Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 31 października 2018 roku, zapadłym w wyniku wniesienia odwołania przez T. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z 29 czerwca 2018 roku, znak (...), Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał T. M. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 29 maja 2018 roku do 18 lipca 2018 roku.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

T. M. był funkcjonariuszem Policji. Decyzją z dnia 28 maja 2014 roku Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ustalił prawo do emerytury ubezpieczonego od dnia 27 maja 2014 roku Decyzją z dnia 6 lipca 2018 roku Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji dokonał ponownego ustalenia wysokości emerytury T. M..

W okresie od 23 czerwca 2014 roku do 28 maja 2018 roku T. M. był zatrudniony w Inspektoracie Służby Zagranicznej Ministerstwa Spraw Zagranicznych na stanowisku eksperta ds. ochrony i kontaktu.

T. M. był niezdolny do pracy w oparciu o stosowne zaświadczenia lekarskie w okresie od 16 maja 2018 roku do 18 lipca 2018 roku.

W dniu 29 czerwca 2018 roku ZUS wydał decyzję, którą odmówił T. M. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 29 maja 2018 roku do 18 lipca 2018 roku.

Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo podlega uwzględnieniu, co skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji.

Sąd na wstępie podkreślił, iż organ rentowy w zaskarżonej decyzji jako podstawę prawną wskazał art.13 ust.1 punkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz. 372 ze zm.), powołując się na okoliczność, iż ubezpieczony ma ustalone prawo do emerytury. Żadne inne okoliczności, w tym dotyczące ponownego ustalenia wysokości emerytury, nie stanowiły podstawy wydania decyzji. Okoliczności te nie były też podnoszone w treści składanej przez organ rentowy odpowiedzi na odwołanie.

Zgodnie z treścią przepisu art.6 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku przytoczonej ustawy zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Nie ma sporu co do tego, iż w przypadku ubezpieczonego niezdolność do pracy rozpoczęła się w trakcie trwania tytułu ubezpieczenia wynikającego z wykonywania umowy o pracę.

Na podstawie art.13 ust.1 punkt 1 ww. ustawy zasiłek chorobowy
z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia wyłączone jest tylko w tych okolicznościach, które wyczerpująco i wyraźnie określone zostały
w art.13 ust.1 ww. ustawy. Art.13 ust.1 ustawy nie wskazuje, aby prawo do policyjnej emerytury wyłączało uprawnienie do zasiłku chorobowego. Utożsamianie policyjnej emerytury z emeryturą wynikającą z powszechnego ubezpieczenia emerytalnego,
o której mowa w art.13 ust.1 punkt 1 ustawy, jest nieuprawnione.

Sąd Rejonowy zauważył iż zapisy ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, w słowniczku pojęć zawartym w art. 3 dokonują doprecyzowania, wskazując, iż „w ramach zaopatrzenia emerytalnego przysługują na zasadach określonych w ustawie świadczenia pieniężne w postaci emerytury policyjnej i policyjnej renty inwalidzkiej”, a „użyte w ustawie bez bliższego określenia pojęcia oznaczają: emerytura – emeryturę policyjną przyznawaną funkcjonariuszom, emeryt – emeryta policyjnego, renta inwalidzka – policyjną rentę inwalidzką przyznawaną funkcjonariuszom”. Powyższe również wskazuje na zamiar ustawodawcy rozróżnienia pojęć emerytura – emerytura policyjna, renta – renta policyjna, które ma wskazywać na odmienność tych pojęć, charakter świadczeń, celu i warunków ich przyznania, oraz konsekwencje prawnych z tym związanych, także na gruncie ustawy zasiłkowej.

W stanie faktycznym sprawy, która dotyczyła ubezpieczonego uprawnionego do emerytury wojskowej, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 lutego 2013 roku (II UK 196/12) wyjaśnił, iż „charakter prawa ubezpieczeń społecznych, jako zawierającego zbiór przepisów bezwzględnie obowiązujących, nakazuje nadawanie wskazanym w art.13 ust.1 ustawy przyczynom odmowy prawa do zasiłku chorobowego bez ekwiwalentu w składce tylko takie znaczenie, jakie wypływa z jego tekstu. Określenie „emerytura”, którym się posługuje, nie może być uznane za pojęcie zbiorcze, obejmujące wszystkie świadczenia przyznawane z tytułu wieku i (lub) wysługi nie tylko z ubezpieczenia emerytalnego, lecz także w postaci świadczeń zabezpieczeniowych z budżetu, jakim jest „emerytura wojskowa” i nie jest tożsame z tym pojęciem.”

W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy wskazał w szczególności na odmienne przesłanki i źródło finansowania świadczeń, także na rezultat wykładni językowej i systemowej, jak wskazano wyżej. Także w odniesieniu do pojęcia „osoby mającej ustalone prawo do emerytury”, Sąd Najwyższy podkreślił, iż nie ma podstaw do twierdzenia, że ustawodawca sięgał do jakiejkolwiek innej definicji świadczenia przysługującego na podstawie innych przepisów, niż określenie emeryta w art.4 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jako osoby mającej ustalone prawo do emerytury, w tym do emerytury częściowej.

W ocenie Sądu Rejonowego orzeczenie Sądu Najwyższego odnoszące się do emerytury wojskowej i pogląd w nim wyrażony znajduje wprost zastosowanie w niniejszej sprawie dotyczącej emerytury policyjnej. Pogląd, który został zaprezentowany wyżej i który sąd w niniejszej sprawie w całości podziela sprowadza się do zwrócenia uwagi na konieczność oddzielenia pojęcia emerytury policyjnej od pojęcia emerytury przyznanej na zasadach ogólnych (z FUS).

Na marginesie należy zaznaczyć, iż powyższej oceny nie zmienia także fakt, ponownego ustalenia wysokości emerytury policyjnej, ponieważ są to czynności dotyczące samej wysokości świadczeń, a nie jej charakteru, który nie ulega zmianie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd I instancji zmienił zaskarżone decyzje na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. w ten sposób, że przyznał T. M. prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 29 maja 2018 roku do dnia 18 lipca 2018 roku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy, który zaskarżył wyrok w całości i zarzucił mu naruszenie prawa materialnego to jest art.13 ust.1 punkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku, poz. 1368) poprzez ustalenie, że uprawnienie do emerytury policyjnej „nie pozbawia ubezpieczonego do zasiłku chorobowego”.

Apelujący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania od decyzji z 29 czerwca 2018 roku.

W uzasadnieniu skarżący podniósł, że ubezpieczony ma ustalone prawo do emerytury policyjnej. Ustawodawca w ustawie zasiłkowej używa pojęcia „emerytura” bez bliższego określenia, co oznacza że ma na myśli wszystkie świadczenia określane tym terminem, a nie tylko jedno z nich. Gdyby było inaczej to ustawodawca odwołał by się do ustawy o rentach i emeryturach z FUS. Nie ma żadnego racjonalnego uzasadnienia dla którego emeryt mający ustalone prawo do emerytury z FUS miałby być inaczej traktowany niż emeryt policyjny w aspekcie prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie zarówno w zebranym w sprawie materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa.

Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i przyjmuje je, jako własne. Podziela również wywody prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie znajdując żadnych podstaw do jego zmiany bądź uchylenia.

Apelacja organu rentowego oparta była wyłącznie na zarzucie naruszenia prawa materialnego – art.13 ust.1 punkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku, poz.1368) – dalej ustawa zasiłkowa, zgodnie z którym zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.

W ocenie skarżącego, „prawo do emerytury” wskazane w ww. przepisie obejmuje swoim zakresem wszystkie świadczenia, zarówno ubezpieczeniowe jak i finansowane z budżetu państwa, przyznawane tak z tytułu osiągnięcia określonego wieku, jak i bez względu na wiek, z powodu spełnienia wymagań dotyczących stażu pracy, o charakterze dożywotnim jak i okresowym (emerytura częściowa, pomostowa). W związku z powyższym sformułowanie to odnosi się także do emerytury policyjnej, o której mowa w art.12 ust.1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (tekst jednolity Dz.U. z 2019 roku, poz.288) – dalej ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji.

Wykładnia art. 13 ust. 1 pkt 1. ustawy zasiłkowej dokonana przez skarżący organ jest nieprawidłowa. Godzi się zauważyć w pierwszej kolejności, że przepis ten określa wyjątki od zasady przewidzianej w art.6 i art.7 ustawy zasiłkowej i jako taki musi być interpretowany ściśle.

Trafnie zauważa skarżący, że ustawa zasiłkowa nie zawiera definicji legalnej pojęcia „prawo do emerytury”, o którym mowa w art.13 ust.1 punkt 1 tej ustawy. Ustalenie znaczenia i zakresu tego pojęcia musi zostać zatem dokonane w oparciu o wykładnie: funkcjonalną i systemową. Prima facie może się wydawać, zwłaszcza że ustawy są równorzędnym źródłem prawa, iż słowo „emerytury” obejmuje wszelkie emerytury. Należy jednak zauważyć, iż mamy odrębność regulacji w systemie zabezpieczenia społecznego, czyli system powszechny (składkowy) i system zaopatrzeniowy (emerytur wojskowych i emerytur funkcjonariuszy). Inne są przesłanki oraz zróżnicowanie prawa do świadczeń w systemie powszechnym i systemie funkcjonariuszy. Emeryt policyjny może być ubezpieczony z tytułu zatrudnienia w systemie powszechnym. Korzysta z ubezpieczenia chorobowego, jednak wówczas odjęcie mu ochrony w postaci zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego, dlatego że ma emeryturę policyjną, powinno być wyraźne. Na tak jednoznaczne stwierdzenie nie pozwala wykładnia art.13 ust.1 punkt 1 ustawy zasiłkowej, gdyż użyte w nim pojęcie emerytury nie uwzględnia emerytury z systemu zaopatrzeniowego. Wynika to z zakresu systemu ubezpieczeń społecznych, do których należy między innymi ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenie chorobowe (art.1 punkt 1 i 3 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, tekst jednolity Dz.U. z 2019 roku, poz.300). (...) emerytalne w tym rozumieniu to tylko emerytury w systemie powszechnym. Potwierdza to regulacja z art.2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z 17 grudnia 1998 roku (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku poz.1270). Wyraźnie wyodrębnia obok systemu powszechnego emerytury żołnierzy zawodowych i emerytury funkcjonariuszy. Skoro te ostatnie nie są objęte regulacją powszechną, to również słowo „emerytura” w regulacji należącej do systemu powszechnego, czyli w art.13 ust.1 punkt 1 ustawy zasiłkowej nie może obejmować emerytury policyjnej.

Organ rentowy swoją argumentację opiera na polemice z orzeczeniem Sądu Najwyższego z 18 lutego 2013 roku (II UK 196/12), wskazując że stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w tym wyroku jest niejasne i nie znajduje podstawy normatywnej. Podkreślić należy, że w powołanym wyroku Sąd Najwyższy uznał, iż pobieranie emerytury wojskowej przyznanej na podstawie ustawy z dnia 10 grudnia 1993 roku o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (aktualnie tekst jednolity Dz.U. z 2019 roku, poz.289) nie stanowi okoliczności wyłączającej prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia (art.13 ust.1 punkt 1 ustawy zasiłkowej). Wykładni takiej w sposób wyczerpujący oraz w ocenie Sądu Okręgowego, przekonywujący dokonał Sąd Najwyższy w przywołanym już wyroku. Wbrew zastrzeżeniom skarżącego wykładnia ta znajduje w pełni zastosowanie na gruncie przedmiotowego stanu faktycznego.

Jak zauważył Sąd Najwyższy „charakter prawa ubezpieczeń społecznych, jako zawierającego zbiór przepisów bezwzględnie obowiązujących, nakazuje nadawanie wskazanym art.13 ust.1 ustawy zasiłkowej przyczynom odmowy prawa do zasiłku chorobowego bez ekwiwalentu w składce tylko takie znaczenie, jakie wypływa z jego tekstu. Określenie „emerytura”, którym się posługuje, nie może być uznane za pojęcie zbiorcze, obejmujące wszystkie świadczenia przyznawane z tytułu wieku i (lub) wysługi nie tylko z ubezpieczenia emerytalnego, lecz także w postaci świadczeń zabezpieczeniowych z budżetu, jakim jest „emerytura wojskowa” i nie jest tożsame z tym pojęciem”.

Powyższa argumentacja znajduje też potwierdzenie w orzeczeniu Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2012 roku (II UK 168/11), w którym przesądzono, że ZUS nie może odmówić prawa do zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego pracownikowi, który pobiera rentę policyjną z tytułu niezdolności do służby. Takie prawo przekreśla natomiast renta z tytułu niezdolności do pracy.

Nie sposób odmówić organowi rentowemu słuszności, że funkcje emerytury policyjnej i emerytury z FUS, jak również renty z tytułu niezdolności do pracy jak i renty policyjnej z tytułu niezdolności do służby, są zbliżone i związane są z zabezpieczeniem finansowym z uwagi na podobne okoliczności faktyczne. To podobieństwo nie przesądza jednak o tożsamości ww. świadczeń. Emerytura policyjna, odmiennie od emerytury kolejowej czy górniczej, nie jest szczególnym rodzajem emerytury w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku, poz.1270). W takim wypadku niewątpliwie uregulowana byłaby w przedmiotowej ustawie. Tymczasem podobnie jak emerytura wojskowa, objęta jest ona odrębnym aktem prawnym, który pozostaje poza systemem ubezpieczeń społecznych, w tym co najmniej sensie, że nie jest wypłacana z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a z budżetu państwa, a nadto wypłacana jest szczególnemu rodzajowi pracowników, jakimi są funkcjonariusze publiczni, pełniący określoną służbę. Słusznie zaznacza Sąd Najwyższy (II UK 196/12), że „brak jest jakiegokolwiek związku normatywnego między wskazanymi systemami, nadto zasady techniki prawodawczej, wskazują, że w ustawie nie zamieszcza się przepisów, które regulowałyby sprawy wykraczające poza wyznaczony przez nią zakres podmiotowy, czyli regulowane w niej stosunki oraz krąg podmiotów, do których się odnosi. Wykluczone jest więc, by ustawodawca w ustawie regulującej stosunki ubezpieczenia chorobowego, odwołując się do pojęcia „osoby mającej ustalone prawo do emerytury”, sięgał do jakiejkolwiek innej definicji świadczenia przysługującego na podstawie innych przepisów, niż określenie emeryta w art.4 punkt 1 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jako osoby mającej ustalone prawo do emerytury, w tym do emerytury częściowej”.

Dalej Sąd Najwyższy zaznacza, że ustawodawca nie wyłączył prawa do zasiłku chorobowego zawsze wtedy gdy ubezpieczony „ma możliwość utrzymania się po ustaniu ubezpieczenia z innych środków niż zasiłek chorobowy nierefundowany przez składkę i że nie jest jedynym celem świadczenia pomocniczość polegająca na przyznawaniu świadczeń tylko osobom, które nie mogą uzyskać środków utrzymania z innych źródeł. Pogląd, że prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie poddaje się metodzie subsydiarności, charakterystycznej dla pomocy społecznej, przyjął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 30 sierpnia 2001 roku ( III ZP 11/01).” A zatem daremna jest argumentacja skarżącego o „niesprawiedliwości” rozstrzygnięcia, w którym prawo do zasiłku przysługiwałoby osobom uprawnionym do emerytury policyjnej, a nie przysługiwałoby osobom mającym przyznane prawo do emerytury z FUS. Prawo ubezpieczeń społecznych nie podlega ocenie przez pryzmat zasad współżycia społecznego, a prawo do zasiłku czy innych świadczeń ubezpieczeniowych nie jest zależne od tego czy dana osoba w istocie znajduje się w niedostatku czy też jest władna utrzymać się samodzielnie.

W konsekwencji prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia wyłączone jest tylko w tych okolicznościach, które wyczerpująco i wyraźnie określone zostały w art.13 ust.1 ustawy zasiłkowej. Nie została w nim wymieniona emerytura policyjna, więc pobieranie tego świadczenia nie uzasadnia zastosowania art.13 ust.1 punkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego.

Wobec powyższego apelację oddalono na podstawie art. 385 k.p.c., jako bezzasadną.

Anna Przybylska J. I. M.