Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19.11.2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w Ł. w rozpoznaniu wniosku z dnia 25.10.2024 przyznał G. W. emeryturę w kwocie zaliczkowej od 1.10.2024 r. tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek odmawiając prawa do rekompensaty. W odniesieniu do prawa do rekompensaty wskazano, że okresy pracy w szczególnych warunkach winny być udokumentowane zaświadczeniem wystawionym przez pracodawcę lub jego następcę prawnego z powołaniem na odpowiednie rozporządzenie, dział pozycję i punkt zarządzenia resortowego. Nazwa stanowiska pracy w szczególnych warunkach, na jakim był zatrudniony pracownik wykazana w świadectwie musi odpowiadać nazwie wymienionej w wykazie aktu resortowego, nie może być niepełna albo podobna. Zakład nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 11.05.1982 do 30.06.1990 i 1.05.1992-31.01.1999 jako pracy w szczególnych warunkach, ponieważ stanowisko nie jest zgodne z wykazem stanowiącym załącznik do powołanego zarządzenia resortowego

/ decyzja w aktach ZUS/

Odwołanie od ww. decyzji w części dotyczącej odmowy prawa do rekompensaty wniósł ubezpieczony G. W. domagając się jej zmiany i przyznania prawa do świadczenia. W uzasadnieniu swego stanowiska wskazał, iż nie może odpowiadać za błędy formalne po stronie byłego pracodawcy, a w okresie zatrudnienia kwestionowanym przez organ od 11.05.1982 do 30.06.1990 i 1.05.1992-31.01.1999 w (...) S.A. pracował w szczególnych warunkach

/ odwołanie k. 3-4/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Zakład nie uwzględnił do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych zatrudnienia u płatnika (...) Zakłady (...) ponieważ w przedłożonym świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych występują nieścisłości wskazane w decyzji. Zakład podniósł iż do pracy w szczególnych warunkach został zaliczony okres od 3.11.1978 do 24.10.1997 oraz od 16.02.1981 do 05.05.1982 u płatnika (...) w R. tj okres 2 lat i 2 miesięcy

/ odpowiedź na odwołanie k. 11-12/

W piśmie z dnia 24.03.2025 r. organ rentowy wskazał, że okres zatrudnienia wnioskodawcy w spółce (...) od 17.10.2005 do 31.12.2008 jest zaliczony jako praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w związku z tym uwzględniony przez organ łączny staż pracy w tym charakterze w przypadku wnioskodawcy wynosi 5 lat 4 miesiąc i 17 dni.

/ pismo k. 26/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca G. W. ur. (...), w dniu 25.10.2024 r. złożył wniosek o emeryturę z rekompensatą.

/ wniosek k. 1-5 akt ZUS /

W rozpoznaniu wskazanego wniosku wydano zaskarżoną decyzję.

/ bezsporne decyzja w aktach ZUS/

Do stażu pracy w warunkach szczególnych zaliczono wnioskodawcy łączny okres w wymiarze 5 lat 4 miesięcy i 17 dni z wyłączeniem okresu nieskładkowego tj. z uwzględnieniem okresu zatrudnienia od 3.11.978 do 24.10.1997 oraz od 16.02.1981 do 05.05.1982 u płatnika (...) w R., nadto od 17.10.2005 do 31.12.2008 w spółce (...).

/ bezsporne/

W okresie od 11.05.1982-31.12.1998 wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) S.A., następnie w okresie od 1.01.1999 do 28.02.2002 w Fabryce (...) zo.o. w P. na stanowiskach pracy ślusarz, mistrz, magazynier. Okresy nieskładkowe przypadały w dniach 15.05.1992-29.05.1992, 08.09.1992 -15.09.1992, 16.01.1993-21.01.1993, 09.06.1993-15.06.1993, 02.03.1994-13.03.1994, 06.06.1995 -08.06.1995, 27.02.2002 -28.02.2002 r.

/ świadectwo pracy k. 8 akt ZUS /

W świadectwie pracy za okres zatrudnienia od 11.05.1982-31.12.1998 r. w (...) S.A. ( art. 23 ¹ § 4 kp) oraz za okres od 1.01.1999 do 28.02.2002 w Fabryce (...) sp zo.o. wystawionym przez Fabrykę (...) w upadłości sp. zo.o. z dnia 28.02.2002 r. wskazano, iż wnioskodawca w okresie 11.05.1982 do 30.06.1990 i 1.05.1992-31.01.1999 wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na stanowiskach: ślusarz Wykaz A dział VII poz 4 pkt 46 - prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Następnie od 1.07.1990 do 30.04.1992 na stanowisku mistrz wykaz A dz. XIV poz 24 kontrola międzyoperacyjna kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny Zarządzenie nr 19 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 6.08.1983 r.

/ świadectwo pracy k. 8 akt ZUS /

Wnioskodawca za okres zatrudnienia od 11.05.1982-31.12.1998 w (...) Zakładach (...), legitymuje się świadectwem wykonywania prac w warunkach szczególnych z 8.06.2006 r. w którym wskazano, iż w tym okresie od 11.05.1982- 30.06.1990, 01.05.1992-31.12.1998 stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych oraz kontroli międzyoperacyjnej i kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na wydziałach wymienionych w wykazie na stanowisku pomoc wydziału - ślusarz, mistrz wymienionym w wykazie A dziale VII poz 4 pkt 46 oraz wykazie A dziale XIV poz. 24 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 6.10.1983 w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

/ świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 10 akt ZUS/

Dokumentacja osobowo -płacowa wnioskodawcy za sporny okres zatrudnienia w (...) S.A 11.05.1982- 30.06.1990, 01.05.1992-31.12.1998 r. wskazuje, iż w tym okresie wnioskodawca pracował wedle nazewnictwa przyjętego w zakładzie jako ślusarz, a od 7.12.1992 r. jako ślusarz- remontowy na tkalni.

/Dokumentacja osobowo płacowa załączona przy piśmie k. 28 i piśmie k. 33/

Wnioskodawca przez cały sporny okres stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na sali produkcyjnej przy remoncie maszyn- był ślusarzem wydziałowym na wydziale produkcji na wydziale tkalni. W tym okresie nie był mistrzem. Wnioskodawca ustawiał, montował nowo wprowadzane maszyny np. wymieniał stare krosna na nowe i naprawiał maszyny. Na jednej Sali było 700 krosien. Wnioskodawca zajmował się też naprawą obrabiarek i klejarek wszystko na hali w narażeniu na hałas i związki chemiczne. Pobierał części z magazynu i wymieniał je przy maszynie. Tylko sporadycznie wpadkowo, dorabiano poszczególne części w warsztacie. Dopiero po 1999 r. wnioskodawca był magazynierem na tkalni.

/zeznania świadka S. K. protokół z rozprawy z dnia 17.03.2025 r. 00:03:22 -00:12:13 zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17.03.2025 r. 00:13:22-00:20:33/

Współpracujący z wnioskodawcą w spornym okresie S. K. zatrudniony jako mistrz brygady remontowej sprawujący nadzór nad ślusarzami w (...) Zakładach (...), w tym nad wnioskodawcą również wykonujący naprawy na zasadach takich jak wnioskodawca, w związku z zatrudnieniem w warunkach szczególnych w tym zakładzie pracy- co potwierdzało wystawione mu niemal analogiczne w treści świadectwo pracy co wydane wnioskodawcy (to wymieniało wyłącznie stanowiska ślusarz i mistrz) uzyskał uwzględniając wskazane zatrudnienie prawo do emerytury wcześniejszej.

/ bezsporne świadectwo pracy w załączonych aktach emerytalnych S. K. zeznania świadka S. K. protokół z rozprawy z dnia 17.03.2025 r. 00:03:22 -00:12:13/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach ZUS, jak i złożone w toku procesu dokumenty osobowe za sporny okres zatrudnienia. Zeznania wnioskodawcy i świadka przesłuchanych w procesie Sąd ocenił jako wiarygodne, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Ponadto powyższe korespondowały z dostępną dokumentacją osobową, Sąd zauważył, że choć zgromadzona w sprawie dokumentacja osobowa wnioskodawcy wskazuje na zmianę nazw stanowisk pracy wnioskodawcy ( ślusarz , ślusarz remontowy, magazynier), w praktyce zgodnie z nazewnictwem zakładu pracy wykonywał on obowiązki ślusarza sprawując dozór inżynieryjno-techniczny na wydziale tkalni przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych.

Jednocześnie organ rentowy nie zgłosił wniosków dowodowych mających na celu wykazanie okoliczności przeciwnych. Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, co do charakteru pracy skarżącego w spornych okresach. Znamiennym jest też, że w przypadku innego pracownika współpracującego z wnioskodawcą świadka S. K. a legitymującego się dokumentami niemal o analogicznej treści co wnioskodawca organ nie kwestionował faktu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Co do meritum zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1696) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze do dnia wejścia w życie ustawy tj. do 31.12.2008 r. w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w okresie od 11.05.1982- 30.06.1990, 01.05.1992-31.01.1999 stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych, gdyż jako ślusarz zajmował się pomocą przy produkcji oraz dozorem inżynieryjno- techniczny na oddziałach i wydziałach w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie ( tu obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie) tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525/

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w spornym okresie była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 II UK 21/10).

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 2 czerwca 2016 r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050/ Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie jest natomiast dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235).

W świetle treści Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) pracą w szczególnych warunkach jest wymieniona w Wykazie A Dział VII w przemyśle lekkim, poz. 4 praca przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Nadto wskazane prace i stanowisko pomocnik w wydziale produkcyjnym wymienia w wykazie A dziale VII poz 4 pkt 46 załącznik do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 19 z dnia 6.08.1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz.Urz. MPChiL Nr 1 z 1983 r. Nr 7 z 1984 r. i Nr 5 z 1986 r.; oraz zmieniające je następnie zarządzenie Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7.07.1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego, Dz.U. MPChiL nr 4 z 1987 r.).

Przy tym analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lipca 1987 r. wskazuje, że wymienione w Dziale XIV Prace różne poz. 24 Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, stanowią pracę w szczególnych warunkach.

Natomiast załącznik do zarządzenia Ministra Przemysł Chemicznego i Lekkiego Nr 19 z dnia 6.08.1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego oraz załącznik nr 4 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 07.07.1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego w wykazie A działu XIV poz. 24 pkt 1 jako prace w szczególnych warunkach wymienia pracę: Kontrola między operacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. (W przedsiębiorstwach wielozakładowych, zakład należy traktować jak wydział): stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie.

W wyroku z dnia 6 grudnia 2007 roku Sąd Najwyższy (III UK 66/07; LEX nr 483283) wskazał, iż czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia z 1983 r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, objęte poz. 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983 roku, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanej z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu. Natomiast, jeśli pracownik zatrudniony na stanowisku związanym z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym wykonuje - poza bezpośrednim nadzorem procesu produkcji - inne czynności, istotne znaczenie z punktu widzenia uprawnień do emerytury na podstawie art. 32 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ma ustalenie, jaką część obowiązującego czasu pracy zajmowały te czynności.

Przedkładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że z ustaleń poczynionych w oparciu o dostępne dowody zarówno z dokumentów postaci akt osobowych ze spornego okresu zatrudnienia jak i zeznań świadka oraz ubezpieczonego G. W. , przez cały okres sporny od 11.05.1982- 30.06.1990, 01.05.1992-31.12.1998 w okresie gdy zajmował stanowisko ślusarza , ślusarza remontowego pracował w warunkach szczególnych gdyż pomagał bezpośrednio przy produkcji i sprawował dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach, których wykonywana jest praca wymieniona w wykazie tj na tkalni przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych.

Wnioskodawca był odpowiedzialny za ustawienie i naprawę, kontrolę pracy maszyn na stanowiskach produkcyjnych tj kontrolował przebieg produkcji pod względem technicznym, dokonywał stale niezbędnych napraw. Wnioskodawca świadczył wiec pomoc na wydziale produkcyjnym i sprawował dozór inżynieryjno - techniczny, od którego zależał proces technologiczny bezwzględnie w świetle przedstawionych dowodów na oddziałach i wydziałach, na których jako podstawowe były wykonywane prace wymienione w wykazie A. Wnioskodawca pracował ciągle w narażeniu na szkodliwe czynniki w tym chemiczne w hałasie, zapyleniu. Zeznania wnioskodawcy w tym przedmiocie są spójne logiczne nadto korespondują z zeznaniami świadka zatrudnionego razem z nim w jednym zakładzie pracy nadzorującego jego pracę nadto wykonującego te same obowiązki i czynności, nadto dostępną dokumentacją osobową z okresu zatrudnienia. Wnioskodawca pracę w tym charakterze wykonywała stale w pełnym wymiarze czasu pracy. Tym samym pomimo mankamentów wydanych mu dokumentów potwierdzających wykonywanie pracy w warunkach szczególnych uznać należy, iż pracę w warunkach szczególnych w spornym okresie jednak wykonywał. Podnieść przy tym należy, ze praca wykonywana niemal w analogicznych warunkach w (...) Zakładach (...), przez świadka S. K. - co bezsporne -jest kwalifikowana przez organ rentowy, jako praca w szczególnych warunkach. Tym samym brak podstaw do kwestionowania szczególnych warunków pracy wykonywanej na tych samych zasadach w (...) Zakładach (...), przez wnioskodawcę.

Tym samym w ocenie Sądu wnioskodawca wykazał, iż w spornych okresach wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze.

Reasumując, stwierdzić należy, że po uwzględnieniu do okresu pracy w szczególnych warunkach spornego okresu zatrudnienia od 11.05.1982- 30.06.1990, 01.05.1992-31.12.1998 ( w odwołaniu wskazywany był okres do 31.01.1999 niemniej jednak w świetle dostępnych dokumentów po 31.12.1998 r. wnioskodawca nie pracował już w (...) Zakładach (...) lecz w Fabryce (...) sp zo.o. która wobec przejęcia pracowników P. wystawiła zbiorcze świadectwo pracy a zatem sporny okres należało ograniczyć do faktycznego okresu zatrudnienia do dnia 31.12.1998 r.- co miało też odzwierciedlenie w wystawionym ubezpieczonemu świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych) z pominięciem okresów przypadających po dniu 14.11.1991 r. w których wnioskodawca pobierał zasiłki chorobowe opiekuńcze w dniach: 15.05.1992-29.05.1992, 08.09.1992 -15.09.1992, 16.01.1993-21.01.1993, 09.06.1993-15.06.1993, 02.03.1994-13.03.1994, tj. w łącznym wymiarze ponad 14 lat , przy przyjęciu dodatkowo 5 lat 4 miesięcy i 17 dni stażu pracy w warunkach szczególnych uznanego już przez organ za udowodniony wnioskodawca niewątpliwie spełnia wymóg posiadania 15-letniego okresu pracy w takim charakterze. Tym samym wnioskodawcy przysługuje prawo do spornego świadczenia.

W myśl art. 100 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury w związku z pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze od dnia 1.10.2024 r.

J.L.