Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 9 maja 2018 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygnaturze XU 123/18, w sprawie z odwołania P. B. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 28 listopada 2018 roku, oddalił odwołanie.

Orzeczenie zapadło w następującym stanie faktycznym.

Wnioskodawczyni P. B. (1) była pracownikiem (...) spółki z o.o., zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, zawartej w dniu 1 października 2015 roku, na czas nieokreślony, w wymiarze ¾ etatu i z tego tytułu podlegała systemowi ubezpieczeń społecznych. Wnioskodawczyni była zatrudniona wcześniej w tej spółce od 2010 roku – w wymiarze ¾ etatu. Na mocy porozumienia z dnia 1 października 2016 roku umowa o pracę wnioskodawczyni została zmodyfikowana w ten sposób, że P. B. została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na okres od dnia 1 października 2016 roku do dnia 30 kwietnia 2017 roku. Od dnia 1 maja 2017 roku ubezpieczona ponownie była zatrudniona w wymiarze ¾ etatu

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji zważył, iż odwołanie należało oddalić.

Podniósł, że zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2017 roku, poz. 1368) podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Na mocy art. 40 powołanej ustawy, w razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach, o których mowa w art. 36.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni P. B. (1) wniosła o zmianę decyzji, w której organ rentowy odmówił jej prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres od 17 sierpnia 2017 roku do 15 sierpnia 2018 roku w wysokości wyższej niż naliczona przez płatnika składek spółkę (...) z podstawy wymiaru ustalonej po zmianie wymiaru etatu na ¾ na kwotę 1 811,05 złotych (po potrąceniu składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości 13,71%). P B. domagała się, aby podstawa wymiaru jej zasiłku wyliczona była z całego etatu, na jakim była zatrudniona w okresie od dnia 1 października 2016 roku do dnia 30 kwietnia 2017 roku. W ocenie Sądu Rejonowego nie istniały podstawy do zmiany zaskarżonej decyzji organu rentowego. Zgodnie bowiem z powołanymi przepisami – doszło do zmiany umowy o pracę, na podstawie której zatrudniona była wnioskodawczyni. Od samego początku zatrudnienia ubezpieczona była zatrudniona w wymiarze ¾ etatu. Zmiana wymiaru czasu pracy na cały etat była tymczasowa – strony dały temu wyraz w treści porozumienia zmieniającego treść umowy o pracę. Zatem powódka rozpoczynając korzystanie ze zwolnienia lekarskiego w czasie niezdolności do pracy przypadającej w okresie ciąży musiała liczyć się z tym, iż dojdzie do zmiany jej podstawy wymiaru zasiłku, w chwili zmiany treści umowy o pracę. Treść przepisu wynika z założenia, że zasiłek chorobowy zastępuje utracony zarobek. Jeśli więc w czasie niezdolności do pracy pracownik byłby zatrudniony w większym wymiarze czasu pracy niż dotychczas, to jego zasiłek nie może być wymierzany od zarobków osiąganych przy niższym wymiarze zatrudnienia. Natomiast zmniejszenie wymiaru czasu pracy powoduje wymierzenie zasiłku nie od przeciętnego zarobku z ostatnich 12 miesięcy, ale od nowego, niższego wynagrodzenia .

Powyższe stanowisko Sądu I instancji wynika również ze stanowiska judykatury, iż zmiany wysokości składników wynagrodzenia za pracę wchodzących do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wynikające ze zmiany podstawy zatrudnienia lub wymiaru czasu pracy, od których zależy wysokość należnego pracownikowi wynagrodzenia za pracę, wpływają na konieczność ustalenia na nowo podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (wyrok SN z dnia 17 czerwca 2014 roku w sprawie II UK 569/13, LEX 1738493).

Wnioskodawczyni podnosiła również, iż zmiana warunków zatrudnienia, na którą powołuje się organ rentowy miała miejsce nie w miesiącu poprzedzającym, ale ponad 3 miesiące wcześniej. W ocenie Sądu Rejonowego powyższy argument nie zasługuje na uznanie w świetle przytoczonych poglądów doktryny i judykatury. Doszło bowiem do zmiany wymiaru zatrudnienia wnioskodawczyni w toku pobierania zasiłku i zasadne było przeliczenie podstawy jej zasiłku macierzyńskiego. Wskazać należy jeszcze, iż wnioskodawczyni miała świadomość tego, że zmiana wymiaru jej pracy była tymczasowa, nie definitywna. W związku z powyższym gdyby P. B. pracowała w spornym okresie, to od dnia 1 maja 2017 roku nie otrzymywałaby wynagrodzenia z pełnego wymiaru czasu pracy, ale z ¾ etatu. Mając zatem na uwadze, iż zasiłek macierzyński winien zastąpić środek utrzymania, którego ubezpieczona nie osiągała w związku z porodem, połogiem oraz opieką nad nowonarodzonym dzieckiem, zasadne było przeliczenie podstawy tego zasiłku przez organ rentowy, w sytuacji zmiany wymiaru zatrudnienia ubezpieczonej.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy, w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c., oddalił odwołanie.

W dniu 20 czerwca 2018 roku od powyższego ubezpieczona, reprezentowana przez adwokata, wywiodła apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie odwołania, a tym samym decyzji organu rentowego z dnia 29 listopada 2017 roku i przyznanie ubezpieczonej prawa do zasiłku z podstawy pełnego wymiaru etatu. Ponadto wniosła o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Apelująca zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 40 w zw. z art. 43 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa poprzez niewłaściwe ich zastosowania i uznanie przez Sąd I instancji, że zachodzą przesłanki do zmiany podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego, podczas gdy pomiędzy okresami pobierania zasiłków nie były przerwy, a więc podstawy zasiłku nie ustala się na nowo. Odwołująca się w okresie od 19 grudnia 2016 roku do 16 sierpnia 2017 roku była niezdolna do pracy w okresie ciąży. Wówczas podstawa zasiłku została ustalona z pełnego etatu. Od dnia 1 maja 2017 roku, a zatem już w trakcie trwania zasiłku, nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy z całego etatu na ¾ etatu. Ubezpieczona miała ciągłość zasiłku, gdyż od dnia 17 sierpnia 2017 roku nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego. Dlatego podstawy zasiłku nie ustala się na nowo.

Na rozprawie apelacyjnej z dnia 27 listopada 2018 roku pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie apelacji /oświadczenie pełnomocnika ZUS e-protokół z dnia 27 listopada 2018 roku 00:05:29/.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest całkowicie zasadna.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy uzupełnia ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy o fakt, iż wnioskodawczyni w okresie od 19 grudnia 2016 roku do 16 sierpnia 2017 roku była niezdolna do pracy w okresie ciąży i pobierała zasiłek chorobowy w związku z ciążą (który to fakt został podniesiony w środku odwoławczym). Wówczas podstawa zasiłku chorobowego w związku z ciążą została ustalona od pełnego wymiaru czasu pracy. Od dnia 1 maja 2017 roku, a zatem już w trakcie trwania zasiłku, nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy z całego etatu na ¾ etatu.

Spór w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia wzajemnego stosunku przepisów art. 40 i 43 ustawy z dnia z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2017 roku, poz. 1368).

Na podstawie art. 40 w razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach, o których mowa w art. 36.

W myśl art. 36 ust. 1 ustawy podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Zgodnie natomiast z art. 43 podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe.

Rozstrzygnięcie zasadności zarzutów apelacyjnych wymaga ustalenia relacji między art. 40 oraz art.43 ustawy. Artykuł 40 zawiera normę stosowaną przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku, natomiast art. 43 wskazuje sytuacje, w których podstawy wymiaru świadczenia nie oblicza się. Przepisy te nie mają więc wspólnych zakresów i nie zachodzi między nimi stosunek normy szczegółowej do ogólnej. Artykuł 40 rzeczywiście jest przepisem szczególnym, lecz tylko wobec art. 36 i 37 ustawy. Uwzględniając, że zasiłek chorobowy powinien wyrównywać stratę ponoszoną przez ubezpieczonego z powodu wystąpienia zdarzenia ubezpieczeniowego, przyjęto zasadę, że podstawa wymiaru zasiłku odpowiada wysokości wynagrodzenia rzeczywiście wypłaconego w okresie wskazanym art. 36. Wyjątkowo przyjmuje się wynagrodzenie hipotetyczne (art. 37 ustawy) oraz wynagrodzenie zwiększone lub zmniejszone wskutek zmiany wymiaru czasu pracy w miesiącu, w którym powstało ryzyko (art. 40 ustawy). W takim wypadku zmiana wymiaru czasu pracy ubezpieczonego będącego pracownikiem ma bezpośredni wpływ na sposób ustalenia podstawy wymiaru zasiłku. Organ rentowy nieprawidłowo ocenił, że art. 40 jest autonomiczną podstawą ustalania wymiaru zasiłku i nie ma wyraźnego ograniczenia jego stosowania w sytuacjach określonych w art. 43 ustawy. Uznanie argumentacji organu rentowego mogłoby tylko oznaczać, że w sytuacjach określonych w art. 43 ustawy stosuje się wszystkie przepisy rozdziału 8, co odebrałoby jakiekolwiek logiczne znaczenie zawartej w nim normie. Zastosowanie zaś art. 40 zgodnie z wykładnią przyjętą w zaskarżonym wyroku prowadziłoby do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku na nowo, co w przypadkach określonych w art. 43 ustawy jest niemożliwe. Doszłoby również do naruszenia zasady równego wynagrodzenia ustalonej w art. 119 Traktatu TWE oraz w dyrektywie Rady 75/117 z dnia 10 lutego 1975 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących stosowania zasady równości wynagrodzeń dla mężczyzn i kobiet (Dz.Urz. WE L 45 z 19.2.1975 r., s. 19, ze zm.) w zakresie świadczeń chorobowych wypłacanych w czasie ciąży (por. wyrok ETS z dnia 13 lutego 1996 r. w sprawie C-342/93, J. G. i inni przeciwko N. H. and (...) Board i innym).

Z tych względów wskazać należy, iż zmiana wymiaru zatrudnienia dokonana w trakcie nieprzerwanej niezdolności do pracy nie miała wpływu na wysokość podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego wnioskodawczyni, ponieważ nadal obowiązywała podstawa ustalona dla nabytego uprzednio zasiłku chorobowego.(patrz podobnie uzasadnienie wyroku SN z dnia 20 stycznia 2016 r. w sprawie II UK 206/15).

Przekładając powyższą normę prawną na stan niniejszej sprawy, należy stwierdzić, że wnioskodawczyni należy przyznać prawa do zasiłku macierzyńskiego liczonego od pełnego wymiaru czasu pracy. Bowiem od tego wymiaru był liczony pierwszy zasiłek – zasiłek chorobowy w trakcie ciąży. A przejście z zasiłku chorobowego w trakcie ciąży na zasiłek macierzyński nastąpiło bez przerwy. Przy czym istotna jest jedynie długość przerwy (lub w ogóle jej braku).

Sąd Okręgowy w tym zakresie podziela stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z dnia 20 stycznia 2016 r. o sygnaturze II UK 206/15, że podstawy wymiaru zasiłku z ubezpieczenia chorobowego nie ustala się na zasadach art. 40 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, gdy zmiana wymiaru czasu pracy w umowie o pracę lub innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy, następuje w trakcie nieprzerwanego pobierania zasiłków tego samego lub innego rodzaju (art. 43 tej ustawy). Ubezpieczona, która zgodziła się na obniżenie o połowę czasu pracy, ale wcześniej udała się na prawie dziewięciomiesięczne zwolnienie lekarskie z powodu ciąży, zachowuje prawo do zasiłku macierzyńskiego w pełnej wysokości.

Przy czym chodzi tu o to, że jakakolwiek zmiana wymiaru czasu pracy, czy na korzyść, czy na niekorzyść ubezpieczonej, jeśli nie przekracza dopuszczalnej przerwy z art. 43 ustawy, nie ma wpływu na wysokość świadczenia.

Potwierdza to także cytowany już wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2016 r. o sygnaturze I UK 268/15, zgodnie z którym zwiększenie w okresie wypłacania zasiłku macierzyńskiego wymiaru czasu pracy pracownicy, która wcześniej skorzystała z obniżenia tego wymiaru na podstawie art. 186 ⁷ k.p., nie ma wpływu na podstawę obliczenia zasiłku macierzyńskiego.

Z tych wszystkich względów wskazać nalezy, iż Sąd Rejonowy naruszył prawo materialne w postaci błędnej interpretacji art. 40 ustawy oraz pominięcia art. 43 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, uwzględnił apelację w całości i zmienił wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 9 maja 2018 roku o sygnaturze X U 123/18 oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 28 listopada 2018 roku w ten sposób, że przyznał P. B. (1) prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres od 17 sierpnia 2017 roku do 15 sierpnia 2018 roku w wysokości naliczonej od wynagrodzenia za pełen etat.

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800) Sąd zasądził od organu rentowego na rzecz P. B. (1) kwotę 150 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania za II instancję.

Przewodnicząca: S.:

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS.

(...), dnia 29 marca 2019 roku