Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 października 2023 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu w dniu 05 października 2023 roku w Łodzi na rozprawie, sprawy z odwołania J. T. (1) przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B. o zasiłek chorobowy, w związku z odwołaniem od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. dnia 23 lutego 2023r, nr (...), oddalił odwołanie.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

Do dnia 3 stycznia 2023 r. wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...) sp. z.o.o. i z tego tytułu podlegał ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu. W okresie od 29 grudnia 2022 roku do 3 stycznia 2023 roku, od 4 stycznia 2023 roku do 19 stycznia 2023 roku oraz od 20 stycznia 2023 roku do 21 lutego 2023 roku wnioskodawca był niezdolny do pracy i otrzymywał zwolnienia lekarskie.

Do 31 stycznia 2023 roku wnioskodawca świadczył również pracę na (...) K. W. na podstawie umowy zlecenia. Od 9 grudnia 2022 roku do 31 stycznia 2023 roku wnioskodawca nie wykonywał czynności wynikających z w/w umowy i nie otrzymywał wynagrodzenia.

J. T. (1) był też zleceniobiorcą w Wyższej Szkole (...) w T. i w okresie od 5 listopada 2022 roku do co najmniej 21 lutego 2023 roku był zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego. W okresie od 29 grudnia 2022 roku do dnia 21 lutego 2023 roku nie wykonywał żadnych zadań wynikających z w/w umowy.

Wszystkie powołane powyżej umowy dotyczyły prowadzenia zajęć dydaktycznych. Ubezpieczony utrzymywał powyższe umowy zlecenia po 3 stycznia 2023 roku. W okresie styczeń-luty 2023 roku zajęcia nie odbywały się. Wnioskodawca nie otrzymał zasiłku chorobowego z tytułu w/w umów zlecenia. Od 8 maja 2023 roku J. T. podjął pracę na podstawie umowy o pracę.

Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił na podstawie dowodów z dokumentów i innych pisemnych źródeł dowodowych zgromadzonych w aktach sprawy, których strony nie kwestionowały. Ponadto podstawę ustaleń stanowiły zeznania wnioskodawcy, wiarygodne, logiczne, spójne, poparte pozostałymi dowodami zgromadzonymi w sprawie. ZUS nie podważał wersji przedstawionej przez wnioskodawcę. Strony nie składały dalszych wniosków dowodowych, a spór ostatecznie sprowadzał się tylko do interpretacji obowiązujących przepisów prawa.

W oparciu o powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że odwołanie, jako niezasadne , podlegało oddaleniu.

Sąd I instancji ustalił, że wnioskodawca domagał się wypłaty zasiłku chorobowego z tytułu zatrudnienia, za czas po jego ustaniu, mimo posiadania innego równoległego tytułu do ubezpieczenia, tj. umów zlecenia zawartych z Wyższą Szkołą (...) w T. oraz z (...) K. W. w B.. Praca powierzona J. T. na podstawie w/w umów nie była w spornym okresie wykonywana tylko dlatego, że w styczniu i lutym nie odbywały się zajęcia dydaktyczne.

Sąd I instancji wskazał, że z oczywistych przyczyn wnioskodawca nie mógł prowadzić zajęć dydaktycznych, które były przedmiotem wskazanych zleceń. Umowy trwały, bowiem po przerwie wnioskodawca zapewne miał zamiar podjąć czynne działania dydaktyczne. Taki też był cel nawiązania i utrzymywania wskazanej więzi cywilnoprawnej. Wbrew zarzutom wnioskodawcy, fakt nie prowadzenia w spornym okresie pracy dydaktycznej, z uwagi na przerwę semestralną, nie wyłączał stosowania art. 13 ustawy zasiłkowej.

Sąd Rejonowy podkreślił, że utrzymywanie więzi cywilnoprawnej z zamiarem wznowienia świadczenia zleconych prac, nawet jeżeli ubezpieczony przez jakiś czas nie osiąga ze zlecenia wymiernych korzyści majątkowych, ale na przyszłość taka perspektywa utrzymuje się, należy traktować jako istniejący tytuł do ubezpieczenia chorobowego. Taki tytuł stanowi podstawę do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, jeżeli tylko zleceniobiorca zgłosi stosowne żądanie.

Ubezpieczony J. T. pomijał powyższe regulacje, domagając się wypłaty świadczeń za czas choroby z tytułu zatrudnienia, które po 03 stycznia 2023r już nie istniało.

Sąd I instancji wskazał, że przesłanką odmowy prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia jest samo posiadanie innego tytułu do ubezpieczenia chorobowego, np. z tytułu zlecenia i nie ma znaczenia, czy z drugiego tytułu są, czy też były, uzyskiwane jakieś dochody i czy w jego ramach praca jest faktycznie wykonywana i w jakim okresie. W ocenie Sądu Rejonowego, gdyby ubezpieczony w czasie zwolnienia chorobowego wykonywał pracę, samodzielną podstawą odmowy prawa do świadczeń byłaby norma z art. 17 ustawy zasiłkowej, penalizująca nienależyte wykorzystywanie zwolnienia. Nie była to jednak podstawa prawna, na której organ rentowy oparł zaskarżoną decyzję, wobec czego zachowanie ubezpieczonego nie podlegało ocenie przez pryzmat tego rodzaju przesłanek.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 i art. 7 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz.U z 2022 r. poz. 1732.) zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, a także osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała co do zasady nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Poza sporem, pozostawała okoliczność, że wnioskodawca stał się niezdolny do pracy od dnia 29 grudnia 2022 roku, czyli w czasie zatrudnienia, a niezdolność ta trwała nieprzerwanie do 21 lutego 2023 roku (po ustaniu zatrudnienia). W dniu 3 stycznia 2023 r., po ustaniu stosunku pracy, wnioskodawca nadal utrzymywał umowę zlecenia z (...) K. W. w B. i Wyższą Szkołą (...) w T., choć fizycznie w tym czasie nie powinien świadczyć pracy, co potwierdzały zwolnienia lekarskie. Miał jednak zamiar wrócić do pracy i świadomie oraz celowo zlecenia utrzymywał.

Sąd I instancji , powołując się na art. 13 ust. 1, pkt. 2 ustawy wskazał, że zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.

Jak podkreślił Sąd Rejonowy, po ustaniu zatrudnienia wnioskodawca kontynuował działalność zarobkową –zlecenie; nie zaszła więc potrzeba ochrony stanu niezdolności do zarobkowania z tytułu pracowniczego, który wcześniej ustał. Wnioskodawca mógł bowiem nabyć ochronę ubezpieczeniową z aktualnie istniejącego tytułu ubezpieczenia, tj. ze zlecenia. Skoro tego nie uczynił, nie widział takiej potrzeby, więc nie powinien rościć pretensji dotyczących prawa do wypłaty zasiłku chorobowego z zatrudnienia. Ochrona ryzyka niezdolności do pracy po ustaniu zatrudnienia i bez ekwiwalentu w składce, stanowi wyjątek od zasady ekwiwalentności świadczeń chorobowych w zamian za obciążenia publicznoprawne na fundusz chorobowy. W przypadku istnienia w tym czasie innego tytułu ubezpieczenia chorobowego ciężar w/w ryzyka w zamian za składkę chorobową przechodzi na strony innej umowy niż wcześniejsze zatrudnienie.

W ocenie Sądu I instancji sam fakt nie uzyskiwania dochodów ze zlecenia, przy zachowaniu i zabezpieczeniu źródła potencjalnych dochodów na przyszłość, nie może uzasadniać przyznania prawa do zasiłku, wobec bezwzględnie obowiązujących regulacji ubezpieczeniowych. Przepisy te wyłączają możliwość czynienia odstępstw w zakresie stosowania bezwzględnych regulacji ustawowych z uwagi na zasady współżycia społecznego i muszą być stosowane ściśle z ich brzmieniem.

Sąd Rejonowy podkreślił, że zasiłek chorobowy, udzielany po przekroczeniu okresu objętego składką - w kontekście ogólnych zasad nabywania prawa do zasiłku chorobowego –jest świadczeniem wyjątkowym, przysługującym tylko osobom niepodlegającym ubezpieczeniu, i to z tytułu zdarzeń nieobjętych ryzykiem ubezpieczenia chorobowego, skoro przyczyną utraty przez nie zarobków nie jest choroba, lecz zaprzestanie wykonywania działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia. Zasiłek ten różni się zatem od zasiłku przysługującego w trakcie trwania tytułu ubezpieczenia nie tylko pod względem konstrukcyjnym (wymaganie wystąpienia co najmniej trzydziestodniowej niezdolności do pracy w krótkim czasie od ustania tytułu ubezpieczenia), ale również co do charakteru tego świadczenia w systemie świadczeń na wypadek choroby. Natomiast konstrukcja przesłanek "nienabycia" prawa do tego zasiłku pozwala na stwierdzenie, że ryzykiem chronionym jest niemożność wykonywania (kontynuowania lub podjęcia) każdej działalności zarobkowej, a także nowej działalności dającej źródło utrzymania, niemożność otrzymywania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia emerytalnego, rentowego etc. (por. uchwała SN z dnia 30 sierpnia 2001 r., III ZP 11/01, OSNP 2002, nr 1, poz. 18; Biul. SN 2001, nr 8, s. 3; OSNP-wkł. 2001, nr 20, poz. 2; Prok. i Pr. 2002, nr 1, s. 44; Wokanda 2002, nr 2, s. 17; OSP 2002, z. 12, poz. 151). Przyczyny objęte katalogiem z art. 13 to wszystkie te okoliczności, kiedy nie dochodzi do spełnienia się ryzyka ubezpieczenia (por. uchwała SN z dnia 30 sierpnia 2001 r., III ZP 11/01, OSNP 2002, nr 1, poz. 18; Biul. SN 2001, nr 8, s. 3; OSNP-wkł. 2001, nr 20, poz. 2; Prok. i Pr. 2002, nr 1, s. 44; Wokanda 2002, nr 2, s. 17, OSP 2002, z. 12, poz. 151).

Sąd I instancji podniósł, że wspólną cechą przyczyn wyłączających prawo do zasiłku jest istnienie innych, nawet potencjalnych, źródeł dochodów z ubezpieczenia społecznego (emerytura lub renta z tytułu niezdolności do pracy), z Funduszu Pracy (zasiłek dla bezrobotnych, zasiłek lub świadczenie przedemerytalne) bądź z własnej kontynuowanej lub podjętej działalności zarobkowej (dochód z tej działalności, nawet jeżeli akurat w ocenianym okresie nie został uzyskany lub zasiłek chorobowy z tytułu kontynuowanej równolegle lub nowej aktywności zawodowej, nabyty na ogólnych zasadach). We wszystkich tych przypadkach wypłata zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia byłaby sprzeczna z ratio legis omawianej regulacji, która sprowadza się do dostarczenia środków utrzymania byłemu ubezpieczonemu, który z powodu ustania pracy zarobkowej traci dotychczasowe dochody, a któremu choroba przeszkodziła w znalezieniu i podjęciu nowej pracy zarobkowej, a tym samym nowego źródła dochodów (H. Pławucka, glosa do uchwały SN z dnia 30 sierpnia 2001 r., III ZP 11/2001, OSP 2002, z. 12, poz. 599).

W związku z powyższym Sąd Rejonowy uznał, że ustalony stan faktyczny odpowiada hipotezie normy z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej, wobec czego J. T. (1) nie nabył prawa do zasiłku chorobowego w okresie objętym zaskarżoną decyzją.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku złożył pełnomocnik wnioskodawcy zaskarżając go w całości.

Podstaw apelacji apelant upatruje w wadliwym przyjęciu, iż J. T. (1) po ustaniu zatrudnienia kontynuował działalność zarobkową - zlecenie, więc nie zaszła potrzeba ochrony stanu niezdolności do zarobkowania z tytułu pracowniczego, który wcześniej ustał, w sytuacji, gdy istnienie obok utraconego zatrudnienia innych działalności, które nie są w tym czasie wykonywane, a także nie stanowią w tym czasie tytułu do ubezpieczenia chorobowego, nie pozbawia prawa do zasiłku po ustaniu zatrudnienia. Powyższe w konsekwencji doprowadziło, w ocenie skarżącego, do naruszenia prawa materialnego, tj. przepisu art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Mając na uwadze powyższe pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o:

1.  rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym;

2.  zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 23 lutego 2023 r. poprzez przyznanie J. T. (1) prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 4 stycznia 2023 roku do dnia 21 lutego 2023 roku;

3.  zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego się zwrotu kosztów zastępstwa.

W odpowiedzi na apelację pozwany organ rentowy wniósł o jej oddalenie.

W postępowaniu apelacyjnym Sąd Okręgowy uzupełniająco ustalił:

Wnioskodawca był zleceniobiorcą na (...) K. W. w B. w latach 2022-2023. Zlecenie dotyczyło prowadzenia wykładów dla studentów. Zawarte z ubezpieczonym umowy dotyczyły okresów:

- 21.01.2022-31.01.2022 – wykonano 9 g zajęć w formie zdalnej za wynagrodzeniem 405,00 zł brutto,

- 28.03.2022-31.01.2023 – wykonano 4 g zajęć na miesiąc w formie zdalnej za wynagrodzeniem 544,00 zł brutto na miesiąc,

- 17.04.2023-30.06.2023 – wykonano 7 g zajęć na miesiąc w formie zdalnej za wynagrodzeniem 1050,00 zł brutto na miesiąc,

- 01.07.2023-31.12.2023 – wykonano 10 g zajęć na miesiąc w formie zdalnej za wynagrodzeniem 1500,00 zł brutto na miesiąc,

W miesiącach lipiec, sierpień, wrzesień 2022 oraz styczeń, lipiec, sierpień, wrzesień 2023 wnioskodawca nie prowadził zajęć dla studentów, tym samym nie zostało mu wypłacone wynagrodzenie. Uczelnia miała świadomość, że wnioskodawca chorował w styczniu 2023 roku, jednak nie przedstawił on zwolnienia lekarskiego. W pozostałych wyszczególnionych miesiącach zajęcia nie odbywały się bez podania przyczyny.

/pismo, umowy zarządzenia k 78-87/.

Wnioskodawca był zleceniobiorcą na (...) (...) w T. w latach 2021-2024. Zlecenie dotyczyło prowadzenia wykładów dla studentów. Zawarte z ubezpieczonym umowy dotyczyły okresów: 20.11.2021-30.09.2022, 05.11.2022-30.09.2023 oraz 1.10.2023-30.09.2024. Ubezpieczony otrzymał wynagrodzenia za miesiące:

- listopad 2022 r. w kwocie 240,00 zł brutto,

- grudzień 2022 r. w kwocie 480,00 zł brutto,

- luty 2023 r. w kwocie 240,00 zł brutto,

- marzec 2023 r.- kwiecień 2023 r. w kwocie 1440,00 zł brutto,

- lipiec 2023 r. w kwocie 1440,00 zł brutto,

- październik 2023 r. w kwocie 1080,00 zł brutto.

/pismo, umowy, zarządzenia, rachunki, zestawienie zajęć k 89-122/.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, co skutkuje jej oddaleniem.

Nim jednak Sąd Okręgowy uzasadni stanowisko co do meritum wskazać należy, że w myśl art. 378 § 1 k.p.c. Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji. Tym samym w granicach zaskarżenia sąd odwoławczy jest uprawniony do merytorycznego rozpoznania sprawy. Oznacza to, że może dokonywać własnych ustaleń faktycznych prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestając na materiale zebranym w I instancji (art. 381 i 382 KPC). Sąd II instancji może zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku sądu I instancji bez przeprowadzania postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia, chyba że szczególne okoliczności wymagają ponowienia lub uzupełnienia tego postępowania [uchw. SN(7) z 23.3.1999 r., III CZP 59/98, L.].

W działalności sądu II instancji położony jest akcent na merytoryczny, a nie kontrolny charakter postępowania apelacyjnego. Jako sąd orzekający merytorycznie ma obowiązek poczynić własne ustalenia i samodzielnie je ocenić z punktu widzenia przepisów prawa materialnego (zob. wyr. SN z 5.3.2002 r., I CKN 934/00, L.). W konstrukcji prawnej rozpoznawania sprawy przez sąd II instancji w wyniku wniesienia apelacji przez stronę lub strony postępowania, w polskiej procedurze cywilnej chodzi o skontrolowanie prawidłowości rozstrzygnięcia sprawy przez sąd I instancji i jeżeli to potrzebne – przeprowadzenie uzupełniająco postępowania dowodowego, a następnie wydanie orzeczenia merytorycznego. Jest to realizacja zasady pełnej apelacji. Takie spojrzenie na rolę sądu rozpoznającego apelację nie może prowadzić do zastąpienia przez sąd apelacyjny sądu I instancji tylko w takim zakresie, w jakim rozstrzygnięcie sprawy staje się w rezultacie jednoinstancyjne (post. SN z 21.5.2014 r., II CZ 8/14, L.). Przy tym do przyjętych ustaleń faktycznych Sąd II instancji może zastosować właściwe przepisy prawa materialnego niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji, będąc ewentualnie związanym oceną prawną lub uchwałą SN (art. 386 § 6, art. 398 ²⁰ i 390 § 2 KPC). Nadto Sąd odwoławczy nie jest związany przedstawionymi w apelacji zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go jedynie zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego (uchw. SN (7) z 31.1.2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, Nr 6, poz. 55; zob. też post. SN z 16.6.2004 r., I CZ 40/04, L.; wyr. SN z 6.6.2007 r., II PK 318/06, OSNAPiUS 2008, Nr 23-24, poz. 344).

Te natomiast, zdaniem apelującego, na gruncie rozpoznawanej sprawy, wskazywały na nieprawidłową ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegającą na wadliwym przyjęciu, iż J. T. (1) po ustaniu zatrudnienia kontynuował działalność zarobkową - zlecenie, więc nie zaszła potrzeba ochrony stanu niezdolności do zarobkowania z tytułu pracowniczego, który wcześniej ustał, w sytuacji gdy istnienie obok utraconego zatrudnienia innych działalności, które nie są w tym czasie wykonywane, a także nie stanowią w tym czasie tytułu do ubezpieczenia chorobowego, nie pozbawia prawa do zasiłku po ustaniu zatrudnienia.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy był uprawniony do poczynienia własnych wszechstronnych ustaleń w tym przedmiocie, zarówno przy uwzględnieniu twierdzeń stron, jak i wszelkich niezbędnych dowodów.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał za konieczne pozyskanie dodatkowych informacji od zleceniodawców. Ze złożonej przez zleceniodawców dokumentacji wynika wprost, że umowa zlecenia zawarta przez ubezpieczonego z (...) (...) w T. trwała od 5 listopada 2022 r. do 30 września 2023 r. , zaś wnioskodawca prowadził zajęcia niezwłocznie po zakończeniu spornego zwolnienia lekarskiego tj. już 25 lutego 2023 r. i z tego tytułu ubezpieczony mógł posiadać tytuł do ubezpieczenia. Tym samym Sąd, po przeprowadzeniu wskazanych dowodów, ustalił bardziej szczegółowo fakt działalności zarobkowej ubezpieczonego, zaś wnioski wynikające ze wskazanych zaświadczeń pozwalają na ostateczne wyjaśnienie kwestii spornych.

Orzeczenie Sądu Rejonowego jest prawidłowe i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i w obowiązujących przepisach prawa.

Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu I instancji i przyjmuje je jako własne, jednocześnie uznając, że nie ma potrzeby powielania ich w tym miejscu (por. np. orzeczenie SN z 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98, OSNC 1999/4/83).

Ponadto Sąd II instancji w całości podziela wywody prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie znajdując żadnych podstaw do jego zmiany.

Sąd Okręgowy, po samodzielnym zapoznaniu się i przeanalizowaniu całego materiału dowodowego w sprawie oraz pisemnych motywów skarżonego rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego, doszedł do wniosku, że zarzuty apelacyjne sprowadzają się w zasadzie do polemiki z prawidłowym stanowiskiem Sądu I instancji i jako takie nie mogą się ostać.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył prawa wnioskodawcy do zasiłku chorobowego w okresie od 4 stycznia 2023 roku do 19 stycznia 2023 roku oraz od 20 stycznia 2023 roku do 21 lutego 2023 roku, w związku z odmową prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia.

Sąd Rejonowy trafnie uchwycił, że istota tego sporu sprowadza się to zastosowania przez organ przesłanki dotyczącej posiadania przez ubezpieczonego innego tytułu do ubezpieczenia chorobowego, np. z tytułu zlecenia i nie ma znaczenia, czy z drugiego tytułu są, czy też były, uzyskiwane jakieś dochody i czy w jego ramach praca jest faktycznie wykonywana i w jakim okresie.

Jako całkowicie bezzasadny Sąd II instancji uznał zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 KPC. Zgodnie z powołanym przepisem sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd dokonuje oceny wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z 11.07.2002 r., IV CKN 1218/00, LEX nr 80266).

Ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, np. z 19.06.2001 r., II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137).

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 KPC wymaga zatem wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego.

Natomiast zarzut dowolnego i fragmentarycznego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji, i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których apelujący łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy, a ponadto podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu pierwszej instancji w zakresie oceny poszczególnych dowodów na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia.

Sąd I instancji, zdaniem Sądu Okręgowego, dokonał właściwych ustaleń faktycznych. Wszystkie ustalenia faktyczne jakie ten Sąd poczynił znajdują przy tym oparcie w prawidłowo powołanych dowodach. Wbrew argumentacji apelanta Sąd Rejonowy trafnie także wyprowadził na podstawie odtworzonych faktów wniosek, że pomimo tego, iż wnioskodawca faktycznie nie podejmował w spornym okresie czynności związanych z wykonywaniem umów zleceń, to jednak działalność ta, po zakończeniu zwolnienia była przez niego kontynuowana.

Zarzut naruszenia art. 233 KPC jest chybiony, albowiem apelant nie obalił w toku sądowego postępowania odwoławczego domniemania kontynuowania działalności zarobkowej po ustaniu stosunku pracy. Podkreślić należy, że nikt – ani pozwany organ rentowy, ani też Sąd Rejonowy – nie twierdzi, że wnioskodawca wykonywał pracę zarobkową na podstawie umów zleceń w czasie korzystania z zwolnienia lekarskiego. Strona apelująca – w zasadzie przez cały czas, również w postępowaniu drugoinstancyjnym - nie dostrzega, że przyczyną odmowy prawa do zasiłku chorobowego jest fakt, że w przypadku wnioskodawcy istniał inny tytuł do ubezpieczenia, w postaci umowy zlecenia, z którego apelant mógł przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i korzystać z tego tytułu z zasiłku chorobowego.

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 870; dalej także ustawa zasiłkowa) zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Przysługuje on również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego (art. 7 pkt 1).

W myśl art. 13 ust. 1 pkt 2 w/w ustawy zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.

Przepis art. 13 ust. 1 i 2 ustawy stanowi lex specialis do regulacji zawartej w przepisie art. 6 ust. 1 i 2 ustawy.

Mając na uwadze treść przytoczonego wyżej art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej, Sąd Okręgowy uznał zarzut apelacyjny dotyczący naruszenia prawa materialnego w całości za niezasadny.

Sama okoliczność nie uzyskiwania dochodu z umów zleceń, które obowiązywały w czasie niezdolności do pracy, nie wyłącza regulacji art. 13 ustawy zasiłkowej, ponieważ przepis ten nie uzależnia prawa do zasiłku chorobowego od osiągania lub nieosiągania dochodu.

Sąd Rejonowy trafnie wskazał, że pojęcie działalności zarobkowej, niezdefiniowane ani na gruncie ustawy zasiłkowej ani w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, należy rozumieć szeroko. W sensie rodzajowym wchodzi tu w grę każda praca (działalność) zarobkowa, mogąca stanowić źródło dochodów (H. Pławucka, glosa do uchwały SN z dnia 30 sierpnia 2001 r., III ZP 11/200, OSP 2002, z. 12, poz. 599).

W orzecznictwie, jeszcze na tle ustawy z grudnia 1974 r., wskazywano, że „działalnością zarobkową" jest działalność stanowiąca źródło dochodu z tytułu własnej pracy, niezależnie od podstawy jej wykonywania. Może nią być na przykład zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, czy umowy zlecenia. Dodatkowo przyjmowano, że jest to tego rodzaju działalność zarobkowa, która stanowi tytuł do ubezpieczenia społecznego, ponieważ tylko taka działalność może być podstawą do wypłaty zasiłku w miejsce utraconego dochodu, a więc uczynić zbędną ochronę ubezpieczeniową z tytułu poprzedniej, zakończonej działalności. Podkreślano zatem, że działalność zarobkowa to „działalność stanowiąca tytuł podlegania ubezpieczeniu chorobowemu" (wyrok SN z 5.08.1999 r., II UKN 68/99, OSNP 2000, Nr 19, poz. 726).

Obecnie warunek ten jest expressis verbis wpisany w dyspozycję przepisu art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej. Pod pojęciem "podjęcia lub kontynuowania" działalności zarobkowej, stanowiącym przyczynę wyłączającą prawo do zasiłku, należy rozumieć samo istnienie innych potencjalnych źródeł zarobkowania, będących tytułem do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniających prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.

Słusznie zatem Sąd Rejonowy argumentował, że działalność zarobkową można ujmować szerzej niż pracę zarobkową. Trafnie również Sąd dostrzegł różnice pomiędzy regulacją z art. 13 i art. 17 cytowanej ustawy, przywołując na poparcie swojego stanowiska wyrok Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2012 r., I UK 212/11, w którym SN wskazał, że "działalność zarobkowa" semantycznie jest pojęciem szerszym niż "praca zarobkowa" i wyjaśniając, że określenia "praca" i "działalność" konweniują z celem przepisów, w których zostały umiejscowione - o ile przepis art. 17 ust. 1 ustawy nawiązuje do obowiązków wynikających z trwającej relacji ubezpieczeniowej, o tyle przepis art. 13 ust. 1 koncentruje uwagę na możliwości zarobkowania po ustaniu tytułu ubezpieczenia. Sąd Okręgowy w całości aprobuje zaprezentowaną przez Sąd I instancji argumentację, uznając ją za wyczerpującą i nie wymagającą ponownego przytaczania, jednocześnie czyniąc ją integralną częścią niniejszego uzasadnienia.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.; dalej także ustawa systemowa) dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10, w tym wskazane w pkt 4 osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi.

Stosownie do brzmienia art. 13 pkt 2 ustawy systemowej, zleceniobiorcy podlegają ubezpieczeniu społecznemu od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Zdaniem Sądu II instancji, w świetle ustalonych w przedmiotowej sprawie faktów, Sąd Rejonowy prawidłowo stwierdził, że w realiach niniejszej sprawy, w przypadku wnioskodawcy, umowy zlecenia po ustaniu obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego z tytułu stosunku pracy, stanowią działalność zarobkową w rozumieniu przepisu art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej.

Jako w całości trafną Sąd Okręgowy uznaje również argumentację Sądu I instancji, że stosunek prawny stanowiący tytuł do objęcia odwołującego dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym w postaci umowy zlecenia, był kontynuowany po zakończeniu zwolnienia lekarskiego, a także, że przedmiotowa umowa zlecenia została przez wnioskodawcę zawarta w celu uzyskania wynagrodzenia za świadczone usługi. Natomiast brak przychodów z tej umowy, w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, był spowodowany nie tym, że umowa zlecenia została rozwiązana, lecz tym jedynie, że odwołujący - ze względu na stan swojego zdrowia - nie mógł wykonywać zadań wynikających z umowy. Tym samym umowa zlecenia uprawniała ubezpieczonego do podejmowania na jej podstawie działań o charakterze zarobkowym, stanowiąc tytuł prawny do objęcia apelanta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym po zakończeniu stosunku pracy.

Na koniec należy przypomnieć, że zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Stosując przyjęty w kodeksie postępowania cywilnego system apelacji pełnej cum benefitio novorum, obowiązkiem Sądu Apelacyjnego nie jest rozpoznanie samej apelacji, lecz ponowne merytoryczne rozpoznanie sprawy w granicach zaskarżenia (wyrok SA w Krakowie z dnia 16.02.2017r. I ACa 1268/16). Z utrwalonego stanowiska judykatury wynika, że z ustanowionego w art. 378 § 1 k.p.c. obowiązku rozpoznania sprawy w granicach apelacji nie wynika konieczność osobnego omówienia przez sąd w uzasadnieniu wyroku każdego podniesionego argumentu. Za wystarczające należy uznać odniesienie się do sformułowanych w apelacji zarzutów i wniosków w sposób wskazujący na to, że zostały one przez sąd drugiej instancji w całości rozważone przed wydaniem orzeczenia (wyrok SN z dnia 22.08.2018r. III UK 119/17; wyrok SN z dnia 4.09.2014r. I PK 25/14).

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że kontynuacja umowy zlecenia stanowi negatywną przesłankę przysługiwania zasiłku chorobowego za okres po ustaniu stosunku pracy jako tytułu ubezpieczenia chorobowego, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. (por. wyrok SN z 28.05.2013 r., I UK 626/12, LEX nr 1408145), co czyni apelację w całości bezzasadną, także w zakresie w jakim skarżący zarzucał naruszenie przepisów prawa materialnego.

Z tych względów, na mocy art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił apelację.

D.J.