Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

do całości wyroku

Decyzją z 18.06.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. stwierdził, że M. G. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) S.A. z siedzibą w S. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowego od 3.12.2018 r., zarzucając pozorność umowy o pracę.

/decyzja w aktach ZUS/

Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą, odwołania złożyli płatnik składek i ubezpieczona, wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, że M. G. (1) podlega jako pracownik płatnika składek obowiązkowym ubezpieczeniom pracowniczym od 3.12.2018 r., negując pozorności umowy o pracę, a także o zasądzenie na rzecz odwołujących od ZUS zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

/ odwołania k. 3 -7, k. 3-7 akt VIII U 3739/19/

W odpowiedziach na odwołania, pełnomocnik organu rentowego wniósł o ich oddalenie oraz o zasądzenie na rzecz ZUS zwrotu kosztów zastępstwa radcowskiego według norm przepisanych, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

/ odpowiedzi na odwołania k. 133 – 138, k. 127 – 132 akt VIII U 3739/19/

Postanowieniem z 26.08.2019 r. Sąd Okręgowy w Łodzi połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawę zainicjowaną odwołaniem ubezpieczonej o sygn. VIII U 3739/19 ze sprawą z odwołania płatnika składek o sygn. VIII U 3738/19 / k. 134 akt VIII U 3739/19/.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje

Płatnik składek - (...) S.A. z siedzibą w S. od 2008 r. prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do KRS pod nr (...), której głównym przedmiotem zgodnie z (...) jest m.in. realizacja projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków, roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek, wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi, zarządzanie nieruchomościami wykonywane na zlecenie / niesporne/.

Wnioskodawczyni, M. G. (1), urodzona (...), legitymuje się wykształceniem średnim, ukończyła w 2010 r. (...) Liceum Ogólnokształcące Milenium w S.. Nie miała doświadczenia zawodowego.

/akta osobowe/

W okresie od lutego do maja 2018 r. wnioskodawczyni jako studentka odbyła obowiązkowe praktyki u płatnika składek w D. (...) Inwestycji. Jej bezpośrednim przełożonym był wówczas dyrektor w/w działu J. D. (1). W ramach tych praktyk wnioskodawczyni wykonywała powierzone jej zadania, zarówno w siedzibie firmy płatnika, jak i na budowach w Ż. i w B., gdzie wykonywała pomiary, a nadto kontaktowała się w sprawie dokumentacji powykonawczej z pracownikami kontrahentami płatnika.

/ zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:02:57 -00:22:31 w zw. z 01:08:08, zeznania świadka J. D. (1) e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:39:42, zeznania świadka M. O. e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:51:27 – 00:56:10, zeznania świadka D. K. e-prot. z 21.11.2019 r. 00:59:14 -01:01:45

W dn. 3.12.2018 r. płatnik składek zawarł z wnioskodawczynią sporną umowę o pracę z 3.12.2018 r. na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku starszego referenta ds. administracyjnych za miesięcznym wynagrodzeniem 3500 zł brutto oraz premią uznaniową. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano siedzibę firmy pod adresem (...)-(...) S. ul. (...).

/umowa k. 11/B akt osobowy k. 150/

W dacie zawarcia w/w umowy o pracę wnioskodawczyni posiadała inne tytuły do ubezpieczeń, tj.:

- od 16.06.2018 r. jest zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego jako student, za którego uczelnia wyższa lub jednostka prowadząca studia doktoranckie zobowiązana jest do opłacania składek na ubezpieczenia zdrowotne,

- od 1.10.2018 r. jest zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. w pełnym wymiarze czasu pracy i z wynagrodzeniem 4600 zł brutto, od listopada 2018 r. w ½ wymiaru czasu pracy za wynagrodzeniem 2775 zł brutto.

/niesporne, a nadto zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:02:57 -00:22:31 w zw. z 01:08:08/

Wnioskodawczyni dla (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. wykonywała pracę w domu. Do jej obowiązków należało pozyskiwanie klientów dla w/w firmy i dbanie o jej dobry wizerunek.

W tym czasie wnioskodawczyni studiowała stacjonarnie. Została skreślona z listy studentów z uwagi na liczne nieobecności.

/zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:02:57 -00:22:31 w zw. z 01:08:08/

W dacie zawarcia z płatnikiem spornej umowy wnioskodawczyni posiadała orzeczenie lekarza medycyny pracy z 3.12.2018 r. o zdolności do wykonywania pracy w firmie płatnika na stanowisku starszego referenta ds. administracyjnych.

/orzeczenie k. 2/B akt osobowych k. 150/

Zawierając z płatnikiem sporną umowę o pracę wnioskodawczyni była w trzecim miesiącu ciąży i wiedziała o tym.

Z karty ciąży wynika, że ciąża została u niej potwierdzona w 5 tygodniu, podczas wizyty u lekarza w dn. 11.10.2018 r. Data porodu została przewidziana na 16.06.2019 r.

Wnioskodawczyni nie powiedziała płatnikowi przed zawarciem rzeczonej umowy o pracę o tym, że jest ciąży, jak również nie poinformowała o tym lekarza orzecznika medycyny pracy, który wystawił zaświadczenie o zdolności ubezpieczonej do wykonywania pracy u płatnika, ani też swojego bezpośredniego przełożonego w firmie płatnika tj. Dyrektora D. (...) Inwestycji - J. D. (1).

Płatnik i bezpośredni przełożony wnioskodawczyni dowiedzieli się o jej ciąży dopiero, gdy udała się na zwolnienie lekarskie z powodu powikłań w ciąży od 1.02.2019 r.

/ zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:02:57 -00:22:31 w zw. z 01:08:08, zeznania płatnika e-prot. z 21.11.2019 r. 00:26:04 – 00:33:07 w zw. z 01:09:53, zeznania świadka J. D. (1) e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:39:42, zeznania świadka M. O. e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:51:27 – 00:56:10, karta ciąży k. 162 -165/

Wnioskodawczyni podejmując pracę u płatnika miała już jedno dziecko - córkę L. urodzoną (...) Córka wnioskodawczyni chodziła w tym czasie do przedszkola, a później miała zajęcia dodatkowe. Dziecko z przedszkola odbierały babcie, albo ojciec i zawozili na dodatkowe zajęcia.

/kwestionariusz osobowy k. 1/B akt osobowych k. 150, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:02:57 -00:22:31 w zw. z 01:08:08/.

Przed zatrudnieniem wnioskodawczyni w D. (...) Inwestycji w firmie płatnika powstał wakat na skutek rozwiązania umowy o pracę z innym pracownikiem zatrudnionym na stanowisku inżyniera, który 27.09.2018 r. złożył płatnikowi wypowiedzenie z 1-miesięcznym okresem wypowiedzenia, oraz w związku z przesunięciem na jego miejsce innego pracownika, który dotychczas był zatrudniony w D. (...) Inwestycji na stanowisku specjalisty ds. realizacji inwestycji.

Ponadto w badanym okresie zwiększył się zakres prac D. (...) Inwestycji z uwagi na przygotowania do oddania przez płatnika do użytkowania nowej inwestycji w Ż. i w B.. Dodatkowo z uwagi na to, że płatnik uzyskał pozwolenie na użytkowanie inwestycji w Ż. do 31.01.2019 r., a w B. do 11.03.2019 r. w opisanych wyżej okolicznościach płatnik pilnie potrzebował zatrudnić nowego pracownika administracyjnego w w/w D..

Pomysł zatrudnienia wnioskodawczyni podsunął płatnikowi dyrektor D. (...) Inwestycji - J. D. (1), który uznał, że ubezpieczona została w trakcie praktyk odpowiednio wdrożona do wykonywania takiej pracy. Płatnik podejmując decyzję o zatrudnieniu M. G. (2) uwzględnił, że w czasie odbywania w jego firmie 3-miesięcznej praktyki we wskazanym D., wnioskodawczyni zajmowała się zadaniami związanymi z realizacją w/w inwestycji w Ż. i w B.. W imieniu płatnika zadzwoniła do ubezpieczonej w listopadzie 2018 r. kadrowa - M. O. z propozycją pracy na stanowisku starszego referenta ds. administracyjnych w w/w D.. Płatnik potraktował praktyki odbyte przez wnioskodawczynię jako pomyślnie przebyty okres próbny, w czasie którego wdrożył już do tej pracy skarżącą oraz zweryfikował pozytywnie jej umiejętności i w efekcie zatrudnił ubezpieczoną na umowę na czas nieokreślony. Wynagrodzenie wnioskodawczyni płatnik ustalił na porównywalnym poziomie co wynagrodzenia innych pracowników na podobnych stanowiskach w jego firmie, a nawet niższym od niektórych pracowników płatnika w tym okresie.

/ decyzje k. 8 - 10, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:02:57 -00:22:31 w zw. z 01:08:08, zeznania płatnika e-prot. z 21.11.2019 r. 00:26:04 – 00:33:07 w zw. z 01:09:53, zeznania świadka J. D. (1) e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:39:42, zeznania świadka M. O. e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:51:27 – 00:56:10

Ubezpieczona przed przystąpieniem do wykonywania pracy w firmie płatnika przeszła wstępne ogólne szkolenie w zakresie bhp w dn. 3.12.2018 r., a szkolenie stanowiskowe w dn. 3-4.12.2018 r.

/karta szkolenia wstępnego bhp k. 6/B akt osobowych k. 150/

Płatnik składek upoważnił 3.12.2018 r. wnioskodawczynię do przetwarzania danych osobowych w imieniu pracodawcy na nośnikach papierowych i we wszelkich systemach informatycznych wykorzystywanych w (...) S.A.

/ upoważnienie k. 19/B akt osobowych k. 150/

Płatnik składek nie sporządził pisemnego zakresu obowiązków skarżącej na powierzonym jej stanowisku, ani nie udzielił jej pisemnego umocowania do podpisywania w jego imieniu dokumentów. W firmie płatnika żaden z pracowników nie ma z góry sprecyzowanego na piśmie zakresu swoich obowiązków, gdyż po przydzieleniu do pracy w konkretnym dziale pracownicy wykonują (ze względu na swoje doświadczenie zawodowe, wykształcenie i predyspozycje) pracę zleconą przez ich bezpośredniego przełożonego tj. dyrektora konkretnego działu. Praca w poszczególnych działach jest zróżnicowana, a część zadań nie wymaga do ich prawidłowego wykonywania posiadania kierunkowego wykształcenia dla branży, w której płatnik prowadzi swoją działalność.

/zeznania płatnika e-prot. z 21.11.2019 r. 00:26:04 – 00:33:07 w zw. z 01:09:53, zeznania świadka J. D. (1) e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:39:42, zeznania świadka M. O. e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:51:27 – 00:56:10

W badanym okresie ubezpieczona nie była jedynym pracownikiem płatnika w D. (...) Inwestycji, który wcześniej nie pracował w branży deweloperskiej i nie miał kierunkowego wykształcenia, albowiem oprócz skarżącej w w/w D. płatnik zatrudnia także T. K..

/ życiorys T. K. k. 11,/

Wnioskodawczyni do czasu powstania niezdolności do pracy, tj. do 4.02.2019 r. wykonywała pracę na rzecz płatnika codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-16.00 w D. (...) Inwestycji w siedzibie firmy płatnika w pokoju, w którym pracował także T. K., a ponadto na budowach, na których płatnik realizował inwestycje w Ż. i w B.. Wnioskodawczyni miała w firmie płatnika swoje biurko oraz komputer służbowy.

Ubezpieczona na powierzonym jej stanowisku starszego referenta ds. administracyjnych wykonywała w badanym okresie na rzecz płatnika zadania, które pokrywały się z jej obowiązkami w trakcie wcześniejszych praktyk studenckich w tym:

- współpracowała z wykonawcami D. (...) Inwestycji w zakresie przygotowania materiałów do raportowania niefinansowego płatnika, w tym przygotowała stosowne oświadczenia dla poszczególnych wykonawców, w szczególności uzupełniała dla kontrahentów współpracujących z firmą płatnika w 2018 r. „Wzór oświadczenia kontrahenta do raportowania niefinansowego”, a także weryfikowała czy uzupełnione przez kontrahenta oświadczenia zostały dostarczone do siedziby płatnika,

- przygotowywała dane wyjściowe do opracowania kart inwentaryzacyjnych lokali mieszkalnych i niemieszkalnych dla poszczególnych inwestycji (ustalanie ostatecznego układu lokalu, ich położenia, powierzchni, lokali przynależnych itp.),

- współdziałała przy przygotowaniu odbioru końcowego inwestycji od Generalnego Wykonawcy –a w tym: kompletowała i kontrolowała zawartość dokumentacji powykonawczej dla budynku oraz poszczególnych lokali budynku, kompletowała klucze administracyjne i lokalowe, przygotowała dokumenty odbiorowe itp.;

- przygotowała zestawienia faktur podwykonawców realizujących prace na budowie w Ż. dla celów ustalenia wysokości kwoty kaucji należnej tym firmom od Generalnego Wykonawcy.

Znaczna część zadań M. G. (2) polegała na przygotowaniu odbioru końcowego inwestycji od Generalnego Wykonawcy w B. i w Ż., w związku z czym wnioskodawczyni przebywała w biurach budowy, wykonując tam niezbędne czynności, tj. kompletowała, kontrolowała zawartość dokumentacji podwykonawczej dla budynków oraz poszczególnych lokali budynków, komplementowała klucze administracyjne i lokalowe, przygotowała dokumenty odbiorowe.

W okresie od grudnia 2018 r. do stycznia 2019 r. na w/w budowy wnioskodawczyni dojeżdżała 1, 2 razy w tygodniu samochodem służbowym. Kontaktowała się tam m.in. z pracownikiem płatnika – kierownikiem budowy M. M., a także z pracownikiem innej firmy - D. K., w sprawie dokumentacji powykonawczej.

Wnioskodawczyni wykonywała na budowach razem z T. K. pomiary powierzchni lokali oraz brała udział w tworzeniu kart inwentaryzacyjnych i innych dokumentów.

Przygotowanie kart inwentaryzacyjnych oraz odbioru końcowego inwestycji należy do typowych, prostych, cyklicznych czynności w D. (...) Inwestycji, a ich wykonywanie według ustalonych przez płatnika standardów, nie wymaga kierunkowego wykształcenia.

M. G. (2) wykonując te czynności miała przez płatnika udostępnione wzorcowe dokumenty przygotowane wcześniej dla innych inwestycji płatnika, które jedynie musiała dostosować do inwestycji, które w badanym okresie były kończone w firmie płatnika w Ż. i w B..

Przy wykonywaniu tych czynności wnioskodawczyni na bieżąco udzielał wskazówek i wyjaśnień jej bezpośredni przełożony J. D. (1), który sprawował nadzór nad jej pracą.

Ubezpieczona na podstawie udostępnionych przez pracodawcę wzorów sporządzała też proste projekty pism, które następnie były weryfikowane i akceptowane przez jej bezpośredniego przełożonego.

Oprócz tego wnioskodawczyni wykonywała inne drobne czynności, zgodnie z poleceniami bezpośredniego przełożonego takie jak: segregowanie, kompletowanie dokumentów, czy kserowanie.

/oświadczenie k. 12, korespondencja e- mail k. 13-14, 128-130, pisma, których projekty sporządzała wnioskodawczyni k. 15- 30, karta inwentaryzacji lokalu k. 31-102, protokoły przekazania kluczy k. 103-104, protokoły przekazania dokumentacji podwykonawczej k. 105-124, zestawienie faktur k. 125-126,karta ewidencji stanowiska komputerowego k. 131, zeznania świadka J. D. (1) e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:39:42, zeznania świadka M. O. e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:51:27 – 00:56:10, zeznania świadka D. K. e-prot. z 21.11.2019 r. 00:59:14 -01:01:45, zeznania świadka M. M. e-prot. z 21.11.2019 r.: 01:02:54/

Płatnik składek zgłosił 6.12.2018 r. wnioskodawczynię do pracowniczych ubezpieczeń społecznych od 3.12.2018 r.

/ druk (...) P (...) k. 240/

Od 4.02.2019 r. M. G. (1) stała się niezdolna do wykonywania pracy z powodu choroby w związku z powikłaniami ciąży. Niezdolność ubezpieczonej z tego powodu trwała do 4.06.2019 r. Wnioskodawczyni urodziła swoje drugie dziecko – syna w dn. 5.06.2019 r.

/odpis skrócony aktu urodzenia k. 22 B akt osobowych k. 150, dokumentacja medyczna k. 153 -161, 166, 181 – 204, 207 -231, 233-234, karta ciąży k. 162-165 /

Ojcem drugiego dziecka wnioskodawczyni jest P. M. – syn wiceprezesa (...) S.A.

/niesporne, a nadto odpis skrócony aktu urodzenia k. 22 B akt osobowych k. 150/.

W okresie niezdolności do pracy ubezpieczonej, płatnik zatrudnił innego pracownika K. S. na okres próbny od 1.04.2019 r. do 30.06.2019 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku specjalisty ds. realizacji inwestycji, któremu powierzył zadania jakie należałyby do wnioskodawczyni.

Ponieważ M. G. (2) bezpośrednio po urodzeniu dziecka i urlopie macierzyńskim nie wróciła do pracy w firmie płatnika - pracodawca przedłużył z K. S. umowę o pracę.

/umowa o pracę k. 132, zeznania płatnika e-prot. z 21.11.2019 r. 00:26:04 – 00:33:07 w zw. z 01:09:53

Obecnie wnioskodawczyni, na swój wniosek, powróciła do pracy w firmie płatnika łącząc od 23.10.2019 r. do 2.06.2020 r. urlop rodzicielski z wykonywaniem pracy w wymiarze 1/2 etatu. Aktualnie wnioskodawczyni wykonuje takie same obowiązki jak poprzednio, pracuje od 8.00 do 15.00, jednakże z uwagi na zmniejszony wymiar czasu pracy - nie codziennie.

/wniosek z 1.10.2019 r. k. 241, listy obecności k. 242 – 243, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:02:57 -00:22:31 w zw. z 01:08:08, zeznania świadka J. D. (1) e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:39:42, zeznania świadka M. O. e-prot. z 21.11.2019 r.: 00:51:27 – 00:56:10/

Płatnik składek zatrudnia 36 pracowników oraz ok. 22-24 osób na umowy zlecenia.

/zeznania płatnika e-prot. z 21.11.2019 r. 00:26:04 – 00:33:07 w zw. z 01:09:53/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dokumenty, a także o zeznania świadków oraz przesłuchanie wnioskodawczyni i płatnika, uznając, że dowody te tworzą razem spójną, logiczną całość. Sąd dał wiarę powołanym dowodom, z których wprost wynika faktyczne świadczenie pracy przez wnioskodawczynię w ramach umowy o pracę zawartej z płatnikiem.

Z osobowych źródeł dowodowych wprost bowiem wynika na czym polegała praca skarżącej, a dowody te korelują z załączonymi przez płatnika licznymi dokumentami pochodzącymi z badanego okresu, w których sporządzaniu uczestniczyła wnioskodawczyni. Co prawda dokumenty te nie są podpisane przez wnioskodawczynię, ale należy ocenić to przez pryzmat charakteru zatrudnienia ubezpieczonej i zakresu jej obowiązków jako referenta ds. administracyjnych. Wnioskodawczyni jest bowiem zatrudniona na stanowisku typowo biurowym jako starszy referent ds. administracyjnych i to nie do niej należało podejmowanie decyzji w sprawach firmy płatnika, lecz do zarządu płatnika. Zadaniem odwołującej natomiast na powierzonym jej stanowisku mogło być - i w świetle zeznań świadków oraz stron spornej umowy - było jedynie przygotowanie projektów prostych, cyklicznych pism na podstawie dostarczonych przez pracodawcę wzorców i udzielonych przez bezpośredniego przełożonego wskazówek i wyjaśnień, a nadto kontaktowanie się z kontrahentami płatnika, przygotowanie materiałów do raportowania niefinanswoego spółki, w tym przygotowanie odpowiednich oświadczeń dla wykonawców, przygotowanie danych wyjściowych kart inwentaryzacyjnych lokali mieszkalnych i niemieszkalnych, współudział w przygotowaniu odbioru końcowego inwestycji tj. kompletowanie i kontrola zawartości dokumentacji powykonawczej dla budynki i poszczególnych lokali, czy też przygotowanie zestawienia faktur, jak i szereg innych prostych i typowych czynności administracyjnych, jak segregowanie dokumentów, czy kserowanie.

W ocenie Sądu, wbrew wywodom Zakładu, skarżąca miała wystarczające kompetencje i umiejętności do wykonywania dla płatnika umówionej rodzajowo pracy i nie sprawiało jej trudności sporządzenie projektów bardzo prostych pism, które zostały złożone do akt sprawy, tym bardziej, że czyniła to w oparciu o dostarczone jej przez płatnika wzory, jednocześnie posiłkując się udzielanymi jej przez bezpośredniego przełożonego wskazówkami i wyjaśnieniami, który na bieżąco kontrolował jakość pracy skarżącej.

Należy też podkreślić, że przecież wnioskodawczyni od lutego do maja 2018 r. odbyła u płatnika w tym samym dziale praktyki i płatnik miał już możliwość przed spornym zatrudnieniem skarżącej, po pierwsze wdrożyć ją do wykonywania przedmiotowej pracy, a po drugie, zweryfikować jej praktyczne umiejętności i przydatność do takiej pracy. Bez wątpienia przy tym, w świetle dostarczonych dokumentów w badanym okresie, płatnik faktycznie kończył realizowanie inwestycje w Ż. i w B., a wnioskodawczyni jeszcze w trakcie praktyk studenckich miała możliwość zapoznania się z zadaniami wykonywanymi w D. (...) Inwestycji wiążącymi się ze wskazanymi inwestycjami.

Dodać należy, odnosząc się do argumentacji Zakładu, który podnosił, że ojcem drugiego dziecka wnioskodawczyni jest syn wiceprezesa zarządu płatnika, że sam fakt istnienia takich powiązań rodzinnych nie ma dla oceny spornej umowy znaczenia, skoro po pierwsze nie ma zakazu zatrudniania osób bliskich, a po drugie, w świetle całokształtu materiału dowodowego ubezpieczona faktycznie wykonywała umówioną rodzajowo pracę w firmie płatnika. Wszyscy przesłuchani w sprawie świadkowie zgodnie zeznali, że ubezpieczona wykonywała tę pracę i wyjaśnili, na czym konkretnie polegała, co znajduje potwierdzenie w licznych złożonych dokumentach.

Świadek J. D. (2), czyli bezpośredni przełożony skarżącej w czasie praktyk i w badanym okresie zatrudnienia, świadek M. O., czyli kadrowa w firmie płatnika, i płatnik spójnie zeznali na temat motywów, którymi kierował się pracodawca podejmując decyzję o zatrudnieniu skarżącej, jak i na temat okoliczności towarzyszących zawarciu umowy o pracę z ubezpieczoną, a także co należało do zadań ubezpieczonej i w jaki sposób je wykonywała w firmie płatnika.

Świadek, M. M., kierownik budowy zatrudniony w firmie płatnika, a także zupełnie nie związany z firmą płatnika świadek D. K., spójnie zeznali, że ubezpieczona rzeczywiście przyjeżdżała na budowy i wyjaśnili co konkretnie skarżąca robiła. Świadkowie ci z racji wykonywanych obowiązków niewątpliwie mają wiedzę na temat pracy skarżącej. Sąd zważył też, że świadkowie ci nie mieli żadnego interesu by składać zeznania na korzyść odwołujących.

Sąd zważył także że z zeznań wnioskodawczyni i dokumentacji medycznej wynika, że odwołująca podpisując sporną umowę była w ciąży i wiedziała o tym. Co prawda Sąd dał wiarę, że płatnik w dacie podpisywania badanej mowy nie miał takiej wiedzy, ale nawet jeśli hipotetycznie przyjąć, że ją wtedy miał, to i tak okoliczność taka nie mogłaby w świetle całego materiału dowodowego zmienić oceny realności spornej umowy o pracę, albowiem w sprawie kluczowe jest to, że jednoznacznie z zaoferowanych Sądowi dowodów wynika, że ubezpieczona rzeczywiście wykonywała umówioną rodzajowo pracę na rzecz płatnika pozostając pod kierownictwem i nadzorem pracodawcy.

Należy przy tym zauważyć, że wnioskodawczyni, w dacie zawarcia umowy miała zaświadczenie lekarskie o braku przeszkód do jej wykonywania, a choć skarżąca przyznała przed Sądem, że zataiła przed lekarzem fakt, że jest w ciąży, to jednak jej niezdolność do pracy powstała dopiero 2 miesiące od dnia podpisania rzeczonej umowy, a do tego czasu rzeczywiście świadczyła na rzecz płatnika pracę.

Sam fakt ciąży nie jest przeszkodą do podjęcia pracy, a ze złożonych dowodów nie wynika, że stan zdrowia wnioskodawczyni uniemożliwiałby jej przystąpienie do wykonywania umówionej pracy, którą faktycznie świadczyła.

Sąd miał też na uwadze, że w badanym okresie wnioskodawczyni była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych przez innego płatnika, którego siedziba jest w O., ale z wiarygodnych zeznań wnioskodawczyni wynika, że od listopada 2018 r. wykonywała ona na rzecz tego pracodawcy pracę o na pół etatu i świadczyła ją w domu. Nie stanowiło to zatem przeszkody do podjęcia pracy w pełnym wymiarze u płatnika w godzinach od 8.00 do 16.00.

Sąd dał wiarę zeznaniom płatnika i świadków J. D. (1) i M. O., w których podali motywy, którymi kierował się płatnik podejmując decyzję o zatrudnieniu ubezpieczonej w swojej firmie i powierzając jej takie same zadania, które wcześniej wykonywała w tym samym dziale w trakcie 3-miesięcznych praktyk studenckich. O rzeczywistej potrzebie zatrudnienia wnioskodawczyni świadczy też to, że faktycznie w tym okresie płatnik kończył realizację dwóch inwestycji w Ż. i w B., co wynika wprost ze złożonych dokumentów. Wersję odwołujących potwierdzają też zeznania świadka J. D. (1), który wyjaśnił, że to on poradził płatnikowi by zatrudnił skarżącą. Świadek ten był bezpośrednim przełożonym skarżącej w trakcie praktyk i mógł wtedy zweryfikować praktyczną przydatność wnioskodawczyni w tej pracy. Biorąc zaś pod uwagę, że praktyki trwały 3 miesiące, płatnik i w/w świadek oraz świadek M. O. w sposób logiczny i racjonalny wyjaśnili, że praktyki zostały potraktowane jako okres próbny, który ubezpieczona przeszła pomyślnie, a z uwagi na wakat w D. (...) Inwestycji oraz ilość realizowanych przez płatnika inwestycji w efekcie podjęto decyzję o zatrudnieniu wnioskodawczyni na umowę o pracę na czas nieokreślony.

Wersję przedstawioną przez płatnika i w/w świadków o rzeczywistej potrzebie zatrudnienia nowego pracownika w w/w dziale pośrednio potwierdza też i to, że w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy odwołującej, płatnik zatrudnił kolejnego pracownika, któremu zresztą przedłużył umowę, gdy wnioskodawczyni po urodzeniu dziecka nie wróciła od razu do pracy z uwagi na sprawowaną opiekę nad dzieckiem.

Zdaniem Sądu także wnioskodawczyni w sposób logiczny i wiarygodny przedstawiła okoliczności równoległego zatrudnienia u innego pracodawcy wyjaśniając, że była to praca, którą wykonywała w domu i na ½ etatu, co nie przeszkadzało jej w podjęciu pracy u płatnika, jak i okoliczności w jakich doszło do zawarcia spornej umowy, gdyż wersja skarżącej jest w całości koherentna z zeznaniami świadka M. O. i świadka J. D. (1) oraz płatnika, że to płatnik zaproponował skarżącej pracę w swojej firmie, a wreszcie co do tego w jaki sposób godziła pracę u płatnika z obowiązkami rodzicielskimi nad starszą córką.

Kluczowe w sprawie pozostaje jednak przede wszystkim to, że wnioskodawczyni faktycznie przystąpiła do wykonywania umówionej rodzajowo pracy i świadczyła ją aż do czasu niezdolności do pracy z powodu choroby w okresie ciąży, tj. do 4.02.2019 r. Ponadto wnioskodawczyni nadal pozostaje pracownikiem płatnika i powróciła do wykonywania na jego rzecz pracy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz 300 ze zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Według art. 22 § 1 k.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Dla stwierdzenia cechy podporządkowania typu pracowniczego z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podpisywania list obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Według art. 22 § 1 ¹ k.p. zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Wskazać należy, że stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok SA w Lublinie z 17.01.2006 r. III AUa 433/2005, Wspólnota (...)).

W n/n sprawie wnioskodawczyni zawarła 3.12.2018 r. umowę o pracę z płatnikiem, która stanowiła podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, że uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie, w świetle całego dostępnego materiału dowodowego, przedmiotowa umowa o pracę nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c., ani też nie jest ona sprzeczna z zasadami współżycia społecznego oraz nie zmierza do obejścia prawa w świetle art. 58 k.c.

W myśl art. 58. § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Zgodnie z § 2 art. 58 k.c., nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Zgodnie z art. 83 k.c. w zw.z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, że nie jest skuteczna w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok SN z 16.03.1999r. II UKN 512/98, OSNAPiUS 2000/ 9/ 36; wyrok SN z 28.02.2001r. II UKN 244/00, OSNAPiUS 2002/ 20/496; wyrok SN z 17.12.1996 r. II UKN 32/96, OSNAPiUS 1997/15/ 275; wyrok SN z 4.08. 2005 r. II UK 320/04, OSNAPiUS 2006/ 7-8/122; wyrok SN z 25.01.2005 r. II UK 141/04, OSNAPiUS 2005/ 15/ 712).

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, jest zatrudnienie jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Istotne jest, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy, a pracodawcy do przyjmowania tego świadczenia i dawania wynagrodzenia oraz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

W świetle poczynionych ustaleń zdaniem Sądu nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że wnioskodawczyni pracę podjęła i ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie.

Już same okoliczności towarzyszące zawarciu umowy o pracę i ustalona sekwencja wydarzeń, nie świadczą o pozorności kwestionowanej umowy. Ubezpieczona została zatrudniona przez płatnika, który faktycznie potrzebował nowego pracownika na stanowisku starszego referenta ds. administracyjnych w D. (...) Inwestycji, a wnioskodawczyni we wcześniejszym okresie odbyła u płatnika praktyki studenckie w tym dziele wykonując takie same zadania co na podstawie spornej umowy, a zatem była już osobą wdrożoną do takiej pracy i sprawdzoną przez płatnika pod kątem praktycznych umiejętności.

Sąd nie znalazł też powodów do kwestionowania wynagrodzenia wnioskodawczyni, które nie odbiegało od zarobków innych pracowników płatnika na podobnych stanowiskach - było średnim wynagrodzeniem, a nawet jak zeznała świadek M. O. niższym od tego, jakie niektórzy pracownicy płatnika otrzymywali w tym czasie.

Sąd zważył też, że wnioskodawczyni nadal jest pracownikiem płatnika i powróciła aktualnie do jej wykonywania choć z uwagi na obowiązki rodzicielskie w zmniejszonym wymiarze czasu pracy, co również wskazuje na to, że zatrudnienie wnioskodawczyni jest pozbawione cech pozorności.

Szczegółowo opisane w stanie faktycznym obowiązki wnioskodawczyni zgodnie z zeznaniami świadków oraz wnioskodawczyni i płatnika były w badanym okresie do czasu powstania niezdolności rzeczywiście wykonywane przez odwołującą w reżimie charakterystycznym dla stosunku pracy, gdyż odbywało się pod bezpośrednim kierownictwem i nadzorem pracodawcy.

Z tych względów Sąd Okręgowy, na mocy art.477 ¹⁴§2k.p.c., orzekł, jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając od organu rentowego na rzecz każdego z odwołujących się po 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z treścią § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

A.P.