rozpoczęciu pracy doszło do pogorszenia jej stanu zdrowia w związku z czym stała się niezdolna do pracy co potwierdzają lekarze leczący ubezpieczoną. Podkreśliła że sytuacja ta była dla niej wyjątkowo niezręczna z uwagi na trwający okres próbny.

/ odwołanie k. 3-5/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie nadto o zasądzenie kosztów wg. norm przepisanych podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 36-38/.

Na rozprawie w dniu 13.07.2021 r. pełnomocnik zainteresowanego (...) SP (...).O przyłączył się do odwołania.

/ stanowisko procesowe zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 r. 00:06:18-00:06:33/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni J. W. (1) ukończyła studia magisterskie na Uniwersytecie (...) na wydziale E. - Socjologicznym na kierunku międzynarodowe stosunki gospodarcze.

/ bezsporne odpis dyplomu k. 21-22 nadto w dokumentacji osobowej załączonej do akt sprawy koperta k. 86 /

Płatnik (...) SP Z O.O. prowadzi działalność od 27.11.2027 r. Jej przedmiotem jest działalność agencji reklamowych. Świadczy usługi w formie kampanii reklamowych internetowych. Zatrudnia pracowników. W spornym okresie ok 25 osób.

/ odpis z KRS k. 120 zestawienie osób zatrudnionych u płatnika k. 90-92 zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:42:11-00:43:36 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 00:06:44 - 00:29:08 zeznania zainteresowanego A. K. (1) protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:43:36 -00:47:27 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 00:29:08 - 00:50:41/

Wnioskodawczyni zdecydowała się na poszukiwanie nowej pracy z uwagi na zapowiedź dotychczasowego pracodawcy w zakresie redukcji wynagrodzeń ograniczenia projektów. Została polecona do pracy przez szefową działu obsługi klienta tej firmy i uprzednio pracującego z nią pracownika.

/ zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:42:11-00:43:36 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 00:06:44 - 00:29:08 zeznania zainteresowanego A. K. (1) protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:43:36 -00:47:27 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 00:29:08- 00:50:41 zeznania świadka I. M. protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:55:51 -01:09:46 zeznania świadka J. D. protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 r. 00:09:12 -00:27:04/

Rekrutacja na wolne u płatnika stanowisko Senior A. E. odbyła się drogą elektroniczną trwała na przełomie marca i kwietnia 2020 . Osoba zatrudniona miała zastępować dwóch innych pracowników nieobecnych z powodu urlopów macierzyńskich zatrudnionych na tym stanowisku. Szukano osoby o niższym wykształceniu i o potencjalnie niższym wynagrodzeniu.

/ korespondencja mailowa k. 37-52 k. 333-338, zestawienie osób zatrudnionych u płatnika k. 90-92 zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:42:11-00:43:36 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 00:06:44 - 00:29:08 zeznania zainteresowanego A. K. (1) protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:43:36 -00:47:27 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 00:29:08- 00:50:41, zeznania świadka I. M. protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:55:51 -01:09:46 zeznania świadka J. D. protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 r. 00:09:12 -00:27:04/

Wnioskodawczyni rozwiązała umowę z poprzednim pracodawcą (...). ZO.O. z dniem 30.04.2020 r. na mocy porozumienia stron.

/ świadectwo pracy k. 8 nadto w dokumentacji osobowej załączonej do akt sprawy koperta k. 86 druk (...) k. 198/

Z datą 22.04.2020 r. strony tj płatnik (...) SP (...).O i J. W. (1) podpisały umowę o pracę na okres próbny od 1.05.2020 - 31.07.2020 , w ramach której wnioskodawczyni została zatrudniona u płatnika, na stanowisku Senior A. E., w pełnym wymiarze czasu pracy (1 etat) z wynagrodzeniem 4 840,00 zł brutto miesięcznie w zadaniowym systemie czasu pracy. Jako termin rozpoczęcia pracy wskazano 1.05.2020 r.

/ umowa o pracę k. 11-15 nadto w dokumentacji osobowej załączonej do akt sprawy koperta k. 86 korespondencja mailowa k. 37-52 k. 333-338/

Wynagrodzenie za pracę przekazywano wnioskodawczyni na rachunek bankowy.

/ bezsporne lista płac k. 93, potwierdzenia przelewów k. 339-341 zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:42:11-00:43:36 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 00:06:44 - 00:29:08/

W ramach powierzonego w umowie zakresu obowiązków wnioskodawczyni była odpowiedzialna w szczególności:

- pozyskiwanie i obsługę wybranej grupy kluczowych klientów,

-utrzymywanie długoterminowych kontaktów z klientami firmy,

- planowanie prac kreacji i produkcji

- przygotowywanie ofert handlowych

- tworzenie wycen i harmonogramów projektów

-- kierowanie projektami oraz działaniami innych działów agencji w odniesieniu do oczekiwań klientów

- przygotowywanie cyklicznych raportów dla przełożonych i klientów,

- przestrzeganie zasad i procedur obowiązujących w firmie

- odpowiedzialność za zlecone zadania,

- odpowiedzialność za wynik finansowy na obsługiwanych klientach ( terminowe i prawidłowe zlecanie fakturowania, monitowanie płatności, prowadzenie dokumentacji projektowej niezbędnej dotrzymania płatności.

/ umowa o pracę k.11-15 zakres obowiązków k. 23 nadto w dokumentacji osobowej załączonej do akt sprawy koperta k. 86 /

Wnioskodawczyni nie została skierowana na wstępne badania lekarskie z uwagi na stan pandemii. Legitymowała się ważnym orzeczeniem lekarskim dopuszczającym ją do pracy na stanowisku młodszy konsultant u poprzedniego pracodawcy. Przeszła szkolenie stanowiskowe w zakresie BHP zdalnie.

/ bezsporne orzeczenie lekarskie z 29.09.2017 k. 20 nadto w dokumentacji osobowej załączonej do akt sprawy koperta k. 86, karta szkolenia wstępnego w zakresie BHP k. 19 nadto w dokumentacji osobowej załączonej do akt sprawy koperta k. 86, zeznania świadka I. M. protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:55:51 -01:09:46, wydruk korespondencji mailowej k. 160/

Wnioskodawczyni z uwagi na stan pandemii pracowała zdalnie (podobnie jak pozostali zatrudnieni) miała pozyskiwać klientów i dbać o istniejących. Powierzono jej klienta (...) sp. z o.o. w ramach marki A.. Miała pośredniczyć pomiędzy klientem a firmą. Przedstawiono ją działowi marketingu tej spółki. Wnioskodawczyni miała kontynuować kampanię, która była już rozpoczęta, przygotować ją do mediów społecznościowych. Przejęła te obowiązki od J. D.. Była wdrażana przez ww i A. K. (2) do kampanii P. (...) Ubezpieczona kontaktowała się z nimi przez komunikatory lub telefonicznie codziennie. Wnioskodawczyni była też przyuczana przez członka zarządu A. K. (1) w sprawy dotyczące fakturowania i raportów. Wszystko to miało charakter spotkań on- line. Wnioskodawczyni była w firmie raz po odbiór sprzętu Notebooka A. i telefon iPhone. Korzystała z narzędzia (...), kontaktowała się na M. Times. Wnioskodawczyni miała służbowy adres email. Pracowała w zadaniowym czasie pracy średnio 40 godzin w tygodniu. Sporadycznie w pojedynczych wypadkach ubezpieczona w godzinach pracy robiła zakupy za które dokonywała płatności kartą. Był obowiązek zgłaszania nadgodzin. Wnioskodawczyni musiała rozliczyć się ze zleconych zadań, prowadzonych projektów obecności na wszystkich zebraniach wdrożeniowych. Jej bezpośrednim przełożonym był A. K. (1).

/dokumentacja potwierdzająca fakt utworzenia konta mailowego k. 195, wydruki z konta k. 218-220, 238-253, 287-289, zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:42:11-00:43:36 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 00:06:44 - 00:29:08 zeznania zainteresowanego A. K. (1) protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:43:36 -00:47:27 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 00:29:08- 00:50:41, zeznania zainteresowanego M. R. protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 r. 00:47:27 -01:03:21, zeznania świadka I. M. protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:55:51 -01:09:46, korespondencja mailowa k. 161-162, zeznania świadka J. D. protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 r. 00:09:12 -00:27:04, zeznania świadka O. M. protokół z rozprawy z dnia 23.04. 2024 r. 00:05:29-00:17:32/

Od dnia 21.05.2020 wnioskodawczyni stała się niezdolna do pracy z powodu choroby - zaburzeń adaptacyjnych i nerwicy. Wizytą pierwszorazowa u psychiatry M. J. miała miejsce 16.05.2020 w godz. 15:30-15:45. Było to pokłosie jej sytuacji prywatnej i poprzedniego zatrudnienia. Z tego powodu wnioskodawczyni była też na zwolnieniu lekarskim u poprzedniego pracodawcy od 27.04.2020-30.04.2020 r.

/ bezsporne dokumentacja medyczna k. 53-58, k. 116-119, k. 122-129, k. 152-157, k. 182-186, k. 299-301, oraz k. 413- 415 informacja k. 222. zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:42:11-00:43:36 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 00:06:44 - 00:29:08/

Wnioskodawczyni nie powróciła do pracy u płatnika.

/ bezsporne, korespondencja w sprawie zwrotu komputera służbowego k. 329-332 zeznania zainteresowanego A. K. (1) protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:43:36 -00:47:27 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 00:06:44 - 00:29:08, zeznania zainteresowanego M. R. protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 r. 00:47:27 -01:03:21, zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:42:11-00:43:36 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 00:29:08 - 00:50:41 zeznania świadka I. M. protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:55:51 -01:09:46/

Stosunek pracy został rozwiązany z upływem okresu na jaki umowa została zawarta tj 31.07.2020 r.

/ świadectwo pracy k. 9/

Na miejsce wnioskodawczyni został zatrudniony inny pracownik A. P. jednakże na stanowisku A. Menager. Stanowisko wnioskodawczyni zostało zlikwidowane A. Menager zarabia 5500-6000 netto.

/ bezsporne zestawienie osób zatrudnionych u płatnika k. 90-92, wydruk z aplikacji facebook k. 163, zeznania zainteresowanego A. K. (1) protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:43:36 -00:47:27 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 13.07.2021 00:29:08- 00:50:41 zeznania świadka I. M. protokół z rozprawy z dnia 16.12.2021 00:55:51 -01:09:46/

J. W. (1) została zgłoszona przez płatnika do obowiązkowych, ubezpieczeń społecznych i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 1.05. 2020 r. - z kodem tytułu ubezpieczenia pracownik. Dokument zgłoszeniowy (...) został przekazany 22.05.2020 r. WW została wyrejestrowana z ubezpieczeń od 1.08. 2020 r. Dokument wyrejestrowujący (...) został przekazany 24.08.2020 r.

/ bezsporne/

Płatnik złożył za ubezpieczona raporty rozliczeniowe z podstawami wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:

- za maj 2020 r. w kwocie (...).33 zł,

- za czerwiec 2020 r. w kwocie 0.00 zł,

- za lipiec 2020 r. w kwocie (...).20 zł

Płatnik złożył także imienne raporty miesięczne o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek, w których od 21 maja do 18 czerwca 2020 r. wykazał wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy finansowane ze środków pracodawcy, od 19 czerwca do 31 lipca 2020 r. wykazał zasiłek chorobowy.

/ bezsporne/

J. W. (1) wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego od 19 czerwca do 14 sierpnia 2020 r. oraz, że ma wystawione zwolnienia lekarskie od 21 maja do 8 października 2020 r.

/ wniosek o zasiłek chorobowy k. 28 -36/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach organu rentowego i załączonych do akt sprawy, a także w oparciu o zeznania wnioskodawczyni zainteresowanych i świadków, które generalnie ze sobą wzajemnie korespondowały (wyjątek stanowiły zeznania O. M.) i nie zostały skutecznie podważone przez organ rentowy.

Sąd uznał, że zarówno zeznania wnioskodawczyni jak i przesłuchanych w procesie świadków są spójne, konsekwentne i logiczne. Z zeznań tych wynika wprost czym w spornym okresie na podstawie zawartej umowy faktycznie zajmowała się wnioskodawczyni, jakie miała obowiązki. Nie budzą również zastrzeżeń Sądu okoliczności jakie legły u podstaw zatrudnienia wnioskodawczyni oraz zakończenia nawiązanej między stronami współpracy.

Czyniąc ustalenia sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 pominął wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni o zwrócenie się do NFZ czy w okresie zwolnienia lekarskiego wnioskodawczyni realizowała recepty wypisane przez Lekarza M. J. (2), gdyż organ rentowy nie kwestionował faktu zasadności zwolnienia lekarskiego. Nadto na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 4 i 5 k.p.c. pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego informatyka na fakt daty założenia dla wnioskodawczyni skrzynki mailowej. W świetle bowiem pism biegłego informatyka uzyskanie precyzyjnej informacji w tym przedmiocie może nie być możliwe, ponadto dowody przedstawione w procesie wydruki korespondencji wskazują orientacyjnie w jakich okresach wnioskodawczyni korespondencje ta wysyłała- autentyczność tej korespondencji nie była przez strony kwestionowana, wnioski te zmierzały więc do przewlekania postępowania. W oparciu o treść art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. Sąd pominął też wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni o zobowiązanie zainteresowanego do wskazania w zakresie jakiego projektu wnioskodawczyni współpracowała w firmą (...). Podnieść należy, iż zarówno z zeznań wnioskodawczyni jak i zainteresowanych oraz pozostałych przesłuchanych świadków spójnie wynikało, iż ww. realizowała projekt związany z reklama A. nie uczestniczyła przy projekcie (...) jak wskazywała świadek O. M.. W ocenie sądu świadek wskazując na ta okoliczność pomyliła projekty. Jej zeznania w tej części nie są wiarygodne gdyż nie korespondują z zeznaniami wszystkich innych przesłuchanych w procesie osób. Nie należy jednak pomijać, iż z zeznania te niewątpliwie potwierdzają fakt wykonywania pracy przez wnioskodawczynię na rzecz płatnika, ww. jako przedstawiciel płatnika utrzymywała stały kontakt ze świadkiem występującym z ramienia firmy (...).

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2024 r. poz. 497 t.j.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym – podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Zgodnie z art. 9 ust. 4 w/w ustawy, osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 2, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

W myśl art. 36 ust. 1 w/w ustawy, każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

Ustęp 2 stanowi, że obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1 (pracowników), należy do płatnika składek.

W myśl ustępu 11 w/w przepisu, każda osoba, w stosunku, do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń. Zgłoszenie wyrejestrowania płatnik składek jest zobowiązany złożyć w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu.

Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1 (za pracowników), obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

W niniejszej sprawie organ rentowy podważał skuteczność umowy o pracę zawartej między ubezpieczoną a płatnikiem składek w okresie od 1.05.2020 do 31.07.2020 wskazując na jej jedynie pozorny charakter.

Należy wskazać, że organ rentowy ma prawo do badania a także kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, ponieważ rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78 oraz w wyroku z dnia 24 sierpnia 2010 r. I UK 74/10, w którym stwierdził, iż:

„1. Na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

2. Podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa umowę o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.” (LEX nr 653664)

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił, iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny a strony w kontekście niezdolności do pracy wnioskodawczyni od 21.05.2020 r. zmierzały wyłącznie w celu nabycia przez wnioskodawczynie prawa do wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych, co zarzucał stronom umowy o pracę. Pełnomocnik reprezentujący ZUS nie zgłosił, w toku procesu, wniosków dowodowych, za pomocą których w istocie wykazałby pozorność zawartej między stronami umowy.

Ponadto wskazać należy, że ingerencja sądu w kierunku przejęcia od strony inicjatywy dowodowej mogłaby się spotkać ze skutecznie podniesionym przez drugą stronę słusznym zarzutem naruszenia zasady bezstronności. Faktem jest, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wiąże się z pewnymi odrębnościami również w tej sferze, jednakże Sąd nie może zastępować działaniem z urzędu strony procesowej tym bardziej wówczas, gdy jest ona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego- por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 marca 2013 r. III AUa 1011/12 LEX nr 1298879.

Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów – por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013 r. I ACa 613/12 LEX nr 1294695.

Stosownie do treści art. 22 §1 kp, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa o pracę zawarta w okresie 1 1.05.2020 -31.07.2020 między ubezpieczoną, a płatnikiem składek, jest nieważna, bowiem została zawarta dla pozoru.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym to SN stwierdza, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Ponownie podkreślić należy, iż w niniejszej sprawie to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli, a więc, że nie miały zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych, gdyż pracownik nie podjął wykonywania pracy, a pracodawca świadczenia tego nie przyjmował. Z tych bowiem faktów organ rentowy wywodzi skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 roku, I UK 269/2006, LEX nr 328015).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) wskazano , że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (Lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującej zarzutów, że zawarła umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie kwestionowanej umowy realizowałby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał zatem badać, czy pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołująca się w spornym okresie osobiście świadczyła pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego zarówno zeznań świadków jak i dokumentów prowadzi do wniosku, że ubezpieczona osobiście w sposób stały na rzecz płatnika składek w spornym okresie wykonywała umówioną pracę na stanowisku Senior A. E., za co otrzymywała wynagrodzenie.

Podnieść należy iż w praktyce z zeznań wszystkich przesłuchanych w procesie świadków wynika że wnioskodawczyni faktycznie podjęła czynności jakie miały służyć realizacji projektów reklamowych w firmie płatnika do czego była wdrażana. Powierzono jej klienta (...) sp. z o.o. w ramach marki A. przedstawiono ją przedstawicielom marketingu tej firmy jako osobę która miała realizować projekt z ramienia płatnika. Ubezpieczona przejmowała obowiązki od J. D.. Była wdrażana przez ww. i A. K. (2) do kampanii P. (...) Ubezpieczona kontaktowała się z nimi przez komunikatory lub telefonicznie codziennie. Była przyuczana w sprawy dotyczące fakturowania i raportów. Wszystkie przesłuchane w procesie osoby potwierdziły też, że praca z uwagi na stan pandemii miała charakter zdalny, wnioskodawczyni miała do dyspozycji sprzęt służbowy stworzono dla niej służbowego maila za pośrednictwem którego komunikowała się z innymi pracownikami płatnika i jego kontrahentami, brała udział w spotkaniach on line , korzystała z komunikatorów. Przy czym oceny tej nie zmienia fakt - który wynika z przedstawianej w procesie historii operacji na rachunku bankowym wnioskodawczyni, iż ubezpieczonej zdarzało się sporadycznie dokonać zakupów godzinach pracy. Nie należy bowiem pomijać że praca miała charakter zdalny wnioskodawczynie obowiązywał zadaniowy czas pracy a jak wynika z zeznań zainteresowanego A. K. (1) oraz J. D. wnioskodawczyni była przede wszystkim rozliczana z efektów pracy. Przy czym J. D. potwierdziła iż spornym okresie współpraca miała charakter stały wymiar pracy oscylował w wymiarze 40 godzin w tygodniu zatem z faktu dokonania kilku zakupów nie sposób wywodzić dla wnioskodawczyni jeszcze negatywnych skutków procesowych.

Przy tym przy wykonywaniu obowiązków do których się wdrażała wnioskodawczyni była bezpośrednio podporządkowana płatnikowi składek. On kontrolował jej postępy sprawdzał obecność na spotkaniach wdrożeniowych on line, która była dla wnioskodawczyni obowiązkowa. Zeznania świadków jak i wnioskodawczyni oraz zeznających w imieniu zainteresowanego A. K. (1) i M. R. a także dostępne dokumenty w postaci wydruków korespondencji mailowej, jednoznacznie wskazują, że ubezpieczona w wyznaczonym przez pracodawcę miejscu i czasie, aż do chwili powstania niezdolności do pracy, wykonywała powierzone jej czynności. Zostało też wykazane, co jest podstawowym składnikiem stosunku pracy, podporządkowanie wnioskodawczyni poleceniom pracodawcy. Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p . , że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Powyższe niewątpliwie miało miejsce na gruncie rozpatrywanego przypadku. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza, że płatnik składek kierował pracą ubezpieczonej gdyż decydował o codziennym czasie pracy i wykonywanych na bieżąco czynnościach wydawał jej polecenia dotyczące pracy wyznaczał poszczególne zadania.

Nadto podkreślenia wymaga iż to na pracodawcy spoczywa ryzyko ekonomiczne gospodarcze i osobowe związane z zatrudnieniem pracownika i powierzeniem mu określonej pracy. Jednakże należy zauważyć, że w przypadku każdej umowy o pracę, podstawą jej zawarcia może być jedynie uzasadniona potrzeba o charakterze ekonomicznym, znajdująca oparcie w charakterze prowadzonej działalności. To potrzeba gospodarcza pracodawcy determinuje zatrudnienie. Z ugruntowanego orzecznictwa wynika, że przy ocenie pozorności umowy o pracę, racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy / III AUa 62/21 - wyrok SA Poznań z dnia 30-06-2022 III AUa 23/21 - wyrok SA Szczecin z dnia 20-10-2021 III AUa 396/20 - wyrok SA Szczecin z dnia 22-12-2020/ Pracodawca ma pełną swobodę w prowadzeniu działalności gospodarczej, tym bardziej w zatrudnianiu pracowników. Jednak ocena racjonalności jego postępowania (potrzeby zatrudnienia konkretnej osoby na konkretnym stanowisku i na określonych warunkach) ma wpływ na uznanie skuteczności zawartej umowy w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym takiej osoby. / (...) 7/21 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 04-02-2021/.

Płatnik oczekiwał od wnioskodawczyni jako pracownika obecności i rzetelnego wykonywania pracy. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Zatrudnienie wnioskodawczyni było też oparte na rzeczywistej potrzebie pracodawcy wynikającej z warunków prowadzenia działalności. Płatnik potrzebował osoby z pewnym doświadczeniem do kontaktów z klientami których kampanie reklamowe prowadził, z uwagi na urlop macierzyński jednego z pracowników zatrudnionych w tym charakterze i planowana nieobecność drugiego z uwagi na te same okoliczności . Jednocześnie oczekując że zapłaci mniejsze wynagrodzenie był gotowy do przyuczenia nowego pracownika niemającego doświadczenia w branży z czego skorzystała polecona mu przez osoby zatrudnione u jej dotychczasowego pracodawcy wnioskodawczyni, która w dotychczasowej firmie musiała liczyć się z cięciami wynagrodzenia wobec wygaszania prowadzonego przez nią projektu. Należy dodatkowo wskazać, iż po tym jak wnioskodawczyni stała się niezdolna do pracy płatnik zaczął poszukiwać kolejnego pracownika który będzie pracować w tym charakterze. I w jej miejsce po wygaśnięciu umowy zatrudnił na podobnym stanowisku inną osobę.

Podkreślić należy też, iż praca świadczona przez wnioskodawcę była wykonywana na ryzyko płatnika. To on ponosił ryzyko osobowe i ekonomiczne związane z decyzjami co do obsady pracowniczej na tym czy innym stanowisku pracy, zapewnieniem właściwego funkcjonowania zakładu także w okresie pandemii covid, kosztami z tym związanymi. Płatnik poniósł konsekwencje związane z chorobą wnioskodawczyni jej niezdolnością do pracy i koniecznością poszukiwania kolejnego pracownika. Faktycznie Sąd przy tym dostrzega, iż zaoferowana w sprawie dokumentacja medyczna wskazuje, że ubezpieczona była już niezdolna do pracy z tych samych przyczyn jeszcze w okresie zatrudnienia uprzedniego pracodawcy. Brak jednak dowodów - wskazanej okoliczności nie wykazano - by powyższe kłopoty ze zdrowiem

generalnie już wtedy wykluczały jej zdolność do wykonywania pracy u płatnika w spornym okresie. Z przeprowadzonych zaś w sprawie dowodów wynika jednoznacznie iż prace u płatnika wnioskodawczyni podjęła. Przy tym bezwzględnie należy mieć na uwadze, iż nawet krótkotrwałe świadczenie pracy przed skorzystaniem ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego nie jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia nieważności umowy o pracę w sytuacji, gdy zamiarem stron tej umowy było nawiązanie stosunku pracy, a zgodna wola stron znalazła odzwierciedlenie w faktycznej realizacji pracowniczego zatrudnienia, czyli wówczas, gdy został wdrożony proces świadczenia pracy, a pracodawca z tejże pracy korzystał. /III AUa 38/18 - wyrok SA Kraków z dnia 07-04-2021/

Wnioskodawczyni posiadała doświadczenie i predyspozycje, które płatnik poszukując osoby do kontaktu z klientem w kampaniach reklamowych chciał wykorzystać. Strony nie działały tylko i wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego przez wnioskodawczynię. Płatnik zatrudnił ubezpieczoną gdyż uznał ze z uwagi na jego istotny interes była taka potrzeba. Wnioskodawczyni liczyła na większe zarobki i rozwój kariery zawodowej. Nie sposób uznać i czynności te miały charakter pozorny skoro faktycznie praca była wykonywana a płatnik oczekiwał jej istotnych efektów i z pracy wnioskodawczynię rozliczał.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy uznał, że strony były związane umową o pracę, gdyż sporny stosunek prawny nosił konstytutywne cechy umowy o pracę, wynikające z art. 22 § 1 k.p.

Natomiast z uzyskaniem przez J. W. (1) statusu pracownika wiązał się skutek w postaci nabycia przez nią uprawnień do świadczeń ubezpieczenia społecznego. Skutek ten nie został wywołany działaniem niezgodnym z przepisami obowiązującego prawa, ale wynika z obowiązującego systemu prawnego. W ocenie Sądu, z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż umowa o pracę zawarta przez płatnika z ubezpieczoną była niewątpliwie w kwestionowanym okresie realizowana. Na pracę wnioskodawczyni w spornym okresie istniało zapotrzebowanie. WW. wykonywała pracę na podstawie umowy o pracę, a płatnik pracę przyjmował. Jeszcze raz podkreślić należy, że z żadnego z dowodów nie wynika, że zamiarem wnioskodawczyni nie było świadczenie pracy, a jedynie stworzenie pozorów jej wykonywania, w celu uzyskania w niedalekiej przyszłości świadczeń z ubezpieczenia społecznego w postaci zasiłku chorobowego. Wnioskodawczyni zrezygnowała z dotychczasowej pracy chcąc podjąć u płatnika zadania w jej ocenie nie tylko lepiej płatne ale także w ramach których miała się zawodowo rozwijać. Fakt, krótkim czasie stała się niezdolna do pracy - sam w sobie nie może stanowić podstawy uznania zatrudnienia za pozorne,.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

O zwrocie kosztów procesu wraz z odsetkami na rzecz że J. W. (1) wnoszącej odwołanie Sąd orzekł na podstawie art.98 §1 -3 k.p.c., w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2023 r., poz.1964).