Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 sierpnia 2013 roku organ rentowy odmówił W. W. prawa do renty rodzinnej po zmarłej matce V. W.. W uzasadnieniu wskazał, iż zgodnie z art. 65 i art. 66 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.), renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniła warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła, na dzień zgonu, była całkowicie niezdolna do pracy. Warunki do renty z tytułu niezdolności do pracy określa art. 57 w związku z art. 58 przywołanej ustawy stanowiąc, że:

- osoba, która stała się niezdolna do pracy w wieku powyżej 30 lat winna posiadać co najmniej 5 letni okres składkowy i nieskładkowy w ostatnim 10-leciu przed dniem powstania niezdolności (zgonem), z tym, że zgodnie z art. 58 ust. 4 ustawy, warunek ten nie jest wymagany, jeżeli ubezpieczony udowodnił okres składkowy wynoszący 25 lat i jest całkowicie niezdolny do pracy,

- niezdolność ta powinna powstać w czasie ubezpieczenia lub w okresie pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego, opiekuńczego lub świadczenia rehabilitacyjnego albo nie później niż w ciągu 18 m-cy od ustania tych okresów, z tym że spełnienie tego warunku nie jest wymagane od ubezpieczonego, który zgodnie z art. 57 ust. 2 udowodnił okres składkowy i nieskładkowy co najmniej 20 lat - dla kobiet lub co najmniej 25 lat - dla mężczyzn oraz był całkowicie niezdolny do pracy.

Organ rentowy podniósł, że w 10- leciu przed dniem powstania niezdolności do pracy (zgonem matki wnioskodawcy), zmarła V. W. posiadała łączny staż pracy: 4 lata i 21 dni, w tym 3 lata, 11 m-cy i 28 dni okresów składkowych oraz 29 dni okresów nieskładkowych. Na przestrzeni całego okresu ubezpieczenia zmarła posiadała natomiast 22 lata 3 miesiące i 25 dni okresów składkowych, w związku z czym nie został spełniony również warunek określony w art. 58 ust. 4 ustawy.

(decyzja- k. 69/70 akt ZUS ).

Wnioskodawca uznał powyższą decyzję za krzywdzącą i w dniu
26 września 2013 roku wniósł o jej zmianę i przyznanie renty rodzinnej po zmarłej matce V. W.. W uzasadnieniu wskazał na to, że jego matka na przestrzeni swego życia przepracowała ponad 22 lata. Nie kwestionował ustaleń organu, że w okresie 10 lat przez zgonem jego matka na wymagane 5 lat okresu składkowego i nieskładkowego posiada niewiele ponad 4- letni okres składkowy i nieskładkowy, uzasadnił to jednak tym, że jego matka w ostatnich latach życia nie pracowała i pozostawała na utrzymaniu męża z powodu złego stanu zdrowia. Nadto skarżący powołał się na własną trudna sytuację życiową i materialną.

(odwołanie – k. 2-3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 4-5)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. W. urodził się (...).

(odpis skrócony aktu urodzenia- k. 15/16 akt ZUS ).

W roku szkolnym 2012/2013 był uczniem Ogólnokształcącej Szkoły (...) stopnia im. H. W. w Ł..

(zaświadczenie – k. 27/28 akt ZUS)

W dniu 29 maja 2013 roku zmarła jego matka V. J..

(odpis skrócony aktu zgonu– k. 13/14, odpis skrócony aktu urodzenia- k. 15/16 akt ZUS ).

Decyzją Uczelnianej Komisji Rekrutacyjnej Akademii (...) i K. B. w Ł. z dnia 8 lipca 2013 roku W. W. został przyjęty na pierwszy rok studiów stacjonarnych pierwszego stopnia na Wydział Instrumentalny do Akademii (...) i K. B. w Ł..

(decyzja- k. 53/54 akt ZUS)

W dniu 16 lipca 2013 roku W. W. złożył wniosek o ustalenie prawa do renty rodzinnej po zmarłej matce V. J..

(wniosek – k. 1- 7 akt ZUS)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił niżej wymienione okresy do okresów składkowych i nieskładkowych V. J.:

- od 3 listopada 1980 roku do 30 listopada 1999 roku z tytułu zatrudnienia w (...) S. A. w Ł.,

- od 9 grudnia 1999 roku do 7 grudnia 2000 roku z tytułu zarejestrowania jako bezrobotny i pobierania zasiłku dla bezrobotnych,

- od 12 czerwca 2008 roku do 30 czerwca 2011 roku z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej,

- od 19 sierpnia 2011 roku do 18 sierpnia 2012 roku z tytułu zarejestrowania jako bezrobotny i pobierania zasiłku dla bezrobotnych

(świadectwo pracy- k. 17/18, zaświadczenie o pobieraniu zasiłku dla bezrobotnych- k. 23/24, k.25/26, raport z analizy konta- k. 31/32, wniosek i potwierdzenie ubezpieczenia – k. 39/40- 43/44, k. 45/46- 47/48, karta przebiegu zatrudniania- k. 57/58, k. 59/60, notatka w sprawie zatrudnienia – k. 61/62, wydruk- k. 63/64, 65/66, 67/68 akt ZUS)

W 10-leciu przed powstaniem niezdolności do pracy (zgonem), tj. w okresie od 29 maja 2003 roku do 28 maja 2013 roku V. W. posiadała łącznie 4 lata 21 dni okresów ubezpieczenia, w tym 3 lata, 11 m-cy i 28 dni okresów składkowych oraz 23 dni okresów nieskładkowych

(karta przebiegu zatrudnienia- k. 57/58, wydruk- k. 65/66 akt ZUS ).

Sumaryczny staż pracy V. W. wynosi 24 lata 1 miesiąc i 24 dni okresów składkowych i nieskładkowych, z czego okresy składkowe to: 22 lata, 3 miesiące i 25 dni.

(karta przebiegu zatrudnienia– k. 59/60, wydruk- k. 63/64, k. 67/68 akta ZUS ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności załączone do akt sprawy akta rentowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 z późn. zm.), renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełnia warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.

Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy (art. 65 ust. 2).

Z kolei art. 67 ust. 1, cytowanej ustawy, stanowi, że do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny spełniający warunki określone w art. 68-71 tej Ustawy:

1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;

2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;

3) małżonek (wdowa i wdowiec);

4) rodzice.

Stosownie do treści art. 68 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

W przedmiotowej sprawie niesporne jest, iż zmarła nie miała ustalonego prawa do emerytury.

Warunki do renty z tytułu niezdolności do pracy określają natomiast przepisy wskazanej ustawy w art. 57 i 58.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy;

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3.  niezdolność do pracy powstała w wymienionych okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Natomiast z treści art. 57 ust. 2 powołanej ustawy wynika, że przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Zgodnie z art. 58 ust. 1 ustawy o e. i r. z FUS, warunek dotyczący wymaganych okresów, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1) 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2) 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3) 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4) 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5) 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Przepis art. 58 ust. 3 przewiduje powstanie niezdolności do pracy w młodym wieku uniemożliwiającej ubezpieczonym spełnienie warunków formalnych do otrzymania renty. Warunek osiągnięcia okresu składkowego/nieskładkowego uznaje się za spełniony, o ile wykazano łącznie: odpowiednio wczesne zgłoszenie do ubezpieczenia (przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej) i posiadanie - od dnia zgłoszenia do ubezpieczenia do dnia powstanie niezdolności do pracy- okresów składkowych i nieskładkowych, z ewentualnymi przerwami nie dłuższymi niż 6 miesięcy.

Dla osób, u których niezdolność do pracy powstała powyżej 30 roku życia ustawodawca w art. 58 ust. 2, w celu zachowania czasowego związku niezdolności do pracy z tytułem ubezpieczeń rentowych wprowadził, dodatkowy warunek, że wymagany okres składkowy i nieskładkowy musi przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku rentowego lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

W pozostałych przypadkach, tj. określonych w art. 58 ust. 1 pkt od 1) do 4), wymagany okres składkowy i nieskładkowy oblicza się z całego okresu aktywności zawodowej.

Przepisu ust. 2 art. 58 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (ust. 4 art. 58).

Odnosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że przyczyną odmowy przyznania wnioskodawcy prawa do renty rodzinnej po zmarłej matce było nie spełnienie warunku osiągnięcia okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego w przypadku zmarłej łącznie co najmniej 5 lat w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed powstaniem niezdolności do pracy (zgonem). W ostatnim 10-leciu przed zgonem V. W., tj. w okresie od 29 maja 2003 roku do 28 maja 2013 roku wnioskodawca wykazał łącznie 4 lata i 21 dni okresów ubezpieczenia zmarłej matki, w tym 3 lata, 11 miesięcy i 28 dni okresów składkowych oraz 23 dni okresów nieskładkowych.

Nadto, w realiach niniejszej sprawy nie ma zastosowania art. 58 ust. 4 ustawy, pomimo, iż osoba zmarła z mocy przepisów prawa uznawana jest za całkowicie niezdolną do pracy (art. 65 ust. 2). Poza sporem było, że ustalony ogólny staż zmarłej wynosił 24 lata 1 miesiąc i 24 dni okresów składkowych i nieskładkowych, z czego okresy składkowe to: 22 lata, 3 miesiące i 25 dni.

Wnioskodawca nie udowodnił okresu składkowego wynoszącego, zgodnie z dyspozycją art. 58 ust. 4 ustawy, co najmniej 25 lat dla kobiety, ani też wymaganego zgodnie z art. 57 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 58 ust. 1 pkt 5 i art. 58 ust. 2, co najmniej 5- letniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ostatnim dziesięcioleciu przed zgonem jego matki.

Stosownie do art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Wskazać należy, iż nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996r. sygn. akt I CKU 45/96 (opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76). Podobnie, w wyroku z 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662, Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że od 1 lipca 1996 r. nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Zatem to na wnioskodawcy spoczywał procesowy obowiązek wykazania spełnienia warunków koniecznych do przyznania renty rodzinnej w postaci odpowiedniego wymiaru okresów składkowych. Tymczasem pełnomocnik wnioskodawcy nie zgłaszał żadnych wniosków dowodowych wskazujących na możliwość doliczenia dodatkowych okresów ubezpieczenia do ustalonych wymiarów tych okresów, zarówno do 5-letniego przypadającego w 10-leciu poprzedzającym zgon matki wnioskodawcy, jak i do 25-letniego stażu ogólnego.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do przyznania dochodzonego świadczenia i w tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, uznając słuszność zaskarżonej decyzji, na postawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.

Zarządzenie:

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy.

14.03.2014r.