Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 29 września 2023 r., w sprawie o sygn. akt X U 581/22, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu w dniu 29 września 2023 roku w Łodzi na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 148 ^{( 1)} § 1 k.p.c. sprawy z odwołania W. G. (1) przeciwko (...) w Ł. o ustalenie stopnia niepełnosprawności w związku z odwołaniem od orzeczenia z 5 lipca 2022 roku zmienił zaskarżone orzeczenie i poprzedzające je orzeczenie (...) w B. z 30 marca 2022 roku i ustalił, że W. G. (1) jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, symbol niepełnosprawności: 05-R, początku niepełnosprawności nie da się określić, umiarkowany stopień niepełnosprawności datuje się od 11 marca 2022 roku i ma charakter trwały – orzeczenie wydaje się na stałe (punkt pierwszy sentencji wyroku) oraz oddalił odwołanie w pozostałym zakresie (punkt drugi sentencji wyroku).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

(...) w B. zaliczył W. G. (1) do lekkiego stopnia niepełnosprawności, przyczyna niepełnosprawności wg kodu 05-R. Wskazał, że orzeczony stopień ma charakter trwały i orzeczenie wydaje się na stałe, ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 11 marca 2022 roku, a początku niepełnosprawności nie da się ustalić.

Na skutek odwołania W. G. (1) pozwany (...) Ł. postanowił uchylić zaskarżone orzeczenie w części dotyczącej ustalenia przyczyny niepełnosprawności o symbolu 05-R i orzekł, że symbol przyczyny niepełnosprawności to 05-R/07-S.

W. G. (1) ma 77 lat, cierpi na szereg schorzeń. Badanie CT głowy wykonane w 2012 roku ujawniło u niej zaniki korowo-podkorowe obu płatów czołowych i przewlekłe zmiany niedokrwienne istoty białej okołokomorowej wokół komór bocznych mózgu. Leczenie psychiatryczne podjęła w 2021 roku, gdy z powodu trudnej sytuacji życiowej i dolegliwości somatycznych nie była w stanie podołać codziennym obowiązkom. Rozpoznano u niej zaburzenia adaptacyjne, włączono lek przeciwdepresyjny i skierowano na psychoterapię. Obecnie u powódki występują organiczne zaburzenia nastroju (afektywne) o obrazie depresyjnym. Z uwagi na cechy organicznego uszkodzenia centralnego układu nerwowego rokowanie jest niepomyślne.

Z ortopedycznego punktu widzenia W. G. cierpi na trwałe zaburzenia chodu znacznie ograniczające jego zasięg i efektywność, wywołane zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi stawów biodrowych obu nóg. Z tej przyczyny nie wychodzi ona już samodzielnie z domu po zakupy, z trudem schodzi po schodach. Ponadto dotknięta jest trwałym ograniczeniem ruchomości zgięciowej kręgosłupa, pochylania się na boki i ruchomości obrotowej, wywołane kyfo-skoliozą i osteoporozą. Skutkuje to zwiększonym wysiłkiem przy większości aktywności dnia codziennego. Przedstawione powyżej ograniczenia sprawności narządów ruchu spełniają łącznie kryteria zaburzeń czynnościowych pozwalających uznać W. G. (2) za osobę niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym, w rozumieniu ustawy z 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej z tytułu zaburzeń czynności narządów ruchu (symbol 05-R). Niepełnosprawność ta ma charakter trwały, nie rokuje poprawy.

U W. G. (1) rozpoznano chorobę niedokrwienną serca, jest po przebytym ostrym zespole wieńcowym pod postacią niestabilnej dławicy piersiowej (przeszła stan przedzawałowy w 2015 roku). Zastosowano u niej stosunkowo małoinwazyjne leczenie – przezskórną angioplastykę tętnic wieńcowych (koronaroplastykę – zabieg poszerzania tętnic wieńcowych). Leczenie to przyniosło dobry efekt, udało się przywrócić prawidłową funkcję i przepływ w ww. tętnicach oraz zachować wydolność serca. Nie wykazano krytycznych zmian wymagających ponownych zabiegów. Powódka jest dotknięta przewlekłą niewydolnością serca, przewlekłą chorobą niedokrwienną serca, nadciśnieniem tętniczym, napadowym migotaniem przedsionków i cukrzycą typu drugiego. Ponadto stwierdzono u niej stan po panhisterektomii, zaburzenia adaptacyjne i hipercholesterolemię. Schorzenia powyższe mają typowy przebieg, wymagają przewlekłego leczenia celem uniknięcia powikłań i stałej kontroli. Leczenie cukrzycy polega na przyjmowaniu leków doustnych (bez insulinoterapii), zachowania diety i okresowej kontroli w poradni diabetologicznej. Z internistyczno-kardiologicznego punktu widzenia powyższe schorzenia skutkują lekkim stopniem niepełnosprawności. W. G. (1) pozostaje zorientowana co do czasu i miejsca, na co dzień samodzielnie się porusza (z ograniczeniami), samodzielnie korzysta z ubikacji, sama może się umyć, samodzielnie spożywa posiłki, może się samodzielnie poruszać poza domem.

Z neurologicznego punktu widzenia u W. G. (1) obserwuje się nieco utrudniony kontakt logiczny, wzmożone napięcie mięśni w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, bólowo ograniczoną ruchomość odcinka lędźwiowego, wysoko zaznaczony obustronnie objaw L.’a. Poza tym bez innych objawów korzeniowych, bez objawów ogniskowych i ubytkowych z (...). Schorzenia te skutkują lekkim stopniem niepełnosprawności powódki, a niepełnosprawność ta ma charakter trwały.

W. G. (1) na badania przeprowadzone przez lekarzy biegłych stawiała się z osobą towarzyszącą, w tym z mężem którym się opiekuje, samodzielnie (choć z utrudnieniami) poruszając się i odpowiadając na pytania, wykazując poprawną orientację co do własnej osoby i celu badania.

Sąd Rejonowy wskazał, że stan faktyczny ustalił na podstawie dokumentów, zaś w zakresie ustalenia stopnia niepełnosprawności powódki – na podstawie opinii biegłych. Za niewiarygodną uznał Sąd Rejonowy opinię biegłego psychiatry w zakresie, w którym biegły doszedł do wniosku, że W. G. (1) jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji. Wniosek biegłego nie znajduje oparcia w poczynionych przez biegłego ustaleniach co do stanu zdrowia psychicznego powódki. Sąd Rejonowy podzielił ustalenia biegłego co do ustalonych schorzeń powódki, w tym co do rozpoznania u niej organicznych zaburzeń nastroju (afektywnych) o obrazie depresyjnym, natomiast nieuzasadnionym i przez to niewiarygodnym jest wniosek biegłego, by z tej przyczyny W. G. (1) nie była zdolna do samodzielnej egzystencji. W pozostałym zakresie Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do zakwestionowania ustaleń medycznych biegłych, które to ustalenia są jasne, spójne i rzetelne. Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. Sąd I instancji pominął dalsze wnioski dowodowe stron jako nieprzydatne i zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania. Sąd Rejonowy w tym miejscu podkreślił, że niezadowolenie strony z opinii biegłego nie może stanowić wyłącznej podstawy do uwzględnienia wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego. Granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza ocena czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy, zaś okoliczność, iż opinia nie ma treści odpowiadającej stronie, nie stanowi wystarczającego uzasadnienia dla przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego. W rozpoznawanej sprawie, w ocenie Sądu I instancji, biegli wyczerpująco wyjaśnili istotne okoliczności. Wbrew zarzutom powódki biegły neurolog zapoznał się z pełną dokumentacją medyczną, w tym z przeprowadzonymi już w toku postępowania badaniami TK głowy powódki i dokumentacją jej prywatnych wizyt, a wnioski sporządzonej przez niego na tej podstawie opinii są jasne i jednoznaczne.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, iż odwołanie zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 4 ust. 1-3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997 r nr 123 poz. 776 ze zm.) do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Natomiast do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się zaś osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Sąd Rejonowy podniósł, że postępowanie dowodowe wykazało, że wbrew orzeczeniu Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Ł. z 5 lipca 2022 roku powódka W. G. jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym, a to z uwagi na istniejące u niej zaburzenia czynności narządów ruchu (symbol 05-R). Powódka nie wychodzi już samodzielnie z domu po zakupy, z trudem się porusza. Potrzebuje w związku z tym wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, a także współdziałania w procesie leczenia i rehabilitacji, choćby w zakresie przywożenia jej na wizyty lekarskie. Powyższe, zdaniem Sądu Rejonowego, uzasadnia wniosek, że z uwagi na utrudnienia w poruszaniu się powódka potrzebuje częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Tym samym wypełnia ona przesłanki zaliczenia do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności w rozumieniu art. 4 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Sąd I instancji podkreślił, że w sprawie bezspornym było, że początku tej niepełnosprawności nie da się określić, początek tej niepełnosprawności datować należy od 11 marca 2022 roku i ma ona charakter trwały, wniosek taki wynikał również z opinii biegłych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Rejonowy zmienił zaskarżone orzeczenie i poprzedzające je orzeczenie (...) (...) w B. z 30 marca 2022 roku, orzekając, jak w punkcie pierwszym wyroku.

W pozostałym zakresie, tzn. w jakim powódka domagała się ustalenia jej znacznego stopnia niepełnosprawności, zdaniem Sądu I instancji odwołanie podlegało oddaleniu.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że powódka nie spełnia ustawowych przesłanek zaliczenia jej do znacznego stopnia niepełnosprawności, określonych w art. 4 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej. W szczególności postępowanie dowodowe nie potwierdziło, by W. G. (1) wymagała stałej albo długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Zarówno pojęcie konieczności sprawowania opieki, jak i konieczność udzielania pomocy mają swoje ustawowe definicje. Zgodnie z § 29 pkt 2 i 3 Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (tekst jednolity Dz.U.2021.857) konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych. Konieczność sprawowania opieki oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem.

O ile w rozpoznawanej sprawie Sąd I instancji ustalił, że zachodzi konieczność udzielania powódce pomocy (co stanowi przesłankę do orzeczenia umiarkowanego stopnia niepełnosprawności) to brak podstaw by uznać, że odwołująca się pozostaje całkowicie zależna od otoczenia - w tym co do pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem. W. G. (1) pomimo ograniczeń w poruszaniu się i licznych schorzeń na co dzień samodzielnie się porusza (z ograniczeniami), samodzielnie korzysta z ubikacji, sama może się umyć, samodzielnie spożywa posiłki, może się samodzielnie poruszać poza domem. Pozostaje również zorientowana co do czasu i miejsca w którym przebywa. Powódka samodzielnie poruszała się i odpowiadała na pytania biegłych również w trakcie badań w toku procesu. Tym samym, w ocenie Sądu Rejonowego, nie zachodzi konieczność sprawowania nad nią opieki w rozumieniu przepisów ww. ustawy i rozporządzenia, a jedynie konieczność udzielania jej pomocy.

Jeżeli chodzi natomiast o niezdolność do samodzielnej egzystencji, Sąd I instancji wskazał, że pojęcie to zostało zdefiniowane w art. 4 ust. 4 o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację. Jak już wskazano wyżej powódka swoje podstawowe potrzeby życiowe potrafi zaspokajać samodzielnie, a dodatkowo w miarę swoich możliwości opiekuje się chorym mężem. Zdaniem Sądu Rejonowego nie można zatem uznać by była niezdolna do samodzielnej egzystencji w rozumieniu ww. ustawy.

Reasumując Sąd Rejonowy podkreślił, że nie zachodzą przesłanki do zaliczenia W. G. (1) do znacznego stopnia niepełnosprawności. Dalej idące odwołanie podlegało więc oddaleniu, o czym orzeczono jak w punkcie drugim wyroku.

Apelację od powyższego wyroku złożyła W. G. (1), zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.:

a)  art. 233 k.p.c. polegające na przekroczeniu przez Sąd I instancji swobodnej oceny dowodów i dokonanie tej oceny w sposób dowolny i oczywiście wadliwy z punktu widzenia zasad logiki i doświadczenia życiowego skutkującego uznaniem:



opinia sporządzona przez biegłego psychiatrę jest niewiarygodna w zakresie, w którym biegły doszedł do wniosku, że W. G. (1) jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji, podczas gdy biegły psychiatra wyraźnie wskazuje, że w aktualnym stanie zdrowia psychicznego W. G. (1) jest osoba niezdolną do samodzielnej egzystencji i wymaga stałej pomocy osób drugich;



opinia sporządzona przez biegłego neurologa jest jasna, spójna i rzetelna, w sytuacji gdy jest ona lakoniczna i niepełna, a nadto nie opisuje wyczerpująco wszystkich chorób, na które cierpi skarżąca, a także brak jest w niej odniesienia do opinii biegłego psychiatry, jak i również oparta jest na nieprawdziwym stanie faktycznym, bowiem W. G. (1) nigdy nie stawiła się na badanie z mężem, który przewlekle choruje na chorobę A., co dowodzi pobieżności i nierzetelności, która towarzyszyła biegłej przy zapoznawaniu się z aktami medycznymi, a także samym przeprowadzaniu badania, co zupełnie znalazło się poza polem widzenia Sądu I instancji;

2.  co do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia - fakty ustalone przez Sąd I instancji są niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, a wyrażające się w stwierdzeniu, że ubezpieczona sama zaspokaja podstawowe potrzeby życiowe, a także opiekuje się chorym mężem, wobec czego nie można jej uznać za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Podnosząc powyższe zarzuty ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie, że jest osobą o znacznym stopniu niepełnosprawności.

W postępowaniu apelacyjnym Sąd Okręgowy uzupełniająco ustalił:

Z punktu widzenia psychiatrycznego u wnioskodawczyni w (...) Centrum (...) zdiagnozowano zaburzenia stresowe pourazowe, reakcję na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne, organiczne zaburzenia nastroju (afektywne). Z zaświadczenia lekarskiego wydanego przez prof. T. S. wynika, że leczyła się u niego z dgn.: uporczywe zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe, uogólnione.

W Oddziale Psychiatrii Wieku Podeszłego (...) rozpoznano: otępienie naczyniowe - otępienie naczyniowe mieszane korowe i podkorowe. Inne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną - organiczne zaburzenia nastroju (afektywne). Stwierdzono deficyty korowo-podkorowe o etiologii naczyniopochodnej lub mieszanej odpowiadające otępieniu w stopniu umiarkowanym.

W związku ze stwierdzonym otępieniem wnioskodawczyni jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym - czyli jest osobą z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej. Wymaga czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Okres powstania niepełnosprawności należy ustalić w dacie hospitalizacji (ustalenie diagnozy) w Oddziale Psychiatrii Wieku Podeszłego - 10 czerwca 2024 r. Niepełnosprawność ma charakter trwały.

(opinia biegłego z zakresu psychiatrii dr. n. med. T. N. - k. 202 - 209, opinia uzupełniająca biegłego z zakresu psychiatrii dr. n. med. T. N. - k. 235)

Powyższe uzupełniające ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy dokonał celem wyjaśnienia wszelkich wątpliwości dotyczących ustalenia stopnia niepełnosprawności ubezpieczonej w związku z występującymi u niej schorzeniami natury psychiatrycznej.

Sąd Okręgowy mając na uwadze, że tego rodzaju ustalenia wymagają posiadania wiadomości specjalnych z zakresu właściwej specjalizacji medycznej, dopuścił dowód z opinii innego niż powołany przez Sąd Rejonowy, biegłego z zakresu psychiatrii, tj. biegłego T. N., którego opinie podstawowa i uzupełniająca, zdaniem Sądu II instancji, stanowią w pełni wartościowe źródło dowodowe.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 278 § 1 k.p.c. dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje w wypadkach, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości „specjalne”. Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje więc wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości, wykraczająca poza zakres wiadomości przeciętnej osoby posiadającej ogólne wykształcenie. Wobec tego biegłym może być jedynie osoba, która posiada wskazane wiadomości potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego.

Z przyjmowanej powszechnie zasady, iż sąd jest najwyższym biegłym, nie można wyprowadzać wniosku, że może biegłego zastępować, a to oznacza, że jeżeli do poczynienia ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości specjalne, sąd nie może dokonywać ich sam, nawet gdyby miał w tej dziedzinie odpowiednie kwalifikacje merytoryczne (por. wyrok SN z 26.10.2006 r. I CSK 166/06, L.).

Wobec zgłaszanych przez ubezpieczoną zastrzeżeń należy podkreślić, że biegłemu T. N. nie można przede wszystkim odmówić umiejętności i kwalifikacji niezbędnych do sporządzenia opinii zgodnych z tezami dowodowymi zawartymi w postanowieniu dopuszczającym ten dowód.

Zdaniem Sądu Okręgowego biegły posiada wystarczającą wiedzę medyczną z zakresu psychiatrii popartą nie tylko gruntownym przygotowaniem medycznym w tej dziedzinie, ale także długoletnią praktyką lekarską, wobec czego był on w stanie ustalić, na podstawie przedłożonej dokumentacji medycznej i analizy dotychczas sporządzonych opinii wszystkie potrzebne dane do sporządzenia opinii, dokonać ich właściwej, obiektywnej analizy, jak też wyprowadzić poprawne wnioski, pozostające w zgodzie z zasadami sztuki lekarskiej oraz wiedzą z zakresu psychiatrii w której jest specjalistą, a także z zasadami zwykłego doświadczenia życiowego przeciętnego człowieka.

Analizując opinię, sporządzoną na etapie postępowania apelacyjnego, Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że stanowi ona miarodajny dowód w sprawie, jest spójna, logiczna i należycie uzasadniona. Została wydana przez biegłego o specjalności właściwej z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpi wnioskodawczyni, w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej oraz aktualnych badań przedstawionych w toku postępowania sądowego. Biegły w sposób wyczerpujący określił schorzenia, jakie występują u wnioskodawczyni oraz ich znaczenie dla ustalenia stopnia niepełnosprawności.

Sąd Okręgowy uznał, że wnioski wynikające z wydanej opinii nie zostały skutecznie merytorycznie zakwestionowane przez stronę skarżącą. Odwołująca wyłącznie polemizowała z wnioskami opinii, subiektywnie opisując swój stan zdrowia, nie przedstawiając argumentów podważających wartość dowodową tej opinii co do meritum, prezentując jedynie swój własny pogląd na sprawę.

Należy podkreślić, iż podstawą zakwestionowania opinii nie może być fakt, iż treść wydanej w sprawie opinii nie jest zbieżna z zapatrywaniami oraz stanowiskiem w sprawie danej strony. Innymi słowy, nie można kwestionować opinii tylko dlatego, że de facto strona nie jest zadowolona z opinii przedstawionej przez dotychczasowego biegłego. Słusznie wskazuje się w judykaturze, że opowiedzenie się za odmiennym stanowiskiem oznaczałoby bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona kwestionująca (vide m. in.: wyrok S. Apelacyjnego w P. z dnia 28 lutego 2013 roku w sprawie III AUa 1180/12, LEX 1294835; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lodzi z dnia 22 lutego 2013 roku w sprawie I ACa 76/12, LEX 1312019).

Reasumując, zdaniem Sądu Okręgowego biegły T. N. w podstawowej i uzupełniającej opinii wyjaśnił wszystkie sporne kwestie w sposób nie pozostawiający miejsca na dalsze wątpliwości, dzięki czemu sprawa dojrzała do rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje nie zasługują na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 374 k.p.c., zgodnie z którym Sąd II instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania.

W myśl art. 378 § 1 k.p.c. Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji. Tym samym w granicach zaskarżenia sąd odwoławczy jest uprawniony do merytorycznego rozpoznania sprawy. Oznacza to, że może dokonywać własnych ustaleń faktycznych prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestając na materiale zebranym w I instancji (art. 381 i 382 k.p.c.).

Sąd II instancji może zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku sądu I instancji bez przeprowadzania postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia, chyba że szczególne okoliczności wymagają ponowienia lub uzupełnienia tego postępowania (uchw. SN(7) z 23.3.1999 r., III CZP 59/98, L.).

W działalności sądu II instancji położony jest akcent na merytoryczny, a nie kontrolny charakter postępowania apelacyjnego. Jako sąd orzekający merytorycznie ma obowiązek poczynić własne ustalenia i samodzielnie je ocenić z punktu widzenia przepisów prawa materialnego (zob. wyr. SN z 5.3.2002 r., I CKN 934/00, L.). W konstrukcji prawnej rozpoznawania sprawy przez sąd II instancji w wyniku wniesienia apelacji przez stronę lub strony postępowania, w polskiej procedurze cywilnej chodzi o skontrolowanie prawidłowości rozstrzygnięcia sprawy przez sąd I instancji i jeżeli to potrzebne – przeprowadzenie uzupełniająco postępowania dowodowego, a następnie wydanie orzeczenia merytorycznego. Jest to realizacja zasady pełnej apelacji. Takie spojrzenie na rolę sądu rozpoznającego apelację nie może prowadzić do zastąpienia przez sąd apelacyjny sądu I instancji tylko w takim zakresie, w jakim rozstrzygnięcie sprawy staje się w rezultacie jednoinstancyjne (post. SN z 21.5.2014 r., II CZ 8/14, L.). Przy tym do przyjętych ustaleń faktycznych Sąd II instancji może zastosować właściwe przepisy prawa materialnego niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji, będąc ewentualnie związanym oceną prawną lub uchwałą SN (art. 386 § 6, art. 398 ²⁰ i 390 § 2 KPC). Nadto Sąd odwoławczy nie jest związany przedstawionymi w apelacji zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go jedynie zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego (uchw. SN (7) z 31.1.2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, Nr 6, poz. 55; zob. też post. SN z 16.6.2004 r., I CZ 40/04, L.; wyr. SN z 6.6.2007 r., II PK 318/06, OSNAPiUS 2008, Nr 23-24, poz. 344).

Przechodząc do oceny zarzutów podniesionych przez apelującą, należy zauważyć, że tutejszy Sąd uzupełnił przeprowadzone przez Sąd I instancji postępowanie dowodowe – dopuszczając dowód z opinii innego niż powołany przez Sąd Rejonowy, biegłego z zakresu psychiatrii celem wyjaśnienia spornych okoliczności.

W związku z powyższym zaznaczenia wymaga, że biegły psychiatra T. N. nie podzielił stanowiska zawartego w opinii biegłej psychiatry J. D. (1), zgodnie z którym wnioskodawczyni jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji, a tym samym należy ją uznać za osobę o znacznym stopniu niepełnosprawności. W ocenie dr. n med. T. N. w związku ze stwierdzonym otępieniem, wnioskodawczyni jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym - czyli jest osobą z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej, wymaga czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Mając na względzie powyższe, po uzupełnieniu materiału dowodowego, Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu I instancji i przyjmuje je jako własne. Podziela również wywody prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie znajdując żadnych podstaw do jego zmiany bądź uchylenia.

Stosownie do art. 387 § 2 ¹ k.p.c. w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji:

1)  wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia może ograniczyć się do stwierdzenia, że sąd drugiej instancji przyjął za własne ustalenia sądu pierwszej instancji, chyba że sąd drugiej instancji zmienił lub uzupełnił te ustalenia; jeżeli sąd drugiej instancji przeprowadził postępowanie dowodowe lub odmiennie ocenił dowody przeprowadzone przed sądem pierwszej instancji, uzasadnienie powinno także zawierać ustalenie faktów, które sąd drugiej instancji uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej;

2)  wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa powinno objąć ocenę poszczególnych zarzutów apelacyjnych, a poza tym może ograniczyć się do stwierdzenia, że sąd drugiej instancji przyjął za własne oceny sądu pierwszej instancji.

Dodatkowo także w myśl utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, jeżeli uzasadnienie orzeczenia pierwszoinstancyjnego sporządzonego zgodnie z wymaganiami art. 328 § 2 k.p.c. spotyka się z pełną aprobatą sądu drugiej instancji to wystarczy, że da on temu wyraz w treści uzasadnienia swego orzeczenia, bez powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych i wnioskowań prawniczych zawartych w motywach zaskarżonego orzeczenia (vide wyrok SN z 5.11.1998r., I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999/24/, por. postanowienie SN z 22 kwietnia 1997 r., sygn. akt II UKN 61/97 - OSNAP 1998 r. Nr 3, poz. 104; wyrok SN z 8 października 1998 r., sygn. akt II CKN 923/97 - OSNC 1999 r., z. 3, poz. 60; wyrok SN z 12 stycznia 1999 r., sygn. akt I PKN 21/98 - OSNAP 2000, Nr 4, poz. 143).

Wynikający z art. 378 § 1 k.p.c. obowiązek sądu drugiej instancji nie oznacza konieczności osobnego omówienia przez sąd w uzasadnieniu wyroku każdego argumentu podniesionego w apelacji, wystarczające jest bowiem odniesienie się do sformułowanych w apelacji zarzutów i wniosków w sposób wskazujący na to, że zostały one przez sąd drugiej instancji w całości rozważone przed wydaniem orzeczenia. (vide postanowienie SN z dnia 1 czerwca 2020 r. , IV CSK 738/19, opubl. L.)

Przechodząc do zarzutów apelacji wskazania jedynie wymaga, że w ocenie Sądu Okręgowego chybione są zarzuty naruszenia przepisów postępowania poprzez błędną ocenę stanu zdrowia wnioskodawczyni.

W istocie apelująca zarzuca Sądowi Rejonowym niezasadne nienadanie waloru wiarygodności opinii biegłej psychiatry w zakresie w jakim stwierdza ona, że ubezpieczona jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji oraz oparcie się na opinii biegłej neurolog, pomimo iż jest ona lakoniczna i niepełna.

Art. 233 § 1 k.p.c. stanowi, iż Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd dokonuje oceny wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności ( tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, LEX nr 80266).

Ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego ( tak: wyrok Sąd Najwyższego z 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137).

Poprawność rozumowania sądu powinna być możliwa do skontrolowania, z czym wiąże się obowiązek prawidłowego uzasadniania orzeczeń (art. 328 § 2 k.p.c.). Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez Sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zatem wykazania, iż Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Natomiast zarzut dowolnego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których apelujący łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy, a ponadto podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu pierwszej instancji w zakresie oceny poszczególnych dowodów na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia.

Wskazać należy, że Sąd odwoławczy, niezależnie od tego, czy prowadzi sam postępowanie dowodowe, czy jedynie weryfikuje ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, ma obowiązek samodzielnej oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie. Jednakże zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd pierwszej instancji, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 k.p.c. Jeżeli z danego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych ( tak: postanowienie z 11 stycznia 2001 r., I CKN 1072/99, Prok. i Pr. 2001 r., nr 5, poz. 33, wyrok z 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 r., nr 7 - 8, poz. 139).

Dowód z opinii biegłego jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli Sąd uzyskał od biegłego wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26).

Zdaniem Sądu II instancji (podobnie jak Sądu I instancji), materia przedmiotowego sporu tj. ocena stopnia niepełnosprawności wnioskodawczyni, ocena stanu zdrowia oraz niezdolności do pracy bądź ograniczonej zdolności do pracy (wyłącznie w warunkach pracy chronionej), nadto ewentualnej konieczności zapewnienia w celu pełnienia ról społecznych, częściowej albo czasowej pomocy innych osób wymagała wiadomości specjalnych i musiała znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłego sądowego lekarza, nie zaś tylko w subiektywnym odczuciu zainteresowanej rozstrzygnięciem strony.

Przypomnieć należy, że opinia biegłych dostarcza sądowi wiedzy specjalistycznej koniecznej do dokonania oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie, w tym rodzaju występujących u niej schorzeń, ich przyczyn stopnia ich zaawansowania i nasilenia związanych z nimi dolegliwości oraz ich wpływu na powstanie urazu. Sąd nie może - wbrew opinii biegłych - oprzeć ustaleń w tym zakresie na własnym przekonaniu. (por. wyrok SN z 14.3.2007 r., III UK 130/06, OSNP 2008, Nr 7-8, poz. 113). Tak samo przyjęto w wyroku SN z 10.1.2012 r. (I UK 235/11, L.) stwierdzając, że sąd nie może rozstrzygnąć w kwestii medycznej wbrew opinii biegłego specjalisty. Odmienne rozstrzygniecie musi być oparte na wiedzy medycznej, a więc opinii biegłego z danej dziedziny medycyny. Zakaz samodzielnego rozstrzygania przez sąd kwestii objętych wiadomościami specjalnymi został również sformułowany w wyroku SN z 7.4.2009 r. (I UK 302/08, L.) oraz w wyroku z 15.9.2009 r. (II UK 1/09, L.). Ponadto dowód z opinii biegłego z uwagi na składnik wiadomości specjalnych jest dowodem tego rodzaju, że nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową ani wnioskowaniem na podstawie innych ustalonych faktów (por. wyr. SN z 3.2.2010 r., II PK 192/09, L. oraz powołane tam orzecznictwo).

W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów – art. 233 k.p.c., sąd bada wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia całego zebranego materiału dowodowego (por. wyrok SN z 30.10.2003 r., IV CK 138/02, L.). Niemniej jednak polemika strony z opinią biegłego nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (por. wyrok SN z 9.01.2002 r., II UKN 708/00 L.).

Sąd Okręgowy po samodzielnym zapoznaniu się z zawartością akt sprawy celem wyjaśnienia wszelkich wątpliwości w tym zakresie przeprowadził uzupełniające postępowanie dowodowe i w tym celu dopuścił opinię drugiego biegłego psychiatry. Niewątpliwie ocena stanu zdrowia wnioskodawczyni w tym zakresie miała decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia prawy. Biegły T. N. w sposób rzetelny ocenił stan zdrowia skarżącej, przeprowadził ocenę dostępnej dokumentacji medycznej i w efekcie wyprowadził na tej podstawie tożsamy do przyjętego przez Sąd I instancji wniosek o uznaniu ubezpieczonej za osobę o umiarkowanym (a nie znacznym) stopniu niepełnosprawności. Biegły psychiatra w złożonych opiniach podstawowej i uzupełniającej w sposób jednoznaczny stwierdził, że w związku ze stwierdzonym otępieniem wnioskodawczyni jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym - czyli jest osobą z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej. Wymaga czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Dodatkowo biegły wyjaśnił, że opinia biegłej J. D. (2) nie stanowi dokumentacji medycznej. W konsekwencji biegły wydając własną opinię nie musi się na niej opierać, ani kopiować wyprowadzonych w niej wniosków.

Innymi słowy, wyniki uzupełniającego postępowania dowodowego przed Sądem odwoławczym w zakresie ustalenia, czy wnioskodawczyni powinna zostać uznana za osobę o znacznym stopniu niepełnosprawności, nie dały podstaw do czynienia odmiennych ustaleń w tym zakresie od tych, jakie zostały dokonane przez Sąd I instancji.

Jednocześnie Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do kwestionowania opinii biegłej z zakresu neurologii. Opinia była wystarczająco wyczerpująca, sporządzona zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym jej przedmiot. Wbrew zarzutom skarżącej biegła zapoznała się z pełną dokumentacją medyczną, a wnioski wyciągnięte na tej podstawie są jasne i jednoznaczne Nie można przy tym pomijać, że biegła oceniła stan zdrowia ubezpieczonej pod kątem swojej specjalności.

Biorąc pod uwagę powyższe, w ocenie Sądu Okręgowego dokonana przez Sąd Rejonowy analiza zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego jest – wbrew twierdzeniom apelującej – prawidłowa i po uzupełnieniu materiału dowodowego o przeprowadzony w postępowaniu przed Sądem II instancji dowód z opinii biegłego, w ocenie Sądu Okręgowego, pozwala na pozytywną weryfikację prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego. Należy podkreślić, że Sąd I instancji odniósł się szczegółowo do wszystkich dopuszczonych w postępowaniu I instancji dowodów. Zarzuty skarżącej sprowadzają się tym samym w zasadzie jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu i interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd i jako takie nie mogą się ostać. Apelująca, przeciwstawia bowiem ocenie dokonanej przez Sąd I instancji, własną analizę zgromadzonego materiału dowodowego i własny pogląd na sprawę.

Wobec powyższego, wbrew zarzutom apelacji, wnioskodawczyni nie spełnia przesłanek kwalifikujących ją do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Podkreślenia raz jeszcze wymaga, że Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego (biegłych) przekonała strony sporu. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. Dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych w sprawie nie jest równoznaczne z uzyskaniem dowodu korzystnego dla strony niezadowolonej z faktów wynikających z dowodów dotychczas przeprowadzonych (por. wyrok SN z 28 lutego 2001 roku, II UKN 233/00 L.).

​  Reasumując, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż Sąd I instancji przeprowadził wystarczające do rozstrzygnięcia sporu postępowanie dowodowe, dochodząc ostatecznie do prawidłowego wniosku, że W. G. (1) należy zaliczyć do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Brak było natomiast podstaw do zaliczenia odwołującej do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności. Wyrok Sądu Rejonowego w pełni odpowiada zatem prawu.

Na marginesie, odnosząc się do argumentacji skarżącej, że decyzją z dnia 16 maja 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał jej świadczenie uzupełniające z uwagi na orzeczenie niezdolności do samodzielnej egzystencji przypomnienia wymaga, że zarówno Sąd Rejonowy, jak i Sąd Okręgowy oceniał spełnienie przesłanek do uznania skarżącej za osobę o znacznym stopniu niepełnosprawności na dzień wydania kwestionowanego orzeczenia, tj. na dzień 5 lipca 2022 r.

​  Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację, jako bezzasadną.

SSO Paulina Kuźma