Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 21 listopada 2022 roku

w zakresie punktu 2

Decyzją z dnia 15 października 2021 roku, znak: 210600/71/593/2021/RKS-B-E, Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Inspektorat w Ł., na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2021 r., poz. 423) stwierdził, że T. W. jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

W decyzji wskazano, iż zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi łącznie 8.635,58 zł, w tym z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od 11.2017 r. do 05.2018 r. w kwocie: 5.109,14 zł, odsetek za zwłokę: 1.465,00 zł; z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od 11.2019 r. do 04.2021 r. w kwocie: 1.874,44 zł, odsetek za zwłokę: 187,00 zł.

/decyzja z dnia 15 października 2021 roku – k. 19-19v załączonych akt rentowych/

W dniu 4 grudnia 2021 roku odwołanie od powyższej decyzji złożyła T. W., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżając ją w całości oraz wnosząc o uchylenie decyzji, rozstrzygnięcie o kosztach postępowania według norm przepisanych, jak również zasądzenie na rzecz odwołującej się kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/odwołanie – k. 3-5/

W odpowiedzi na odwołanie złożonej w dniu 23 grudnia 2021 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/odpowiedź na odwołanie – k. 16-16v/

W piśmie procesowym złożonym w dniu 18 listopada 2022 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wskazał, iż decyzją z dnia 14 listopada 2022 roku, znak (...), organ rentowy uchylił decyzję z dnia 15 października 2021 roku w całości. W związku z tym, strona pozwana wniosła o umorzenie postępowania oraz nieobciążanie kosztami zastępstwa procesowego z uwagi na okoliczność, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie miał możliwości na etapie postępowania administracyjnego uwzględnienia roszczenia wnioskodawczyni, bowiem pozwoliła na to dopiero dokumentacja złożona w toku postępowania odwoławczego. Organ rentowy podniósł, iż gdyby informacja o wysokości przychodów T. W. została przedłożona w ramach toczącego się uprzednio postępowania administracyjnego, zostałoby ono umorzone.

/pismo procesowe – k. 121-121v/

Z załączonej , do powyższego pisma, decyzji z dnia 14 listopada 2022 roku wynika, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych, po przedłożeniu przez skarżącą, w toku postępowania, dokumentacji, w postaci zeznań podatkowych PIT-36 oraz książki przychodów i rozchodów za okres od czerwca 2018 roku do grudnia 2021 roku, ponownie dokonał weryfikacji prawa T. W. do zwolnienia z opłaty składki zdrowotnej w miesiącach od czerwca 2018 roku do marca 2021 roku, od maja 2021 roku do września 2021 roku oraz za listopad 2021 roku. Organ rentowy, za okres od czerwca 2018 roku do marca 2020 roku sporządził z urzędu dokumenty rozliczeniowe korygujące bez składki na ubezpieczenie zdrowotne, a w konsekwencji konto płatnika składek nie wykazywało zaległości.

/ decyzja z dnia 14 listopada 2022 roku – k. 122-122v/

Na rozprawie w dniu 21 listopada 2022 roku, pełnomocnik organu rentowego, w związku z uchyleniem zaskarżonej decyzji z dnia 15 października 2021 roku, wniósł o umorzenie postępowania oraz nieobciążanie strony pozwanej kosztami zastępstwa procesowego.

Pełnomocnik wnioskodawczyni wyraził zgodę na umorzenie postepowania w sprawie oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

/oświadczenie pełnomocnika organu rentowego – e – protokół z dnia 21 listopada 2022 roku – 00:01:51 i dalej, oświadczenie pełnomocnika wnioskodawczyni – e – protokół z dnia 21 listopada 2022 roku – 00:04:46 i dalej/

Postanowieniem z dnia 21 listopada 2022 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w punkcie 1 sentencji postanowienia umorzył postępowanie w sprawie oraz w punkcie 2 sentencji nie obciążył Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kosztami procesu.

/postanowienie z dnia 21 listopada 2022 roku – k. 127/

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

w punkcie 2 sentencji postanowienia Sąd Okręgowy w Łodzi rozstrzygnął o kosztach procesu na podstawie art. 102 k.p.c.

Zgodnie z treścią art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Powyższy przepis stanowi wyjątek od reguły ponoszenia kosztów procesu przez stronę przegrywającą.

Sąd nie jest zobligowany do zastosowania art. 102 k.p.c., ale posiada taką możliwość, po rozważeniu całokształtu okoliczności sprawy. Sądy posiadają, bowiem, swobodę kształtowania orzeczeń o kosztach procesu, a więc i kosztach zastępstwa procesowego, samodzielnie decydują, czy, na gruncie konkretnej sprawy, zachodzą owe "szczególne okoliczności", o jakich mowa w powoływanym wyżej przepisie, pozwalające na odstąpienie od obciążania strony przegrywającej kosztami postępowania.

W postanowieniu z dnia 24 października 2013 r., sygn. akt IV CZ 61/13 /LEX nr 1389013/ Sąd Najwyższy wskazał, iż hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania "wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej kosztami procesu.

W ugruntowanym w tym zakresie orzecznictwie Sąd Najwyższy wskazał również, że „zastosowanie przez sąd art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego” /vide: postanowienie z 14 stycznia 1974r., II CZ 223/73, LEX nr 7379, postanowienie Sądu Najwyższego z 13 października 1976r. sygn. IV Pz 61/76, LEX nr 7856, postanowienie Sądu Najwyższego z 16 lutego 1981r. sygn. IV Pz 11/81, LEX nr 8307, postanowienie Sądu Najwyższego 17 kwietnia 2013r. V CZ 132/12, LEX nr 1341732/.

Jak podkreślił Sąd Apelacyjny w Gdańsku, w wyroku z dnia 24 września 2020 roku, sygn. akt I ACa 119/20 /LEX nr 3210537/, przegranie sprawy w przeważającej części lub nawet w całości nie może stanowić przeszkody do rozstrzygnięcia o kosztach procesu w oparciu o przepis art. 102 k.p.c., który w ogóle nie nakazuje kierować się wynikiem sprawy, lecz względami słuszności.

Sąd, który rozpoznaje sprawę merytorycznie i ma osobistą styczność ze stronami procesu, może nabrać przekonania - kierując się własnym poczuciem sprawiedliwości, że w okolicznościach sprawy właściwym jest zastosowanie zasady słuszności /tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 stycznia 2020 roku, I ACa 504/19, LEX nr 2935657/.

Ocena, czy zaistniały przesłanki do zastosowania instytucji z art. 102 k.p.c. należy do sądu rozpoznającego sprawę i orzeczenie to podlega zmianie w wyniku weryfikacji instancyjnej jedynie w wyjątkowych wypadkach. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 29 października 2015r., sygn. akt ACa 496/15: „Kwestia zastosowania art. 102 k.p.c. pozostawiona jest orzekającemu sądowi z odwołaniem się do jego kompetencji, bezstronności, doświadczenia i poczucia sprawiedliwości. Ocena w tym zakresie ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności i może być podważona przez sąd wyższej instancji w zasadzie jedynie wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa” /Legalis nr 1435257/.

Pojęcie "wypadków szczególnie uzasadnionych" wprawdzie nie jest klauzulą generalną, jednak opiera się na zwrocie niedookreślonym, który może odsyłać również do argumentów natury aksjologicznej. Regulacja ta znajdzie zastosowanie w wyjątkowych sytuacjach, gdy z uwagi na okoliczności konkretnej sprawy, zastosowanie reguł ogólnych k.p.c. dotyczących zwrotu kosztu procesu byłoby nieuzasadnione. Rozstrzygnięcie na podstawie art. 102 k.p.c. ma charakter dyskrecjonalny, kontrola instancyjna w tym zakresie jest ograniczona do sytuacji, gdy zastosowanie wzmiankowanego przepisu nie zostało w ogóle uzasadnione, bądź nastąpiło z rażącym naruszeniem reguł przewidzianych w tym przepisie /tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 maja 2019 roku, V ACa 460/18, LEX nr 2704172/.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, po przedłożeniu przez płatnika składek T. W. w toku postępowania dokumentacji w postaci zeznań podatkowych PIT-36 oraz książki przychodów i rozchodów za okres od czerwca 2018 roku do grudnia 2021 roku, ponownie dokonał weryfikacji prawa odwołującej się do zwolnienia z opłaty składki zdrowotnej w miesiącach od czerwca 2018 roku do marca 2021roku, od maja 2021 roku do września 2021 roku oraz za listopad 2021 toku. Organ rentowy, za okres od czerwca 2018 roku do marca 2020 roku sporządził z urzędu dokumenty rozliczeniowe korygujące bez składki na ubezpieczenie zdrowotne. W konsekwencji, konto płatnika składek nie wykazywało zaległości. Ostatecznie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał odwołanie skarżącej za zasadne i uchylił w całości zaskarżoną decyzję z dnia 15 października 2021 roku, mocą której stwierdził zadłużenie płatnika składek T. W. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Biorąc powyższe pod uwagę, w ocenie Sądu Okręgowego, uprawnionym staje się stwierdzenie, iż w rozpoznawanej sprawie zaistniał szczególnie uzasadniony wypadek w rozumieniu art. 102 k.p.c., który skutkował nieobciążeniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kosztami procesu, pomimo uznania organu rentowego za stronę przegrywającą niniejszy spór. Przed wzgląd na obowiązujące zasady współżycia społecznego, należało przyjąć, iż przebieg niniejszego postępowania oraz jego finalne rozstrzygnięcie, a ponadto postawa procesowa strony pozwanej nie pozwalały na obciążenie organu rentowego kosztami zastępstwa procesowego strony odwołującej się.

Trzeba, bowiem, podkreślić, iż przedmiotowa sprawa, wymagała przeprowadzenia postępowania dowodowego, natomiast organ rentowy, po złożeniu stosownego wniosku dowodowego przez płatnika składek, miał możliwość zapoznania się z wyżej wymienioną dokumentacją, dotyczącą, prowadzonej przez skarżącą, działalności gospodarczej, dopiero, na tym etapie. Okoliczności te, organ rentowy wyraźnie zaznaczył w treści pisma procesowego z dnia 18 listopada 2022 roku (k. 121-12v). Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., ponownie oceniając sytuację ubezpieczeniową skarżącej, i uznając, iż treść załączonych dokumentów, ma wpływ na zaskarżoną decyzję, nie dążył do dalszego kontynuowania postępowania, a tym samym, zbędnego jego przedłużania, tylko, swoim zachowaniem, sprowadzającym się do uchylenia decyzji z dnia 15 października 2021 roku, od której złożono odwołanie, doprowadził do szybszego zakończenia procesu.

O tym, czy w konkretnej sprawie zachodzi "szczególnie uzasadniony wypadek" w rozumieniu art. 102 k.p.c. decyduje m.in. sposób prowadzenia procesu przez stronę przegrywającą sprawę. Jeżeli prowadzi ona proces w sposób nielojalny, np. przez usiłowanie wprowadzenia sądu w błąd, albo celowo dąży do przewleczenia procesu lub zwiększenia jego kosztów, to taka strona nie zasługuje na potraktowanie jej w uprzywilejowany sposób i na zwolnienie od zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi /postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 roku, II CZ 210/73, LEX nr 7366/. Podążając za powołanym stanowiskiem Sądu Najwyższego, należało stwierdzić, iż omówiona postawa organu rentowego, w świetle orzekania o kosztach procesu, w związku z umorzeniem postępowania sądowego, z całą pewnością, zasługiwała na uwzględnienie przez Sąd.

Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, oraz poczynione rozważania prawne, Sąd orzekł, jak w punkcie 2 sentencji postanowienia, na podstawie art. 102 k.p.c.

I.S.

ZARZĄDZENIE

Odpis postanowienia z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni adwokat S. J. za pośrednictwem Portalu Informacyjnego