Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 października 2014 roku - znak (...) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 3 września 2014 roku odmówił M. S. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił na dzień 1 stycznia 1999 roku wymaganego 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku - uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania zakład przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 roku okresy nieskładkowe w wymiarze 2 lat i 1 miesiąca oraz składkowe w wymiarze 27 lat, 3 miesięcy i 16 dni - łącznie 29 lat, 4 miesiące i 16 dni stażu pracy. ZUS uznał wnioskodawcy 12 lat, 10 miesięcy i 6 dni pracy w warunkach szczególnych. Do pracy w szczególnych warunkach ZUS uwzględnił następujące okresy zatrudnienia:

- od 14.10.1971 r. do 31.08.1974 r. i od 24.01.1977 r. do 30.09.1979 r. w (...) S.A.,

- od 14.11.1980 r. do 19.04.1983 r., od 16.07.1984 r. do 19.07.1984 r. oraz od 21.07.1984 r. do 30.04.1988 r. w (...)Wschód,

- od 20.04.1983 r. do 08.05.1984 r. w (...).

Organ rentowy nie uwzględnił natomiast zatrudnienia od 01.09.1968 r. do
18.09.1971 r., ponieważ z przedłożonej dokumentacji nie wynika jednoznacznie, że wnioskodawca wykonywał prace w warunkach szczególnych.

/decyzja - k. 39 akt ZUS/

Odwołanie od ww. decyzji złożył M. S., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji. Podniósł, że w okresie od 1 września 1968 roku do 18 września 1971 roku również pracował w warunkach szczególnych

/odwołanie - k. 2/

W odpowiedzi na odwołanie, złożonej w dniu 13 listopada 2014 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania, argumentując jak w treści zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie - k. 3 - 3 verte/

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie. Wnioskodawca poprał odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

/stanowiska stron - e-protokół z dnia 20 czerwca 2017 roku - 00:01:16 - 00:02:17; 00:31:06-00:34:42 - płyta - k. 187/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. S. urodził się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna/

Wniosek o emeryturę M. S. złożył w dniu 3 września 2014 roku.

/ okoliczność bezsporna, a nadto: wniosek – k. 1 akt ZUS/

Wnioskodawca nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

/ okoliczność bezsporna, a nadto: wniosek – k. 2 akt ZUS/

Wnioskodawca w okresie od 1 września 1968 roku do 18 września 1971 roku był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł.
w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku: cieśla.

/zaświadczenie - k. 7 akt ZUS/

Zaświadczenie o zatrudnieniu zostało wydane przez Archiwum Zakładowe (...) Urzędu Wojewódzkiego w Ł. na podstawie zlikwidowanego Przedsiębiorstwa Produkcji (...) w Ł..

/zaświadczenie - k. 7 akt ZUS/

W dniu 1 września 1968 roku (...) Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) w Ł. zawarło z wnioskodawcą umowę o zatrudnienie robotnika młodocianego w celu nauki w zawodzie cieśla - stolarz w przedsiębiorstwie.

/umowa - k. 20 - 21 verte/

Nauka odbywała się w (...) Szkole Budowlanej dla Pracujących nr 2 (...) Zjednoczenia Budownictwa przy ul. (...) w Ł..

/lista - k. 27; zeznania wnioskodawcy - e-protokół z dnia 20 czerwca 2017 roku - 00:21:23 - 00:29:14 - płyta - 187 w zw. z protokół - k. 28 - 28 verte; świadectwo pracy - k. 37; świadectwo szkolne - k. 76/

Nauka w szkole trwała dwa lata. W ramach szkoły były lekcje i praktyczna nauka zawodu. Przez trzy dni trwały lekcje, a przez kolejne trzy dni praktyczna nauka zawodu. Nauka zawodu polegała na chodzeniu na budowy. Praca na budowie trwała 8 godzin. Wnioskodawca zajmował się wówczas robieniem wykopów, szalunkami, deskowaniem
i ustawianiem rusztowań. Po skończeniu szkoły wnioskodawca od razu został skierowany do pracy.

/zeznania świadka S. S. - e-protokół z dnia 4 kwietnia 2017 roku - 00:10:26 - 00:14:06 - płyta- k. 135; zeznania świadka M. C. - e-protokół z dnia 23 maja 2017 roku - 00:04:19 - 00:13:26 - płyta- k. 175; zeznania świadka P. D. - e-protokół z dnia 23 maja 2017 roku - 00:24:23 - 00:31:58 - płyta - 175/

Po ukończeniu nauki w szkole (...) Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) w Ł. w dniu 2 września 1970 roku zawarło z wnioskodawcą umowę o pracę na stanowisku robotnika.

/umowa - k. 19, angaż - k. 22; lista - k. 27; zeznania wnioskodawcy - zeznania wnioskodawcy - e-protokół z dnia 20 czerwca 2017 roku - 00:21:23 - 00:29:14 - płyta - 187 w zw. z protokół - k. 28 - 28 verte; świadectwo pracy - k. 37; świadectwo szkolne - k. 76/

Wnioskodawca został zwolniony z pracy w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. z dniem 18 września 1971 roku na własną prośbę.

/karta obiegowa zmiany - k. 23; świadectwo pracy - k. 37/

Wnioskodawca w czasie pracy w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. był cieślą. Zajmował się stawianiem rusztowań, montowaniem okien, był przydzielony do brygady ciesielskiej. Były to prace na budowie, na różnych odcinkach. Praca odbywała się najczęściej na wolnym powietrzu. Wewnątrz wnioskodawca zajmował się stropowaniem, wykonywaniem szalunków. Czasami pracował na wysokościach Wnioskodawca pracował 8 godzin dziennie. Zimą również pracował na zewnątrz. Otrzymywał odzież ochronną i kask. Zimą otrzymywał posiłki.

/zeznania wnioskodawcy - zeznania wnioskodawcy - e-protokół z dnia 20 czerwca 2017 roku - 00:21:23 - 00:29:14 - płyta - 187 w zw. z protokół - k. 28 - 28 verte; zeznania świadka M. C. - e-protokół z dnia 23 maja 2017 roku - 00:04:19 - 00:13:26 - płyta- k. 175; zeznania świadka P. D. - e-protokół z dnia 23 maja 2017 roku - 00:24:23 - 00:31:58 - płyta - 175/

Wnioskodawca w okresie od 14.10.1971 r. do 19 kwietnia 1975 roku oraz od 24 stycznia 1977 roku do 30 września 1979 roku był zatrudniony w (...) S.A. W tym czasie od 14.10.1971 r. do 31.08.1974 r. i od 24.01.1977 r. do 30.09.1979 r. wykonywał jako cieśla prace w warunkach szczególnych obejmujące bieżącą konserwację agregatów
i urządzeń oraz prace budowlano - montażowe i budowlano - remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione
w wykazie A, dziale XIV, poz. 25, pkt 1 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr
7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku.

/okoliczności bezsporne, a nadto: świadectwo - k. 27 akt ZUS; opinia - k. 37; akta osobowe - k. 48/

Z dniem 1 września 1974 roku wnioskodawca został przeszeregowany ze stanowiska cieśla na stanowisko stolarz.

/wniosek - k. 31 - 31 verte akt osobowych - k. 48/

Wnioskodawca odbywał służbę wojskową w okresie od 23 kwietnia 1975 roku do
8 stycznia 1977 roku. W dniu 24 stycznia 1977 roku został ponownie zatrudniony
w (...) S.A. na stanowisku stolarza.

/okoliczność bezsporna, a nadto: zeznania wnioskodawcy - e-protokół z dnia 20 czerwca 2017 roku - 00:21:23 - 00:29:14 - płyta - 187 w zw. z protokół - k. 28 - 28 verte; akta osobowe
- k. 48/

(...) S.A. był zakładem bawełnianym. Wnioskodawca pracował przy remontach i przebudowie oddziałów. Wnioskodawca był cieślą w komórce remontowo - budowlanej. Nie zajmował się pracami stolarskimi. Po odbyciu służby wojskowej wrócił do tej samej pracy.

/ zeznania świadka I. A. - e-protokół z dnia 31 maja 2016 roku - 00:05:48 - 00:11:59 - płyta - 68; zeznania świadka Z. S. - e-protokół z dnia 23 maja 2017 roku - 00:14:04 - 00:24:23 - płyta - 175; zeznania świadka I. A. - e-protokół z dnia 20 czerwca 2017 roku - 00:12:20 - 00:16:08 - płyta - 187; zeznania wnioskodawcy - e-protokół z dnia 20 czerwca 2017 roku - 00:21:23 - 00:29:14 - płyta - 187/

Prace odbywały się na zewnątrz i wewnątrz budynku. Wnioskodawca był wysyłany jako cieśla do prac remontowych na 4 obiektach. Stawiał rusztowania, wykonywał szalunki, pomosty. Pracownicy pracowali na hali, również na tkalni, gdzie panował duży hałas i na przędzalni, gdzie panowało zapylenie. Remonty były wykonywane na halach produkcyjnych w kotłowniach, w biurach. Wnioskodawca zajmował się też wymianą dachów eternitowych w magazynach bawełny.

zeznania świadka I. A. - e-protokół z dnia 31 maja 2016 roku - 00:11:59 - 00:20:53 - płyta - 68; zeznania świadka Z. S. - e-protokół z dnia 23 maja 2017 roku - 00:14:04 - 00:24:23 - płyta - 175/

Wnioskodawca pracował zarówno w wydziałach, gdzie były warunki szkodliwe jak i tam, gdzie szkodliwych warunków nie było. Prace były wykonywane głównie wewnątrz budynków, ale także na zewnątrz. Cieśle wykonywali szalunki pod nowe fundamenty. Kiedy cieśla kończył pracę na jednym wydziale był kierowany do pracy na inny.

/zeznania świadka I. A. - e-protokół z dnia 20 czerwca 2017 roku - 00:04:30 - 00:12:20 - płyta - 187/

Cieśla musiał też przewozić wózkiem stemple i kantówki. Jeździł z kierowcą po materiały na rusztowania.

/zeznania wnioskodawcy - e-protokół z dnia 20 czerwca 2017 roku - 00:29:14 - 00:31:06 - płyta - 187/

W zakładzie funkcjonował podział na cieśli i stolarzy. Stolarze pracowali na stolarni. Stolarz pracował w warsztacie, a cieśla w terenie. Cieśla nie obsługiwał maszyn w ruchu i musiał mieć badania do pracy na wysokościach. Używał także odzieży i narzędzi ochronnych, co nie było potrzebne stolarzowi. Stanowiska te nie były łączone. Stolarz miał świadectwo, z którego wynikało, ze jest wyuczony do zawodu stolarza. Mógł pracować przy maszynach stolarskich a cieśla nie.

zeznania świadka I. A. - e-protokół z dnia 31 maja 2016 roku - 00:24:03 - 00:26:33 - płyta - 68; zeznania świadka I. A. - e-protokół z dnia 20 czerwca 2017 roku - 00:12:20 - 00:16:08 - płyta - 187/

Wnioskodawca w dniu 20 kwietnia 1976 roku uzyskał tytuł mistrza w zawodzie cieśli budowlanego.

/dyplom - k. 77/

ZUS uwzględnił wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 roku okresy nieskładkowe
w wymiarze 2 lat i 1 miesiąca oraz składkowe w wymiarze 27 lat, 3 miesięcy i 16 dni
- łącznie 29 lat, 4 miesiące i 16 dni stażu pracy. ZUS uznał wnioskodawcy 12 lat, 10 miesięcy i 6 dni pracy w warunkach szczególnych. Do pracy w szczególnych warunkach ZUS uwzględnił następujące okresy zatrudnienia:

- od 14.10.1971 r. do 31.08.1974 r. i od 24.01.1977 r. do 30.09.1979 r. w (...) S.A.,

- od 14.11.1980 r. do 19.04.1983 r., od 16.07.1984 r. do I9.07.1984 r. oraz od 21.07.1984 r. do 30.04.1988 r. w (...)Wschód,

- od 20.04.1983 r. do 08.05.1984 r. w (...).

/zestawienie - k. 33 - 33 verte akt ZUS, decyzja - k. 39 akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach ZUS i na podstawie zeznań wnioskodawcy i świadków, pracujących razem w wnioskodawcą w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. i w (...) S.A.

Zgromadzona dokumentacja, której wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron, pozwoliła na ustalenie, że wnioskodawca od 1 września 1968 roku -
1 września 1970 roku był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. na podstawie umowy o zatrudnienie robotnika młodocianego w celu nauki w zawodzie cieśla - stolarz w przedsiębiorstwie, a od 2 września 1970 roku do 18 września 1971 roku.

Z zeznań świadków wynika, że nauka w szkole zasadniczej odbywała się w systemie: 3 dni nauki i 3 dni praktyk na budowie. Przez połowę tego okresu zatrudnienia wnioskodawca nie wykonywał zatem żadnych pracy. Dodatkowo zarówno w czasie zatrudnienia jako robotnik młodociany jak i później w pełnym wymiarze czasu pracy wnioskodawca wykonywała różne prace na różnych odcinkach budowy. Wśród wykonywanych przez niego czynności były prace na wysokościach, przy ustawianiu rusztowań ( vide wykaz A, dział V, poz. 5 pkt 3 - załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz wzrostu emerytury lub renty (Dz. U. MB z dnia 6 grudnia 1983 roku), ale wnioskodawca nie wykazał, aby prace te były wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie ma zatem podstaw do uwzględnienia zatrudnienia jako pracownik młodociany (dni, w których odbywał praktyki) ani późniejszego pełnowymiarowego zatrudnienia, skoro pracując na stanowisku cieśli wykonywał rozmaite prace budowlane, również te, które nie są ujęte w ww. zarządzeniu a w trakcie nauki w szkole nie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy a tylko w określone dni.

Wnioskodawca nie udowodnił również, że całość zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. obejmowała prace w warunkach szczególnych. ZUS uwzględnił do zatrudnienia w warunkach szczególnych zatrudnienie w okresach od 14.10.1971 r. do 31.08.1974 r. i od 24.01.1977 r. do 30.09.1979 r. Pominął natomiast zatrudnienie w tym zakładzie pracy od 1 września 1974 roku do 23 stycznia 1977 roku. Na ten czas przypadł ponadto okres odbywania służby wojskowej (od 23 kwietnia 1975 roku do 8 stycznia 1977 roku).

Zeznania świadków i zeznania wnioskodawcy pozostawały w sprzeczności z zachowaną dokumentacją osobową w zakresie, w jakim twierdzili, że wnioskodawca nigdy nie pracował w (...) sp. z o.o. jako stolarz. Tymczasem z kart zaszeregowania wynika, że w dniu 1 września 1974 roku doszło do przeszeregowania wnioskodawcy ze stanowiska cieśli na stolarza.

Jednocześnie I. A., który był przełożonym wnioskodawcy konsekwentnie zeznawał, że wnioskodawca pracował na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace w warunkach szczególnych, jednak nie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wskazał, że wnioskodawca były kierowany do różnych prac ciesielskich, również na zewnątrz. Nie pracował tylko na halach, gdzie panowało zapylenie i hałas, ale także poza tymi oddziałami. Sąd kierując się dyrektywą, aby oceniać, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie na podstawie nazwy zajmowanego przez niego stanowiska, tylko analizując rodzaj powierzonej mu pracy, nie poprzestał na ustaleniu, że wnioskodawca miał wpisane w angażach i w umowie stanowisko stolarza, skoro wszyscy świadkowie pracujący z nim w spornym okresie potwierdzili, że wnioskodawca nigdy nie pracował jako stolarz.

Bezspornym jest, że (...) sp. z o.o. wydała wnioskodawcy świadectwo pracy wskazując, że pracował on w warunkach szczególnych w okresach od 14.10.1971 r. do 31.08.1974 r. i od 24.01.1977 r. do 30.09.1979 r., co zostało uwzględnione przez ZUS. Nie ma również wątpliwości, że wnioskodawca po powrocie z wojska został zatrudniony na stanowisku stolarza, a jednak okres po 24 stycznia 1977 roku został wskazany jako praca w warunkach szczególnych.

W tej sytuacji Sąd oparł się na zeznaniach świadka I. A. - przełożonego wnioskodawcy, który potwierdził, że wnioskodawca nie zawsze pracował w warunkach szczególnych. Przyjąć należy zatem, że ta właśnie okoliczność znalazła swoje odzwierciedlenie w takiej treści świadectwa pracy, a zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala na poczynienie odmiennych ustaleń co do okresu od dnia 1 września 1974 roku do 22 kwietnia 1975 roku.

Bezspornym jest, że wnioskodawca od 23 kwietnia 1975 roku do 8 stycznia 1977 roku odbywał służbę wojskową i od 24 stycznia 1977 roku wrócił do pracy w (...)
sp. z o.o.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku, poz. 887 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku ( vide art. 196 ustawy) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz,

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (wynoszący 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn).

Jak dalej stanowi ust. 2 powołanego przepisu, emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z § 3 i 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 wskazanego rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...)
i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00
Prok. i Prawo (...) ).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca spełnił ustawowe przesłanki co do wieku i ma wymagany na dzień 1 stycznia 1999 roku okres składkowy i nieskładkowy wynoszący ponad 29 lat. Nie jest również członkiem otwartego funduszu emerytalnego. ZUS uznał jednak, że wnioskodawca nie ma wymaganego na dzień 1 stycznia 1999 roku 15 - letniego stażu pracy w warunkach szczególnych. Stanowisko ZUS uznać należy za uzasadnione.

Regulacja § 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zm.), statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed Sądem. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach Sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85 – LEX 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84 – LEX 14625).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej
przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód z zeznań świadków oraz
z zeznań wnioskodawcy. Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie pozwoliło na uwzględnienie roszczeń wnioskodawcy.

Organ rentowy nie kwestionował zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. i w (...) S.A. Podnosił jednak, że nie było to zatrudnienie w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Należy podkreślić, że nabycie prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym jest przywilejem w stosunku do nabywania emerytur w powszechnym wieku emerytalnym,
a zatem skorzystanie z tego prawa nie może podlegać uznaniu lub opierać się na wykładni rozszerzającej, ale powinno mieć oparcie w ustalonych okolicznościach faktycznych sprawy, które spełniają prawne wymagania zakwalifikowania określonej pracy jako zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( tak też Sąd Najwyższy w wyroku
z dnia 5 czerwca 2007 roku, sygn. akt I UK 376/06, OSNAPiUS 2008 nr 13-14, poz. 203,
str. 590).

W orzecznictwie przyjmuje się, że nie korzysta z uprawnienia do emerytury
w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę
w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Z rozważań zawartych w tym orzeczeniu należy wyprowadzić nadto wniosek, że - ze względu na charakter omawianego świadczenia (wcześniejsza emerytura) - przepisy rozporządzenia należy wykładać ściśle ( tak też SN w wyroku z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97, OSNAPiUS 1998 nr 21, poz. 638).

Wskazać należy ponadto, że zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przenosząc tę regułę na grunt niniejszej sprawy przyjąć należy, że wnioskodawca, zaprzeczając twierdzeniom organu rentowego, który na podstawie złożonej dokumentacji dotyczącej przebiegu zatrudnienia dokonał niekorzystnych dla niego ustaleń, powinien był w postępowaniu przed sądem podważyć trafność ustaleń w zakresie wymiaru zatrudnienia w warunkach szczególnych oraz wskazać okoliczności i fakty znajdujące oparcie w materiale dowodowym, z których możliwym byłoby wyprowadzenie wniosków przeciwnych niż w zaskarżonej decyzji.

(...) Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) w Ł. nie wystawiło wnioskodawcy świadectwa pracy w warunkach szczególnych, a (...) S.A. wystawiła takie świadectwo pomijając część zatrudnienia. Ustalenia poczynione na podstawie wskazanych przez wnioskodawcę świadków również nie pozwalają na uwzględnienie okresów pominiętych przez ZUS.

Sąd Okręgowy podziela pogląd Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wyrażony
w wyroku z dnia 25 września 2013 roku, sygn. akt III AUa 106/13 ( LEX nr 1381334), zgodnie z którym warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku, stale tj. ciągle wykonuje pracę w szczególnych warunkach i nie wykonuje w tym czasie żadnych innych czynności, nie związanych z zajmowanym stanowiskiem.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze
( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

Wnioskodawca pracował w obu zakładach jako cieśla nie wykonywał jednak prac wymienionych wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zm.) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Powołane rozporządzenie (wykaz A, dział V, poz. 5 oraz dział XIV, poz. 25) podobnie jak wykaz A, dział XIV, poz. 25 pkt 1 zawarty w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku ( Dz. Urz. MG z 1987 roku, nr 4, poz. 7) oraz wykaz A, dział V, poz. 5 pkt 3 załącznika nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa
i (...), na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz wzrostu emerytury lub renty ( Dz. U. MB z dnia 6 grudnia 1983) przewiduje, że stanowisko cieśli jest pracą w warunkach szczególnych o ile są to prace przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie - stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie - w przemyśle lekkim oraz prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości - cieśla wykonujący prace na wysokości - w budownictwie.

Z ustań faktycznych wiadomo, że choć prace te mieściły się w zakresie obowiązków wnioskodawcy, to jednak nie wypełniały go w pełnym wymiarze. Sąd nie kwestionuje, że wnioskodawca wykonywał ww. prace w warunkach szczególnych, jednak jak ustalono w toku postępowania nie robił tego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Równolegle zajmował się bowiem również innymi pracami, które nie oddziaływały szkodliwie na jego organizm. Ponadto w początkowym okresie swojego zatrudnienia przez połowę tygodniowego wymiaru czasu pracy uczył się w szkole zasadniczej, nie wykonując żadnych prac.

Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy stałe wykonywanie pracy w warunkach szczególnych jest rozumiane w orzecznictwie Sądu Najwyższego jako wypełnianie pełnego wymiaru czasu pracy na zajmowanym stanowisku, gdyż nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika ( vide wyrok z dnia 4 czerwca 2008 r., II UK 306/07, OSNP 2009 nr 21-22, poz. 290).

Kolejną sporną kwestią, która pojawiła się w niniejszej sprawie było nieuwzględnienie przez organ rentowy do okresów pracy w warunkach szczególnych służby wojskowej wnioskodawcy.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego, że okres zasadniczej służby wojskowej, odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt III UK 5/06, OSNP 2007/7 – 8/ M.P.Pr. (...) ).

Sąd Najwyższy słusznie wskazał, że przerwę w wykonywaniu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wywołaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej uznaje się za zawieszenie realizacji nadal trwającego stosunku pracy z tego względu, że w okresie odbywania tej służby nie są wykonywane zobowiązania stron stosunku pracy, ponieważ pracownik doznaje przeszkód w świadczeniu pracy z powodu odbywania zasadniczej służby wojskowej, co prowadzi do zawieszenia świadczeń pracodawcy, które na ogół są ekwiwalentami za pracę wykonaną.

W rozpoznawanej sprawie nie mamy jednak do czynienia z sytuacją, w której służba wojskowa podjęta została w czasie trwania stosunku pracy w warunkach szczególnych. Jak już wcześniej ustalono nie ma podstaw, aby okres od 1 września 1974 roku do dnia rozpoczęcia służby wojskowej - do 23 kwietnia 1975 roku uznać za czas pracy w warunkach szczególnych.

Bezspornym jest, że wnioskodawca od 23 kwietnia 1975 roku do 8 stycznia 1977 roku odbywał służbę wojskową i od 24 stycznia 1977 roku wrócił do pracy w (...)
sp. z o.o.

W orzecznictwie prezentowany jest też jednak pogląd, zgodnie z którym zaliczeniu do okresu pracy w warunkach szczególnych podlega okres służby wojskowej, także wówczas gdy nie był on poprzedzony zatrudnieniem w warunkach szczególnych, jeżeli po jej odbyciu pracownik w ciągu trzydziestu dni podjął zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy,
w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby (tak SN w wyroku z dnia 25 lutego 2010 roku ( sygn. akt II UK 219/09, publ. Legalis nr 325833) Zgodnie z art. 108 ust. 1 ustawy
z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej
( t. j. Dz.U. z 2015 r. poz. 827 ze zm. – w brzmieniu pierwotnym) do okresu zatrudnienia wlicza się bowiem w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, okres odbywania służby wojskowej, jeżeli po jej odbyciu pracownik w ciągu trzydziestu dni podjął zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Wnioskodawca po odbyciu służby stawił się do pracy w dniu 3 czerwca 1976 roku, spełnił zatem ten warunek, co oznacza, że okres służby wojskowej powinien zostać wliczony do okresu pracy w warunkach szczególnych ( por. uchwała SN z dnia 16 października 2013 r., II UZP 6/13, publ. OSNP 2014 nr 3, poz. 42).

Podobny pogląd został wyrażony również w innym wyroku SN z dnia 5 sierpnia 2014 roku ( sygn. akt I UK 442/13, publ. Legalis 998617). Uznano w nim, że czas zasadniczej służby wojskowej zalicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) także wtedy, gdy, żołnierz przed powołaniem do zasadniczej służby wojskowej nie był zatrudniony, ale po zwolnieniu z tej służby w ciągu trzydziestu dni podjął zatrudnienie i pracował w szczególnych warunkach pracy. Zasadą, według utrwalonego orzecznictwa, jest wliczenie okresu zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia (art. 301 k.p.). Okres odbywania zasadniczej służby wojskowej jest bowiem okresem zaliczanym do stażu pracy.

Ta linia orzecznicza została podtrzymana również w ostatnim wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2016 roku ( sygn. akt II UK 319/15, publ. Legalis nr 1507573), co oznacza, że zaliczeniu do okresu pracy w warunkach szczególnych podlega okres służby wojskowej także wówczas, gdy nie był on poprzedzony zatrudnieniem w warunkach szczególnych, jeżeli po jej odbyciu pracownik w ciągu trzydziestu dni podjął zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.

Zgodnie z art. 124 ust. 1 nieobowiązującej już ustawy z dnia 30 stycznia 1959 roku
o powszechnym obowiązku wojskowym ( Dz. U. z 1963 r. Nr 20, poz. 108), zakład pracy, który zatrudniał pracownika w chwili powołania do czynnej służby wojskowej, obowiązany był go zatrudnić na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz nie niżej opłacanym, jeżeli pracownik najpóźniej w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z zasadniczej służby wojskowej zgłosił swój powrót do pracy. Dopiero niezachowanie tego terminu powodowało rozwiązanie stosunku pracy z mocy prawa, chyba że nastąpiło z przyczyn od pracownika niezależnych (ust. 2).

Zgodnie z wyraźnym brzmieniem art. 125 tej ustawy, pracownikowi, który zgłosił się do pracy w terminie określonym w art. 124 ust. 1 zalicza się okres odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy albo od ciągłości pracy w danym zawodzie lub służbie, bądź w szczególnych warunkach, od których zależy nabycie tych uprawnień.

W oparciu o powyższe należy stwierdzić, że okres czynnej (zasadniczej) służby wojskowej przez pracownika, który po zakończeniu tej służby zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia, traktuje się tak samo jak wykonywanie pracy. Skoro zaś okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w szczególnych warunkach, to uwzględnia się go także do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym ( art. 124 i 125 ustawy z dnia 30 stycznia 1959 roku o powszechnym obowiązku wojskowym, w zw. z art. 32 ustawy
o emeryturach i rentach). Jak wskazał Sąd Najwyższy taką wykładnię językową zdecydowanie wzmacniają zasady konstytucyjne, uzasadniające i usprawiedliwiające traktowanie okresu zasadniczej służby wojskowej jako składkowego okresu pracy
w szczególnych warunkach dla celów emerytalnych.

Wnioskodawca odbywał służbę wojskową w okresie obowiązywania ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ( Dz. U. z 1967 roku, nr 44, poz. 220).

Zgodnie z art. 108 ust. 1 powołanej ustawy okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zaliczał się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby albo w tej samej gałęzi pracy.

Przepis art. 106 ust. 1 tej ustawy wskazywał, na obowiązek pracodawcy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej służby wojskowej, do zatrudnienia go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia.

Również zgodnie z uchwałą 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 roku w sprawie II UZP 6/13 czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ( Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku) zalicza się na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) ( Biul. SN 2013/10/24, M.P.Pr. (...)-101, zob. też. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 roku, II UK 217/13, LEX nr 1408683)/

Podkreślić należy, że w ocenie Sądu nie ma znaczenia okoliczność, że Sąd Najwyższy w powołanej uchwale odnosił się do stanu prawnego obowiązującego do dnia 31 grudnia 1974 roku, tj. do dnia wejścia w życie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ regulacje mające znaczenie dla oceny zasadności zaliczania okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie związanych z nim uprawnień, uległy zmianie dopiero od chwili wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów z 4 maja 1979 roku w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia ( Dz. U nr 13, poz. 86 ze zm.) tj. od dnia 1 stycznia 1980 roku.

Jak słusznie wskazuje Sąd Najwyższy w ww. uchwale nie można mieć wątpliwości, że zarówno ustawa z dnia 30 stycznia 1959 r. o powszechnym obowiązku wojskowym jak
i ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej regulowały zasadniczą służbę wojskową, a jej przepisy gwarancyjne (odpowiednio art. 125 tej pierwszej oraz art. 108 ust. 1 tej drugiej) miały znaczenie dla uprawnień pracowniczych, zaliczając okres służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy albo od ciągłości pracy w danym zawodzie lub służbie bądź w szczególnych warunkach, od których zależy nabycie tych uprawnień (art. 125 ustawy z 1959 r.) oraz w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby pracownik podjął zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby (art. 108 ustawy z 1967 r.), niemniej jednak nie może budzić wątpliwości, że znajdą one zastosowanie także w zakresie kwalifikowania takiej służby do okresów ubezpieczenia społecznego.

Jednak nawet jeśli uwzględnimy do stażu pracy w warunkach szczególnych okres odbywania służby wojskowej od 23 kwietnia 1975 roku do 8 stycznia 1977 roku, to łącznie staż ten wyniesie 14 lat, 6 miesięcy i 22 dni - nie przekroczy zatem wymaganej na dzień 1 stycznia 1999 roku sumy 15 lat.

Mając powyższe na względzie uznać należy, że wnioskodawca nie udowodnił wykonywania na dzień 1 stycznia 1999 roku stale i w pełnym wymiarze, przez 15 lat pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, uprawniającej do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił zatem odwołanie od decyzji z dnia 27 października 2014 roku - znak (...), orzekając jak
w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy z pouczeniem o prawie, sposobie i terminie wniesienia apelacji.

26 lipca 2017 roku

M.U.