Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym dnia 2 października 2012 roku (...) Spółka z o.o. w K. żądało zasądzenia w postępowaniu nakazowym od pozwanego Województwa (...) kwoty 420.358,07 zł, z ustawowymi odsetkami od 30 lipca 2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wywiodła roszczenie z zawartej z pozwa­nym umowy o roboty budowlane z 16 listopada 2010 r., podnosząc, iż wykonała w całości roboty objęte ww. umową oraz dokonała ich końcowego rozliczenia, wystawiając fakturę VAT nr (...) na kwotę dochodzoną pozwem, która – w ocenie powoda – bezza­sadnie nie została zapłacona. Strona powodowa podkreśliła, iż przeszkodą w zapłacie należ­ności nie może być zmiana lidera konsorcjum wykonującego przedmiotową umowę o roboty budowlane, w skład którego wchodziło powodowe Przedsiębiorstwo, albowiem do zmiany takiej nie była wymagana zmiana umowy o roboty budowlane ani zgoda zamawiającego z tejże umowy, a wystarczy jedynie dokonana zmiana umowy konsorcjum, zawartej przez jego członków (pozew k. 2-6).

Sprawa została skierowana do rozpoznania w postępowaniu upominawczym i w dniu 28 grudnia 2012 roku Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (nakaz zapłaty k. 77).

W dniu 24 stycznia 2013 r. pozwane Województwo (...) złożyło sprzeciw od ww. nakazu zapłaty, wnosząc o odrzucenie pozwu a w razie jego nieodrzucenia – o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki kosztów procesu, w tym wynagrodzenia pełnomoc­nika strony pozwanej przy zastosowaniu potrójnej stawki minimalnej, tj. w wysokości 21.600 zł. Strona pozwana zarzuciła „brak zdolności sądowej powoda oznaczonego w pozwie pod nr 2”, „brak legitymacji procesowej powoda oznaczonego pod nr 1 do występowania w imieniu Konsorcjum (powodów) w niniejszym procesie” oraz „wniesienie pozwu przez osobę nie umocowaną do reprezentowania powoda oznaczonego w pozwie pod nr 2 przy braku legity­macji procesowej powoda oznaczonego w pozwie pod nr 1 do występowania w imieniu K.­sorcjum wykonawców wspólnie realizujących roboty”. W rozwinięciu powyższych zarzutów strona pozwana podniosła, iż po stronie powodowej nie wystąpili wszyscy członkowie kon­sorcjum przedsiębiorstw wspólnie wykonujących roboty budowlane na rzecz pozwanej, pomimo, iż występuje po ich stronie łączna legitymacja procesowa. Ponadto, strona pozwana nie podpisała żadnego aneksu do umowy o roboty budowlane, z którego miałaby wynikać zmiana lidera i przedstawiciela konsorcjum (sprzeciw k. 83-85).

Pismem złożonym 28.02.2013 r. strona powodowa sprecyzowała, iż powodem w sprawie jest wyłącznie (...) Spółka z o.o. w K.­cach (pismo strony powodowej k. 133-139).

Pismem złożonym na rozprawie w dniu 6.11.2013 r. strona pozwana podniosła zarzut potrącenia kwoty 288.748,57 zł, z tytułu kary umownej naliczonej powodowi (pismo procesowe strony pozwanej k. 171, protokół rozprawy k. 177).

Strona powodowa wniosła o nieuwzględnienie złożonego zarzutu potrącenia (proto­kół rozprawy k. 177).

Postanowieniem z 18 listopada 2013 roku Sąd zawiadomił o toczącym się procesie Z. C. (1), na podstawie art. 195 § 2 k.p.c. (postanowienie k. 186).

Pismem złożonym 16 grudnia 2013 roku Z. C. (1) oświadczył, że przystępuje do sprawy w charakterze powoda i przyłącza się do żądań pozwu (pismo Z. C. k. 196).

Pismem złożonym 13 stycznia 2014 r. strona pozwana rozszerzyła zarzut potrącenia do kwoty 345.105,96 zł, doliczając do wcześniej potrąconej kwoty skapitalizowane odsetki za okres od 2.07.2012 r. do 10.01.2014 r. (pismo procesowe strony pozwanej k. 210-211).

Powodowa Spółka wniosła o nieuwzględnienie zgłoszonego zarzutu potrącenia, kwestionując zasadność naliczonej kary umownej, ewentualnie wnosząc o zmniejszenie kary umownej „z uwagi na jej rażące wygórowanie”, do kwoty otrzymanej już przez stronę pozwaną od ubezpieczyciela (pismo procesowe powódki k. 237-242).

Pismem złożonym 27 lutego 2014 r. strona pozwana zgłosiła oświadczenie o potrą­ceniu dalszej swojej wierzytelności, w kwocie 731.819,43 zł oraz zgłosiła zarzut potrącenia wzajemnych wierzytelności stron. Strona pozwana podniosła, iż przedstawiona do potrącenia kolejna wierzytelność wynika z realizacji wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z 9.12.2013 r. (sygn. akt II C 1820/12), na podstawie którego wypłaciła na rzecz podwykonawcy powodowego konsorcjum – (...), zasądzone na jego rzecz wynagrodzenie za wykonane przez niego prace na podstawie umowy podwykonawczej (pismo procesowe pozwanego k. 251-253).

Powodowa Spółka wniosła o nieuwzględnienie również powyższego zarzutu potrą­cenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód Z. C. (1) prowadził do 6 lipca 2012 r. przedsiębiorstwo pod nazwą Z. C. (1) (...) Przedsiębiorstwo (...) w S. (bezsporne – wydruk z (...) k. 88).

Powód ten zawarł z powodowym (...) Spółką z o.o. w K. umowę konsorcjum, w której strony zobowiązały się dążyć do osią­gnięcia wspólnego celu gospodarczego polegającego na realizacji robót budowlanych na zadaniu p.n. „Budowa sieci kanalizacji sanitarnej etap II cz. 1 i 2 oraz przebudowa sieci wodociągowej w miejscowości J.” oraz „Przebudowa drogi (...) przejście przez J. na odcinku od km 73 + 338 do km 74 + 155 w ramach zadania «Rozbudowa drogi wojewódz­kiej nr 705 J. – S. – granica województwa»”. W umowie konsorcjum strony ustanowiły jako lidera konsorcjum i jego pełnomocnika firmę (...). W § 4 umowy, part­nerzy zastrzegli, iż „ponoszą pełną i solidarną odpowiedzialność za całość podjętych zobo­wiązań w stosunku do Zamawiającego za wypełnienie zobowiązań kontraktowych”. Strony tejże umowy uzgodniły także, iż lider konsorcjum będzie wystawiał zamawiającemu fakturę za całość robót zrealizowanych przez obydwu partnerów konsorcjum, zaś partner konsorcjum za wykonane przez niego roboty będzie wystawiać faktury liderowi konsorcjum (dowód: poświadczona kopia umowy konsorcjum k. 163-166).

W dniu 16 listopada 2010 r. została zawarta umowa o roboty budowlane nr (...), w której jako zamawiający dla zadania inwestycyjnego p.n. „Budowa sieci kanalizacji sani­tarnej etap II cz. 1 i 2 oraz przebudowa sieci wodociągowej w miejscowości J.” wystę­powała Gmina J., zaś dla zadania inwestycyjnego p.n. „Przebudowa drogi (...) przejście przez J. na odcinku od km 73 + 338 do km 74 + 155 w ramach zadania «Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr (...) J. – S. – granica województwa»” występowało pozwane Województwo (...). Wykonawcą robót w ramach obu ww. zadań inwestycyj­nych było konsorcjum przedsiębiorstw, utworzone na podstawie wyżej opisanej umowy konsorcjum:

−

(...) Przedsiębiorstwo (...) w S.­cach – jako lider konsorcjum oraz

−

powodowe (...) Spółka z o.o. w K. – jako partner konsorcjum.

W umowie tej określony został szczegółowo zakres robót w ramach każdego z zadań inwestycyjnych, który wykonawca zobowiązał się wykonać.

W § 17 umowy wykonawca zobowiązał się do wykonania robót „siłami własnymi w ramach konsorcjum firm”. W § 6 umowy strony zastrzegły jednak możliwość zlecania wyko­nania robót podwykonawcom „w zakresie wskazanym w ofercie”, za zgodą zamawiającego. W takim przypadku, wykonawca zobowiązywał się „do dokonania we własnym zakresie zapłaty wynagrodzenia należnego Podwykonawcy” (§ 6 ust. 4 umowy).

Wynagrodzenie wykonawcy w zakresie zadania własnego Gminy J. miało być rozliczane fakturami częściowymi oraz fakturą końcową po zakończeniu i odbiorze całości robót. Płatność wystawionych faktur odbywać się miała na rachunek bankowy o określonym w umowie numerze (§ 8 ust. 1 pkt 1 umowy). Natomiast wynagrodzenie wykonawcy w zakresie zadania własnego Województwa (...) miało być rozliczane fakturami częścio­wymi, których płatność miała być dokonywana przez zamawiającego „przelewem na rachu­nek bankowy podany na fakturze VAT” (§ 8 ust. 1 pkt 2 lit. b umowy). W zakresie pierw­szego z zadań inwestycyjnych strony uzgodniły wynagrodzenie wykonawcy w kwocie 4.701.204 zł brutto, zaś w zakresie drugiego z tych zadań – w kwocie 5.433.669,51 zł brutto (§ 7 umowy).

W § 15 ust. 3 umowy strony ustaliły, iż przedstawicielem wykonawcy odpowiedzial­nym za realizację umowy będzie Z. C. (1). Strony zastrzegły przy tym możliwość zmiany tej osoby poprzez powiadomienie drugiej strony na piśmie na 3 dni przed dokona­niem zmiany, bez konieczności sporządzania aneksu do umowy (§ 15 ust. 3 i 4 w zw. z § 14 ust. 2 umowy).

W § 16 umowy strony zastrzegły obowiązek zapłaty przez wykonawcę na rzecz zamawiającego kar umownych, w tym za wykonanie robót przez podmiot inny niż wyko­nawca lub zaakceptowany podwykonawca – „w wysokości 10% ceny umownej brutto” (pkt 6)

(dowód: poświadczona kopia umowy k. 15-29).

Następnie strony zawarły szereg aneksów do ww. umowy, w wyniku których ostateczne wynagrodzenie wykonawcy zostało zwiększone w zakresie drugiego z objętych umową zadań inwestycyjnych – do kwoty 5.802.243,33 zł brutto w aneksie nr (...) z dnia 30.05.2012 r. (dowód: poświadczone kopie aneksów do umowy k. 30-31, 34-35, 37-48).

Pismem datowanym na 25 maja 2012 r., doręczonym powódce w dniu 1 czerwca 2012 r., Zarząd Dróg Wojewódzkich w Ł. przesłał notę obciążeniową nr (...) na kwotę 582.951,53 zł, z tytułu kary umownej przewidzianej w § 16 pkt 6 przedmiotowej umowy, wobec wykonywania prac przez podwykonawcę nie zaakceptowanego przez zamawiającego – firmę (...) Roboty (...) i Brukarskie Budowa (...) w Ł.­nicach Małych (dowód: poświadczona kopia pisma wraz z notą obciążeniową k. 95-96).

W dniu 20 czerwca 2012 roku (...) Spółka z o.o. w K. zawarło z Z. C. (1) aneks do umowy konsorcjum, w którym part­nerzy ustanowili powodową Spółkę liderem konsorcjum, a nadto spółka ta miała dokonywać rozliczania i fakturowania wykonanych robót z zamawiającym, jak również na rachunek tej spółki miały być dokonywane płatności ze strony zamawiającego. Spółka ta miała zaś doko­nywać należnych Z. C. (1) płatności na podstawie wystawionych przez niego faktur (dowód: poświadczone kopie aneksu k. 101-102 i 167-168).

W dniu 22 czerwca 2012 r. sporządzony został protokół odbioru ostatecznego robót na podstawie przedmiotowej umowy (dowód: poświadczone kopie protokołu odbioru k. 53-55 i k. 91-93).

W dniu 26 czerwca 2012 r. sporządzony został aneks nr (...) do przedmiotowej umowy, w którym m.in. postanowiono, że „dokonuje się zmiany Lidera Konsorcjum Firm i reprezen­tanta Konsorcjum” w ten sposób, iż liderem konsorcjum jest (...) Spółka z o.o. w K., zaś partnerem konsorcjum − (...) P.­biorstwo (...) D. Z. C. w S.. Nastąpiła też zmiana wskazanego w umowie numeru rachunku wykonawcy. Aneks ten podpisał wójt Gminy J. oraz wiceprezes zarządu powodowej Spółki. Aneks nie został podpisany przez przedstawiciela pozwanego Województwa (...) (dowód: poświadczona kopia aneksu nr (...) k. 49-51).

W dniu 28 czerwca 2012 r. powodowa Spółka wystawiła (...) w Ł. fakturę VAT nr (...)za wykonanie zadania inwestycyjnego zgodnie z przedmiotową umową stron, na kwotę 420.358,07 zł brutto, wskazując w niej również numer rachunku bankowego, na który miała nastąpić zapłata (dowód: poświadczona kopia faktury k. 56).

Pismem z 2 lipca 2012 r. pozwane Województwo (...) zwróciło ww. fakturę VAT bez księgowania, powołując się na umowę na wykonanie zadania inwestycyjnego z konsorcjum, którego liderem „jest firma (...)”, wskutek czego – zdaniem pozwanego – rozliczenie prac powinien wykonać i zafakturować ten właśnie lider konsorcjum, nie zaś (...) Przedsiębiorstwo (...) (dowód: poświadczona kopia pisma k. 58-59).

Pismem z tego samego dnia, Zarząd Dróg Wojewódzkich w Ł. przesłał Z.­muntowi C. notę obciążeniową nr (...), na kwotę 580.224,33 zł, z tytułu kary umow­nej wynikającej z § 16 ust. 1 pkt 6 przedmiotowej umowy z 16.11.2010 r. (dowód: poświad­czona kopia pisma wraz z notą obciążeniową k. 108-109).

Pismem z 20 lipca 2012 roku Zarząd Dróg Wojewódzkich w Ł. powiadomił członków konsorcjum o zapłacie przez ubezpieczyciela kwoty 291.475,76 zł tytułem części należnej zamawiającemu kary umownej, zgodnie z ww. notą obciążeniową, wskutek czego do zapłaty przez wykonawcę pozostała dalsza część kary umownej w wysokości 288.748,57 zł (dowód: poświadczona kopia pisma wraz z dowodami doręczenia k. 111-112).

Powodowa Spółka odmówiła spełnienia ww. żądania zapłaty kary umownej, stwier­dzając, iż umowa o roboty budowlane nr (...) została zawarta jedynie z Z. C. (1), a nie z konsor­cjum firm, zaś Z. C. (1) nie był upoważniony do wykonywania jakichkolwiek robót w imieniu Spółki (dowód: poświadczona kopia pisma k. 115).

W dniu 7 stycznia 2013 r. pozwane Województwo (...) złożyło do Sądu Rejo­nowego dla Ł. w Ł. wniosek o zezwolenie na złożenie do depozytu sądowego kwoty 420.358,07 zł, uzasadniając swój wniosek nieprawidłowym wystawienie faktury VAT na tę kwotę przez inny podmiot, niż faktycznie wykonujący roboty budowlane i wskazany w zawartej umowie (dowód: poświadczona kopia wniosku wraz z dowodem złoże­nia w sądzie k. 118-121).

W dniu 17 stycznia 2013 r. pozwanemu Województwu (...) doręczony został pozew K. K. (1) o zapłatę kwoty 564.793,32 zł przez Województwo (...), Gminę J. i Z. C. (1) solidarnie, z tytułu wynagrodzenia wynikającego z zawartej z Z. C. (1) w dniu 8.12.2010 r. umowy podwykonania części prac objętych przed­miotową umową z 16.11.2010 r., na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c. (dowód: poświadczona kopia odpisu pozwu wraz z dowodem doręczenia k. 143-151).

Wyrokiem z 9 grudnia 2013 r. (sygn. akt II C 1820/12) Sąd Okręgowy w Łodzi zasą­dził od Województwa (...) i Z. C. (1) solidarnie na rzecz K. K. (2)­skiego kwotę 564.793,32 zł, wraz z ustawowymi odsetkami o kosztami procesu (dowód: poświadczona kopia odpisu wyroku k. 258-259).

Województwo (...) dokonało na rzecz K. K. (1) zapłaty łącznie kwoty 731.819,43 zł, tytułem należności zasądzonych ww. wyrokiem, w dniu 31 stycznia 2014 r. (dowód: wydruk operacji bankowej – przelewu internetowego k. 260).

Województwo (...) przesłało powodowej Spółce notę księgową nr (...), w związku z zapłatą zasądzonej należności, jednakże powódka zwróciła notę jako omyłkowo przesłaną, wskazując, iż należności w niej określone zasądzone zostały jedynie od Woje­wództwa (...) oraz Z. C. (1) (dowód: poświadczona kopia pisma pozwanego z 5.02.2014 r. k. 261, poświadczona kopia pisma powódki z 12.02.2014 r. k. 262).

Sąd zważył, co następuje:

Rozważając w pierwszej kolejności zagadnienia natury proceduralnej, stwierdzić należy, iż powodowemu (...) Spółce z o.o. w K. przysługiwała w sprawie czynna legitymacja procesowa łączna wraz z powodem Z. C. (1).

Strona powodowa dochodziła bowiem należności z tytułu wykonania umowy o roboty budowlane, w której wykonawcą robót było konsorcjum przedsiębiorstw, na podstawie wcześniej zawartej umowy konsorcjalnej.

Konsorcjum nie jest definiowane w polskim prawie; jest to twór powołany w drodze umowy przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą, które zobowiązują się wspólnie dążyć do osiągnięcia wytyczonego celu gospodarczego. Konsorcjum nie musi przy tym posiadać oznaczonej struktury organizacyjnej (organów), nie musi też być wyposażone w majątek własny, wyodrębniony z majątku jego uczestników. Umowa konsorcjalna należy zatem do kategorii umów nienazwanych i przez większość przedstawicieli nauki i w orzecz­nictwie traktowana jest jako zbliżona do umowy spółki cywilnej, do której stosuje się odpo­wiednio przepisy art. 860–875 k.c. Podobnie, jak spółka cywilna, konsorcjum nie posiada także zdolności sądowej, stąd w roli stron postępowania występują sami uczestnicy (partne­rzy) konsorcjum.

W doktrynie prawa przeważa pogląd, zgodnie z którym w sprawach o zasądzenie wierzytelności wspólnej dla członków konsorcjum, podmioty te (analogicznie do wspólników spółki cywilnej w sprawach o należności wchodzące do ich majątku wspólnego) łączy współ­uczestnictwo materialne konieczne i jednolite, oparte na wspólności praw i obowiązków i wynikające z istoty stosunku prawnego (art. 72 § 1 pkt 1, art. 72 § 2 oraz art. 73 § 2 k.p.c.).

Ponieważ w rozpoznanej sprawie żądanie pozwu dotyczyło wynagrodzenia przysłu­gującego wykonawcy robót budowlanych na podstawie zawartej umowy, zaś w umowie tej jako wykonawcę robót określono konsorcjum przedsiębiorstw − (...) P.­ (...) Spółki z o.o. w K. oraz Z. C. (3), zatem żądanie to dotyczy wspólnego prawa wszystkich członków konsorcjum, co przesądza o łącznym charakterze przysługującej im legitymacji procesowej czynnej. Nie ma przy tym istotnego znaczenia, jak strony umowy o roboty budowlane ukształtowały kwestie związane z samą płatnością należności z tytułu wynagrodzenia (w szczególności, który z członków konsorcjum powinien wystawiać zamawiającemu stosowne faktury VAT oraz na czyj rachunek bankowy ma być dokonana zapłata). Są to bowiem wyłącznie kwestie dotyczące sposobu wykonania zobowiązania pieniężnego przez drugą stronę umowy, nie zaś dotyczące tego, któremu z członków konsorcjum przysługuje wierzytelność z tytułu wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane – skoro jako wykonawca robót występuje konsorcjum, nie zaś tylko jeden z jego członków.

Dlatego też Sąd zastosował regulację zawartą w art. 195 § 2 k.p.c., zawiadamiając Z. C. (1) o toczącym się procesie oraz dopuszczając go do udziału w sprawie w charakterze powoda, na skutek jego przystąpienia do sprawy.

Wspólne roszczenie powodów znajdowało podstawę prawną w art. 647 k.c., zgodnie z którym przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewi­dzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicz­nej, a inwestor zobowiązuje się m.in. do zapłaty umówionego wynagrodzenia.

W rozpoznanej sprawie bezsporną była kwestia wierzytelności powodowego wyko­nawcy z tytułu pozostałej części wynagrodzenia, przysługującego mu od strony pozwanej na podstawie umowy o roboty budowlane z dnia 16.11.2010 r., w wysokości dochodzonej pozwie należności głównej. Za bezspornością co do istnienia tej wierzytelności przemawia argumentacja strony pozwanej w toku procesu, akcentująca jedynie zagadnienia dotyczące sposobu spełnienia świadczenia przez zamawiającego (na podstawie jakiej faktury, na rachu­nek którego z członków konsorcjum ma nastąpić zapłata) a także złożenie przez nią wniosku o przyjęcie świadczenia do depozytu sądowego, świadczące o uznaniu zobowiązania z tego tytułu.

Podzielić ponadto należy argumentację powodowej Spółki, zgodnie z którą kwestie reprezentacji konsorcjum w stosunku do drugiej strony umowy o roboty budowlane oraz ich uprawnień w ramach wykonania umowy, nie musiały być objęte zgodą zamawiającego, lecz należały one do sfery wewnętrznych stosunków pomiędzy członkami konsorcjum. Wynika to z umownej regulacji zawartej w § 15 ust. 3 i 4 w zw. z § 14 ust. 2 przedmiotowej umowy z 16.11.2010 r. Ze zmiany umowy konsorcjum nie wynikały żadne zmiany w zakresie wzajem­nych praw i obowiązków stron umowy, a jedynie faktyczny sposób, w jaki następować będzie procedura zapłaty, tj. w wyniku wystawienia stosownej faktury VAT przez powodową Spółkę, a nie przez powoda Z. C.. Dlatego też okoliczność niepodpisania przez pozwa­nego aneksu do umowy z 16.11.2010 r., wprowadzającego do tej umowy zmianę lidera konsorcjum, nie miała istotnego znaczenia dla wzajemnych praw i obowiązków stron owej umowy, w tym w zakresie obowiązku zapłaty wynagrodzenia przez pozwanego zamawiają­cego.

Strona pozwana przedstawiła jednakże zarzut potrącenia przysługujących jej wierzy­telności wobec powodów, skutkujący wzajemnym umorzeniem obu wierzytelności do wyso­kości wierzytelności niższej, tj. w tym przypadku wierzytelności dochodzonej w pozwie.

Zgodnie bowiem z art. 498 § 1 i 2 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzy­telności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Pozwane Województwo (...) przedstawiło do potrącenia dwie swoje wierzytel­ności, z których przynajmniej jedna – wynikająca z zapłaty na rzecz podwykonawcy robót przysługującego mu wynagrodzenia – przewyższa wierzytelność opisaną w pozwie i spełnia zarazem wszystkie przesłanki umożliwiające jej potrącenie.

Jak bowiem stanowi przepis art. 647 ¹ § 5 k.c., zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.

W ramach owej ustawowej odpowiedzialności gwarancyjnej, pozwane W.­two (...), jako inwestor w ramach przedmiotowej umowy o roboty budowlane, zapłaciło na rzecz K. K. (1) jako podwykonawcy części wykonanych robót, objętych tą umową, m.in. należne mu wynagrodzenie w wysokości 564.793,32 zł należności głównej. Należ­ność ta została zasądzona prawomocnym wyrokiem sądu, opisanym w ustaleniach faktycz­nych.

Ponoszącym solidarną z inwestorem odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia na rzecz podwykonawcy, był wykonawca robót, a zatem konsorcjum przedsiębiorstw powodów.

Zgodnie z art. 376 § 1 k.c., jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.

Ponieważ solidarnie zobowiązany inwestor – Województwo (...) – spełnił świadczenie w całości, zatem przede wszystkim treść istniejącego stosunku prawnego między nim a wykonawcą rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużnika.

Treść istniejącego stosunku prawnego pomiędzy pozwanym w niniejszej sprawie inwestorem (zamawiającym) a powodami (wykonawcą występującym jako konsorcjum), rozstrzygająca o zakresie roszczenia regresowego, wynika z zawartej przez strony umowy o roboty budowlane z dnia 16.11.2010 r. Z umowy tej wynika bowiem wysokość wynagrodze­nia, jakie zamawiający zobowiązuje się zapłacić za wykonane roboty. Zapłata przez zama­wiającego zarówno wynagrodzenia należnego podwykonawcy, jak i należnego umawiają­cemu się z nim wykonawcy, za tę samą część wykonanych prac, naruszałaby treść istnieją­cego stosunku prawnego wynikającego z owej umowy. Z postanowień umowy stron niniej­szego procesu nie wynika bowiem obowiązek zapłaty wynagrodzenia przez zamawiającego dwukrotnie za te same wykonane prace, a przeciwnie – zgodnie z § 6 ust. 4 umowy z 16.11.2010 r., w przypadku powierzenia przez wykonawcę realizacji robót podwykonawcy, wykonawca zobowiązywał się „do dokonania we własnym zakresie zapłaty wynagrodzenia należnego Podwykonawcy”. Zatem treść istniejącego między stronami stosunku prawnego rozstrzyga w tym przypadku o obowiązku zwrotu pozwanemu (zamawiającemu) przez powo­dowego wykonawcę całości wypłaconego przez zamawiającego wynagrodzenia podwyko­nawcy, albowiem za prace te zamawiający już raz wykonawcy zapłacił – zgodnie z zawartą umową. Obowiązkowi temu odpowiada stosowna wierzytelność pieniężna po stronie pozwa­nej, która jest wymagalna i może być dochodzona przed sądem, jako wynikająca z art. 376 § 1 k.c.

Zarzut potrącenia tej wierzytelności okazał się zatem skuteczny, czego skutkiem było wzajemne umorzenie obu wierzytelności – dochodzonej pozwem oraz przedstawionej do potrącenia, do wysokości wierzytelności niższej, tj. objętej pozwem. W tej również sytuacji jako zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy ocenić należało badanie skuteczności potrącenia innej wierzytelności przedstawionej przez stronę pozwaną – z tytułu kary umownej.

Z powyższych przyczyn Sąd oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając ich zwrot od powodowej Spółki, przegrywającej proces, na rzecz strony pozwanej. Zaznaczyć należy, iż jedynie powodową Spółkę traktować należy jako przegrywającą proces, albowiem żądanie pozwu (które nie było nigdy modyfikowane) dotyczyło zapłaty wyłącznie na rzecz powodo­wej spółki, nie zaś na rzecz drugiego powoda.

Na koszty procesu poniesione przez stronę pozwaną złożyła się opłata za czynności reprezentującego ją radcy prawnego, ustalona na podstawie § 2 ust. 2 w zw. z § 6 pkt 7 rozpo­rządzenia M.. Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców praw­nych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. - Dz. U. z 2013 r. poz. 490, z późn. zm.). W ocenie Sądu niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia uzasadniał przyznanie mu wynagrodzenia w wysokości dwukrotnej stawki minimalnej określonej w § 6 pkt 7 cyt. rozporządzenia.

ZARZĄDZENIE

−

doręczyć odpis wyroku z uzasadnieniem pełnomocnikowi powodowej Spółki oraz pełnomocnikowi strony pozwanej