Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 29 maja 2024 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu sprawy o sygn. akt X U 511/23, z wniosku A. S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy, na skutek odwołania A. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. z dnia 29 czerwca 2023 roku znak (...), oddalił odwołanie.

Przedmiotowe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy wydał na podstawie następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych:

A. S. od 31 grudnia 1998 roku jest zatrudniony w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. na stanowisku dozorca-konserwator i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu wypadkowemu.

W dniu 17 listopada 2021 roku podczas schodzenia ze schodów, lewa noga wnioskodawcy zsunęła się z drewnianego stopnia, powodując utratę równowagi i upadek na plecy z wysokości ok. 2 m. Zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy. Orzeczeniem z 5 czerwca 2023 roku Lekarz Orzecznik ZUS ustalił 5% stałego uszczerbku na zdrowiu wnioskodawcy spowodowanego skutkami wypadku przy pracy z 17 listopada 2021 roku, w oparciu o pozycję 94c tabeli. Wnioskodawca złożył sprzeciw od powyższego orzeczenia. Orzeczeniem z 26 czerwca 2023 roku Komisja Lekarska ZUS ustaliła 5% stałego uszczerbku na zdrowiu wnioskodawcy spowodowanego skutkami wypadku przy pracy z 17 listopada 2021 roku, w oparciu o pozycję 94c tabeli. Stwierdziła u wnioskodawcy przebyte złamanie trzonów kręgów L1 i L3 leczone zachowawczo oraz pourazowy zespół bólowy kręgosłupa.

W wyniku zdarzenia wnioskodawca doznał licznych złamań odcinka lędźwiowego kręgosłupa.

W następstwie wypadku z 17 listopada 2021 roku wnioskodawca był konsultowany na Izbie Przyjęć. Wykonano mu CT kręgosłupa, które wykazało zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne oraz złamanie trzonu kręgów L1 i L3, niekwalifikujące się do leczenia neurochirurgicznego. Wnioskodawca został zakwalifikowany do leczenia zachowawczego – zalecono zakładanie wysokiej sznurówki przez okres ok. 4 miesięcy po każdej pionizacji, leki przeciwbólowe oraz dalszą opiekę w Poradni Neurochirurgicznej. Od 8 grudnia 2021 roku, wnioskodawca leczył się w Poradni Neurochirurgicznej. W badaniu CT przeprowadzonym w grudniu 2021 roku stwierdzono prawidłowy zrost kostny złamanych trzonów i zalecono kontrolne badanie (...) kręgosłupa LS. Nie stwierdzono występowania objawów rozciągowych, ubytkowych i ogniskowych ze strony układu nerwowego. Badanie zostało wykonane w kwietniu 2022 roku, wykazało stan po złamaniu L1 i L3 oraz zmiany dyskopatyczne i przepuklinę od L3 do L4. Nie stwierdzono zaburzeń czucia. Rozpoznano złamanie odcinka lędźwiowego i miednicy. U wnioskodawcy nie doszło do urazu miednicy.

W wyniku zdarzenia u wnioskodawcy nie doszło do uszkodzenia korzeni ani nerwów rdzeniowych odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Nie stwierdzono u niego zaburzeń czucia.

U wnioskodawcy rozpoznano stan po złamaniu kompresyjnym blaszek trzonów L1 i L3, zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne odcinka LS kręgosłupa z przewlekłym zespołem bólowym oraz chorobę dyskopatyczno-zwyrodnieniową kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego.

Z neurologicznego punktu widzenia stały uszczerbek na zdrowiu wnioskodawcy będący wynikiem wypadku przy pracy z 17 listopada 2021 roku wynosi 5% w oparciu o pozycję 94c tabeli.

Z ortopedycznego punktu widzenia, nie zachodzą podstawy do zmiany wysokości uszczerbku na zdrowiu wnioskodawcy.

Od 17 listopada 2021 roku do 13 maja 2023 roku wnioskodawca był niezdolny do pracy. Otrzymywał zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne.

Wnioskodawca powrócił do pracy na stanowisku konserwator-dozorca 14 maja 2023 roku, z ograniczeniem dźwigania do 5 kg.

Powyższy stan faktyczny Sąd (...) instancji ustalił na podstawie powołanych dokumentów, których strony nie kwestionowały w toku procesu, oraz opinii biegłych lekarzy z zakresu neurologii i uzupełniająco z zakresu ortopedii. Sąd Rejonowy argumentował, że z punktu widzenia charakteru urazu doznanego przez wnioskodawcę, kluczowe znaczenie miała opinia biegłej neurolog, która szczegółowo scharakteryzowała stan zdrowia wnioskodawcy i jednoznacznie wskazała, że w wyniku zdarzenia z 17 listopada 2021 roku odwołujący doznał stałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 5%. Sąd a quo stwierdził, że biegła wyczerpująco odniosła się do zarzutów wnioskodawcy w opinii uzupełniającej, podtrzymując wyprowadzone wnioski, zaznaczając, że ostatecznie żadna ze stron nie kwestionowała i nie zgłosiła zastrzeżeń do opinii uzupełniającej biegłej neurologa. Sąd meriti uznał, że opinie ww. biegłej były przekonujące i rzetelne, a wyprowadzone wnioski były logiczne i znajdowały poparcie w dokumentacji medycznej wnioskodawcy oraz odpowiadały zakreślonej tezie dowodowej.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że ponieważ w wyniku zdarzenia wnioskodawca doznał uszczerbku na zdrowiu o charakterze neurologicznym i neurochirurgicznym, przez co był diagnozowany i leczony w Poradni Neurochirurgicznej, Sąd jedynie uzupełniająco za podstawę ustaleń faktycznych przyjął opinię biegłego ortopedy. Natomiast oceniając wysokość uszczerbku na zdrowiu wnioskodawcy Sąd (...) instancji uwzględnił, że biegły ortopeda odniósł się do obecnie odczuwanych przez wnioskodawcę dolegliwości związanych z chorobą zwyrodnieniową i dyskopatyczną kręgosłupa, nie są zaś następstwem urazu, którego wnioskodawca doznał w wyniku zdarzenia z 17 listopada 2021 roku. Sąd Rejonowy uznał, że biegły ortopeda dokonując oceny uszczerbku na zdrowiu wnioskodawcy na podstawie oceny uszczerbku z uwagi na schorzenia neurologiczne wszedł w kompetencje zastrzeżone dla biegłego neurologa i nie wykazał, iż orzekany pierwotnie przez niego uszczerbek na podstawie tego samego punktu, co oceniany przez neurologa związany jest z jakimkolwiek urazem, którego oceny mógłby dokonać ortopeda. W efekcie Sąd a quo pominął opinię biegłego ortopedy w zakresie oceny dokonanej na podstawie pkt 94 c, w zakresie urazowego zespołu korzonkowego po przebytym złamaniu w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, co do oceny, której powołany był biegły neurolog. Sąd (...) instancji stwierdził, że biegły ortopeda dokonując oceny uszczerbku na zdrowiu nie ustalił u wnioskodawcy typowych ograniczeń w układzie ruchu, a zajął się jedynie zespołem korzeniowym, co pozostawało poza kompetencjami biegłego tej specjalności.

Zdaniem Sądu Rejonowego odwołanie należało oddalić, jako niezasadne.

Sąd (...) instancji stwierdził, że w sprawie niesporny było to, iż zdarzenie z udziałem odwołującego się jest wypadkiem przy pracy, a spór dotyczył ustalenia wysokości rzeczywistego uszczerbku na zdrowiu, będącego skutkiem tego wypadku. Pozwany organ rentowy ustalił bowiem 5% stałego uszczerbku na zdrowiu zgodnie z pozycją 94c tabeli, natomiast ubezpieczony wnosił o ustalenie tego uszczerbku na poziomie 25%.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2189 ze zm.; dalej: ustawy wypadkowej) ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy (ust. 2). Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie (ust. 3). Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji (ust. 4). Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu oraz tryb postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku i wypłacaniu jednorazowego odszkodowania, kierując się koniecznością zapewnienia ochrony interesów ubezpieczonego oraz koniecznością przejrzystości i sprawności postępowania w sprawie o jednorazowe odszkodowanie (ust. 5).

Sąd meriti wyjaśnił, że art. 11 ust. 2 i 3 ustawy wypadkowej zawierają definicje stałego i długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, zaś ich połączenie z art. 11 ust. 4 tej ustawy wskazuje, że ustalenie stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy następuje dopiero po zakończeniu procesu leczenia lub rehabilitacji. Sąd Rejonowy wyjaśnił, że z przepisów tych jasno wynika, iż jeżeli upośledzenie sprawności organizmu trwało jedynie 6 miesięcy, to nie stanowi ani stałego (co jest oczywiste), ani długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w rozumieniu ustawy wypadkowej i poszkodowany nie nabywa prawa do przewidzianego w jej przepisach świadczenia odszkodowawczego.

Sąd a quo wyjaśnił także, że dla oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu i ustalenia uprawnień wnioskodawcy ma zastosowanie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (t.j. Dz.U. 2020 r., poz. 233), podając, że poz. 94c obejmuje urazowe zespoły korzonkowe lędźwiowo - krzyżowe (bólowe, ruchowe, czuciowe lub mieszane) – w zależności od stopnia - 5-25%.

Na podstawie opinii biegłej neurologa Sąd (...) instancji ustalił, że uszczerbek na zdrowiu wnioskodawcy wynosi 5% z punktu 94c tabeli i jest związany z doznanym złamaniem kręgów L1 i L3. Sąd Rejonowy uznał, że opinia ww. biegłej jest rzetelna, spójna, wyczerpująca merytorycznie z uwzględnieniem przesłanek medycznych. Jednocześnie Sąd a quo wskazał, że nie zaoferował tego Sądowi biegły ortopeda, który powołał się na obecnie odczuwane przez wnioskodawcę dolegliwości wynikające ze schorzeń zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa. Sąd meriti zaznaczył, że ostatecznie również biegły ortopeda nie znalazł podstaw do przyjęcia wyższego stopnia uszczerbku na zdrowiu.

Zdaniem Sądu (...) instancji w następstwie wypadku przy pracy z 17 listopada 2021 roku wnioskodawca odniósł określone negatywne skutki co do stanu zdrowia, przy czym obecny stan zdrowia ubezpieczonego jest nie tylko skutkiem ww. wypadku, ale także występującej choroby zwyrodnieniowo-dyskopatycznej. Sąd Rejonowy ustalił, że wnioskodawca po zakończonym leczeniu i rehabilitacji został dopuszczony do pracy na dotychczasowym stanowisku z ograniczeniem dźwigania do 5 kg, uznając, że okoliczność ta również nie uzasadnia ustalenia wyższego uszczerbku na zdrowiu, w szczególności w maksymalnej wysokości zgodnie z żądaniem wnioskodawcy.

Sąd meriti argumentował, że ustalając zakres uszczerbku na zdrowiu należy uwzględnić istniejące u wnioskodawcy zmiany zwyrodnieniowe, gdyż dla rozstrzygnięcia w przedmiocie jednorazowego odszkodowania kluczowe jest ustalenie wysokości stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, który powstał wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, zgodnie z wyraźnym brzmieniem art. 11 ust. 1 ustawy wypadkowej. Sąd a quo zaznaczył, że ewentualny uszczerbek na zdrowiu niezwiązany bezpośrednio z wypadkiem przy pracy (np. istniejący wcześniej), nie może być podstawą zmiany zaskarżonej decyzji.

Zdaniem Sądu (...) instancji zgromadzony materiał dowodowy potwierdził, że organ rentowy w prawidłowy sposób ustalił stopień uszczerbku na zdrowiu w wysokości 5%, jakiego doznał odwołujący w wyniku urazu doznanego na skutek wypadku przy pracy z 17 listopada 2021 roku i wobec, braku przesłanek do zmiany zaskarżonej decyzji, oddalił odwołanie ubezpieczonego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku w całości złożył ubezpieczony. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu apelant zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść kwestionowanego orzeczenia, a mianowicie:

1) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie wobec dokonania dowolnej w miejsce swobodnej oceny dowodów z pominięciem wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego poprzez bezpodstawne odmówienie wiarygodności opinii sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu ortopedii i traumatologii, w sytuacji gdy sąd a quo nie mógł pominąć opinii biegłego ortopedy w zakresie oceny dokonanej na podstawie pkt. 94 c w zakresie urazowego zespołu korzonkowego po przebytym złamaniu w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, jak i ograniczeń ruchomości w obrębie kręgosłupa i odczuwania przez wnioskodawcę zaburzeń czucia w obrębie prawej kończyny dolnej przy ocenie urazowych zespołów korzeniowych,

2) art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i a contrario art. 286 k.p.c. przez ich niewłaściwe zastosowanie wobec pominięcia wniosków zawartych w opinii biegłego sądowego z zakresu ortopedii i traumatologii, mimo iż opinia ta była przekonująca, rzetelna, a wyprowadzone przez biegłego wnioski logiczne, znajdujące pokrycie w dokumentacji medycznej i odpowiadające zakreślonej tezie dowodowej w kontekście niemożności kwestionowania przez Sąd (...) instancji wiadomości specjalnych,

3) art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie skutkujące oddaleniem odwołania w sytuacji, gdy wnioskodawca udowodnił – po myśli ww. przepisów – swoje roszczenie tak co do zasady, jak i co do wysokości.

W konkluzji do tak sformułowanych zarzutów apelacyjnych, skarżący wniósł o zmianę zakwestionowanego wyroku poprzez przyznanie mu jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu będącego następstwem wypadku przy pracy z dnia 17 listopada 2021 roku w wysokości odpowiadającej 15% stałego uszczerbku.

W odpowiedzi na apelację pozwany organ rentowy wniósł o jej oddalenie w całości.

W toku postępowania drugoinstacyjnego, apelant poparł apelację, dokonując modyfikacji wniosku apelacyjnego w ten sposób, że wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie całkowitego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 20% w związku z urazem doznanym na skutek wypadku przy pracy z dnia 17 listopada 2021 roku.

Pozwany organ rentowy wniósł natomiast o oddalenie apelacji w całości, także w postaci zmodyfikowanej przez ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy w toku postępowania apelacyjnego uzupełniająco ustalił, co następuje:

Zgodnie z oceną ortopedyczną u wnioskodawcy rozpoznano złamanie trzonów L1 i L3 kręgosłupa oraz zmiany zwyrodnieniowo- dyskopatyczne kręgosłupa. W przedmiotowym badaniu ortopedycznym ustalono u ubezpieczonego:

1) ograniczenie ruchomości kręgosłupa szyjnego o 10 stopni w poszczególnych płaszczyznach ruchu;

2) znaczne usztywnienie kręgosłupa lędźwiowego – ograniczenie ruchomości do 10 stopni w poszczególnych płaszczyznach ruchu, co oznacza, że maksymalna ruchomość kręgosłupa lędźwiowego wynosiła 10 stopni w poszczególnych płaszczyznach ruchu czyli ograniczenie ruchomości powyżej 20 stopni w poszczególnych płaszczyznach ruchu. Normy ruchomości dla kręgosłupa lędźwiowego to: zgięcie 60 stopni, wyprost 25 stopni, ruchy rotacyjne 30 stopni, zgięcie boczne 25 stopni. Oznacza to, że zasadne było przyznanie 15% trwałego uszczerbku z punktu 90A tabeli uszczerbkowej z uwzględnieniem współistniejących zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa;

3) dodatni objaw L.´a obustronnie przy 40 stopniach, który dotyczy określenia kąta zgięcia w stawach biodrowych przy kolanie zblokowanym w wyproście, co nie ma nic wspólnego z ruchomością kręgosłupa.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że zgodnie z wiedzą z zakresu ortopedii - stan wnioskodawcy po doznanym urazie w wyniku wypadku przy pracy z dnia 17 listopada 2021 roku stale ulega pogorszeniu, dlatego możliwe jest zwiększenie trwałego uszczerbku na zdrowiu u ubezpieczonego ze względu na istniejące ryzyko całkowitego usztywnienia ruchomości kręgosłupa lędźwiowego u odwołującego.

W konsekwencji z punktu widzenia ortopedii należy przyjąć, że w wyniku doznanego na skutek przedmiotowego urazu wnioskodawca doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu, który oceniany zgodnie z tabelą ZUS wynosi 15% z punktu 90 A za przebyte złamanie kompresyjne trzonów L1 i L3 leczone zachowawczo i wyleczone z ograniczeniem ruchomości ustalonym w badaniu przedmiotowym z uwzględnieniem współistniejących zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Naoczne badanie ortopedyczne potwierdza występowanie dolegliwości neurologicznych u wnioskodawcy. Dlatego zgodnie z opinią biegłego neurologa zasadne jest też przyznanie 5% z punktu 94 C tabeli uszczerbkowej. Z uwagi na dolegliwości neurologiczne wpływ ma zarówno przebyty uraz, jak i zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne, czyli zmiany chorobowe kręgosłupa. Oznacza to, że całkowity uszczerbek na zdrowiu ubezpieczonego wynosi 20%.

/podstawowa pisemna opinia biegłego sądowego ortopedy P. S. k. 185-187, uzupełniająca pisemna opinia biegłego sądowego ortopedy P. S. k. 210-211/

Sąd II instancji poczynił dodatkowo powyższe ustalenia na podstawie opinii biegłego sądowego ortopedy P. S. sporządzonej w toku postępowania apelacyjnego, albowiem opinia tego biegłego pozwoliła ostatecznie na ustalenie w sposób jednoznaczny, że ubezpieczony w wyniku urazu doznanego na skutek wypadku przy pracy z 17 listopada 2021 roku doznał także trwałego ortopedycznego uszczerbku na zdrowiu, który powinien być oceniany z innego punktu niż punkt 94 C tzw. tabeli uszczerbkowej, z którego uszczerbek na zdrowiu ubezpieczonego ocenił w pierwszej instancji biegły neurolog. Biegły P. S. wyczerpująco wyjaśnił dlaczego uszczerbek ortopedyczny związany z ograniczeniem ruchomości po przebytym złamaniu trzonów L1 i L3 kręgosłupa na skutek ww. wypadku przy pracy podlega dodatkowej ocenie z punktu 90A tej tabeli z uwagi na stwierdzoną dysfunkcję związaną z ograniczeniem ruchomości i dlaczego ocena tego uszczerbku nie zawiera się w ocenie neurologicznej z punktu 94 C tej tabeli.

Sąd Okręgowy ponawiając w postępowaniu apelacyjnym opinię z zakresu ortopedii innego biegłego zważył, że w postępowaniu pierwszoinstancyjnym biegły sądowy ortopeda M. G. wydał opinię, którą jednak sąd meriti pominął przy czynieniu ustaleń w zakresie wysokości uszczerbku na zdrowiu u powoda, a co w swojej apelacji zakwestionował ubezpieczony. W ocenie Sądu II instancji ponowne przeprowadzenie opinii innego biegłego ortopedy było konieczne wobec tego, że sąd a quo z jednej strony przyjął, iż n/n sprawa wymagała zasięgnięcia wiadomości specjalnych z zakresu ortopedii, a z drugiej zaś strony sąd ten jednak ostatecznie zrezygnował z przyjęcia wniosków końcowych z opinii biegłego M. G., uznając, że dysfunkcje organizmu powstałe na skutek urazu doznanego w wyniku wypadku przy pracy powoda wyczerpują się w ustalonym przez biegłego neurologa uszczerbku 5%-wym z punktu 94 C tabeli uszczerbkowej, który odpowiadał wielkością uszczerbkowi przyjętemu przez organ rentowy.

Podkreślić należy, że opinia biegłego ortopedy P. S. wydana w postępowaniu w II instancji, jak i opinia biegłego ortopedy M. G. wydana w postępowaniu (...) instancji - były w swoich wnioskach końcowych takie same.

Zdaniem Sądu Okręgowego biegły P. S. w sposób wyczerpujący odniósł się w uzupełniającej opinii do wszystkich zgłoszonych przez pozwanego zastrzeżeń, a dalsze kwestionowanie opinii tego biegłego przez organ rentowy miało wyłącznie charakter polemiczny i w żaden sposób nie podważyło merytorycznie wartości dowodowej tej opinii, a jedynie stanowiło wyraz niezadowolenia Zakładu i sprowadzało się do zaprezentowania własnego stanowiska w sprawie.

Tymczasem dla obalenia twierdzeń biegłego specjalisty nie wystarcza przeświadczenie strony, iż fakty wyglądają inaczej, lecz koniecznym jest również rzeczowe wykazanie, iż wystawiona przez biegłego opinia jest niespójna bądź merytorycznie błędna. Dowód z opinii biegłych jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (zob. wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26). Wyjaśnić także należy, że zgodnie z art. 233 § 1 KPC sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów – art. 233 KPC, sąd powinien zbadać wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (zob. wyrok SN z 2003-10-30 IV CK 138/02, L.). Niemniej jednak polemika z opinią biegłego nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 KPC (zob. wyrok SN z 2002-01-09 II UKN 708/00, L.). Zaznaczyć należy, że Sąd nie jest obowiązany dopuszczać dowodów z kolejnych opinii biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest dla strony niekorzystna. Nie ma bowiem obowiązku uwzględnienia wniosków dowodowych tak długo, aż strona udowodni tezę korzystną dla siebie (zob. wyroki SN: z 9 stycznia 2002 roku II UKN 701/00, LEX nr 559961 oraz z 4 sierpnia 1999 roku (...) PKN 20/99, OSNP 2000, nr 22, poz. 807). Jednocześnie Sąd Okręgowy zaznacza, że okoliczność, iż zgodnie z art. 286 KPC sąd może zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych, wcale nie oznacza, że w każdym przypadku jest to konieczne. Potrzeba taka może bowiem wynikać z okoliczności sprawy i podlega ocenie sądu orzekającego. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszej opinii, gdy zachodzi taka potrzeba, a więc wtedy, gdy opinia, którą dysponuje zawiera istotne luki, bo nie odpowiada na postawione tezy dowodowe, jest niejasna, czyli nienależycie uzasadniona lub nieweryfikowalna, tj. gdy przedstawiona przez eksperta analiza nie pozwala organowi orzekającemu skontrolować jego rozumowania co do trafności jego wniosków końcowych. Dlatego nie ma uzasadnienia wniosek o powołanie kolejnego biegłego w sytuacji, gdy jedynym argumentem dla ich sporządzenia jest to, iż złożone już opinie są niekorzystne dla strony. Podnoszone przez pełnomocnika ZUS dalsze zastrzeżenia do uzupełniającej opinii biegłego ortopedy P. S. należy uznać za nietrafne. Pozwany we wniesionych zastrzeżeniach do opinii uzupełniającej tego biegłego stracił z pola widzenia istotę sprawy argumentując, iż rozbieżności w opisie stanu sprawności wnioskodawcy wynikają zapewne z faktu zaostrzenia objawów korzeniowych. Tymczasem biegły P. S. wyjaśnił zarówno dlaczego oprócz uszczerbków neurologicznych ocenionych z punktu 94 C tabeli uszczerbkowej, powód doznał także uszczerbku związanego z ograniczeniem ruchomości, który dodatkowo winien zostać oceniony zgodnie z wiedzą ortopedyczną z punktu 90A tej tabeli, jak również wyjaśnił dlaczego uszczerbek ortopedyczny powoda nie zawiera się w ustalonej u niego dysfunkcji neurologicznej, którą ocenił biegły neurolog. Podkreślić należy, że dla Sądu drugiej instancji wnioski obu biegłych ortopedów, którzy w dokładnie taki sam sposób ocenili w postępowaniu I- i II- instancyjnym uszczerbek z przyczyn ortopedycznych, jako istniejący obok uszczerbku neurologicznego, były w pełni wiarygodne i nie zostały skutecznie prawnie podważone przez twierdzenia pełnomocnika pozwanego organu rentowego w postępowaniu apelacyjnym. Opinie obu ww. biegłych ortopedów są jednoznaczne i spójne, zaś wszelkie wątpliwości, co do konieczności oceny dysfunkcji organizmu powoda powstałych na skutek urazu doznanego w wyniku wypadku przy pracy zarówno z przyczyn neurologicznych, jak i ortopedycznych zostały ostatecznie wyjaśnione w uzupełniająco przeprowadzonej w postępowaniu apelacyjnym opinii ortopedycznej sporządzonej przez biegłego P. S., który starannie wyjaśnił dlaczego ocena neurologiczna z punktu 94C tabeli uszczerbkowej i ocena ortopedyczna z punktu 90A tej tabeli w przypadku doznanego uszczerbku na zdrowiu u wnioskodawcy nie dubluje się. Stąd też Sąd II instancji, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 KPC, postanowił na rozprawie apelacyjnej pominąć wniosek dowodowy pełnomocnika pozwanego o przeprowadzenie kolejnej uzupełniającej opinii innego biegłego sądowego z zakresu ortopedii, jako zmierzający jedynie do zbędnego przedłużenia postępowania w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w jej ostatecznie zmodyfikowanej przez skarżącego postaci, okazała się zasadna i zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że z uwagi na brzmienie art. 378 KPC Sąd drugiej instancji ma nie tylko uprawnienie, ale też obowiązek rozważenia na nowo całego zabranego w sprawie materiału oraz jego własnej oceny (art. 382 KPC), przy uwzględnieniu zasad wynikających z art. 233 § 1 KPC (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2006 r., (...) PK 169/05).

Wynikający z art. 378 § 1 zd. 1 KPC obowiązek rozpoznania sprawy w granicach apelacji oznacza z jednej strony zakaz wykraczania przez sąd drugiej instancji poza te granice, z drugiej zaś nakaz wzięcia pod uwagę i rozważenia wszystkich podniesionych w apelacji zarzutów i wniosków. W konsekwencji, sąd drugiej instancji może - a jeżeli je dostrzeże, powinien - naprawić wszystkie stwierdzone w postępowaniu apelacyjnym naruszenia przez sąd pierwszej instancji prawa materialnego, niezależnie od tego, czy zostały wytknięte w apelacji, pod warunkiem, że mieszczą się w granicach zaskarżenia. Rozpoznanie "sprawy" w granicach apelacji oznacza zatem, że sąd drugiej instancji nie koncentruje się jedynie na ocenie zasadności zarzutów apelacyjnych, lecz rozstrzyga merytorycznie o zasadności zgłoszonych roszczeń procesowych (zob. wyrok SN z 29 listopada 2016 r., II PK 242/15, LEX nr 2202494).

Mając na uwadze przedmiot sporu w badanej sprawie w pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2189 ze zm.) z tytułu wypadku przy pracy przysługuje jednorazowe odszkodowanie – dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

W niniejszej sprawie nie było sporne to, że ubezpieczony doznał urazu na skutek wypadku przy pracy w dniu 17 listopada 2021 roku. Spór natomiast sprowadzał się do ustalenia rzeczywistego uszczerbku na zdrowiu u odwołującego będącego skutkiem urazu odniesionego w wyniku ww. wypadku przy pracy, albowiem ZUS ustalił tenże uszczerbek na 5% z punktu 94 C tabeli uszczerbkowej, co w zaskarżonym wyroku Sąd (...) instancji uznał za prawidłowe, natomiast wnioskodawca na etapie postępowania apelacyjnego ostatecznie wnosił o ustalenie tego uszczerbku z uwzględnieniem opinii biegłego ortopedy P. S. żądając ostatecznie zwiększenia spornego uszczerbku o dalsze 15% z przyczyn ortopedycznych zgodnie z punktem 90A tabeli uszczerbkowej.

Wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 11 ust. 1-3 ww. ustawy, ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy, natomiast za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.

Stwierdzenie uszczerbku na zdrowiu stanowi niewątpliwie okoliczność medyczną. Ustalenie tej okoliczności następuje na zasadach określonych w odrębnej procedurze, normowanej przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 233). W myśl tej procedury, na gruncie postępowania przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, dokonywanie analizy w zakresie zwiększenia się uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej jest realizowane lekarzy orzeczników Zakładu. Wskazać przy tym należy, że orzeczenia lekarzy orzeczników co do stanu zdrowia wnioskodawcy i wszelkich jego aspektów istotnych z perspektywy świadczenia, którego domaga się z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, stanowią okoliczności faktyczne, które organ rentowy ustala w toku prowadzonego postępowania i na którego podstawie następnie stosuje przepisy prawa materialnego.

Tak dokonanymi ustaleniami sąd ubezpieczeń społecznych nie jest związany i podlegają one weryfikacji w trakcie postępowania odwoławczego.

W przypadku kwestionowania przez ubezpieczonych ustalonych przez organ rentowy okoliczności stanu zdrowia, ustaleń w zakresie oceny stanu zdrowia, zgodnie z art. 278 KPC sąd dokonuje w oparciu o opinie biegłych z zakresu medycyny jako osób posiadających wiadomości specjalne w tej dziedzinie.

Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi rozeznanie i zrozumienie dziedziny (rozstrzyganej kwestii) wymagającej wiadomości specjalnych. W tym znaczeniu biegły jest pomocnikiem sądu, jednakże prezentuje własne stanowisko w kwestii, którą sąd rozstrzyga. Biegły zachowuje niezawisłość co do merytorycznej treści opinii, co zapewnia prawidłową rolę tej opinii w postępowaniu sądowym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1997 r., (...) CKN 44/96; z 27 października 2005 r. (...) UK 356/04).

Opinia biegłego sądowego, jak każdy dowód, podlega ocenie Sądu w ramach zasady swobodnej oceny dowód wyrażonej w art. 233 § 1 KPC Przepis ten narzuca sądowi obowiązek stosowania takiego rozumowania przy analizie materiału dowodowego, który jest zgodny z wymogami wyznaczonymi przepisami prawa procesowego, doświadczeniem życiowym oraz regułami logicznego myślenia; Sądy są obowiązane rozważyć materiał dowodowy w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny jako całość, dokonując wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, a także odnosząc je do pozostałego materiału dowodowego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98).

Z uwagi na naturę dowodu z opinii biegłego, kryteria jego oceny podlegają pewnej modyfikacji. Swoistość tej oceny polega na tym, że nie chodzi tu o kwestię wiarygodności, jak przy dowodzie z zeznań świadków i stron, lecz o pozytywne lub negatywne uznanie wartości rozumowania zawartego w opinii i uzasadnienie, dlaczego pogląd biegłego trafił lub nie do przekonania sądu. Ocena ta jest dokonywana na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Sąd może więc oceniać opinię biegłego pod względem fachowości, rzetelności czy logiczności, pomijając przy tym oczywiste pomyłki czy błędy rachunkowe. Nie może jednak nie podzielać merytorycznych poglądów biegłego czy zamiast nich wprowadzać własne stwierdzenia. Sąd nie może oprzeć oceny opinii wyłącznie na podstawie jej konkluzji, lecz powinien sprawdzić poprawność poszczególnych elementów składających się na trafność jej wniosków końcowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 3 listopada 1976 r. IV CR 481/76, z 12 listopada 1970 r. (...) PR 350/69; z 19 grudnia 1990 r., (...) PR 148/90; z 7 listopada 2000 r., (...) CKN 1170/98). Można zatem stwierdzić, że dowód z opinii biegłego sądowego podlega ocenie pod kątem fachowości i rzetelności jej sporządzenia, logiczności i spójności formułowanych wniosków oraz ich uzasadnienia. W kontekście opinii dotyczącej stanu zdrowia należy przez to rozumieć odpowiednie odniesienie się przez biegłego do udostępnionego mu materiału dowodowego (najczęściej dokumentacji medycznej) oraz okoliczności mogących mieć znaczenie dla prawidłowej i pełnej oceny stanu zdrowia z perspektywy stanowiącej istotę sporu, jak również wskazania jakie okoliczności zdaniem biegłego prowadzą do formułowania takich a nie innych wniosków w przedmiocie dokonanej przez niego oceny okoliczności zdrowotnych badanego.

Rozpoznając niniejszą sprawę w kontekście podnoszonych w apelacji zarzutów Sąd Okręgowy zważył, że w toku przeprowadzonego postępowania Sąd Rejonowy przeprowadził dowody z opinii biegłych sądowych z zakresu neurologii J. B. i z zakresu ortopedii M. G. celem ustalenia, czy odwołujący się doznał stałego lub długotrwałego urazu na skutek wypadku przy pracy z dnia 17 listopada 2021 roku, a jeżeli tak to w jakiej procentowej wysokości. Sąd Okręgowy podzielił prezentowaną przez Sąd (...) instancji ocenę jedynie co do dowodu z opinii biegłej neurologa J. B.. Natomiast wobec sformułowanych w apelacji zarzutów dotyczących pominięcia przez sąd a quo opinii biegłego ortopedy M. G. przy rozstrzygnięciu sprawy w pierwszej instancji – Sąd II instancji uzupełniająco przeprowadził postępowanie dowodowe i dopuścił w tym celu w postępowaniu apelacyjnym dowód z opinii innego biegłego ortopedy P. S. celem ostatecznego wyjaśnienia czy dysfunkcja ortopedyczna związana z ograniczeniem ruchomości jest zawarta w ocenie neurologicznej z punktu 94 C tabeli uszczerbkowej, czy też dysfunkcja dotycząca ograniczenia ruchomości wymaga dodatkowej oceny ortopedycznej z innego punktu tej tabeli i co za tym idzie dodatkowego ustalenia uszczerbku na zdrowiu w związku ze złamaniem trzonów L1 i L3 odcinka lędźwiowo – krzyżowego kręgosłupa powstałego w wyniku wypadku przy pracy z dnia 17 listopada 2021 roku z przyczyn ortopedycznych, a jeśli tak to w jakiej wysokości procentowej. W wyniku dodatkowo przeprowadzonego postępowania dowodowego w postępowaniu drugoinstancyjnym Sąd Okręgowy uznał, że Sąd Rejonowy niesłusznie przyjął, że uszczerbek neurologiczny na zdrowiu powoda zawiera się w swej ocenie także uszczerbek ortopedyczny. Z uzupełniająco przeprowadzonej opinii biegłego ortopedy P. S. wynika bowiem, że u powoda stwierdzono znaczne usztywnienie kręgosłupa lędźwiowego – ograniczenie ruchomości do 10 stopni w poszczególnych płaszczyznach ruchu, co oznacza, że maksymalna ruchomość kręgosłupa lędźwiowego wynosiła 10 stopni w poszczególnych płaszczyznach ruchu. Biegły P. S. wyjaśnił, że powyższe oznacza ograniczenie ruchomości powyżej 20 stopni w poszczególnych płaszczyznach ruchu, o którym mowa w punkcie 90 A tabeli uszczerbkowej. Z opinii biegłego P. S. wynika, że normy ruchomości dla kręgosłupa lędźwiowego to: zgięcie 60 stopni, wyprost 25 stopni, ruchy rotacyjne 30 stopni, zgięcie boczne 25 stopni. Zgodnie z opinią biegłego P. S. w przypadku wnioskodawcy zasadne jest zatem przy ustalonym u skarżącego ograniczeniu ruchomości przyznanie dodatkowego 15%-wego trwałego uszczerbku z punktu 90A tabeli uszczerbkowej z uwzględnieniem współistniejących zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Biegły P. S. odnosząc się do zastrzeżeń pozwanego wyjaśnił również w swojej uzupełniającej opinii, że dodatni objaw L.´a obustronnie przy 40 stopniach, który dotyczy określenia kąta zgięcia w stawach biodrowych przy kolanie zblokowanym w wyproście, nie ma nic wspólnego z ruchomością kręgosłupa. Zdaniem Sądu II instancji pozwany nietrafnie kwestionuje, że powód nie doznał trwałego uszczerbku, o którym mowa w punkcie 90A tabeli uszczerbkowej, skoro z opinii biegłego ortopedy P. S. wynika wprost, że stan wnioskodawcy po doznanym urazie w wyniku wypadku przy pracy z dnia 17 listopada 2021 roku stale ulega pogorszeniu i że możliwe jest zwiększenie trwałego uszczerbku na zdrowiu u ubezpieczonego ze względu na istniejące ryzyko całkowitego usztywnienia ruchomości kręgosłupa lędźwiowego u odwołującego. Opinia biegłego P. S. pozwoliła zatem na jednoznaczne rozstrzygnięcie, że ustalenie uszczerbku na zdrowiu powoda z punktu 94C i z punktu 90 A tabeli uszczerbkowej – wbrew przeciwnym sugestiom pozwanego – nie jest dublowaniem tego samego naruszenia sprawności organizmu u wnioskodawcy. Na podstawie zgodnych opinii biegłych ortopedów M. G. i P. S. należy przyjąć, że w wyniku doznanego na skutek przedmiotowego urazu wnioskodawca doznał obok ustalonego uszczerbku neurologicznego w wysokości 5% zgodnie z punktem 94C tabeli uszczerbkowej także dodatkowo ortopedycznego trwałego uszczerbku na zdrowiu w związku z ograniczeniem ruchomości w wyniku przebytego złamania kompresyjnego trzonów L1 i L3 leczonego zachowawczo i wyleczonego z ograniczeniem ruchomości ustalonym w badaniu przedmiotowym z uwzględnieniem współistniejących zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, który to uszczerbek ortopedyczny oceniony winien być zgodnie z punktem 90A tabeli uszczerbkowej i wynosi dodatkowe 15%. Zgodnie z opinią biegłego neurologa zasadne jest zatem przyznanie 5% uszczerbku na zdrowiu z przyczyn neurologicznych z punktu 94 C tabeli uszczerbkowej, ale ponadto Sąd II instancji uznał, ze wnioskodawca należycie wykazał także, że doznał on również w wyniku urazu na skutek wypadku przy pracy z 17 listopada 2021 roku trwałego uszczerbku z przyczyn ortopedycznych, który zgodnie z punktem 90A ww. tabeli wymaga uwzględnienia dodatkowego 15%-wego uszczerbku na zdrowiu w związku z dysfunkcją związaną z ograniczeniem ruchomości, ponieważ dysfunkcja ta nie zawiera się w dysfunkcji neurologicznej ocenionej z punktu 94C tabeli. Biegły P. S. odnosząc się do wszystkich zgłoszonych zastrzeżeń przez stronę pozwaną w uzupełniającej opinii wyjaśnił wyczerpująco dlaczego uszczerbek ortopedyczny na skutek doznanego przez powoda urazu w wyniku wypadku przy pracy z 17 listopada 2021 roku ma charakter trwały, a także dlaczego został ustalony na dodatkowe 15% z punktu 90A tabeli uszczerbkowej oprócz ustalonego już uszczerbku przez neurologa na 5% z punktu 94 C tej tabeli. Opinie sporządzone w postępowaniu (...) – i II-instancyjnym przez obu biegłych ortopedów są zbieżne co do istnienia dodatkowego uszczerbku na zdrowiu powoda z punktu 90 A tabeli uszczerbkowej w związku z ograniczeniem ruchomości u ubezpieczonego w zakresie rotacji powyżej 20 stopni w wyniku złamania trzonów L1 i L3 kręgosłupa na skutek wypadku przy pracy z 17 listopada 2021 roku, oraz tego, że ocena doznanego uszczerbku na zdrowiu przez powoda na skutek odniesionego urazu w wyniku ww. wypadku przy pracy nie wyczerpuje się w ocenie neurologicznej a zatem nie dubluje tej oceny - co nie budzi wątpliwości Sądu II instancji z punktu widzenia metodologii, poprawności, rzetelności i prawidłowości rozumowania zaprezentowanych przez obu biegłych ortopedów w złożonych na potrzeby niniejszej sprawy opiniach. Wszelkie wątpliwości w tym zakresie zostały wyczerpująco wyjaśnione w postępowaniu apelacyjnym w podstawowej i uzupełniającej opinii biegłego P. S., których wartości dowodowej pozwany skutecznie nie podważył, prezentując jedynie polemiczne stanowisko z niekorzystnymi dla niego wnioskami końcowymi wynikającymi z dodatkowo przeprowadzonej w postępowaniu apelacyjnym opinii ortopedycznej tego biegłego. W rezultacie oznacza to, że całkowity stały uszczerbek na zdrowiu ubezpieczonego wynosi 20%, a mianowicie: oceniony z przyczyn neurologicznych uszczerbek na zdrowiu wnioskodawcy w wyniku wypadku przy pracy z 17 listopada 2021 roku wynosi 5% zgodnie z punktem 94C tabeli uszczerbkowej, co zostało już uwzględnione w zaskarżonej decyzji i przyjęte przez sąd meriti w zakwestionowanym wyroku, ale ponadto uszczerbek na zdrowiu ubezpieczonego powinien być też odrębnie oceniony z przyczyn ortopedycznych z uwagi na dysfunkcję wynikającą z ograniczenia ruchomości powstałej na skutek złamania trzonów L1 i L3 kręgosłupa w wyniku ww. wypadku przy pracy, co skutkuje ustaleniem, że trwały uszczerbek ortopedyczny u ubezpieczonego wynosi dodatkowe 15% zgodnie z punktem 90A tabeli uszczerbkowej.

Mając na uwadze powyższe Sąd II instancji, na mocy art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w Ł. w ten sposób, że przyznał A. S. prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy z dnia 17 listopada 2021 roku, za dalsze 15% stałego uszczerbku na zdrowiu, o czym orzeczono, jak w sentencji wyroku.

A.P.