Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 listopada 2015 roku w sprawie znak: (...) R Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił D. M. prawa do renty rodzinnej. W treści decyzji wskazano, że została ona wydana w oparciu o orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z dnia 27 października 2015 r., która nie stwierdziła u D. M. całkowitej niezdolności do pracy.

W dniu 27 listopada 2015 r. pełnomocnik D. M. złożył w jego imieniu odwołanie od ww. decyzji wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie D. M. za całkowicie niezdolnego do pracy i przyznanie mu prawa do renty rodzinnej. W uzasadnieniu odwołania wskazano, że aktualny stan zdrowia D. M., w tym stwierdzone u niego upośledzenie umysłowe, nie pozwalają na uznanie go za zdolnego do pracy. D. M. przebywa w Domu Pomocy Społecznej w R., a decyzją z dnia 16 maja 2008 r. (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Powiecie (...) Wschodnim uznał go za osobę o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wskazując, że nie jest zdolny do żadnej pracy oraz że wymaga wsparcia w samodzielnej egzystencji. Nadto mocą orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z dnia 19 listopada 2015 roku, D. M. został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy. Pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, że z opinii psychologa, pod którego opieką przebywa D. M. w Domu Pomocy Społecznej w R., nie jest on zdolny do samodzielnego, świadomego podejmowania decyzji dotyczących życia codziennego, a tym bardziej nie jest w stanie podjąć jakiegokolwiek etatowego zatrudnienia. W przekonaniu strony skarżącej powyższe okoliczności w sposób oczywisty uzasadniają wniosek, iż ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy, a tym samym zostały spełnione wszystkie niezbędne przesłanki do przyznania D. M. prawa do renty rodzinnej stosownie do przepisu art.68 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie. W treści odpowiedzi wskazano, że zaskarżoną decyzją od dnia 1 grudnia 2015 r. odmówiono D. M. prawa do renty rodzinnej po zmarłej matce G. W. na dalszy okres. Organ rentowy jednocześnie zaznaczył, że decyzją z dnia 5 listopada 2015 r. odmówiono wnioskodawcy prawa do renty socjalnej na dalszy okres.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony D. M. urodził się (...). Ubezpieczony ma wykształcenie zasadnicze specjalne w zawodzie ogrodnika.

(okoliczności bezsporne)

Od 21 maja 2012 roku ubezpieczony przebywa w Domu Pomocy Społecznej w R., gdzie pracuje jako pracownik fizyczny.

(pismo Domu Pomocy Społecznej – k.32 akt ZUS)

Matka ubezpieczonego G. W. zmarła w dniu 15 grudnia 2000 roku.

W okresie od 1 czerwca 2005 roku do 30 listopada 2015 roku ubezpieczony był uprawniony do renty rodzinnej po zmarłej matce, a w okresie od 1 września 2008 roku do 30 listopada 2015 roku posiadał prawo do renty socjalnej.

W orzeczeniach z dnia 5 listopada 2008 roku oraz 19 listopada 2013 roku lekarz orzecznik ZUS uznał ubezpieczonego za osobę całkowicie niezdolną do pracy, ustalając, że niezdolność ta powstała w dzieciństwie oraz iż pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia.

(orzeczenia – k.15, 53 akt ZUS, decyzje – akta ZUS)

Ubezpieczony jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, z przyczyn określonych symbolem 01U.

(orzeczenie o stopniu niepełnosprawności - k.59 plik I akt ZUS)

W dniu 15 września 2015 roku ubezpieczony złożył wniosek o ustalenie prawa do renty rodzinnej. We wniosku podał, że pracuje jako pracownik gospodarczo – porządkowy w Spółdzielni (...).

(wniosek k.58 – 58 odwrót plik I akt ZUS)

Lekarz orzecznik po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznał u ubezpieczonego: upośledzenie umysłowe lekkie, nadciśnienie tętnicze oraz wadę wzroku. Orzeczeniem z dnia 15 października 2015 roku lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

(opinia k.20 - 21 plik III akt ZUS, orzeczenie k.63 – 63 odwrót plik I akt ZUS)

Po rozpoznaniu sprzeciwu komisja lekarska ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania ubezpieczonego oraz po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznała u ubezpieczonego: lekkie upośledzenie umysłowe, nadciśnienie tętnicze poddające się leczeniu oraz wadę wymowy. Orzeczeniem z dnia 27 października 2015 roku komisja lekarska ZUS uznała, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

(opinia k.25 – 27 plik III akt ZUS, orzeczenie k.64 - 64 odwrót plik I akt ZUS)

W opinii lekarskiej z 2008 roku lekarz orzecznik ZUS ustalił, iż ubezpieczony jest osobą upośledzoną w stopniu umiarkowanym, od dzieciństwa.

(opinia – k.14-16 akt ZUS)

U ubezpieczonego stwierdzono: sprawność intelektualną w granicach umiarkowanego upośledzenia umysłowego oraz cechy osobowości niedojrzałej emocjonalnie i społecznie z objawami znacznie obniżonego krytycyzmu. Ubezpieczony wymaga pomocy i kontroli ze strony innych osób, nie jest w stanie przeczytać bardziej złożonych słów, a ,,przesylabizowanych wyrazów” w większości nie rozumie. Nie jest w stanie napisać także prostego zdania ,,od siebie”, a jedynie podpisać się i nieudolnie przepisywać. U ubezpieczonego w okresie szkolnym rozpoznano upośledzenie umysłowe umiarkowane. Upośledzenie umysłowe diagnozowane w okresie rozwojowym jest rozpoznaniem stałym i nie jest możliwym wskazanie przyczyn, które mogłyby zmienić takie rozpoznanie. Możliwość opanowania czynności pisania, czytania i liczenia u osoby dorosłej z takim potencjałem intelektualnym jak ubezpieczony jest znikoma.

(opinie biegłego neuropsychologa k.19 – 19 odwrót, k.28, min.00:01:38 – 00:09:31 protokołu rozprawy z 19.12.2016 r.)

U ubezpieczonego rozpoznano upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym. Ubezpieczony nie jest w stanie wykonywać pracy w pełnym wymiarze godzin. Ubezpieczony potrafi samodzielnie zadbać o swoje podstawowe potrzeby: porusza się samodzielnie, samodzielnie wykonuje czynności w zakresie higieny osobistej oraz samodzielnie przyjmuje posiłki. Ubezpieczony wymaga okresowego nadzoru i pomocy innych osób przy wykonywaniu ww. czynności. Ubezpieczony nigdy nie był zatrudniony na cały etat.

Ubezpieczony wykonuje proste prace w warunkach chronionych (w Domu Pomocy Społecznej), pod nadzorem, bez presji czasowej. Ubezpieczony nigdy nie pracował zarobkowo w wymiarze pełnego etatu. W Domu Pomocy Społecznej wykonuje prace porządkowe pod nadzorem innego pracownika w wymiarze 2 godzin dziennie na terenie Domu Pomocy Społecznej. Ten typ zatrudnienia należy uznać za rodzaj terapii zajęciowej, a nie faktycznie wykonywaną pracę zarobkową.

(opinie biegłego psychiatry H. K. k.20 – 22, k.29,min.00:09:54 – 00:13:11 protokołu rozprawy z 19.12.2016 r.)

Aktualnie wykonane u ubezpieczonego badanie neuropsychologiczne wskazuje na funkcjonowanie intelektualne na poziomie upośledzenia umysłowego w stopniu umiarkowanym. Ubezpieczony wymaga pomocy i kontroli ze strony innych osób. Ubezpieczony nie jest w stanie wykonywać pracy w pełnym wymiarze godzin, a szczególnie na tzw. otwartym rynku pracy.

(opinia biegłego psychiatry G. P. k.69 – 71)

Ubezpieczony jest całkowicie, trwale niezdolny do pracy, a niezdolność ta powstała przed 18 rokiem życia. Ubezpieczony jest zdolny do samodzielnej egzystencji.

(opinia biegłego psychiatry G. P. k.69 – 71, opinie biegłego psychiatry H. K. k.20 – 22, k.29,min.00:09:54 – 00:13:11 protokołu rozprawy z 19.12.2016 r.)

W dniu 1 września 2007 roku D. M. rozpoczął naukę w (...) Szkole Zawodowej (...) w Z.. W roku szkolnym 2011/2012 wnioskodawca uczęszczał do II klasy.

(zaświadczenie – akta ZUS)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z ww. dokumentów w postaci orzeczenia lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS, wniosku o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy oraz opinii lekarskich.

W toku postępowania ubezpieczony zakwestionował ustalenia komisji lekarskiej ZUS, że nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

Celem weryfikacji stanowiska ubezpieczonego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych: neuropsychologa oraz psychiatrów.

Złożone w sprawie opinie są jasne, zostały sporządzone przez biegłych o specjalnościach właściwych z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpi ubezpieczony, w oparciu analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej i jego bezpośrednie badanie.

Sąd oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w pełni uznał wartość dowodową opinii powołanych w sprawie biegłych. W ocenie Sądu złożone do sprawy opinie oraz opinie uzupełniające nie zawierają żadnych braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Biegli wydali opinie po przeprowadzeniu stosownych badań i analizie dostępnej dokumentacji lekarskiej ubezpieczonego. Określili schorzenia występujące u niego oraz ocenili ich znaczenie dla jego zdolności do pracy. Zdaniem Sądu opinie biegłych są rzetelne, zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot, a wynikające z nich wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione.

Podkreślić należy, że zarówno biegły sądowy psychiatra H. K. jak biegły sądowy psychiatra G. P. wydali swoje opinie po analizie opinii sporządzonej przez biegłego sądowego neuropsychologa, a co istotne byli oni zgodni, że ubezpieczony jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, a niezdolność ta powstała przed 18 rokiem życia.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka G. M. oraz dowodu z przesłuchania strony uznając, iż wszystkie istotne okoliczności niezbędne do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy zostały ustalone. Podkreślić także należy, iż w sprawach w których przesłanką przyznania świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest ustalenie niezdolności do pracy, momentu jej powstania czy też ustalenie zdolności do samodzielnej egzystencji, Sąd ocenia te zagadnienia w oparciu o wiadomości specjalne zawarte w opiniach wydanych przez biegłych dysponujących stosowną wiedzą medyczną w tym zakresie. Dowód w postaci zeznań świadka czy strony nie mógł w żaden sposób podważyć wydanych w niniejszej sprawie opinii.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych specjalistów w dziedzinie psychiatrii oraz neuropsychologii, jako niezasadny i zamierzający do przedłużenia postępowania. W ocenie Sądu złożone w sprawie opinie nie zawierają żadnych braków, a co istotne, biegli w złożonych opiniach oraz opiniach uzupełniających odnieśli się szczegółowo do zgłoszonych zarzutów. Ponadto żaden z biegłych nie wskazywał na konieczność przeprowadzenia u wnioskodawcy dodatkowego badania psychologicznego. Biegły neuropsycholog w uzupełniających opiniach wskazał, iż w przypadku wykonywania testów, nawet u osób upośledzonych, pozostają w pamięci ślady umiejętności wykonania samego zadania (pamięć proceduralna). Zadania w testach są do siebie zbliżone, są w podobnej formie. Ten rodzaj pamięci jest bardzo trwały nawet do 2 lat i więcej. Zapamiętany jest sposób wykonania podobnego zadania. Biegły wyjaśnił, iż sam liczbowy wynik testów nie ma istotnego znaczenia, bowiem oceny należy dokonać pod kątem funkcjonowania danej osoby w codziennych czynnościach, bowiem zadania w testach są podobne, stąd też do oceny testów konieczna jest wiedza z zakresu neuropsychologii. Biegły wskazał, iż sprawność intelektualna ubezpieczonego pozostaje na poziomie upośledzenia umysłowego w stopniu umiarkowanym. Stopień ten nie ulega zamianie. Ubezpieczony ma możliwość wyuczenia się dodatkowych czynności, ale jego ogólna sprawność intelektualna nie zmieni się. Ubezpieczony był badany przez dwóch biegłych lekarzy psychiatrów, których wnioski są tożsame. Nadto nie należy pomijać wydanych w sprawie opinii w dniu 30 października 2008 roku przez Specjalny Ośrodek (...) i lekarza orzecznika ZUS z których wynika, iż ubezpieczony jest osobą upośledzoną umysłowo w stopniu umiarkowanym. Rozpoznanie to zostało postawione również przez biegłego z zakresu neuropsychologii.

Podkreślić należy, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą, więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art.217§1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 r., II CR 817/73).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Stosownie do treści art.65 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.887 z późn. zm.) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Zgodnie z art. 67 ust. 1 ww. ustawy do renty rodzinnej uprawnieni są m.in. dzieci własne spełniające warunki określone w art. 68-71 ww. ustawy. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2 (art.68 ww. ustawy).

Stosownie do treści art.12 ww. ustawy niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1).

Stosownie do art.14 ust.1 i 2a ww. ustawy oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia m. in. daty powstania niezdolności do pracy, trwałości niezdolności do pracy, związku przyczynowego niezdolności do pracy z określonymi okolicznościami dokonuje lekarz orzecznik ZUS, od którego orzeczenia osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej Zakładu w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia.

Reasumując ubezpieczony, aby uzyskać prawo do renty rodzinnej musiałby wykazać, że jest całkowicie niezdolny do pracy i samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolny do pracy przy czym niezdolność ta musiałaby powstać do ukończenia 16 roku życia lub w trakcie nauki w szkole (nie później jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia).

Zebrany w niniejszym postępowaniu materiał dowodowy potwierdził, że ubezpieczony jest osobą całkowicie niezdolną do pracy oraz że niezdolność ta powstała przed ukończeniem przez niego 18 roku życia. Występujące u ubezpieczonego upośledzenie umysłowe ma charakter stały i w tym zakresie jego stan zdrowia nie może ulec poprawie. Ubezpieczony wymaga ponadto pomocy oraz kontroli ze strony innych osób i nie jest w stanie wykonywać pracy w pełnym wymiarze godzin, a szczególnie na tzw. otwartym rynku pracy. Wprawdzie D. M. jest zdolny do samodzielnej egzystencji, to jednak w związku z okolicznością, że całkowita niezdolność do pracy powstała u niego w trakcie pobierania nauki w szkole, spełnił on warunki do nabycia prawa do renty rodzinnej, po zmarłej matce.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał D. M. prawo do renty rodzinnej po matce G. W. od dnia 1 grudnia 2015 roku na stałe.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz D. M. kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Zgodnie z treścią §21 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz.1800) do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego należy zatem ustalić na podstawie §12 ust.2 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 roku Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz.461 z późn. zm.)

(S.B.)

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego z pouczeniem o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji.

2.  Wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe, zobowiązując do ich zwrotu w przypadku wniesienia apelacji.

29 maja 2017 roku