Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 sierpnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. P. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą - tj. wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 1 listopada 2018 r. do 13 marca 2019 r. oraz określił miesięczne podstawy wymiaru składek z tego tytułu. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w sytuacji posiadania przez A. P. większości udziałów w spółce, tj. 98 na 100, posiadanie przez drugiego ze wspólników udziałów w ilości 2 ma w rzeczywistości charakter jedynie iluzoryczny i z perspektywy przepisów prawa ubezpieczeń społecznych tego rodzaju spółkę należy traktować jako jednoosobową. (decyzja – k. 95-102 plik I akt ZUS)

A. P. reprezentowana przez pełnomocnika odwołała się od powyższej decyzji zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, że nie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie od 1 listopada 2018 r. do 13 marca 2019 r. jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...). W uzasadnieniu skarżąca wskazała, że do sprzedaży i nabycia udziałów w spółce (...) dochodziło na przestrzeni kilku lat, a ponadto w tym czasie była zatrudniona w innym przedsiębiorstwie, co stanowiło tytuł do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniem społecznym. Podniosła nadto, że drugi wspólnik - M. S. (1) (posiadający 2 udziały) czynnie uczestniczy w prowadzeniu spraw spółki, a także finansuje ją na bieżąco – udzielając wielu pożyczek na łączną kwotę ponad 1.400.000,00 zł. Podała, że w sprawie nie występują żadne okoliczności świadczące o tym, że umowy sprzedaży udziałów zostały zawarte w istocie dla pozoru, a przedmiotowa spółka jest spółką wieloosobową. (odwołanie – k. 3 - 7)

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 7 listopada 2019 r. organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przytoczoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. (odpowiedź na odwołanie – k. 16-17)

Decyzją z dnia 5 listopada 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. P. jako pracownik u płatnika składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 1 sierpnia 2017 r. do 31 października 2018 r. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w sytuacji posiadania przez A. P. większości udziałów w spółce, tj. 98 na 100, posiadanie przez drugiego ze wspólników udziałów w ilości 2 ma w rzeczywistości charakter jedynie iluzoryczny i z perspektywy przepisów prawa ubezpieczeń społecznych tego rodzaju spółkę należy traktować jako jednoosobową. Zważywszy dodatkowo na fakt, że A. P. jest prezesem jednoosobowego zarządu tej spółki, wobec braku podporządkowania pracowniczego nie podlega pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu (tym samym podlega ona ubezpieczeniu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności co wskazano w decyzji z dnia 29 sierpnia 2019 r.). (decyzja – k. 17-20 plik II akt ZUS)

A. P. oraz płatnik składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika odwołali się od powyższej decyzji zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, że wnioskodawczyni podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie od 1 sierpnia 2017 r. do 31 października 2018 r. jako pracownik u płatnika składek. W uzasadnieniu skarżący wskazali, że ubezpieczona rzeczywiście wykonywała pracę podporządkowaną wieloosobowej spółce, podlegała w tym zakresie kontroli ze strony wspólnika mniejszościowego (który czynnie uczestniczy w prowadzeniu spraw spółki, a nadto że finansuje ją na bieżąco), świadczona praca nie dotyczyła wykonywania funkcji członka zarządu, nadto podlegała ubezpieczeniom społecznym z innych jeszcze tytułów, co wyłączało możliwość wydania przez organ rentowy zaskarżonej decyzji. Wskazali, że tym samym wnioskodawczyni świadczyła pracę na rzecz spółki w ramach stosunku pracowniczego. (odwołanie – k. 3-12 akt VIII U 86/20, odwołanie – k. 3-12 akt VIII U 87/20)

Odpowiadając na odwołania pismami z dnia 13 stycznia 2020 r. organ rentowy wniósł o ich oddalenie, podtrzymując argumentację przytoczoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. (odpowiedź na odwołanie – k. 14-16 akt VIII U 86/20, odpowiedź na odwołanie – k. 14-16 akt VIII U 87/20)

Postanowieniami z dnia 12 lutego 2020 r. Sąd połączył sprawy o sygn. akt VIII U 86/20 i o sygn. akt VIII U 87/20 ze sprawą niniejszą do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. (postanowienia k. 24 akt VIII U 86/20, postanowienia k. 24 akt VIII U 87/20)

Na rozprawie bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, płatnik składek reprezentowany przez M. S. (2) poparł odwołanie i przyłączył się do odwołania wnioskodawczyni od decyzji z dnia 29 sierpnia 2019 r. Zainteresowany M. S. (1) przyłączył się do stanowiska wnioskodawczyni i płatnika składek. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych od wszystkich stron. (stanowiska 00:09:38, 00:10:03, 00:12:44, 00:13:12, 01:22:32, 01:26:17, 01:32:42, 01:33:01 – płyta CD – k. 62)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 kwietnia 2013 r. została założona (...) (pierwotnie (...)) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.. Kapitał zakładowy tej spółki wyniósł 100.000 zł i został podzielony na 100 równych udziałów, każdy o wartości 1.000 zł. Wspólnikami spółki byli zainteresowany M. S. (1) (51 udziałów), B. Z. (40 udziałów) i P. P. (9 udziałów). Przedmiotem jej działalności była głównie działalność związana z oprogramowaniem, działalność usługowa w zakresie informacji, reklama, badanie rynku i opinii publicznej, badania naukowe i prace rozwojowe, wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi dzierżawionymi. Organami tej spółki był zarząd oraz zgromadzenie wspólników. W skład pierwszego Zarządu spółki powołano M. S. (1) (Prezes Zarządu) oraz B. Z. (członek Zarządu). (umowa spółki - k. 5-8 plik I akt ZUS, akt notarialny – zmiana umowy spółki – k. 70-78 plik I akt ZUS, uchwała nr 3 N.. Z.. W.. – k. 59-68 plik I akt ZUS, wpis do KRS – k. 1-2 plik I akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62, zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

W (...) spółki (...) M. S. (1) będący specjalistą IT, pozyskiwał projekty dla sektora IT. Stworzył i wdrożył Generator Aplikacji Mobilnych, na który uzyskał dotację unijną w kwocie 600.000,00 zł zabezpieczonej wekslem (projekt ten przyniósł dochody w pierwszych latach działalności spółki). Obecnie zajmuje się m.in. obsługą zlecenia utrzymywania portali Ministerstwa Zdrowia oraz działań informacyjno – promocyjnych dla (...) w Ł.. Zajmował się także realizacją projektu badawczo – rozwojowego dotyczącym substancji hydrofobowej (...) realizowanym wespół z Centrum (...) Polskiej Akademii Nauk, na który uzyskał dofinansowanie w kwocie 800.000,00 zł. Nadto wspiera bieżącą działalność administracyjną, związaną z utrzymaniem i organizacją pracy siedziby spółki, zarządzaniem najmem pomieszczeń oraz prowadzeniem spraw administracyjnych spółki. (wydruk korespondencji e-mailowej – k. 25-36 plik I akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62, zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

M. S. (1) był pracownikiem tej spółki w różnych okresach jej trwania. ( zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

Wnioskodawczyni od 17 września 2015 r. do 31 października 2018 r. była zatrudniona w (...) spółce jawnej w pełnym wymiarze czasu pracy za minimalnym wynagrodzeniem i z tego tytułu była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych. (zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62)

W spółce tej wnioskodawczyni była rozliczana z wyników pracy i wysokości sprzedaży. Pracę zaczynała o godz. 7.30, do klientów z asortymentem jeździła głównie z siedziby firmy czasem bezpośrednio z domu. Raz w tygodniu pracowała w domu. (zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62)

W dniu 15 września 2015 r. M. S. (1) dokonał sprzedaży na rzecz A. P. 49 udziałów w przedmiotowej spółce. (akt notarialny – zmiana umowy spółki – k. 70-78 plik I akt ZUS, uchwała nr 3 N.. Z.. W.. – k. 59-68 plik I akt ZUS, wpis do KRS – k. 1-2 plik I akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62, zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

A. P. i M. S. (1) mają wspólnego 10-letniego syna. Nie są w związku. M. S. (1) darzył A. P. zaufaniem. (zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62, zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

Motywem sprzedaży udziałów w spółce przez M. S. (1) było zdobycie środków finansowych na udzielanie pożyczek spółce, bez szkody dla innych podmiotów gospodarczych, w które był zaangażowany. (zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

Od 1 października 2015 r. wnioskodawczynię ustanowiono Prezesem Zarządu w przedmiotowej spółce, bez wynagrodzenia. (zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 – płyta CD k. 62, zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

W dniu 1 października 2015 r. A. P. udzieliła M. S. (1) pełnomocnictwa do reprezentowania jej w sprawach związanych z działalnością spółki (...) w szczególności do podpisywania dokumentów i umów oraz reprezentowania i podpisywania dokumentów oraz umów z bankami. (pełnomocnictwo – k. 43 plik I akt ZUS, zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

Początkowo A. P. była w pewnym okresie czasu zatrudniona w spółce na podstawie umowy zlecenia, wykonując obowiązki handlowca. (zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

W dniu 14 stycznia 2016 r. B. Z. i P. P. dokonali sprzedaży na rzecz Ł. B. (1) łącznie 49 udziałów w przedmiotowej spółce. (akt notarialny – zmiana umowy spółki – k. 70-78 plik I akt ZUS, wpis do KRS – k. 1-2 plik I akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62)

Od początku powstania spółki spółka miała ustanowionego prokurenta. Od czerwca 2016 r. Ł. B. (2) ustanowiono prokurentem samoistnym tej spółki. (bezsporne, zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62)

W dniu 28 października 2016 r. Ł. B. (1) dokonał sprzedaży na rzecz A. P. 49 udziałów w przedmiotowej spółce. Od tego momentu A. P. dysponowała udziałami w spółce w ilości 98. (uchwała nr 3 N.. Z.. W.. – k. 59-68 plik I akt ZUS, wpis do KRS – k. 1-2 plik I akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62)

Spółka (...) wykazywała straty w latach 2016-2017. (zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

Spotkania (...) spółki (...) odbywały się raz w miesiącu. M. S. (1) prezentował koncepcję rozwoju spółki. Raportował realizację bieżących projektów IT. Podejmowano decyzje w zakresie nowych kierunków rozwoju. (zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

Decyzje strategiczne w spółce podejmował M. S. (1). Wnioskodawczyni jako prezes Zarządu spółki konsultowała z nim wszystkie decyzje. (zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62, zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

W 2016 r. wnioskodawczyni i zainteresowany podjęli decyzję o zaciągnięciu kredytu pod zakup nieruchomości w celu prowadzenia działalności spółki. Umowę kredytu zabezpieczono wekslem. (zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62)

M. S. (1) wielokrotnie udzielał przedmiotowej spółce pożyczek celem pokrycia kosztów bieżącego funkcjonowania i czynienia inwestycji, w latach 2013-2020 w łącznej kwocie 1.000.800,00 zł. Nadto miał dostęp do konta firmowego spółki, reprezentował spółkę przed instytucjami kredytowymi. (z estawienie przelewów – k. 69-69v, wyciąg z rachunku bankowego – k. 8-12, k. 70-74, zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62, zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

W spółce nie wypłacano żadnych dywidend. (zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62, zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

W dniu 1 sierpnia 2017 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. reprezentowaną przez pełnomocnika Ł. B. (2), a A. P. została zawarta umowa o pracę na czas określony od 1 sierpnia 2017 r. do 31 października 2018 r., na mocy której wnioskodawczyni została zatrudniona na stanowisku kierownika projektu unijnego „Generator Aplikacji Mobilnych e-usługa wspomagająca użytkowników w tworzeniu własnych aplikacji na urządzenia mobilne”, w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem w wysokości 2.058,00 zł. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano siedzibę firmy – Ł., ul. (...). (umowa o pracę – k. 47-50 plik I akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62)

W umowie o pracę zawarto klauzulę poufności w trakcie i po ustaniu zatrudnienia z zastrzeżeniem możliwości dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych i kary umownej oraz klauzulę zakazu konkurencji w trakcie zatrudnienia. ( umowa o pracę – k. 47-50 plik I akt ZUS)

Umowę tę zawarto w celu realizacji projektu unijnego „Generator Aplikacji Mobilnych e-usługa wspomagająca użytkowników w tworzeniu własnych aplikacji na urządzenia mobilne” w ramach umowy o dofinansowanie Nr (...).08.01.00 – 10 – 268/13 – 00, w ramach działania 8.1 Wspieranie działalności gospodarczej priorytetowej w dziedzinie gospodarki elektronicznej 8 osi priorytetowej Społeczeństwo informacyjne - zwiększanie innowacyjności gospodarki Gospodarka 2007-2013. Projekt był współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. (umowa o pracę – k. 47-50 plik I akt ZUS)

Z tego tytułu A. P. została zgłoszona przez płatnika składek do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. (bezsporne)

W powyższym okresie zatrudnienia wnioskodawczyni w spółce zainteresowany nie świadczył pracy na rzecz spółki. ( zeznania zainteresowanego 01:21:44 –płyta CD k. 62)

Do obowiązków wnioskodawczyni na stanowisku kierownika projektu należało w szczególności podejmowanie działań związanych z prawidłową realizacją projektu w okresie trwałości projektu, poszukiwanie klientów zainteresowanych zakupem aplikacji mobilnych, przedkładanie wymaganej dokumentacji do instytucji nadzorujących – (...) Agencji (...), wykonywanie innych zadań zleconych przez pracodawcę w związku z realizacją projektu . (umowa o pracę – k. 47-50 plik I akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62, zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

Swoje obowiązki pracownicze wnioskodawczyni wykonywała codziennie w domu (cztery razy w tygodniu) i w siedzibie spółki (raz w tygodniu). Po pracy w spółce (...) o godz. 15.00 odbierała syna z przedszkola. Następnie spędzała czas z dzieckiem a od godz. 20.00 zaczynała pracę dla przedmiotowej spółki. Pracowała w nocy. Z tego względu nie było kolizji ze świadczeniem pracy na rzecz przedmiotowej spółki. (zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62, zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

A. P. potwierdzała swoją obecność w pracy na liście obecności. (zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62)

M. S. (1) wyznaczał wnioskodawczyni cele do wykonania w ramach jej zatrudnienia w tej spółce. (zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62, zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

Stosunek pracy wnioskodawczyni z płatnikiem ustał w dniu 31 października 2018 r. w wyniku rozwiązania umowy na skutek upływu czasu, na który została zawarta. Czasokres trwania umowy o pracę z wnioskodawczynią pokrywał się z okresem trwałości projektu unijnego. (świadectwo pracy – k. 45-46 plik I akt ZUS)

Pracownicy ww. spółki – od 5 do 6 - podlegali M. S. (1). (zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62, zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

W 2017 r. przedmiotowa spółka wykazała bilans w kwocie 1.705.658,97 zł, zysk netto w kwocie 467,18 zł, który przeznaczono na kapitał zapasowy spółki (protokół z Zw. Z.. W.. – 51-54 plik I akt ZUS)

Sytuacja finansowa płatnika poprawiła się od 2018 r. (zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62 zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

W 2018 r. spółka wykazała bilans w kwocie 2.177.210,45 zł, zysk netto w kwocie 102.545,68 zł, który przeznaczono na kapitał zapasowy spółki (protokół z Zw. Z.. W.. – 55-58 plik I akt ZUS)

Spółka spłaciła wszystkie pożyczki udzielone przez M. S. (1). (zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

Zysk netto tej spółki za 2020 r. jest prognozowany w kwocie 700.000,00 zł. ( zeznania zainteresowanego 01:21:34 w zw. z 00:55:33, 01:08:14, 01:11:54 –płyta CD k. 62)

W dniu 14 marca 2019 r. A. P. dokonała sprzedaży na rzecz Ł. B. (1) 93 udziałów w ww. spółce. Od tego momentu posiadała 5 udziałów (umowa sprzedaży udziałów – k. 21-24 plik I akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62)

Od 1 kwietnia 2019 r. wnioskodawczyni została zatrudniona w (...) sp. z o.o. w Ł. na podstawie umowy o pracę, początkowo na okres próbny w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 3.779,74 zł brutto miesięcznie, a następnie na czas określony od 1 lipca 2019 r. do 30 czerwca 2020 r. w ¾ wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 2.835,00 zł brutto miesięcznie, na stanowisku operations manager. Z tego tytułu została zgłoszona do ubezpieczenia społecznego. (umowy o pracę – k. 9-10 plik I akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni 01:21:13 w zw. z 00:13:42, 00:39:13, 00:45:08, 00:55:08 –płyta CD k. 62)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zawarte w aktach organu rentowego i załączone do akt sprawy, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała, oraz zeznania wnioskodawczyni i zainteresowanego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania są zasadne i skutkują zmianą zaskarżonych decyzji ZUS.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 266) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

W myśl art. 8 ust. 6 pkt 1 i 4 powołanej ustawy, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m.in.: osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Z mocy art. 11 ust. 2 ubezpieczeniu chorobowemu osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają dobrowolnie na swój wniosek.

Okres podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom określa przepis art. 13 pkt 4 cytowanej ustawy, zgodnie z którym osoby prowadzące pozarolniczą działalność obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców.

Na podstawie zaś art. 66 ust. 1 pkt. 1c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 r . (t. j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1373, ze zm.), osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub przepisów o ubezpieczeniach społecznych lub ubezpieczeniu społecznym rolników, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Stosownie do art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

W myśl art. 20 ust. 1 podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe.

Stosownie do treści art. 20 ust. 3 ustawy, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób, które ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie, nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 10.

Zgodnie z treścią art. 82 ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, jeżeli ubezpieczony prowadzący działalność pozarolniczą uzyskuje przychody z więcej niż jednego z rodzajów działalności np. w formie spółki komandytowej oraz pozarolniczej działalności gospodarczej, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana odrębnie od każdego rodzaju działalności.

Stosownie do treści art. 104 ust. 1 i art. 107 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2019 r., poz. 1482) obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wynoszących w przeliczeniu na okres jednego miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę opłacają osoby prowadzące pozarolniczą działalność za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o Solidarnościowym Funduszu (...) Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 2192 ze zm.) od 1 stycznia 2019 r. do obowiązkowych składek na Fundusz stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące obowiązkowych składek na Fundusz Pracy.

Zgodnie natomiast z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1 i art.12 ust.1 cytowanej ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Art. 13 pkt 1 ustawy systemowej, przewiduje, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu pracownicy podlegają od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Art. 8 ust 1 ustawy systemowej, nakazuje za pracownika uważać osobę pozostającą w stosunku pracy.

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy. Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1040 ze zm.), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem".

Do nawiązania stosunku pracy dochodzi poprzez zawarcie pomiędzy pracownikiem a pracodawcą umowy o pracę. Samo jednak zawarcie umowy o pracę nie jest wystarczające, jak bowiem jedynie rzeczywiste pozostawanie w stosunku pracy, daje podstawę do podlegania ubezpieczeniom. Pogląd ten nie budzi żadnych wątpliwości i znajduje potwierdzenie w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego. Stwierdził on, że zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego z tytułu zawarcia umowy o pracę bez nawiązania stosunku pracy wiążącego się z wykonywaniem obowiązków pracowniczych nie ma podstawy faktycznej (wyrok z 26.02.2013 r., I UK 472/12 G.Prawna (...)).

Przystąpienie do ubezpieczenia i opłacanie składki przez podmiot, który nie świadczy pracy, nie stanowi przesłanki objęcia ubezpieczeniem społecznym i stania się jego podmiotem. Skutku takiego nie wywołuje zawarcie umowy o pracę, której strony stwarzają pozór realizacji przez ubezpieczonego czynności odpowiadających treści art. 22 k.p., czyli wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, za wynagrodzeniem, odpowiadającym ilości i jakości świadczonej pracy (art. 78 k.p.).

Tym samym bycie podmiotem ubezpieczenia związane jest wyłącznie z realizacją podstawowego dla stosunków tego ubezpieczenia warunku wykonywania pracy w ramach stosunku pracy. W świetle tego istotne jest, czy pracownik zawierający umowę o pracę w rzeczywistości pracę taką wykonywał (wyrok SN z 21.11.2011 r., II UK 69/11 LEX nr 1108830 i wskazane w uzasadnieniu judykaty).

Co istotne podleganie ubezpieczeniom społecznym wiąże się z przynależnością do określonej w art. 6 ustawy systemowej grupy osób. Zatem nie podlega tym ubezpieczeniom ten, kto został do nich zgłoszony jako osoba do danej grupy należąca, w sytuacji gdy w rzeczywistości nie ma ona cech pozwalających ją do niej zaliczyć. Innymi słowy nie podlega ubezpieczeniom ten, kto został zgłoszony jako pracownik lecz pracownikiem w rozumieniu kodeksu pracy nie jest, choćby de facto wykonywał jakąś pracę lecz w ramach innego stosunku.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika
w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania pracodawcy. Dla stwierdzenia cechy podporządkowania typu pracowniczego z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podpisywanie list obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca czasu i sposobu wykonywania pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest faktycznie realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 17.01.2006 r., III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tylko opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale też legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok SN z 18.10.2005 r., II UK 43/05, OSNAPiUS 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie spór dotyczył dwóch okoliczności, po pierwsze czy odwołująca podlega od 1 listopada 2018 r. do 13 marca 2019 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako jednoosobowy wspólnik (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., po drugie czy podlega od 1 sierpnia 2017 r. do 31 października 2018 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u płatnika składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł..

Organ rentowy stanął na stanowisku, że umowa zbycia udziałów spółki (...) z dnia 28 października 2016 r., na podstawie której wnioskodawczyni nabyła 49 udziałów, uzyskując tym samym 98/100 udziałów, nosi cechy pozorności i została podpisana jedynie w celu obejścia przepisów prawa i uniknięcia obowiązku opłacania składek z tytułu ubezpieczeń społecznych jako wspólnik wieloosobowej spółki z o.o.

Nadto organ rentowy, kierując się powyższymi przesłankami oraz faktem, że odwołująca pełni funkcję prezesa zarządu spółki (...), wobec braku podporządkowania pracowniczego, uznał, że kwestionowana umowa o pracę zawarta między odwołującą a płatnikiem, jest nieważna, bowiem została zawarta dla pozoru.

Jak bezsprzecznie ustalono (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. została założona w dniu 16 kwietnia 2013 r. przez M. S. (1) (51 udziałów) będącym jednocześnie prezesem zarządu przez pierwsze dwa lata funkcjonowania spółki, B. Z. (40 udziałów) i P. P. (9 udziałów). Następnie w dniu 15 września 2015 r. A. P. nabyła od M. S. (1) 49 udziałów (zostając jednocześnie od 1 października 2015 r. prezesem zarządu spółki bez wynagrodzenia) a w dniu 28 października 2016 r. od Ł. B. (2) kolejne 49 udziałów (który nabył te udziały w dniu 14 stycznia 2016 r. od B. Z. i P. P.). A. P. udziały w łącznej ilości 98 posiadała do 13 marca 2019 r., by w dniu 14 marca 2019 r. zbyć na rzecz Ł. B. (1) 93 udziały, pozostawiając sobie 5 udziałów.

W sprawie ustalono także, że w dniu 1 sierpnia 2017 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. reprezentowaną przez pełnomocnika Ł. B. (2), a A. P. została zawarta umowa o pracę na czas określony od 1 sierpnia 2017 r. do 31 października 2018 r., na stanowisku kierownika projektu unijnego „Generator Aplikacji Mobilnych e-usługa wspomagająca użytkowników w tworzeniu własnych aplikacji na urządzenia mobilne”, w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem w wysokości 2.058,00 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego przedmiotowe umowy (umowę zbycia udziałów i umowę o pracę) organ rentowy zakwestionował bezzasadnie.

Zgodnie z art. 58 § 1 k..c czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

W myśl § 2 art. 58 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Sprzeczność czynności prawnej ze wspomnianymi zasadami zachodzić będzie wówczas, gdy dana czynność prawna (np. umowa o pracę, podjęcie działalności gospodarczej itp.) będzie godzić w powszechnie przyjęte w społeczeństwie normy i wartości moralne (obyczajowe itp.). Nieważne są więc czynności prawne sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a zatem takie, w wyniku których powstaje obowiązek lub uprawnienie do postępowania zakazanego przez normę moralną, czy też takie, które służą osiągnięciu stanu rzeczy podlegającego negatywnej ocenie moralnej.

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro gdy ze skutkiem posiadania większościowej liczby udziałów w spółce, ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże ustanie obowiązku opłacania składek na zasadach przyjętych dla osób prowadzących działalność gospodarczą zbycie udziałów w celu uniknięcia tego obowiązku może być kwalifikowane jako obejście prawa jednak z taką sytuacją nie mamy do czynienia w przedmiotowym postępowaniu.

Stosownie zaś do art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi, a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie działania stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14.03.2001 r. (opubl. OSNAP 2002/21527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował i płacił wynagrodzenie za pracę. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp).

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego (wyrok
z 25.01.2005 r., II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym stwierdza się, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy. (art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp).

Nadto nadmienić należy, iż w niniejszej sprawie to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli, a więc, że nie miały zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych, gdyż pracownik nie podjął wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę, a pracodawca świadczenia tego nie przyjmował. Z tych bowiem faktów organ rentowy wywodzi skutki prawne (wyrok SN z 15.02,2007 r., I UK 269/2006, LEX nr 328015).

Po pierwsze, wnioskodawczyni oraz zainteresowany w niniejszej sprawie w przedstawili realne uzasadnienie poparte zgromadzonym materiałem dowodowym, dotyczące przyczyn sprzedaży udziałów w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Ze zgromadzonej dokumentacji, nie kwestionowanej przez żadną ze stron, oraz spójnych i logicznych zeznań wnioskodawczyni i zainteresowanego wynika, że w (...) spółki (...) zainteresowany M. S. (1) jako specjalista IT pozyskiwał projekty dla sektora IT, stworzył i wdrożył projekty związane z oprogramowaniem, na które uzyskał dotacje unijne i które przyniosły spółce znaczny dochód, zajmował się obsługą także innych kluczowych z punktu widzenia finansowego spółki zleceń i działań, zarządzaniem najmem pomieszczeń oraz prowadzeniem spraw administracyjnych spółki, nadto miał dostęp do konta firmowego spółki i reprezentował spółkę przed instytucjami kredytowymi. Motywem sprzedaży w 2015 r. 49 udziałów w spółce przez M. S. (1) osobie zaufanej, czyli A. P. było zdobycie środków finansowych na udzielanie pożyczek spółce, bez szkody dla innych podmiotów gospodarczych, w które był zaangażowany. W istocie M. S. (1) udzielił spółce pożyczek celem pokrycia kosztów bieżącego funkcjonowania i czynienia inwestycji, w latach 2013-2020 w łącznej kwocie 1.000.800,00 zł., praktycznie posiadał od momentu zbycia udziałów A. P. udzielone mu przez A. P. pełnomocnictwo do reprezentowania jej w sprawach związanych z działalnością spółki w szczególności do podpisywania dokumentów i umów oraz reprezentowania i podpisywania dokumentów oraz umów z bankami.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wykazał także, że w toku trwania spółki, niezależnie od zmiany udziałowców czy ilości posiadanych przez wspólników udziałów w danym okresie (w tym nabycia przez wnioskodawczynią w 2016 r. kolejnych 49 udziałów od Ł. B. (2), co dało łącznie 98/100 udziałów), raz w miesiącu odbywały się spotkania wspólników spółki, na których to M. S. (1) prezentował koncepcję rozwoju spółki i raportował realizację bieżących projektów IT. Z ustaleń wynika, że decyzje w spółce podejmowano w gronie wszystkich wspólników, jednakże decyzje strategiczne podejmował właśnie M. S. (1), zaś wnioskodawczyni jako prezes zarządu spółki konsultowała tylko z nim wszystkie decyzje.

Wynika stąd, że fakt posiadania przez A. P. w spornym okresie 98/10 udziałów w spółce nie wpłynął w rzeczywistości na pozycję M. S. (1), który nadal zachował dominującą pozycję w spółce, a skupienie większości udziałów w rękach wnioskodawczyni miało na celu umożliwienie M. S. (1) dofinansowania spółki udzielanymi pożyczkami, a nie jak błędnie przyjął organ rentowy - uniknięcie obciążenia w postaci składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Nadto, co istotne, wnioskodawczyni w okresie posiadania 98 udziałów w spółce, posiadała także inny tytuł do ubezpieczeń społecznych (zatrudnienie na podstawie umowy o pracę w (...) sp.j. od 17 września 2015 r. do 31 października 2018 r.).

Wskazania wreszcie wymaga, że w toku trwania spółki nie wypłacano żadnych dywidend.

Podkreślić w tym miejscu należy, że w przedmiotowym postępowaniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych dla uzasadnienia swego stanowiska powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2011 r., w sprawie I UK 8/11, LEX nr 1043990, gdzie uznano, iż „jedyny lub "niemal jedyny" wspólnik spółki z o.o. nie podlega pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu.” W uzasadnieniu tego orzeczenia SN wyjaśnił, iż (…) „w zakresie dopuszczalności pracowniczego zatrudnienia w spółkach o wieloosobowym składzie wspólniczym Sąd Najwyższy nie ma wątpliwości, że mogą oni wykonywać pracę w zarządzie w charakterze wspólników (np. wyrok z 16 grudnia 1998 r., II UKN 394/98, ostatnio wyroki z 16 grudnia 2008 r., I UK 162/08 oraz z 12 maja 2011 r., II UK 20/11). Jedynie wyjątkowo, gdy udział w kapitale zakładowym spółki innych wspólników pozostaje iluzoryczny (99/100 do 1/100), Sąd Najwyższy nie przyjmuje zatrudnienia pracowniczego (por. np. wyrok z 7 kwietnia 2010 r., II UK 177/09).

Dodać należy, że w cytowanym wyżej wyroku z dnia 12 maja 2010 r., I UK 20/11, (LEX nr 1165773) Sąd Najwyższy wskazał także, że praca wspólnika dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na stanowisku członka zarządu tej spółki, niepolegająca na obrocie wyłącznie jego własnym kapitałem w ramach tej spółki, nie oznacza połączenia kapitału i pracy. Z tego orzeczenia wynika również, że wspólnik większościowy nie musi być traktowany jako prowadzący działalność gospodarczą, gdy jest poddany ekonomicznej zależności od swojego pracodawcy (spółki), bowiem wynagrodzenie nie było pokrywane wyłącznie z jego kapitału. Podobne stanowisko Sąd Najwyższy wyraził w wyroku z dnia 16 grudnia 2016 r., II UK 517/15, LEX nr 2191456.

Jednakże taka sytuacja nie wystąpiła w stanie faktycznym niniejszej sprawy.

Wskazać trzeba za odwołującą, że decyzje o zbyciu i nabyciu udziałów podyktowane były względami ekonomicznymi i gospodarczymi spółki i nie miały nic wspólnego z kwestiami związanymi z ubezpieczeniami społecznymi, a M. S. (1) jako wspólnik mniejszościowy i – co należy raz jeszcze dobitnie podkreślić - jako osoba aktywnie uczestnicząca w działalności spółki, nie był zainteresowany zbyciem całości udziałów.

Wykazane w postępowaniu fakty potwierdzają zatem istotny wpływ M. S. (1) na działalność i zapewnienie płynności finansowej spółki oraz wyłączają zupełną niezależność A. P., która de facto jak już wyżej wskazano posiadała także inny tytuł do ubezpieczenia społecznego.

Nie można zatem w realiach niniejszej sprawy przyjąć uproszczenia, iż tylko i wyłącznie z uwagi na fakt, że wspólnik M. S. (1) posiada dwa udziały o wartości 1.000 zł w kapitale zakładowym (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, to jest on "iluzoryczny". Taki rozkład udziałów był bowiem realnym odzwierciedleniem ekonomicznych i gospodarczych zależności występujących pomiędzy podmiotami w spółkę zaangażowanymi z uwzględnieniem zaufania, którym M. S. (1) darzył A. P., natomiast nie świadczyła o iluzoryczności wkładów M. S. (1) odgrywającego w spółce istotną rolę - powyżej opisaną.

A. P. z całą pewnością nie należy zatem traktować jako jedynego wspólnika, mimo że formalnie w spornym okresie była ona większościowym udziałowcem.

Wskazać wreszcie także należy, że obecnie wskutek kolejnych strategicznych ruchów w spółce (...) posiada jedynie 5 udziałów, bowiem 93 udziały odsprzedała w 2019 r. Ł. B. (2), pełniącemu funkcję prokurenta samoistnego spółki.

W związku z powyższym w ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę, zachowania wnioskodawczyni nie można uznać jako zmierzającego do obejścia prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c., a także nie można przyjąć, że umowa sprzedaży udziałów z dnia 28 października 2016 r. stanowiła pozorną umowę w świetle art. 83 k.c.

O pozorności można mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę. W wyniku umowy z dnia 28 października 2016 r. wnioskodawczyni uzyskała łącznie 98 udziałów (wraz z udziałami nabytymi uprzednio od M. S. (1)) co było wyrazem przemyślanych strategii ekonomiczno – organizacyjnych, nadto stanowiło działanie mające oparcie w obowiązujących przepisach.

Po drugie, wnioskodawczyni i zainteresowany wykazali także w przedmiotowym postępowaniu, że nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę.

Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że A. P. pracę podjęła i ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie. Wnioskodawczyni wykonywała w spornym okresie pracę u płatnika składek. Na stanowisku kierownika projektu zajmowała się realizacją projektu unijnego „Generator Aplikacji Mobilnych e-usługa wspomagająca użytkowników w tworzeniu własnych aplikacji na urządzenia mobilne” w ramach umowy o dofinansowanie Nr (...).08.01.00 – 10 – 268/13 – 00, w ramach działania 8.1 Wspieranie działalności gospodarczej priorytetowej w dziedzinie gospodarki elektronicznej 8 osi priorytetowej Społeczeństwo informacyjne - zwiększanie innowacyjności gospodarki Gospodarka 2007-2013. Projekt był współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wnioskodawczyni podejmowała działania związane z prawidłową realizacją projektu w okresie trwałości projektu, poszukiwała klientów zainteresowanych zakupem aplikacji mobilnych, przedkładała wymaganą dokumentację do instytucji nadzorujących ( (...) Agencji (...)), wykonywała inne zadania zlecone przez pracodawcę w związku z realizacją projektu . A zatem A. P. faktycznie świadczyła pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, na rzecz płatnika składek,
co w ocenie Sądu jest jak najbardziej wiarygodne i zostało w toku postępowania wykazane.

W ocenie Sądu należycie wyjaśnione i uprawdopodobnione zostały motywy związane z zatrudnieniem wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni została zatrudniona jako osoba zaufana, co z punktu widzenia przedmiotowej spółki było dość istotne - w umowie o pracę znalazły się bowiem klauzula poufności i klauzula o zakazie konkurencji.

A. P. miała potrzebne kwalifikacje do zajęcia się projektem unijnym, gdyż jest od 2015 r. związana ze spółką, będąc jej udziałowcem i prezesem Zarządu, we wcześniejszym okresie była już zatrudniona przez płatnika składek na podstawie umowy zlecenia. Charakter zadań wskazany w umowie o pracę świadczy o tym, że umowa nie wiązała się z pełnieniem funkcji właścicielskiej czy zarządczej.

Wykazano także, że wnioskodawczyni łączyła pracę u płatnika składek z drugim zatrudnieniem w spółce (...) w ten sposób, że pracę u płatnika składek świadczyła w domu cztery razy w tygodniu (po pracy w siedzibie (...) i spędzeniu czasu z małoletnim synem) oraz w siedzibie spółki raz w tygodniu (wówczas pracę w (...) świadczyła w domu). Ubezpieczona podpisywała listy obecności. Brak kolizji pomiędzy tymi zatrudnieniami wynikał też z faktu, że w spółce (...) wnioskodawczynię rozliczano z wyników pracy i sprzedaży.

Co istotne stosunek pracy ustał w dacie wskazanej w umowie o pracę, po upływie okresu trwałości projektu unijnego.

Co jednak najistotniejsze, wbrew twierdzeniom organu rentowego, wnioskodawczyni jako wspólnik przedmiotowej spółki i jednocześnie prezes zarządu tej spółki bez wynagrodzenia - świadczyła również pracę na rzecz płatnika w ramach podporządkowania pracowniczego.

Z ustaleń wynika bowiem, że M. S. (1) wyznaczał wnioskodawczyni cele do wykonania w ramach jej zatrudnienia w tej spółce, a on sam w spornym okresie zatrudnienia wnioskodawczyni nie świadczył pracy na rzecz spółki.

Jednocześnie swoboda wnioskodawczyni w podejmowaniu decyzji w sprawach spółki jako Prezesa Zarządu była ograniczona jak już wyżej szczegółowo opisano faktem posiadania przez M. S. (1) w praktyce dominującej pozycji w spółce w tym posiadania przez niego udzielonego mu przez A. P. pełnomocnictwa do reprezentowania jej w sprawach związanych z działalnością spółki (w szczególności do podpisywania dokumentów i umów oraz reprezentowania i podpisywania dokumentów oraz umów z bankami), udzielania pożyczek spółce niezbędnych do jej bieżącego funkcjonowania i czynienia inwestycji, wreszcie podejmowania strategicznych decyzji w spółce.

Wskazać także trzeba, ze z ustaleń dokonanych w niniejszej sprawie wynika, że M. S. (1) podporządkowani byli także pozostali pracownicy spółki (5-6). Zważywszy na powyższe okoliczności, a zwłaszcza wpływ M. S. (1) na działalność i dofinansowanie spółki wskazać trzeba, że element podporządkowania pracowniczego nie musiał zatem wynikać z posiadania udziału kapitałowego w tej spółce.

Podkreślenia wymaga, że pomimo łączenia przez wnioskodawczynię funkcji prezesa zarządu spółki, wspólnika i pracownika, w sprawie wykazano występowanie głównego elementu konstrukcyjnego stosunku pracy, jakim jest pracownicze podporządkowanie skarżącego swemu pracodawcy w procesie świadczenia pracy.

W myśl stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w wyroku z dnia 13 marca 2018 r., w sprawie I UK 27/17, które to stanowisko sąd orzekający w pełni podziela: „Decydujące znaczenie dla oceny charakteru stosunku prawnego łączącego spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z członkiem jej zarządu ma treść tego stosunku i warunki jego realizacji.” W uzasadnieniu Sąd Najwyższy podkreślił, iż „Dla objęcia ubezpieczeniem społecznym zasadnicze znaczenie ma nie to, czy umowa o pracę została zawarta i czy jest ważna, lecz tylko to, czy strony tej umowy pozostawały w stosunku pracy. O tym zaś, czy strony istotnie w takim stosunku pozostawały i stosunek ten stanowi tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie (zgłoszenie) do ubezpieczeń i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, wynikających z art. 22 § 1 k.p. (por. wyroki SN: z 26.02.2013 r., I UK 472/12, LEX nr 1356412; z 11.09.2013 r., II UK 36/13, LEX nr 1391783 oraz z 17.03.2016 r.,III UK 83/15).”

Decydujące znaczenie dla oceny charakteru stosunku prawnego łączącego spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z członkiem jej zarządu ma zatem treść tego stosunku i warunki jego realizacji. Tak w judykaturze, jak i doktrynie prawa pracy podkreśla się, że stosunek pracy, zdefiniowany w art. 22 §1 k.p., jest stosunkiem prawnym starannego działania, którego konstytutywnymi cechami są: dobrowolne, osobiste, odpłatne świadczenie pracy w sposób ciągły, w warunkach podporządkowania pracownika pracodawcy, który ponosi wszelkie ryzyka związane z zatrudnieniem pracownika.

Podporządkowanie pracownika uważane jest za jedyną cechę rzeczywiście odróżniającą stosunek pracy od innych prawnych stosunków świadczenia usług, przesądzającą o gospodarczym i społecznym charakterze zatrudnienia pracowniczego. Prawdą jest, że tradycyjne pojmowanie podporządkowania jako obowiązku wykonywania przez pracownika poleceń pracodawcy ewoluuje w miarę rozwoju stosunków społecznych. W miejsce dawnego systemu ścisłego hierarchicznego podporządkowania pracownika i obowiązku stosowania się do dyspozycji pracodawcy nawet w technicznym zakresie działania, pojawia się nowe podporządkowanie nazywane autonomicznym, polegające na wyznaczeniu pracownikowi przez pracodawcę zadań bez ingerowania w sposób ich wykonania. W tym systemie podporządkowania pracodawca określa godziny czasu pracy i wyznacza zadania, natomiast sposób realizacji tych zadań pozostawiony jest pracownikowi (por. wyroki SN z 7.09.1999 r., I PKN 277/99, OSNAPiUS 2001/1/18 i z 9.09.2004 r., I PK 659/03, OSNP 2005/10/139). Jednakże nawet w autonomicznym systemie podporządkowania występuje wyraźne oddzielenie pozycji i roli pracodawcy od pozycji i roli pracownika. Kierownicze uprawnienia pracodawcy nie są wprawdzie realizowane w drodze wydawania pracownikowi bezpośrednich poleceń w procesie pracy, ale wyrażają się w określeniu zadań i warunków, w jakich mają być one wykonywane. Istota nawet takiego pracowniczego podporządkowania sprowadza się jednak do tego, że pracownik nie ma samodzielności w określaniu bieżących zadań, ponieważ to należy do sfery pracodawcy organizującego proces pracy (por. wyrok SN z 18.02.2016 r., II PK 352/14, LEX nr 2004192).

Godzi się również podkreślić, że nie tylko charakter podporządkowania pracowniczego w rozumieniu art. 22 § 1 k.p. przemawia za przyjęciem pracowniczego stosunku zatrudnienia między skarżącą a płatnikiem. Zauważyć należy także, że w omawianym przypadku brak jest zasadniczej sprzeczności między właścicielskim a pracowniczym statusem skarżącej. Koncepcja stosunku pracy opiera się na teorii, według której podstawą ustroju pracy jest wymiana świadczeń między dwoma kontrahentami: właścicielem środków produkcji (podmiotem zatrudniającym) a pracownikiem. Wbrew twierdzeniom organu rentowego nie sposób w okolicznościach sprawy niniejszej uznać, że zatrudnienie skarżącej na podstawie umowy o pracę oraz równoczesne pełnienie przez nią funkcji prezesa zarządu Spółki, w której jest ona jednym z udziałowców – przy czym jedynie formalnie większościowym, prowadziłoby do postaci symbiozy pracy i kapitału, sprzecznej z aksjologią prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, opartej zasadniczo na oddzieleniu kapitału i pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 1.06.2010 r., II UK 34/10, LEX nr 619639). W okolicznościach sprawy niniejszej uznać należy, że formalnie mniejszościowy wspólnik przedmiotowej spółki (...) latami w tym w spornym okresie dofinansowywał spółkę pożyczkami w łącznej kwocie 1.000.800,00 zł nie tylko na bieżące funkcjonowanie ale i czynienie inwestycji przynoszących znaczne zyski, podejmował decyzje w strategicznych kwestiach dotyczących spółki, wdrażał i realizował projekty przynoszące spółce zyski, posiadał wszelkie stosowne pełnomocnictwa do prowadzenia spraw spółki, w istocie powinien być postrzegany jako właściciel kapitału (pracodawca). Nie można zatem uznać, że status wnioskodawczyni jako wykonawczyni pracy został zdominowany przez status właścicielski do tego stopnia, że stał się jego funkcjonalnym elementem, służącym głównie kompleksowej obsłudze kapitału. (por. Z. Hajn, glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 16.12.1998 r., II UKN 394/98, OSP 2000 nr 12, s. 592). Praca wnioskodawczyni nie polegała na obrocie wyłącznie własnym kapitałem w ramach tej spółki. Wnioskodawczyni świadczyła bowiem swoją pracę na rzecz spółki na rzecz także innych wspólników – w spornym okresie także na rzecz M. S. (1), przy jednoczesnym elemencie podporządkowania w spółce.

Z przytoczonych zasad wynika generalnie możliwość zatrudniania wspólników także w charakterze pracowników, nawet wówczas gdy są oni jednocześnie członkami zarządu. Praca wykonywana przez wspólników, jednocześnie członków zarządu, musi mieć zawsze, należy to jeszcze raz podkreślić, charakter pracy umownie podporządkowanej, tj. właściwej dla stosunku pracy. Regułą ogólną jest, że źródłem nawiązania stosunku pracy członka zarządu spółki kapitałowej jest umowa o pracę. (patrz Gersdorf Małgorzata. Art. 22. W: Kodeks pracy. Komentarz, wyd. III. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2014.)

Podobne stanowisko zajął także Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 lutego 2016 r., w sprawie II PK 352/14, w którym podkreślił, że „Pracowniczego podporządkowania nie można utożsamiać permanentnym nadzorem (obserwacją) przełożonego nad sposobem czy też właściwym tempem wykonywanych czynności, wystarczy bowiem wskazanie zadania i zakreślenie terminu jego wykonania, a następnie kontrola jakości i terminowości wykonanej pracy. Istotne natomiast jest to, że pracownik nie ma samodzielności w określaniu bieżących zadań, ponieważ to należy do sfery pracodawcy organizującego proces pracy.”

W powyższej sprawie, wykazano, ze względu na szczególne powiązanie osobowo – kapitałowe, iż wnioskodawczyni wykonywała czynności w oparciu o reżim pracowniczego podporządkowania, bowiem w stosunku do niej nadzór pracodawcy wykonywał zainteresowany, który co najmniej decydował o wyznaczanych jej zadaniach.

W ocenie Sądu także fakt, że wnioskodawczyni w momencie podpisania kwestionowanej umowy o pracę miała tytuł do ubezpieczeń społecznych, potwierdza brak pozorności zawartej umowy.

Podkreślić należy ponownie, że najistotniejsze na gruncie niniejszej sprawy jest to,
że skarżąca faktycznie wykonywała pracę na rzecz płatnika składek po podpisaniu umowy
o pracę, a pracodawca przyjmował od wnioskodawczyni świadczoną na jego rzecz przez odwołującą pracę i wypłacał jej za to umówione wynagrodzenie.

Wskazać także trzeba, że odwołująca wykazała, że praca była przez nią świadczona na warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p. tj. w warunkach podporządkowania pracodawcy, albowiem jak wykazano pracodawca kierował pracą wnioskodawczyni wskazywał, bowiem na konkretne bieżące zadania do realizacji.

Na mocy art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących
m.in. zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i przebiegu ubezpieczeń, a zatem ma prawo do kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, jako że rodzą one skutki
w dziedzinie ubezpieczeń społecznych.

Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78, w którym stwierdził, iż na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił,
iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny, czy była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie tylko potwierdził fakt wykonywania przez ubezpieczoną pracy na rzecz płatnika, ale wykluczył pozorny charakter zatrudnienia.

Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił obie zaskarżone decyzje.

K.W.