Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6.11.2024 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił A. M. prawa do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W uzasadnieniu decyzji poinformowano, iż zgodnie z art.21 ustawy z dn. 19.12.2008r. rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli przed dniem 01.01.2009 między innymi udowodni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS , wynoszący co najmniej 15 lat. Zakład odmówił przyznania rekompensaty, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił co najmniej 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Do stażu w szczególnych warunkach nie uwzględniono okresu zatrudnienia od 10.10.1977 do 26.04.1979 oraz od 4.05.1981 r. do 1.07.1993 w (...) w Ł. ponieważ zaświadczenie o wykonywaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 11.06.1999 r. nie spełnia wymogów formalnych (zostało wystawione przez archiwum zakładowe, a nie zakład pracy)

/ decyzja k. 15 v-16 akt ZUS/

W dniu 3.11.2022 r. odwołanie od ww decyzji wniósł A. M., reprezentowany przez radcę prawnego, domagając się jej zmiany. W uzasadnieniu swego stanowiska podniósł, iż jest uprawniony do rekompensaty, bowiem w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...), wykonywał obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy - zatem pracował w warunkach szczególnych zgodnie z wykazem A działem VIII poz 2 pkt 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. Odwołujący podniósł też iż do okresu pracy w warunkach szczególnych winien zostać mu zaliczony okres zasadniczej służby wojskowej od 27.04.1979 r. gdyż w ciągu 30 dni od dnia zakończenia służby 13.04.1981 r. powrócił do tego samego miejsca zatrudnienia i obowiązków wykonywanych w szczególnych warunkach

/ odwołanie k. 3 -5/

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo podniósł, iż świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawione wnioskodawcy przez archiwum, na które powołuje się odwołujący się, jest nawet sprzeczne z zaświadczeniem wystawionym przez to samo archiwum, w dniu 12.06.2014 r., zaświadczeniem RP- 7 za lata 1981-1993 wystawionym także przez archiwum w dniu 11.06.1999 r. świadectwem pracy wystawionym przez pracodawcę w dniu 7.07.1993 r.- w dokumentach tych podano bowiem że wnioskodawca był zatrudniony jako kierowca - mechanik.

Nie ma zatem podstaw do uznania za pracę w szczególnych warunkach zatrudnienia w T. w latach 1977-1993 a tym samym do zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach przypadającego w trakcie zatrudnienia okresu zasadniczej służby wojskowej

/ odpowiedź na odwołanie k. 34-35/

Na rozprawie w dniu 24.03.2025 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów postępowania wg norm przepisanych, pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/ końcowe stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 r. 01:14:34- 01:14:45/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca A. M. urodził się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna/

Wnioskodawca ukończył zasadniczą szkołę samochodową. Z wykształcenia jest kierowcą – mechanikiem. Prawo jazdy kategorii B i C posiada od 27.09.1977 CE i BE od 26.03.1979 r.

/ prawo jazdy okazane na rozprawie w dniu 24.03.2025 r, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 01:10:45-01:13:10 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:03:41-00:24:11/

W dniu 13.09.2024 r. wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę z rekompensatą.

/ wniosek k. 1-6 akt ZUS/

W rozpoznaniu, wskazanego wniosku, ZUS wydał decyzję z dnia 6.11.2024 r. w przedmiocie przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury oraz zaskarżoną decyzję z tej samej daty, odmawiającą ww. prawa do rekompensaty.

/ decyzja emerytalna k. 13-15 akt ZUS, zaskarżona decyzja w przedmiocie prawa do rekompensaty k. 15v-18 akt ZUS/

W okresie od 10.10.1977 r. do dnia 1.07.1993 r. A. M. był zatrudniony Przedsiębiorstwie (...) Ł.. W okresie od 27.04.1979 do 13.04.1981 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Z dniem 26.04.1979 został zwolniony do odbywania zasadniczej służby wojskowej - ponownie przyjęty z dniem 4.05.1981 r.

/ świadectwo pracy k. 3 plik emerytalno - rentowy akt ZUS oraz k. 42, wypis z książeczki wojskowej k. 5 plik emerytalno - rentowy akt ZUS, ksero książeczki wojskowej k. 20-33 dokumentacja osobowa k. 6-19, k. 42-85/

Z wystawionego w dniu 7.07.1993 r. przez wskazany zakład pracy wnioskodawcy świadectwa pracy wynika, iż ww. okresie A. M. w pełnym wymiarze czasu pracy świadczył pracę na stanowisku kierowcy – mechanika.

/świadectwo pracy k. 3 plik emerytalno - rentowy akt ZUS oraz k. 42/,

Przy tym wnioskodawca legitymuje się także umowami o pracę: na 14 – dniowy okres próbny z dnia 9.10.1977 r., umową na czas nieokreślony z dnia 24.10.1977 r. w których powierzono mu obowiązki kierowcy poj. (...) 503 A. Nadto umową o pracę na czas nieokreślony z dnia 4.05.1981 r. zawartą po powrocie z wojska, w której powierzono mu stanowisko kierowcy pojazdu (...).

/ umowy o pracę k. 17, 49-50, 52/

Dostępna, za wskazany okres, dokumentacja osobowa wnioskodawcy: zakres czynności zaświadczenia, wnioski, skierowania na badania lekarskie, oświadczenia, angaże, karty obiegowe zmiany zawiera zapisy wskazujące, iż ww . pracował we wskazanym okresie na stanowisku kierowcy, kierowcy samochodu ciężarowego o masie pow. 3,5 tony lub kierowcy -mechanika. Podobne stanowisko w pracy wpisywano w dokumentach innym zatrudnionym w tym zakładzie kierowcom.

/ dokumentacja osobowa k. 6-19, k. 42-85, zeznania świadka H. P. protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 r. 00:27:06 -00:40:24 zeznania świadka J. J. protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 r. 00:40:24 -00:48:48 zeznania świadka J. Z. protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 r. 00:59:18-01:09:41/

W wystawionym wnioskodawcy przez Archiwum Zakładowe Zakład (...) przy Urzędzie Wojewódzkim w Ł. zaświadczeniu o wykonywaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 11.06.1999 r. wskazano, iż wnioskodawca w okresie zatrudnienia od 10.10.1977 r. do dnia 1.07.1993 r. w Przedsiębiorstwie (...), w okresie od 10.10.1977-26.04.1979 i od 4.05.1981 do 01.07.1993 r. , stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, na stanowisku kierowca wymienionym w wykazie A dział VIII poz 2 pkt 2 stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa (...) z dnia 1.08.1983 w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów budowlanych na których są wykonywane race w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury (Dz.U. (...) nr 3 poz 6.)

/ zaświadczenie o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach k. 6 plik emerytalno - rentowy akt ZUS/

W zaświadczeniu z dnia 12.06.2014 r. wystawionym przez wspomniane Archiwum Zakładowe wskazano, że wnioskodawca będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie (...) Ł. od 10.10.1977 r. do dnia 1.07.1993 r. pracował na stanowisku kierowca - mechanik.

/ zaświadczenie k. 9 plik emerytalno - rentowy akt ZUS/

Będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie (...) Ł.’, wnioskodawca w praktyce zawsze pracował tylko jako kierowca samochodu ciężarowego o masie przekraczającej 3,5 tony. Jeździł samochodami marki (...), (...) były to samochody typu wywrotka ewentualnie (...), JELCZEM lub KAMAZEM Po wojsku prowadził te samochody z przyczepą. Wykonywał analogiczne czynności. Miał stały samochód. Wnioskodawca woził żwir, piasek, gryz, cement materiały sypkie które mógł sam wyładować. Woził to do przedsiębiorstw kombinatów budowlanych, szpitali w województwie (...). Wnioskodawca nigdy nie wykonywał czynności mechanika. Podejmował wyłącznie doraźne naprawy w trasie typu wymiana żarówki, opony, drobnych usterek przy zasilaniu czy instalacji elektrycznej. Gdy samochód popsuł się w trasie, był holowany do bazy za pośrednictwem pogotowia technicznego. Samochody naprawiali mechanicy w warsztacie, a wnioskodawca dostawał samochód zastępczy. W zakładzie pracy było ich ok 50-70 sztuk.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 01:10:45-01:13:10 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:03:41-00:24:11, zeznania świadka H. P. protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 r. 00:27:06 -00:40:24 zeznania świadka J. J. protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 r. 00:40:24 -00:48:48, zeznania świadka J. F. protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 r. 00:48:48 -00:59:18, zeznania świadka J. Z. protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 r. 00:59:18-01:09:41/

Wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy od 6-7 po 11-14 godzin w systemie akordowym, uzależnionym od przejechanych kilometrów i ładunku . Nigdy nie był kierowany do innych prac, poza pracą kierowcy. Nie zajmował się ładowaniem przewożonych towarów; wnioskodawca podjeżdżał tylko pod taśmę wyładowczą, a załadunkiem i rozładunkiem, zajmowali się inni pracownicy .

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 01:10:45-01:13:10 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:03:41-00:24:11 zeznania świadka H. P. protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 r. 00:27:06 -00:40:24 zeznania świadka J. J. protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 r. 00:40:24 -00:48:48 zeznania świadka J. F. protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 r. 00:48:48 -00:59:18, zeznania świadka J. Z. protokół z rozprawy z dnia 24.03.2025 r. 00:59:18-01:09:41 /

Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach ZUS, jak i złożone w toku procesu. Zeznania wnioskodawcy i świadków przesłuchanych w procesie Sąd ocenił jako wiarygodne, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Jednocześnie organ rentowy nie zgłosił wniosków dowodowych mających na celu wykazanie okoliczności przeciwnych. Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, co do charakteru pracy skarżącego na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1696) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze do dnia wejścia w życie ustawy tj. do 31.12.2008 r. w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że w okresie zatrudnienia od 10.10.1977 r. do dnia 1.07.1993 r. w Przedsiębiorstwie (...) Ł. z uwzględnieniem zasadniczej służby wojskowej, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525/

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w spornym okresie była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369). Kwalifikacja pracy jako pracy w warunkach szczególnych odbywa się na podstawie kryterium stanowiskowo-branżowego (czyli konkretne stanowisko w określonej branży). Usystematyzowanie prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia i uciążliwości w oddzielnych działach oraz przypisanie poszczególnych stanowisk pracy do odrębnych gałęzi gospodarki nie jest przypadkowe, gdyż konkretne stanowisko jest narażone na ekspozycję czynników szkodliwych w stopniu mniejszym lub większym w zależności od tego, w którym dziale gospodarki (branży) jest umiejscowione. Dlatego konieczny jest bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym właściwym dla danego działu gospodarki. Oznacza to, że przynależność pracodawcy do określonej gałęzi gospodarki ma znaczenie istotne i nie można dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 4 z późn. zm.), wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym. Od kryterium branżowego można odstąpić w pewnych sytuacjach, gdy wykonywana jest praca uznana za szkodliwą dla jednej branży, mimo iż warunki jej wykonywania w innej branży są tak samo szkodliwe. Jeżeli pracownik w ramach swoich obowiązków stale i w pełnym wymiarze czasu pracy narażony był na działanie tych samych czynników, na które narażeni byli pracownicy innego działu przemysłu, w ramach którego to działu takie same prace zaliczane są do pracy w szczególnych warunkach, to zróżnicowanie tych stanowisk pracy musiałoby być uznane za naruszające zasadę równości w zakresie uprawnień do ubezpieczenia społecznego pracowników wykonujących taką samą pracę (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 grudnia 2016 r., III UK 40/16, LEX nr 2186064).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 II UK 21/10).

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 2 czerwca 2016 r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050/ Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie jest natomiast dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235).

Przy czym należy pamiętać, iż o określonych skutkach prawnych wykonywania pracy w warunkach szczególnych stanowi ustawa oraz utrzymane jej przepisami (art. 32 ust. 4 ustawy o e. i r. z FUS) rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. Zarządzenia resortowe traktowane są tylko jako wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach i mają one znaczenie, o ile są dostosowane do treści załącznika do rozporządzenia i stanowią jego uszczegółowienie, poprzez bardziej ścisłe ustalenie stanowisk pracy (por wyroki SN: z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306, z dnia 9 maja 2006 r., II UK 183/05, LEX nr 1001301).

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku wskazuje, że wymienione w Dziale VII W transporcie i łączności poz 2. Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów stanowią prace w szczególnych warunkach.

Nadto prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów na stanowisku kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony wymienione są w wykazie A dziale VIII, poz. 2 pkt. 1 do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wyboru stanowisk pracy w zakładach nadzorowanych przez Ministra, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz wzrostu emerytury lub renty, (Dzienniki Urzędowe - rok 1983 nr 3 poz. 6).

Przedkładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy stwierdzić, że zgromadzony i, niepodważony przez organ rentowy, materiał dowodowy w postaci zeznań wnioskodawcy zeznań świadków i zgromadzonej dokumentacji w tym osobowej jednoznacznie potwierdza że obowiązki ubezpieczonego w ramach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) faktycznie wykonywane były przez niego na stanowisku kierowcy ( nie zaś mechanika kierowcy) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i odpowiadały pracy oraz stanowiskom określonym w ww. aktach prawnych.

Wnioskodawca w spornym okresie był kierowcą samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, wykonującym czynności w ramach transportu i przewozu towarów. Na obowiązki wnioskodawcy nie składały się jakiekolwiek inne czynności. Pracę tego rodzaju wykonywał nieprzerwanie. Brak więc podstaw do kwestionowania szczególnego charakteru tak wykonywanych czynności.

Sąd przy tym nie traci z pola widzenia, iż w okresie od 27.04.1979 do 13.04.1981 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. Z dniem 26.04.1979 został zwolniony do odbywania zasadniczej służby wojskowej - ponownie przyjęty z dniem 4.05.1981 r. Niemniej jednak na gruncie rozpoznawanej sprawy także czas zasadniczej służby wojskowej winien zostać zaliczony wnioskodawcy do okresu pracy w warunkach szczególnych

Podkreślić należy, że czas zasadniczej służby wojskowej zalicza się do okresu uprawniającego do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Takie doliczenie jest możliwe tylko wówczas, gdy zainteresowany podjął prace w szkodliwych warunkach w ciągu 30 dni od opuszczenia wojska. /II UK 188/18 - postanowienie SN - Izba Pracy z dnia 29-05-2019/

Okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych, który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (t.j.Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zalicza się go więc nie tylko do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), ale również – poprzez odesłanie z art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych – do okresu pracy w warunkach szczególnych, od którego zależy przyznanie prawa do rekompensaty. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22 czerwca 2022 r., III AUa 49/21/

Skoro art. 21 ust. 1 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych wprost odwołuje się do pojęcia okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, to oczywistym jest, że rozważania podjęte na gruncie tej ustawy w odniesieniu do służby wojskowej znajdują odpowiednie zastosowanie do świadczeń przyznawanych w trybie przepisów pierwszej z tych ustaw. Wyłącza to w tym przypadku stosowanie wyłącznie przepisu art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych. Okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych, który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych charakterze. Zalicza się go więc nie tylko do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej), ale również – poprzez odesłanie z art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych – do okresu pracy w warunkach szczególnych, od którego zależy przyznanie prawa do rekompensaty. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 czerwca 2022 r., III AUa 40/21/

Reasumując, stwierdzić należy, że po uwzględnieniu do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 10.10.1977 do 26.04.1979 od 27.04.1979 do 13.04.1981 r. i od 4.05.1981 do 01.07.1993 r. w Przedsiębiorstwie (...) Ł. ww. niewątpliwie spełnia wymóg posiadania 15-letniego okresu pracy w takim charakterze. Tym samym wnioskodawcy przysługuje prawo do rekompensaty.

W myśl art. 100 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając na względzie powyższe, należało zmienić zaskarżoną decyzję o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w sentencji wyroku.

Analogiczne stanowisko zajął Sąd Okręgowy w Łodzi, w wyroku w sprawie

VIII U 2278/22 , i konsekwentnie – Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie III AUa 377/23.

O kosztach procesu wraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., w zw § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 roku , poz. 1935) mając na uwadze wynik przedmiotowego procesu.