Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31.10.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego P. K., ponieważ nie przedłożył on żadnych dokumentów mających wpływ na wysokość kapitału początkowego.

(decyzja – k. 47akt ZUS )

Od powyższej decyzji odwołanie wniósł ubezpieczony, wnosząc o uwzględnienie dokumentów sporządzonych przez E. E. B. J., która przejęła dokumentację po Drukarni (...).

(odwołanie – k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując, jak w zaskarżonej decyzji, uzasadniając, że organ rentowy nie uwzględnił zaświadczenia z dnia 5.08.2023 roku o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z E. E. ponieważ M. W. - dyrektor w dacie wystawienia druku RP 7 nie był uprawniony do wystawienia i podpisywania tego typu dokumentów.

(odpowiedź na odwołanie – k. 4)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. K. urodził się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

W okresie 6.09.1982 – 28.02.1989 r ubezpieczony był zatrudniony w Drukarni (...) w Ł. (od 28.08.1996 r – (...)) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku maszynisty maszyn typograficznych.

( świadectwa pracy – k. 11 ,13 akt ZUS)

Z datą 5.08.2003 r zostało wystawione zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za okres zatrudnienia 6.09.1982 – 28.02.1989 (do 27.08.1996 Drukarnia (...)), na podstawie list płac, z pieczątką E. E. B. J. oraz podpisem dyrektora M. W. (2), z oświadczeniem, że jest jedyną osobą w zakładzie uprawnioną do podpisywania dokumentów w sprawach osobowych, płacowych i finansowych, z którego wynikały wynagrodzenia:

1982 – 29533 zł

1983 – 79450 zł

1985 – 16271 zł

1986 – 332121 zł

1987 – 432875 zł

1988 – 844894 zł

1989 – 144813 zł.

(zaświadczenie – k. 9 akt ZUS)

Wnioskodawca uzyskał ten dokument w siedzibie byłego pracodawcy. Otrzymał wynagrodzenia wynikające z tego dokumentu.

(zeznania wnioskodawcy e-prot. z dnia 14.03.2025 w zw. Z e-prot. z dnia 30.05.25 00:03:20)

Dla świadka W. P. zostało wystawione zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 12.02.2001 r za okres zatrudnienia w Drukarni (...) w Ł.. Zaświadczenie zostało wystawiono z pieczątką E. E. B. J. oraz podpisem dyrektora M. W. (2), z oświadczeniem, że jest jedyną osobą w zakładzie uprawnioną do podpisywania dokumentów w sprawach osobowych. Dokument ten został uwzględniony w podstawie wymiaru świadczenia świadka. M. W. był pełnomocnikiem nowego właściciela, który wystawiał pracownikom dokumenty.

(zaświadczenie, wykaz wprowadzonych dochodów – akta rentowe świadka załączone do akt, zeznania świadka W. P. e prot, z dnia 15.04.2025 r 00:04:13, P. G. 00:12:32)

Decyzją z dnia 19.06.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustalił wartość kapitału początkowego P. K. na dzień 01.01.1999 r.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 622,17 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1989 r. do 1998r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 50,96%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w kwocie 622,17 zł ZUS.

Przyjęto łącznie 15 lat, 7 miesięcy, 26 dni, tj. 187 miesiące okresów składkowych.

Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 49,51%. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 56664,08 złotych.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego ZUS nie uwzględnił okresu 16.03.1989 – 30.09.1989 z uwagi na brak zgłoszenia do ubezpieczenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

(decyzja – k.36 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 17.10.2024 r ubezpieczony złożył wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego, ponieważ nie zgadza się z wyliczeniem za lata 1982 – 1989.

(wniosek – k. 41 akt ZUS)

Zaskarżoną decyzją z dnia 31.10.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego, ponieważ P. K. nie przedłożył żadnych dokumentów mających wpływ na wysokość kapitału początkowego.

(decyzja – k. 47akt ZUS )

Przy uwzględnieniu spornego zaświadczenia hipotetyczna wysokość kapitału początkowego wynosi 67546,71 zł, który został wyliczony przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru w wysokości 72,01 %, ustalonego z lat 1986 – 1995.

(decyzja – hipotetyczne wyliczenie – k. 51)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Stosownie do art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2024 poz.1631) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy na dzień wejścia w życie ustawy.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (ust. 2).

Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przepis ust. 2 art. 174 stanowi, że przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, to jest w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Z kolei z mocy art. 15 ust. 1 analizowanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego samego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Ust. 6 tego samego przepisu stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie z ust. 4 i 5 w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3,

w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty,

oraz

4) mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Zgodnie z treścią § 21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja § 21 ust.1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku §20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz.49) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lipca 1997 roku - II UKN 186/97, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku - III AUa 105/97, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 roku - III AUr 177/95, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III AUr 294/93).

Do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być uwzględnione tylko wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez ubezpieczonego w danym okresie, a nie zaś wynagrodzenie ustalone na podstawie przypuszczeń czy też uśrednień. Jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było nieuwzględnienie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w podstawie wymiaru kapitału początkowego dokumentu Rp – 7 za okres zatrudnienia w Drukarni (...) w Ł.. Organ rentowy podnosił, że osoba, która podpisała dokument, nie była do tego uprawniona. Oprócz podniesienia tej okoliczności organ rentowy nie wykazał jej. Nie wykazał także, że wynagrodzenia wynikające z tego dokumentu nie są prawidłowe.

W ocenie Sądu Okręgowego wskazany dokument został wystawiony przez następcę prawnego pracodawcy, wnioskodawca potwierdził w drodze przesłuchania, że otrzymywał wynagrodzenia wynikające z tego zaświadczenia, a zaświadczenie wystawione dla świadka i opatrzone tymi samymi pieczątkami i podpisami organ rentowy przyjął do ustalenia wysokości kapitału początkowego.

Dokument ten podlega ocenie Sądu, jak każdy inny środek dowodowy, stosownie do dyspozycji art. 233 k.p.c. W tym miejscu podkreślić należy, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 sierpnia 2013r., III AUa 1770/12).

W rozpatrywanej sprawie dokument nie budzi wątpliwości w sensie formalnym z przyczyn, które zostały wskazane, wobec czego daje podstawy do uznania, że ubezpieczony faktycznie otrzymywał wynagrodzenie w nim ujęte.

W wykonaniu zarządzenia Sądu, pozwany organ rentowy dokonał hipotetycznego wyliczenia wysokości kapitału początkowego przy uwzględnieniu spornego zaświadczenia.

Przy przyjęciu tych danych wysokość kapitału początkowego wynosi 67546,71 zł, który został wyliczony przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru w wysokości 72,01 %, ustalonego z lat 1986 – 1995. Ubezpieczony nie kwestionował tego sposobu wyliczenia.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił dla wnioskodawcy kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 r w wysokości 67546,71 zł wyliczony przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru w wysokości 72,01 %, ustalonego z lat 1986 – 1995.