Treść orzeczenia VIII U 4004/19 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

VIII U 4004/19 - zarządzenie, uzasadnienie Sąd Okręgowy w Łodzi z 2022-06-09

Sygn. akt VIII U 4004/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 19 sierpnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z 24.07.2019 r., przyznał E. D. emeryturę od 20.07.2019 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 6295,51 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 114852,28 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 260,70 miesięcy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 464,70 zł.

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej: ( (...),51 + (...),28) / 260,70 = 464,70 zł.

Emerytura przyznana od 20.07.2019 r. w kwocie 464,70 zł jest niższa od najniższej emerytury, która wynosi 1100 zł. Emerytury nie podwyższa się, gdyż ubezpieczona nie udowodniła łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 20 lat.

Zakład wskazał, że wysokość kapitału początkowego przeliczono na podstawie zasad obowiązujących w dniu wydania tej decyzji. Uwzględniono wszystkie dotychczasowe zmiany do ustawy emerytalnej, dotyczące kapitału początkowego.

Do stażu pracy nie zaliczono okresów:

- od 15.02.1978 r. do 14.02.1979 r. ponieważ brak informacji dotyczącej daty zakończenia pracy. Zakład wskazał, że zaliczenie tego okresu zależy od przedstawienia przez ubezpieczoną dokumentu potwierdzającego datę ustania zatrudnienia;

- od 19.04.1983 r. do 29.04.1983 r., gdyż załączone do wniosku świadectwo pracy zawiera braki formalne, tj. podpisane jest w zastępstwie nieczytelnie. Zakład wskazał, że zaliczy ten okres jeśli ubezpieczona doręczy prawidłowo wystawione świadectwo pracy lub inne dokumenty potwierdzające powyższe zatrudnienie;

- od 10.01.1984 r. do 30.04.1986 r. oraz od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r. ponieważ w świadectwach pracy brak informacji czy z tytułu umowy agencyjnej opłacane były składki na ubezpieczenie społeczne i na podstawie jakich przepisów. Zakład podał, że zaliczy ten okres jeśli ubezpieczona doręczy zaświadczenie z zakładu pracy zawierające w/w informacje,

- od 24.05.1979 r. do 15.06.1979 r. oraz od 18.07.1981 r. do 30.06.1981 r. ponieważ dokumentacja znajdująca się w ZUS nie potwierdza ubezpieczenia w tych okresach.

Za okres pracy na umowę o pracę, tj. od 23.02.1988 r. do 18.06.1988 r., od 22.06.1988 r. do 10.04.1991 r., za który nie przedłożono dochodu Zakład przyjął obowiązujące w tym czasie kwoty minimalnego wynagrodzenia. ZUS wskazał, że ponowne przeliczenie emerytury nastąpi po przedłużeniu przez ubezpieczoną zaświadczenia o zarobkach lub dokumentację zastępczą (legitymację ubezpieczeniową zawierającą wpisane kwoty wynagrodzenia, angaże lub karty wynagrodzeń z archiwum) za wskazany okres.

ZUS wskazał, że ubezpieczona powinna przedłożyć dokumenty w terminie 1 miesiąca od otrzymania tej decyzji, dodając, że doręczenie tych dokumentów po terminie będzie skutkowało przeliczeniem świadczenia od miesiąca, w którym ubezpieczona zgłosiła wniosek.

(decyzja k. 37 akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła E. D., wnosząc o jej zmianę i zarzucając, że Zakład niesłusznie kwestionuje wskazane w decyzji okresy zatrudnienia, jednocześnie podnosząc, że dochowanie zakreślonego w decyzji terminu do złożenia dokumentów jest od niej niezależne, gdyż zależy to od archiwum, do którego się zwróci.

(odwołanie k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując zajęte stanowisko. Dodatkowo podkreślił, że na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach emerytalnych ZUS wydał niezaskarżoną decyzję z 12.08.2019 r. ustalającą wysokość kapitału początkowego dla wnioskodawczyni, do którego obliczenia przyjęto 5 lat, 11 miesięcy, 4 dni okresów składkowych, okresów nieskładkowych brak. Wartość kapitału początkowego na dzień 1.01.1999 r. wyniosła 26595,25 zł, a wartość wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 14,67%, który został obliczony z 10 kolejnych lat kalendarzowych 1989-1998. Pozwany wyjaśnił, że przy obliczeniu kapitału początkowego uznał za nieudowodnione okresy:

1. od 15.02.1978 r. do 14.02.1979 r. ponieważ brak jest dokumentów, na podstawie których można potwierdzić datę ustania zatrudnienia – gdyż przedłożono tylko umowy o pracę,

2. od 19.04.1983 r. do 29.04.1983 r., gdyż świadectwo pracy nie spełnia warunków formalnych, ponieważ zostało podpisane w zastępstwie, ale nieczytelnym podpisem,

3. od 10.01.1984 r. do 30.04.1986 r. i od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r. ponieważ była w tym okresie zawarta umowa agencyjna i brak jest informacji czy w tym okresie była opłacana składka na ubezpieczenie społeczne.

(odpowiedź na odwołanie k. 4)

Postanowieniem z 21.05.2020 r. Sąd Okręgowy ustanowił w n/n sprawie dla wnioskodawczyni adwokata z urzędu, którego wyznaczy (...) w Ł.. (k. 25)

W piśmie procesowym z 24.06.2020 r. pozwany poinformował, że decyzją z 2.06.2020 r. ponownie ustalono dla wnioskodawczyni kapitał początkowy, zaś decyzją z 4.06.2020 r. przeliczono wysokość emerytury ubezpieczonej począwszy od 1.02.2020 r., tj. od miesiąca, w którym złożono o przeliczenie świadczenia wraz z dołączonymi do niego dokumentami (11.02.2020 r.). Zakład wskazał, że aktualnie przy ustaleniu kapitału początkowego przyjęto za udowodnione 7 lat, 2 miesiące i 3 dni okresów składkowych, okresów nieskładkowych brak. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 23,02% (lata 1988-1997), a wartość kapitału początkowego na dzień 1.01.1999 r. wyniosła 31408,52 zł. Pozwany wskazał, że nadal nie uwzględnił przy obliczaniu kapitału początkowego okresów:

1. od 19.04.1983 r. do 29.04.1983 r., gdyż świadectwo pracy nie spełnia warunków formalnych, ponieważ zostało podpisane w zastępstwie, ale nieczytelnym podpisem,

2. od 10.01.1984 r. do 30.04.1986 r. i od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r. ponieważ była w tym okresie zawarta umowa agencyjna i brak jest informacji czy w tym okresie była opłacana składka na ubezpieczenie społeczne.

Pozwany wyjaśnił, że za okresy pracy od 16.05.1978 r. do 30.05.1979 r., za które przedstawiono angaże ze stawką godzinową, przyjęto minimalne wynagrodzenie w j.g.u. z uwagi na fakt, że brak jest dokumentów potwierdzających faktyczną ilość godzin przepracowanych z daną stawką godzinową wynagrodzenia. Jednocześnie ZUS wskazał, że za pozostałe okresy, za które wykazano wynagrodzenie przy wniosku z 11.02.2020 r., przyjęto faktyczne wynagrodzenie wskazane w załączonych zaświadczeniach. Na podstawie ponownie ustalonego kapitału początkowego wysokość emerytury wyniosła - 544,43 zł, a od 1.03.2020 r. - 563,81 zł (tj. 6295,51 zł kwota składek zewidencjonowanych na kocie z uwzględnieniem waloryzacji oraz 135638,55 zł kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego, podzielona przez średnie dalsze trwanie życia 260,70 miesiąca). Zakład podał, że świadczenie nadal jest niższe od najniższej emerytury, która wynosi aktualnie 1200 zł. Emerytury nie podwyższono do kwoty minimalnej emerytury, ponieważ wnioskodawczyni nie udowodniła co najmniej 20-letniego okresu składkowego i nieskładkowego.

(pismo procesowe ZUS k. 30)

W piśmie procesowym z 27.07.2020 r. pełnomocnik z urzędu wnioskodawczyni poparł odwołanie i sprecyzował żądania skarżącej w następujący sposób:

1. wnioskodawczyni wnosi o ustalenie kapitału początkowego z uwzględnieniem okresów składkowych od 10.01.1984 r. do 30.04.1986 r. i od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r.,

2. wnioskodawczyni kwestionuje podnoszoną przez pozwanego okoliczność w zakresie w jakim ZUS uznał za nieudowodnione okresy składkowe od 10.01.1984 r. do 30.04.1986 r. i od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r.

(pismo procesowe pełnomocnika z urzędu wnioskodawczyni k. 36-37)

Na rozprawie z 29.10.2020 r. pełnomocnik z urzędu wnioskodawczyni poparł odwołanie, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie. (e-prot. z 29.10.2020 r.: 00:01:13, 00:04:32)

Na ostatnim terminie rozprawy z 19.05.2022 r. pełnomocnik z urzędu wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, a w przypadku nieuwzględnienia odwołania wniósł o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Pełnomocnik ZUS wniósł natomiast o oddalenie odwołania. (e-prot. z 19.05.2022 r.: 00:01:10. 00:01:21, 00:07:35, 00:09:40)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni - E. D. urodziła się (...) (niesporne)

W dn. 24.07.2019 r. E. D. złożyła wniosek o emeryturę. (niesporne, a nadto wniosek k. 1 plik akt emerytalnych)

Decyzją z 12.08.2019 r. ZUS ustalił dla wnioskodawczyni wartość kapitału początkowego na dzień 1.01.1999 r. Zakład przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 179,10 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1989 r. do 31.12.1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 14,67%, a do jego obliczenia przyjęto następujące zarobki:

- w 1989 r. w wysokości 287100,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 2481096,00 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 11,57%,

- w 1990 r. w wysokości 2648000,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 12355644,00 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 21,43%,

- w 1991 r. w wysokości 1851666,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 21240000,00 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 26,15%,

- w 1992 r. w wysokości 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 35220000,00 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0,00%,

- w 1993 r. w wysokości 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 47940000,00 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0,00%,

- w 1994 r. w wysokości 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 63936000,00 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0,00%,

- w 1995 r. w wysokości 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 8431,44 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0,00%,

- w 1996 r. w wysokości 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 10476,00 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0,00%,

- w 1997 r. w wysokości 282,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 12743,16 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 26,56%,

- w 1998 r. w wysokości 6042,32 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 14873,88 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 60,94%.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 14,67% przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w ustawie z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2016 r., poz. 887) (14,67% x 1220,89zł= 179,10 zł). Przyjęto okresy składkowe w łącznej ilości 5 lat, 11 miesięcy, 4 dni, tj. 71 miesięcy. Współczynnik proporcjonalny do – osiągniętego do 31.12.1998 r. – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla ubezpieczonej wyniósł 38,73%. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Do ustalenia współczynnika przyjęto: wiek ubezpieczonej w dniu 31.12.1998 r. po zaokrągleniu do pełnych lat wynoszący 39 lat, łączny staż ubezpieczeniowy po zaokrągleniu w górę do pełnych lat wynoszący 6 lat. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn – M.P. Nr 12, poz. 173).

Obliczenie wartości kapitału początkowego:

293,01 zł x 38,73% (współczynnik proporcjonalny) = 113,48 zł

(71 miesięcy okresów składkowych x1,3%) :12 x179,10 zł (podstawa wymiaru) = 13,77 zł

Razem 127,25 zł

127,25 zł x 209 miesięcy średniego dalszego trwania życia = 26595,25 zł.

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wynosi 26595,25 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów:

- od 15.02.1978 r. do 14.02.1979 r. – brak dokumentu potwierdzającego datę ustalenia zatrudnienia,

- od 19.04.1983 r. do 29.04.1983 r. – świadectwo pracy zawiera braki formalne, gdyż podpisane jest w zastępstwie nieczytelnym podpisem,

- od 10.01.1984 r. do 30.04.1986 r. oraz od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r. – ponieważ jest to umowa agencyjna bez informacji czy została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne.

(decyzja z 12.08.2019 r. wraz z załącznikiem dotyczącym obliczenia wskaźnika wysokości podstaw wymiaru kapitału początkowego k. 31-32 akt emerytalnych)

Zaskarżoną decyzją z 19.08.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z 24.07.2019 r., przyznał E. D. emeryturę od 20.07.2019 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 6295,51 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 114852,28 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 260,70 miesięcy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 464,70 zł.

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej: ( (...),51 + (...),28) / 260,70 = 464,70 zł.

Do stażu pracy nie zaliczono okresu:

- od 24.05.1979 r. do 15.06.1979 r. oraz od 18.07.1981 r. do 30.06.1981 r. ponieważ dokumentacja znajdująca się w ZUS nie potwierdza ubezpieczenia w tych okresach.

(decyzja z 19.08.2019 r. k. 37 akt emerytalnych)

W toku n/n postępowania odwoławczego wnioskodawczyni złożyła w dniu 11.02.2020 r. wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego, po rozpoznaniu którego ZUS wydał z urzędu w dniu 2.06.2020 r. decyzję o ponownym ustaleniu dla E. D. kapitału początkowego na dzień 1.01.1999 r. Zakład przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 281,05 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1.01.1988 r. do 31.12.1997 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 23,02%, a do jego obliczenia przyjęto następujące zarobki ubezpieczonej:

- w 1988 r. w wysokości 388148,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 637080,00 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 66,46%,

- w 1989 r. w wysokości 1362916,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 2481096,00 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 54,93%,

- w 1990 r. w wysokości 5734454,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 12355644,00 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 46,41%,

- w 1991 r. w wysokości 2536141,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 21240000,00 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 35,82%,

-w 1994 r. w wysokości 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 63936000,00 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0,00%,

-w 1995 r. w wysokości 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za rok kalendarzowy 8431,44 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0,00%,

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 23,02% przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w ustawie z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2016 r., poz. 887) (23,02% x 1220,89zł= 281,05 zł). Przyjęto okresy składkowe w łącznej ilości 7 lat, 2 miesięcy, 3 dni, tj. 86 miesięcy. Współczynnik proporcjonalny do – osiągniętego do 31.12.1998 r. – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla ubezpieczonej wyniósł 42,35%. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Do ustalenia współczynnika w wysokości 42,35% przyjęto: wiek ubezpieczonej w dniu 31.12.1998 r. po zaokrągleniu do pełnych lat wynoszący 39 lat, wiek 18 lat zgodnie z art. 174 ust. 8 ustawy emerytalnej, 60 lat wiek emerytalny, łączną liczbę okresów składkowych i nieskładkowych do 31.12.1998 r. określoną w dniach w ilości (...), wymagany staż 20 lat określony w dniach w ilości 7200. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn – M.P. Nr 12, poz. 173).

Obliczenie wartości kapitału początkowego:

293,01 zł x 42,35% (współczynnik proporcjonalny) = 124,09 zł

(86 miesięcy okresów składkowych x1,3%) :12 x281,05 zł (podstawa wymiaru) = 26,19 zł

Razem 150,28 zł

150,28 zł x 209 miesięcy średniego dalszego trwania życia = 31408,52 zł.

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wynosi 31408,52 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów:

- od 19.04.1983 r. do 29.04.1983 r. – świadectwo pracy zawiera braki formalne, gdyż podpisane jest w zastępstwie nieczytelnym podpisem,

- od 10.01.1984 r. do 30.04.1986 r. oraz od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r. – ponieważ jest to umowa agencyjna bez informacji czy została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne.

(wniosek k. 1 akt dotyczących wniosku o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego, decyzja z 2.06.2020 r. wraz z załącznikiem dotyczącym obliczenia wskaźnika wysokości podstaw wymiaru kapitału początkowego k. 25 -27 akt dotyczących wniosku o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego)

Następnie ZUS, w wyniku rozpoznania wniosku z 11.02.2020 r., wydał w dniu 4.06.2020 r. decyzję o przeliczeniu emerytury wnioskodawczyni od 1.02.2020 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 6295,51 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 135638,55 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 260,70 miesięcy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 544,43 zł.

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej: ( (...),51 + (...),55) / 260,70 = 544,43 zł.

Emerytura przyznana od 20.07.2019 r. w kwocie 544,43 zł jest niższa od najniższej emerytury, która wynosi 1200 zł. Emerytury nie podwyższa się, gdyż ubezpieczona nie udowodniła łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 20 lat.

Zakład wskazał, że do stażu pracy nie zaliczono okresu:

Za okres pracy na umowę o pracę, tj. od 16.05.1978 r. do 30.05.1979 r., za który przedłożono angaże ze stawką godzinową a z przedłożonej dokumentacji nie wynika ilość godzin faktycznie przepracowanych przez ubezpieczoną na określonym stanowisku - ZUS przyjął kwoty minimalnego wynagrodzenia.

(decyzja z 4.06.2020 r. k. 28 akt dotyczących wniosku o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego)

W spornych okresach od 10.01.1984 r. do 30.04.1986 r. oraz od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r. wnioskodawczyni była zatrudniona na podstawie umów agencyjnych z dnia 10.01.1984 r. i z dnia 1.06.1986 r. w (...)Prasa – K. – Ruch” Przedsiębiorstwo (...) w Ł. i prowadziła w tym czasie od 10.01.1984 r. (...) nr 48 przy ul. (...) w Ł., tj. kiosk (...), razem z drugim ajentem A. P., pracując jako sprzedawca - ajent w pełnym wymiarze czasu pracy i uzyskując z tego tytułu wynagrodzenie prowizyjne. W w/w okresie zatrudnienia wnioskodawczyni nie przebywała na urlopie wychowawczym i bezpłatnym.

Zgodnie z treścią umowy agencyjnej z dnia 10.01.1984 r. wnioskodawczyni była objęta ubezpieczeniem społecznym na zasadach określonych w ustawie z 19.12.1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz.U. nr 45, poz. 232 ze zm.). W umowie zastrzeżono, że całość składki z tytułu ubezpieczenia społecznego sprzedawcy i osób współpracujących pokrywa przedsiębiorstwo. Nadto w umowie zastrzeżono, że wobec wspólnego prowadzenia punktu sprzedaży przez wnioskodawczynię i drugiego ajenta wynagrodzenie prowizyjne uzyskane w punkcie sprzedaży podlega podziałowi pomiędzy ajentów według klucza procentowego po 50%.

Zgodnie z aneksem do umowy agencyjnej z 10.10.1984 r. określono stawki prowizyjne 1) od obrotu sprzedaży ogółem (podstawowe): obrót do 100 000 zł, stawka 2%, prowizja 2500 zł, obrót od 100 000 zł do 200 000 zł , stawka 2%, prowizja 4500 zł, obrót od 200 000 zł do 300 000 zł, stawka 1,7%, prowizja 6200 zł, obrót od 300 000 zł do 400 000 zł, stawka 1,6%, prowizja 7500 zł, obrót od 400 000 zł do 500 000 zł, stawka 1,5%, prowizja 9300 zł, obrót od 500 000 zł do 700 000 zł, stawka 1,4%, prowizja 12100 zł, obrót od 700 000 zł do 1 000 0000 zł, stawka 1,2%, prowizja 15 700 zł, obrót ponad 1 000 000 zł, stawka 1,0%,

2) od obrotu sprzedaży prasy (dodatkowa): do 50 000 zł, stawka 4%, prowizja 2000 zł, od 50 000 zł do 100 000 zł, stawka 3%, prowizja 3500 zł, 100 000 zł i więcej, stawka 2%.

Zastrzeżono też, że wynagrodzenie (prowizji z pkt 1 i 2) nie może być niższe niż obowiązująca najniższa płaca miesięczna tj. 3 1000 zł, a także zastrzeżono w wyjątkowych przypadkach Dyrektor (...) Prasa – K. – Ruch Oddział Ł. może ustalić indywidualne wskaźniki stawek prowizyjnych z pominięciem w/w, a ponadto zastrzeżono, że niezależnie od w/w wynagrodzenia uzyskanego tytułem prowizji sprzedawcy przysługuje dodatek drożyźniany w wysokości 300 zł.

Zgodnie z umową agencyjną z 1.06.1984 r. zawartą na czas nieokreślony wnioskodawczyni została zatrudniona razem z drugim ajentem A. P. jako sprzedawcy/ gospodarze klubu w sprawie prowadzenia sprzedaży w (...) nr 48 w Ł. przy ul. (...), a w jej treści ustalono w szczególności, że ajentom przysługiwały świadczenia z ubezpieczenia społecznego (par. 18 pkt 2 umowy), a z tytułu wykonywania umowy sprzedawca otrzymywał miesięczne wynagrodzenie prowizyjne w formie wyszczególnionej w załączniku nr 1 pkt 4 do n/n umowy, wynagrodzenie jest pobierane przez sprzedawcą z utargów na podstawie odpowiednich dokumentów do 12 dnia każdego miesiąca za miesiąc ubiegły lub w inny sposób ustalony przez przedsiębiorstwo.

(...) nie wypłacał sprzedawcom dodatków stażowych, a nagrody jubileuszowe wypłacał wyłącznie za przepracowanie 25, 30, 35 lat w (...).

Zgodnie z zachowanymi oryginalnymi kartami płacowymi wnioskodawczyni z w/w okresów zatrudnienia w (...):

1) od 10.01.1984 r. do 31.12.1985 r. wnioskodawczyni jako sprzedawca- ajent otrzymywała wynagrodzenie miesięczne, na które składało się wynagrodzenie prowizyjne oraz dodatek drożyźniany w kwocie 300 zł, a jej roczne zarobki wyniosły:

- w 1984 r. 141386 zł,

- w 1985 r. 161349 zł,

2) za okres od 1.01.1986 r. do 30.04.1986 r. nie ma kart płacowych wnioskodawczyni.

3) w okresie od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r. wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie prowizyjne, a jej roczne zarobki wyniosły:

- w 1986 r. - 201132 zł,

- od 1.01.1987 r. do 7.07.1987 r. - 249806 zł.

(świadectwa pracy z 7.05.1986 r. i z 9.07.1987 r. k. 17-18 akt emerytalnych, oryginalne karty płacowe z lat 1984-1987 w kopercie k. 62, k. 85-88, k. 96-99, zaświadczenie z 30.06.2021 r. (...) S.A. w W. w kopercie k. 116, zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych wnioskodawczyni w kopercie k. 116, umowa agencyjna z 10.01.1984 r. wraz z aneksem i umowa agencyjna z 1.06.1984 r. w aktach osobowych w kopercie za kartą 116, legitymacja ubezpieczeniowa A. P. k. 122-128, dokumentacja osobowa wnioskodawczyni i A. P. w kopercie k. 130, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 13.05.2021 r.: 00:04:50 w zw. z e-prot. z 17.03.2022 r.: 00:05:08-00:09:50 w zw. z e-prot. z 19.05.2022 r.: 00:05:00)

Składki na ubezpieczenia społeczne za ajentów zatrudnionych w (...)Prasa – K. – Ruch”, w tym za wnioskodawczynię, były odprowadzane w wysokości określonej rozporządzeniem za każdy miesiąc zbiorczo.

(zaświadczenie z 30.06.2021 r. (...) S.A. w W. w kopercie k. 116)

Na podstawie danych w ZUS nie można ustalić kwoty składki odprowadzanej od wynagrodzenia wnioskodawczyni w badanych okresach.

(okoliczność niesporna, a nadto zaświadczenie z 30.06.2021 r. (...) S.A. w W. w kopercie k. 116)

Do hipotetycznego wyliczenia kapitału początkowego przyjęto:

1) okresy pracy na podstawie umowy agencyjnej od 10.01.1984 r. do 30.04.1986 r. oraz od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r. jako składkowe,

2) jako podstawy wymiaru składek przyjęto:

a) za okres od 10.01.1984 r. do 31.12.1985 r. wynagrodzenia prowizyjne wynikające z karty płacy sprzedawcy, uwzględniając dodatek drożyźniany w kwocie 300 zł, który został wpisany w kartach płacy za lata 1984-1985,

b) za okres od 1.01.1986 r. do 30.04.1986 r. wynagrodzenie 0,00 zł z uwagi na brak kart płacowych z tego okresu;

3) jako podstawy wymiaru składek za okres od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r. wynagrodzenia prowizyjne wynikające z karty płacy sprzedawcy bez dodatku drożyźnianego, którego nie uwzględniono w kartach płac za lata 1986-1987.

Wynagrodzenie roczne wnioskodawczyni wyniosło: za 1984 r. - 141386 zł, za 1985 r. -161349 zł, za 1986 r. - 201132 zł, za 1987 r. - 24806 zł.

Hipotetyczny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z lat 1984-1993 wyniósł 54,66%, do wyliczenia tego wskaźnika przyjęto następujące roczne zarobki:

1984 r. - 141386,00 zł, średnia krajowa 202056,00 zł, wskaźnik roku 69,97,

1985 r. – 161349,00 zł, średnia krajowa 240060,00 zł, wskaźnik roku 67,21,

1986 r. – 201132,00 zł, średnia krajowa 289140,00 zł, wskaźnik roku 83,47,

1987 r. – 249806,00 zł, średnia krajowa 350208,00 zł, wskaźnik roku 122,28,

1988 r. – 388148,00 zł, średnia krajowa 637080,00 zł, wskaźnik roku 66,46,

1989 r. – 1362916,00 zł, średnia krajowa 2481096,00 zł, wskaźnik roku 54,93,

1990 r. – 5734454,00 zł, średnia krajowa 12355644,00 zł, wskaźnik roku 46,41,

1991 r. – 2536141,00 zł, średnia krajowa 21240000,00 zł, wskaźnik roku 35,82,

1992 r. – 0,00 zł, średnia krajowa 35220000,00 zł, wskaźnik roku 0,00,

1993 r. – 0,00 zł, średnia krajowa 47940000,00 zł, wskaźnik roku 0,00.

Hipotetyczny kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 50153,73 zł, a hipotetyczna emerytura na dzień jej przyznania, tj. 20.07.2019 r., wyniosła 854,95 zł, a po waloryzacji od 1.03.2022 r. 987,54 zł.

(hipotetyczne obliczenia ZUS k. 151)

Powyższy stan faktyczny został odtworzony na podstawie oryginalnych akt osobowych i płacowych wnioskodawczyni ze spornych okresów wykonywania zatrudnienia w (...) Prasa – K. Ruch na podstawie umów agencyjnych, oryginalnych kart płacowych wnioskodawczyni z tych okresów, świadectwa pracy ubezpieczonej, legitymacji ubezpieczeniowej drugiego ajenta - A. P., z którym skarżąca wspólnie prowadziła jako sprzedawca ajent kiosk (...), a także korelujących z tymi dokumentami zeznaniami odwołującej, których prawdziwość nie budzi żadnych zastrzeżeń Sądu, ani też nie była kwestionowana przez pozwanego. Z w/w dowodów wynika w sposób jednoznaczny, że w badanych okresach zatrudnienia na umowę agencyjną za odwołująca przedsiębiorstwo odprowadzało składki na ubezpieczenie społeczne, a zatem fakt podlegania ubezpieczeniom społecznym w tym czasie został przez skarżącą udowodniony, co skutkuje przyjęciem, że były to okresy składkowe. Również dostępna dokumentacja płacowa wraz z oryginalnymi umowami agencyjnymi pozwala na ustalenie w sposób pewny faktycznie uzyskiwanych przez skarżącą zarobków w ustalonych w sprawie kwotach.

Podstawą ustaleń faktycznych Sąd uczynił również hipotetyczne wyliczenia pozwanego, które nie były kwestionowane przez stronę powodową pod względem poprawności rachunkowej, a także nie budzą pod tym względem żadnych zastrzeżeń ze strony Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Na wstępie celem uporządkowania stanu rzeczy należy wskazać, że spór ostatecznie dotyczył okresów zatrudnienia wnioskodawczyni od 10.01.1984 r. do 30.04.1986 r. oraz od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r. na podstawie umów agencyjnych z dnia 10.01.1984 r. a następnie z dnia 1.06.1986 r. w (...)Prasa – K. – Ruch”, jako okresów składkowych oraz uzyskiwanych przez nią w tych okresach zarobków.

Zgodnie z treścią przepisu art. 173 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 291 t.j.), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 ust. 1 tejże ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z ust. 3 przywołanego artykułu, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Według ust. 3b jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1. oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2. oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3. oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4. mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej. Przy tym katalog okresów nieskładkowych, tożsamo jak składkowych, jest katalogiem enumeratywnie zamkniętym - art. 6 i 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) i tylko okresy w nim wskazane podlegają wliczeniu do stażu ubezpieczeniowego na potrzeby m. in. świadczeń emerytalno-rentowych. /III AUa 1074/12 - wyrok SA Gdańsk z dnia 11-01-2013 wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 marca 2005 r., sygn. akt III AUa 1380/04, OSA rok 2006, nr 6, poz. 20, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 czerwca 2013 r., sygn. akt III AUa 92/13/

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Z kolei ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a więc dla osób takich jak wnioskodawca określa przepis art. 24 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie natomiast do treści art. 25 ust 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa wart 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Z kolei zgodnie z art. 26 ust 1 ustawy emerytalnej, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W ust. 2 wskazano, że wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Przy czym w ust. 4 i 5 wskazano, że tablice trwania życia ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego.

Z powyższych przepisów wynika jednoznacznie, że zasadą obowiązującą przy ustalaniu wysokości emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. jest zasada zdefiniowanej składki, zgodnie z którą wysokość świadczenia zależy z jednej strony od sumy składek emerytalnych jakie zostały zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS za okres poczynając od 1 stycznia 1999 r., zaś z drugiej od wysokości kapitału początkowego, tj. od kwoty ustalonej oddzielnie dla każdego ubezpieczonego według ustalonego przez ustawodawcę wzoru, odzwierciedlającej w przybliżeniu stan jego konta ubezpieczeniowego za okres do 31 grudnia 1998 r.

Badając zasadność odwołania Sąd zważył także, że wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w danych okresach, przyjmowana dla potrzeb ustalenia wysokości świadczeń emerytalno-rentowych, wynikać musi z nie budzących żadnych wątpliwości, spójnych i precyzyjnych dowodów. / Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 3.12.2015 r. III AUa 1088/15 LEX nr 1960794/

Jak stanowi § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Należy podkreślić, że Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

Wskazana regulacja § 21 ust. 1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 r. § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r. - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 r. - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 - III Aur 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III Aur 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Aby merytorycznie ustosunkować się do treści odwołania warto także przytoczyć akty prawne, które regulowały kwestie ubezpieczenia z tytułu umowy agencyjnej oraz wysokości składek z tegoż tytułu.

Wnioskodawczyni wykonywała na rzecz (...) Prasa – K. Ruch umowę agencyjną z 10.01.1984 r. i umowę agencyjną z 1.06.1986 r. w okresach od 10.01.1984 r. do 30.04.1986 r. oraz od 30.07.1986 r. do 7.07.1988 r., a więc w okresie obowiązywania ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (t. j. Dz. U z 1995 r., nr 65, poz. 333ze. zm), która w art. 1 ust. 1 w brzmieniu wówczas obowiązującym stanowił – „Obowiązkowe ubezpieczenie społeczne określone ustawą, zwane dalej "ubezpieczeniem", obejmuje osoby wykonujące stale i odpłatnie pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, zawartej z jednostkami gospodarki uspołecznionej”. Tym samym istniał wówczas obowiązek ubezpieczenia społecznego dla osób wykonujących umowę agencyjną na podstawie umowy trwającej nieprzerwanie co najmniej 6 miesięcy.

Wysokość podstawy wymiaru składek regulowało w §9 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. (Dz. U. Nr 46, poz. 250 ze zm.), w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia i stanowiło w pierwotnej wersji, że składka na ubezpieczenie wynosi 18% podstawy jej wymiaru. Składkę na ubezpieczenie osoby, która zawarła umowę, opłaca w części wynoszącej 10% podstawy jej wymiaru ta osoba, a w pozostałej części - jednostka gospodarki uspołecznionej. Przy czym rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 grudnia 1983 r. (Dz. U. Nr 68, poz. 305) wysokość składki została zmieniona na 25%, z tego 14% płaci agent, a 11% jednostka gospodarki uspołecznionej. Przepis §12 powyższego rozporządzenia zmieniony został rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 kwietnia 1982 r (Dz. U. Nr 13, poz. 102) i w badanym okresie brzmiał: „podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne nie może przekroczyć pięciokrotnej kwoty najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej”. Z kolei z treści § 3a tegoż rozporządzenia wynikało, że jeżeli czas pracy określony w umowie agencyjnej odpowiada co najmniej pełnemu wymiarowi czasu pracy obowiązującego pracowników jednostki gospodarki uspołecznionej, która zawarła umowę, podstawa wymiaru skałek na ubezpieczenie nie może być niższa od kwoty najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej.

Przepisy powyższe obowiązywały od 1 stycznia 1984 r. do 31 grudnia 1990 r. i to właśnie one mają zastosowanie do sytuacji prawnej skarżącej.

Oznacza to, że minimalna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne nie mogła być niższa od najniższego wynagrodzenia (§3a) , zaś maksymalna nie mogła przekraczać pięciokrotnej kwoty najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej (§12 rozporządzenia z dnia 21 kwietnia 1982 r.).

Trzeba tutaj także podkreślić, że stosownie do treści art. 1 ust. 1 obowiązującej wówczas ustawy z dnia 19 grudnia 1975r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz.U z 1975r., Nr 45, poz. 232) obowiązek ubezpieczenia społecznego obejmował osoby wykonujące stale i odpłatnie pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, zawartej z jednostkami gospodarki uspołecznionej.

Obowiązek ubezpieczenia, a w konsekwencji istniejący po stronie jednostki gospodarki uspołecznionej stosownie do treści § 2 rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 14 lutego 1976 r. w sprawie trybu postępowania w zakresie ubezpieczenia społecznego osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz.U. z 1976r., Nr 6, poz. 33), obowiązek rozliczania składek na ubezpieczenie z oddziałem ZUS, dotyczył zatem osób, które miały zawarte z tym zakładem umowy agencyjne lub umowy zlecenia.

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku
z dnia 26 września 2006 r. sygn. akt II UK 29/06, że przepis art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 65, poz. 333 ze zm.) określał zasady finansowania składki na ubezpieczenie społeczne osoby wykonującej umowę zlecenia, a nie płatnika tej składki. Na podstawie delegacji z art. 7 i 28 ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia wydano rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia z dnia 31 grudnia 1975 r. (Dz.U. Nr 46, poz. 250). Zgodnie z § 10 ustęp 1 rozporządzenia - to jednostki gospodarki uspołecznionej obowiązane były do rozliczania co miesiąc składek na ubezpieczenie na podstawie deklaracji rozliczeniowej składanej we właściwym oddziale Zakładu. Składki na ubezpieczenie oraz deklarację rozliczeniową jednostka gospodarki uspołecznionej zobowiązana była przekazać do oddziału Zakładu w terminie do dnia 15 każdego miesiąca za miesiąc ubiegły. Przepisy te zostały uchylone dopiero z dniem 1 stycznia 1990 r. przez rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (jednolity tekst: Dz.U. z 1993 r. Nr 68, poz. 330 ze zm.), a zatem obowiązywały w całym badanym okresie w niniejszej sprawie.

Należy zatem jednoznacznie podkreślić, że to nie osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej lub zlecenia, czyli skarżąca był płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu tej umowy. Płatnikiem tym była osoba, na rzecz której umowa zlecenia lub umowa agencyjna była wykonywana, czyli Spółdzielnia.

Zostało to zresztą wprost wyartykułowane w zapisach umowy agencyjnej z 10.01.1984 r., która zalega w aktach osobowych za kartą k. 130.

Przepis art. 25 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia stanowił jedynie podstawę źródła finansowania tej składki w odpowiednich częściach ze środków zawierającego umowę i ubezpieczonego. Jednocześnie należy wskazać, że obowiązujące wówczas przepisy zobowiązywały agenta do przekazywania składek na ubezpieczenie społeczne do Spółdzielni, która zobligowana była do przekazania tych kwot ubezpieczycielowi. Wnioskodawczyni zaś, jak wynika z jej zeznań i ze świadectwa pracy dotyczącego badanego okresu spełniła ten obowiązek. Skoro zaś skarżąca nie była płatnikiem składek z tytułu umowy agencyjnej, to nie mogą ją obciążać negatywne konsekwencje braku potwierdzenia opłacania składek.

Sąd Okręgowy mając na uwadze fakt, że wnioskodawczyni zatrudniona była na podstawie umów agencyjnych w pełnym wymiarze czasu pracy i w tym okresie objęta była obowiązkowym ubezpieczeniem (vide: umowy agencyjne, zaświadczenie o zgłoszeniu wnioskodawczyni do ubezpieczeń społecznych), stanął ostatecznie na stanowisku, że skoro skarżąca udowodniła fakt opłacania składek a także wysokość zarobków wynikające z oryginalnych kart płacowych odwołującej oraz z oryginalnych umów agencyjnych od kwot sprzedanych towarów w kiosku prowadzonego przez nią razem z drugim ajentem, przy przyjęciu, że ich wynagrodzenia prowizyjne od obrotów ze sprzedaży były ustalone po 50%, a także, że przysługiwał do wynagrodzenia prowizyjnego dodatek drożyźniany w wysokości 300 zł, to w sposób wystarczający wykazała kwoty jakie w badanym okresie uzyskała tytułem zarobków wykonując pracę ajenta – sprzedawcy w kiosku (...) jak i to, że składki na jej ubezpieczenie społeczne z całą pewnością według Sądu były odprowadzane przez przedsiębiorstwo, na którym spoczywał taki obowiązek.

W efekcie w rozpoznawanej sprawie w świetle zebranych dowodów w postaci oryginalnych akt osobowych, w których znajdują się oryginalne umowy agencyjne z 10.01.1984 r. i z 1.06.1986 r., a także zaświadczenie o zgłoszeniu wnioskodawczyni do ubezpieczeń społecznych z uwagi na wykonywanie na podstawie tych umów pracy w charakterze ajenta – sprzedawcy w kiosku (...), po pierwsze Sąd nie miał żadnych wątpliwości co do tego, że wnioskodawczyni podlegała w badanych okresach od 10.01.1984 r. do 30.04.1986 r. oraz od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r. ubezpieczeniu społecznemu i były za nią odprowadzane składki. Powyższe czyni roszczenie skarżącej w zakresie zaliczenia tych okresów jako składkowych w całości zasadnym.

Po drugie, zdaniem Sądu, zgromadzone dowody pozwoliły także na ustalenie rzeczywiście uzyskiwanych przez skarżącą w w/w okresach wynagrodzeń bez obawy, że zostały zawyżone, bo wynikają one z treści umów agencyjnych, aneksu do umowy z 10.01.1984 r., a także zachowanych oryginalnych kart płacowych. Dokumenty te nie noszą znamion podrabiania, ani przerabiania, są oryginalne, a zatem stanowią wystarczającą podstawą do obliczenia w sposób pewny rzeczywistych kwot wynagrodzenia odwołującej, jakie uzyskiwała z tytułu wykonywania spornych umów agencyjnych, przy przyjęciu założenia, że:

1) za okres od 10.01.1984 r. do 31.12.1985 r. wynagrodzenia prowizyjne wynikają z karty płacy sprzedawcy, a także, że wnioskodawczyni miała wówczas wypłacany również dodatek drożyźniany w kwocie 300 zł, który został wpisany w kartach płacy za lata 1984-1985,

2) za okres od 1.01.1986 r. do 30.04.1986 r. wynagrodzenie wynosiło 0,00 zł z uwagi na brak kart płacowych z tego okresu;

3) za okres od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r. wynagrodzenia prowizyjne skarżącej wynika z karty płacy sprzedawcy bez dodatku drożyźnianego, którego nie uwzględniono w kartach płac za lata 1986-1987.

Przyjęcie wymienionych założeń na podstawie dostępnych oryginalnych dokumentów płacowych pozwoliło w efekcie na ustalenie zarobków rocznych wnioskodawczyni w następujących kwotach: za 1984 r. - 141386 zł, za 1985 r. -161349 zł, za 1986 r. - 201132 zł, za 1987 r. - 24806 zł.

Przyjmując w/w zarobków wnioskodawczyni w latach 1984-1987, a także, że sporne okresy od 10.01.1984 r. do 30.04.1986 r. oraz od 30.07.1986 r. do 7.07.1987 r. były okresami składkowymi, Sąd oparł się na hipotetycznych wyliczeniach pozwanego, z których wynika, że hipotetyczny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z lat 1984-1993 wyniósł 54,66%, hipotetyczny kapitał początkowy wnioskodawczyni obliczony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 50153,73 zł, a hipotetyczna emerytura na dzień jej przyznania, tj. 20.07.2019 r., wyniosła 854,95 zł, zaś po waloryzacji od 1.03.2022 r. 987,54 zł. Wyliczenia te okazały się korzystniejsze od dotychczas przyjętych przez ZUS. Wartości hipotetycznych obliczeń kapitału początkowego w wysokości 50153,73 zł oraz wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z lat 1984-1993 w wysokości 54,66%, wykonanych przez ZUS wnioskodawczyni nie kwestionowała pod względem poprawności matematycznej i nie budzą one również żadnych zastrzeżeń ze strony Sądu, co czyni złożone odwołanie zasadnym.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w punkcie 1 sentencji wyroku, na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzje i przelicza od 20 lipca 2019 r. wysokość emerytury E. D., przyjmując do jej ustalenia wskaźnik wysokości kapitału początkowego, obliczony z lat 1984-1993, w liczbie 54,66% oraz wysokość kapitału początkowego w kwocie 50.153,73 zł.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania wynikającą z art. 98 k.p.c. uznając, że pozwany przegrał niniejszą sprawę w całości wobec czego powinien ponieść koszty należne tytułem wynagrodzenia pełnomocnika wnioskodawczyni działającego z urzędu w wysokości 221,40 zł (180 zł zwiększoną o kwotę podatku VAT 23% tj. o kwotę 41,40 zł), którą Sąd ustalił zgodnie z § 15 ust. 2 w zw. z § 4 ust. 2 pkt 1 i ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019 r. poz. 18), biorąc pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, w szczególności poświęcony czas na przygotowanie się do prowadzenia sprawy oraz stawiennictwo w sądzie.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS z aktami rentowymi.

9 VI 2022 roku.

Dodano: 4 sierpnia 2022, Opublikował(a): Beata Łuczak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łodzi
Osoba, która wytworzyła informację: Agnieszka Gocek
Data wytworzenia informacji: 9 czerwca 2022