Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z 8 listopada 2024 r. znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., odmówił wznowienia postępowania w sprawie emerytury J. R..

W uzasadnieniu, organ rentowy wskazał, że 4 czerwca 2024 r., Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie, dotyczącej obliczenia emerytury, poprzez pomniejszenie podstawy obliczenia emerytur z wieku powszechnego o kwotę pobranych wcześniej emerytur. Trybunał uznał, że przepis ustawy na to pozwalający, w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z przepisami Konstytucji.

Organ rentowy podniósł, że w przypadku, gdy Trybunał orzekł o niezgodności
z Konstytucją ustawy, na podstawie której została wykazana decyzja, skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału. Orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Orzeczenie Trybunału dotyczące ustawy ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Dniem ogłoszenia orzeczeniem Trybunału jest dzień ogłoszenia tego orzeczenia w postaci elektronicznej na stronie internetowej organu wydającego dziennik urzędowy.

W konkluzji ZUS stwierdził, że w związku z tym, że wyrok Trybunału z 4 czerwca 2024 r. nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw, brak jest podstaw do wznowienia postępowania zakończonego decyzją z 10 lipca 2012 r.

Organ wskazał także, iż J. R. nie należy do grupy osób, których dotyczy orzeczenie Trybunału, ponieważ emerytura przyznana decyzją z 10 lipca 2012 r. nie została pomniejszona o kwotę pobranych wcześniej emerytur. (decyzja k. 127-127 odwrót pliku V akt ZUS)

Odwołanie od w/w decyzji wniosła J. R.. (k. 3-3 odwrót)

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy podtrzymał swoje stanowisko, argumentując, jak w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo organ rentowy wskazał, że wnioskodawczyni pobiera emeryturę wcześniejszą od dnia 23 czerwca 2007 r. na podstawie decyzji z 10 lipca 2007 r., która jest świadczeniem korzystniejszym od emerytury w powszechnym wieku emerytalnym przyznanej decyzją z 10 lipca 2012 r. na wniosek z 5 czerwca 2012 r. Organ wskazał także, iż od dnia doręczenia decyzji z 10 lipca 2012 r. upłynęło już 5 lat, a zatem już z tego względu odwołanie jest niezasadne. Organ zauważył także, iż wnioskodawczyni nie dotyczyła zasada pomniejszenia emerytury powszechnej przyznanej
z art. 24 ustawy emerytalnej o kwoty pobranych wcześniej wcześniejszych emerytur. Przepis at. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej obowiązuje bowiem od 1 stycznia 2013 r., a emerytura została przyznana ubezpieczonej przed 23 czerwca 2012 r. (odpowiedź na odwołanie k. 5-6)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. R. urodziła się w dniu (...) (bezsporne)

Decyzją z 10 lipca 2007 r. znak E (...) ZUS (...) Oddział w Ł. przyznał J. R. emeryturę w wieku wcześniejszym – od 23 czerwca 2007 r. tj. od osiągnięcia wcześniejszego wieku emerytalnego. (decyzja z 10 lipca 2007 r. s. 47-48 pliku IV akt ZUS)

W dniu 5 czerwca 2012 r. J. R. złożyła wniosek o emeryturę w wieku powszechnym. (wniosek z 5 czerwca 2012 r. k. 1-3 odwrót pliku V akt ZUS)

Decyzją z dnia 10 lipca 2012 r. znak (...) ZUS (...) Oddział w Ł. przyznał wnioskodawczyni emeryturę w wieku powszechnym od dnia 23 czerwca 2012 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób
w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota zwaloryzowanych składek wyniosła 35090,55 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 359366,23 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosiło 254,80 m-cy

- wyliczona kwota emerytury wyniosła 1548,10 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania decyzji:

(35090,55 zł + (...),23) / 254,80 = 1548,10 zł.

Emerytura ustalona decyzją z 10 lipca 2012 r. została zawieszona, ponieważ była świadczeniem mniej korzystnym niż emerytura wcześniejsza wypłacana na podstawie decyzji z 10 lipca 2007 r. (decyzja z 10 lipca 2012 r. k. 10-11 pliku V akt ZUS)

Trybunał Konstytucyjny, wyrokiem z dnia 4 czerwca 2024 r., w sprawie o sygn. akt SK 140/20, orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r (przed ogłoszeniem ustawy wprowadzającej), jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji. W uzasadnieniu wskazano, że wyrok wpłynie wyłącznie na sytuację osób, które nie nabyły prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 roku – uposażeni mieli świadomość zmian oraz możliwość uniknięcia ich konsekwencji. (bezsporne, a nadto informacja na stronie TK pod adresem https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art (...)-obliczenie-naleznego-swiadczenia-emerytalnego-poprzez-pomniejszenie-emerytury-z-wieku-powszechnego-o-kwote-pobranych-wczesniej-emerytur, (...) poz. 67)

W dniu 24 października 2024 r. J. R. zwróciła się do ZUS (...) Oddziału
w Ł. z wnioskiem o przeliczenie emerytury z zastosowaniem wyroku TK z 4 czerwca 2024 r., SK 140/20. (wniosek k. 125 pliku V akt ZUS)

Na skutek powyższego wniosku, organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję. (decyzja k. 127-127 odwrót pliku V akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny i został ustalony na podstawie powyższych dokumentów, których wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Na wstępie warto zaznaczyć, iż Sąd rozpoznał niniejszą sprawę na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. Zgodnie, bowiem, z treścią tego przepisu, sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne.

Przechodząc zaś do merytorycznego rozpoznania sprawy, to zauważenia wymaga, że ubezpieczonej przysługiwało prawo do emerytury w obniżonym wieku od 10 lipca 2007 roku, a 5 czerwca 2012 r. ubezpieczona wniosła o emeryturę w wieku powszechnym, który to wiek osiągnęła 23 czerwca 2012 r.

Ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2012 poz. 637 z dnia 6 czerwca 2012 r.), dokonano m.in. nowelizacji przepisu art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez dodanie w art. 25 ustępu 1b w brzmieniu: Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20), podtrzymał wcześniejszą linię orzecznictwa wyrażoną w wyroku z dnia 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16), przyjmując, że regulacja zawarta w art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, w stosunku do osób, które wniosek o przyznanie emerytury w wieku obniżonym złożyły do dnia ogłoszenia ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, jest niezgodna z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Zgodnie z art. 145a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

Art. 145a § 2 k.p.a. wskazuje, że w sytuacji określonej w art. 145a § 1 k.p.a. skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Należy, również, zauważyć, iż zgodnie z art. 190 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. nr 76 poz. 483 ze zmianami), orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny – dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 1461) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Natomiast zgodnie z art. 21 powyższej ustawy z 2000 r., Dziennik Ustaw wydaje Prezes Rady Ministrów przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji, przy czym Rządowe Centrum Legislacji może zlecić wyspecjalizowanym podmiotom niektóre czynności związane z wydawaniem tych dzienników w sposób, o którym mowa w art. 2a ust. 2.

Tymczasem, na dzień wydania decyzji przez organ rentowy, a nawet na dzień wydania wyroku, przez Sąd, wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Przy czym, mając na względzie powyższe przepisy ustawy z 2000 r., trzeba zaznaczyć, że publikacja wyroku TK na stronie internetowej TK czy w publikatorze „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zbiór (...) nie jest ogłoszeniem w rozumieniu art. 190 Konstytucji.

Co jednak najistotniejsze, powyższy wyrok nie znajduje zastosowania do ubezpieczonej, ponieważ jej emerytura w wieku powszechnym nie została pomniejszona o wcześniej wypłacone emerytury .

Odwołująca powszechny wiek emerytalny osiągnęła w dniu 23 czerwca 2012 r., zaś decyzją przyznająca jej emeryturę została wydana w dniu 10 lipca 2012 r.

Ubezpieczonej zatem w ogóle nie objęły niekorzystne skutki nowelizacji z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która wprowadziła do ustawy emerytalnej przepis art. 25 ust. 1b, gdyż przepis ten wszedł w życie dopiero od 1 stycznia 2013 r., natomiast ubezpieczona już w 2012 r. zrealizowała swoje prawo do emerytury z wieku powszechnego na starych zasadach – czyli bez potrąceń o jakich mowa w art. 25 ust. 1b.

Wysokość jej emerytury z wieku powszechnego została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania decyzji: (35090,55 zł + (...),23) / 254,80 = 1548,10 zł. Z niniejszego działania matematycznego zawartego w treści decyzji z 10 lipca 2012 r. wynika zatem wyraźnie, że od kwoty zwaloryzowanych składek oraz kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego nie odjęto kwoty emerytury pobranej w wieku wcześniejszym.

Tym samym organ rentowy, obliczając wysokość emerytury ubezpieczonej w wieku powszechnym nie zastosował przepisu art. 24 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który był przedmiotem kontroli konstytucyjności TK w sprawie SK 140/20, bo przepis ten
w dacie wydania decyzji z 10 lipca 2012 r. jeszcze nie wszedł w życie (wszedł on bowiem w życie dopiero z dniem 1 stycznia 2013 r.) i nie pomniejszył podstawy obliczenia jej emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranej dotychczas emerytury.

Na marginesie – pomijając już kwestie przeanalizowane powyżej, można, także, wskazać, iż żądanie wznowienia postępowania, zgłoszone przez wnioskodawczynię do ZUS zostało w dniu 24 października 2024 r., a zatem po upływie terminu określonego w art. 146 k.p.a.

Zgodnie bowiem z treścią art. 146 § 1 k.p.a., uchylenie decyzji z przyczyny określonej w art. 145a k.p.a. (a więc z uwagi na niezgodność aktu normatywnego stanowiącego podstawę wydania decyzji z Konstytucją) nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat. Skoro zatem decyzja o przyznaniu emerytury w wieku powszechnym została wnioskodawczyni doręczona w 2012 r., zgłoszenie przez skarżącą żądania wznowienia postępowania w 2024 r. bez wątpienia nastąpiło po upływie powyższego pięcioletniego terminu.

Z podobnych przyczyn decyzja z 10 lipca 2012 r. nie mogłaby być również zmieniona na podstawie artykułu 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2024 r. poz. 1631 ze zm.). Zgodnie bowiem z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję
i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

1) po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;

2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

Jednakże jak stanowi ustęp 1e artykułu 114 ustawy emerytalnej, uchylenie lub zmiana decyzji, o której mowa w ust. 1, nie może nastąpić, jeżeli od dnia jej wydania upłynął okres:

1) 10 lat - w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 2-4;

2) 5 lat - w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 1 i 5;

3) 3 lat - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 6.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, jako bezzasadne, o czym orzekł w punkcie 1. sentencji wyroku.

W przedmiocie kosztów Sąd orzekł w punkcie 2. sentencji wyroku – na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 poz. 1935 ze zmianami).

Zgodnie zaś z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu.