Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 7 lutego 2017r. skierowanym przeciwko E. M. powód J. Ł. wniósł o zasądzenie od pozwanej kwoty 3 690zł. z odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych za okres od dnia 22 grudnia 2016r. tytułem brakującej części wynagrodzenia za zamówiony u niego przez pozwaną i wykonany projekt instalacji elektrycznej (pozew k. 4 – 5).

Zapadłym w dniu 24 lutego 2017r. nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu (nakaz zapłaty k. 30). We wniesionym od powyższego nakazu sprzeciwie z dnia 21 marca 2017r. pełnomocnik pozwanej podniósł, iż strony porozumiały się w przedmiocie obniżenia należnego powodowi wynagrodzenia o dochodzoną pozwem kwotę i z tej też przyczyny wniósł o oddalenie powództwa (sprzeciw k. 24 – 26).

Odpowiadając na powyższy sprzeciw pełnomocnik powoda w piśmie z dnia 26 czerwca 2016r. zaprzeczył, aby jego mocodawca wyrażać miał zgodę na obniżenie należnego mu wynagrodzenia, zaprzeczył jednocześnie wystąpieniu podstaw do takiego obniżenia (pismo k. 122 – 126).

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Strony zawarły umowę na mocy której powód zobowiązał się wykonać dla pozwanej projekt elektryczny w zamian za wynagrodzenie w kwocie 14 000zł. + VAT. Projekt ten wykorzystany miał być w dalszym ciągu w relacji między pozwaną a jej kontrahentem – spółką (...) w celu uzyskania przez tę spółkę pozwolenia na budowę między innymi w zakresie planowanej budowy stacji transformatorowej kontenerowej na terenie stacji paliw w obiekcie oznaczonym jako M. (...) S. w Gminie Ł. trafo (zeznania świadka K. M. k. 186 – odwrót). Dla potrzeb realizacji przyjętego przez siebie zamówienia powód przyjął założenie, iż zakres jego prac obejmuje wyłącznie przygotowanie dokumentacji niezbędnej do wykorzystania istniejącej już stacji trafo bez konieczności wznoszenia nowego obiektu. Przeświadczenie takie powód wyniósł z rozmowy, jaką odbył w Generalnej Dyrekcji Dróg i Autostrad będącej właścicielką obiektu, którego zamówiony u niego projekt miał dotyczyć. W relacji z zamawiającą (...) jako poddzierżawca powyższego obiektu występowała spółka (...)'s Polska. W trakcie wykonywania umowy stron, kiedy powód wykonał złożone przez pozwaną zamówienie w około 70%, okazało się, że spółka (...)'s Polska, nie chce rozliczać się z tytułu zużytej przez siebie w tym obiekcie energii elektrycznej za pośrednictwem podlicznika, lecz chce mieć osobną umowę na dostawę takowej energii, do czego z kolei konieczne było wzniesienie osobnej stacji trafo. Wtedy też pozwana definitywnie określiła, iż zadaniem powoda jest przygotowanie projektu również w zakresie koniecznym do wzniesienia nowej stacji trafo. Nie wpłynęło to jednocześnie w żaden sposób na podwyższenie wysokości uzgodnionego pierwotnie wynagrodzenia dla powoda, mimo tego, że ten o taką podwyżkę zabiegał, wykonanie bowiem takiego projektu zwiększało nakład jego pracy o około dwóch – trzech dodatkowych tygodni (zeznania powoda k. 187 – odwrót - 188). Po wykonaniu przez powoda prac projektowych prace te w części w dotyczącej nowej stacji trafo stały się ostatecznie zbędne, zamawiający bowiem u pozwanej projekt dzierżawca terenu - spółka (...) porozumiała się ze swoim kontrahentem spółką (...)'s Polska, iż ta zbuduje nową stację trafo we własnym zakresie. W związku z powyższym przygotowany już projekt nowej stacji trafo pozwana gotowa była zamiast spółce (...), która utraciła zainteresowanie nim, sprzedać spółce (...)'s Polska. O zamiarze tym powód został uprzedzony, zaproponowano mu w związku z tym, aby to on zawarł stosowną umowę ze spółką (...)'s Polska celem przeniesienia na nią praw do przygotowanego już uprzednio dla (...) projektu nowej stacji trafo z pominięciem pozwanej i zainkasował z tego tytułu osobne wynagrodzenie od spółki (...)'s Polska, pozwana zaś obniży w związku z tym wynagrodzenie należne powodowi od niej (zeznania powoda k. 187 – odwrót). Spółka ta podjęła w tej sprawie negocjacje z pozwaną, po czym nagle je zerwała. Za pośrednictwem swojego kontrahenta, to jest spółki (...) pozwana powzięła wiadomość, iż przyczyną utraty zainteresowania ze strony spółki (...)'s Polska uzyskaniem takiego projektu był fakt wejścia przez tę spółkę w posiadanie bliźniaczo podobnego projektu z pominięciem pozwanej (opis techniczny k. 66 – 74, zeznania świadka K. M. k. 186 – odwrót). Podejrzenie pozwanej w tej sprawie padło na powoda jako tego, który jako jedyny poza nią dysponował powyższą dokumentacją, jak również wiedział o tym, iż podmiotem finalnie zainteresowanym uzyskaniem projektu stacji trafo w miejsce spółki (...) stała się spółka (...)'s Polska. W trakcie rozmowy stron w tej kwestii pozwana wystąpiła z inicjatywą obniżenia ustalonego pierwotnie na kwotę 14 000zł. + VAT wynagrodzenia do kwoty 11 000zł. + VAT, jak również zaproponowała, aby zapłata tak obniżonego wynagrodzenia nastąpiła w dwóch ratach, z których pierwsza wyrażać miała się kwotą 6 000zł. + VAT, druga zaś – 5 000zł. + VAT, ich zapłata natomiast nastąpić miała po otrzymaniu przez pozwaną wynagrodzenia należnego jej od spółki (...). Ze swej strony powód proponował obniżkę wynagrodzenia jedynie do 12 000 + VAT, propozycja ta jednak została przez pozwaną odrzucona. Ostatecznie przeciwko możliwości obniżenia wynagrodzenia do kwoty 11 000zł. + VAT powód nie zaoponował, pozwana zaś jak i obecny przy tej rozmowie jej mąż odnieśli wręcz wrażenie, iż przystał na nią (zeznania świadka K. M. k. 186 – odwrót – 187, zeznania powoda k. 187 - odwrót).

Wysłaną w dniu 17 października 2016r. wiadomością pozwana powiadomiła powoda o dokonaniu na jego rzecz zapłaty kwoty 6 000zł. oraz należnego od tej kwoty podatku VAT wskazując jednocześnie, iż zapłata ta stanowi częściowe wykonania zobowiązania pozwanej do zapłaty na rzecz powoda kwoty 11 000zł. oraz podatku VAT od powyższej należności (wiadomość elektroniczna k. 27). Odpowiadając na powyższą wiadomość w dniu 18 października 2017r. powód potwierdził otrzymanie pierwszej części wynagrodzenia i zadał pytanie o możliwość wystawienia w listopadzie faktury na drugą część wynagrodzenia „zgodnie z rozmową wcześniejszą”(wiadomość elektroniczna k. 27). Jeszcze tego samego dnia pozwana odpisała powodowi, iż z wystawieniem kolejnej faktury powód winien wstrzymać się do czasu otrzymania przez nią kolejnej transzy wynagrodzenia należnego jej od podmiotu, który zamówił u niej wykonanie prac (wiadomość elektroniczna k. 28).

W dniu 8 grudnia 2016r. powód wystawił fakturę opiewającą na kwotę 9 840zł. z terminem płatności wynoszącym 14 dni (faktura k. 9). Wystawiając powyższą fakturę na kwotę odbiegającą od oczekiwanej przez pozwaną powód żywił do pozwanej urazę spowodowaną wcześniejszym jednostronnym obniżeniem wynagrodzenia należnego mu od niej w związku z pracami nad innym projektem. W odpowiedzi na powyższą fakturę pozwana przesłała powodowi wiadomość, iż wystawiona w dniu 8 grudnia 2016r. faktura niezgodna jest z wcześniej poczynionymi między stronami uzgodnieniami (wiadomość elektroniczna k. 28). Pismem z dnia 22 grudnia 2016r. pełnomocnik pozwanej wezwał powoda do skorygowania faktury z dnia 8 grudnia 2016r. poprzez zastąpienie widniejącej na powyższej fakturze kwoty 8 000zł. netto kwotą 5 000zł. netto. W piśmie powyższym pełnomocnik pozwanej przyznał, iż pierwotnie uzgodnione między stronami wynagrodzenie powoda za wykonane przez niego dla pozwanej prace w postaci projektu budowlanego oraz wykonawczego instalacji i sieni energetycznych w pawilonie oraz na terenie projektowanej stacji paliw (...) w obrębie Miejsca (...) Podróżnych II S. opiewało na 14 000zł., wskazał jednak, iż w związku z wyłączeniem z zakresu zamówionych u powoda prac projektowych projektu wolno stojącej stacji transformatorowej strony przystały na obniżenie powyższego wynagrodzenia do kwoty 11 000zł. netto płatnego w dwóch ratach, z których pierwsza wynieść miała 6 000zł. netto, druga zaś – 5 000zł. netto. W piśmie powyższym poinformowano jednocześnie powoda, iż w związku z powyższym pozwana za zasadny uznaje jedynie obowiązek zapłaty na rzecz powoda jedynie drugiej raty w uzgodnionej między stronami kwocie 5 000zł. netto, która to kwota została już uiszczona (wezwanie k. 114 – 115).

Skierowanym do pozwanej pismem z dnia 2 stycznia 2017r. powód wezwał pozwaną do zapłaty brakującej kwoty 3 690zł. (wezwanie k. 7).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie załączonych do akt sprawy dokumentów, jak również przeprowadzonych dowodów osobowych. Nie znajduje oparcia w nich prezentowana w odpowiedzi na sprzeciw teza pełnomocnika powoda, jakoby pomiędzy stronami dojść do skutku miały dwie odrębne umowy na opracowanie projektu elektrycznego, z których pierwsza przewidywała wykorzystanie istniejącej już stacji trafo, druga zaś – wybudowanie takiej stacji od podstaw, przy czym żądanie pozwu wynika z tej drugiej umowy, wynagrodzenia zaś z umowy wcześniej wskazanej jako pierwszej powód dochodzić w osobnym procesie (pismo k. 124). Przeprowadzone w sprawie dowody łącznie z zeznaniami samego powoda podważyły powyższą tezę. Za okoliczność niesporną między samymi stronami uznać należy zatem fakt zawarcia jednej tylko umowy, sporny pozostaje natomiast między nimi zakres powierzonego powodowi na jej podstawie zadania do wykonania, to mianowicie, czy od samego początku strony umówiły się na wykonanie projektu uwzględniającego zarówno wykorzystanie istniejącej już stacji trafo jak i wykonanie takiego obiektu od podstaw, czy też przedmiot umowy w zakresie budowy nowej stacji trafo rozszerzono dopiero później, już po jej zawarciu. Okoliczność powyższą o tyle jednak uznać należało za pozbawioną znaczenia, że nie niezależnie od tego, czy wykonanie prac projektowych w szerszym zakresie przewidywała już umowa w jej pierwotnej wersji, czy też obowiązek ich wykonania wprowadzono do umowy dopiero później, strony umówiły się, że wynagrodzenie powoda wynosić ma 14 000zł. + VAT (zeznania powoda k. 188).

Co się tyczy kwestii prawnej możliwości udostępnienia przez powoda projektu elektrycznego w jego części obejmującej nową stację trafo osobom trzecim – to jest spółce (...)'s Polska, to w tym zakresie w całości podzielić należało stanowisko prezentowane w odpowiedzi na sprzeciw pełnomocnika powoda, wedle którego zawierając między sobą umowę strony nie zachowały jednocześnie wymaganej przepisem art. 53 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych i zastrzeżonej pod rygorem nieważności formy pisemnej dla przeniesienia autorskich praw majątkowych (pismo k. 126 – 127). Jak zatem wynika z powyższego, w sprawie niniejszej nie może być mowy o uzyskaniu przez pozwaną autorskich praw majątkowych względem przygotowanego przez powoda projektu. Brak zachowania powyższej formy ze względu na jej zastrzeżenie również w przepisie art. 67 ust. 5 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. wyklucza jednocześnie przyjęcie, iż między stronami zawarta została umowa licencyjna wyłączna, to zaś oznacza z kolei, iż powód udzielił pozwanej co najwyżej upoważnienia do korzystania z utworu, co jednak – wedle art. 67 ust. 2 powołanej ustawy – nie pozbawiło go możliwości udzielenia upoważnienia do korzystania z tego samego projektu na tym samym polu eksploatacji innym osobom, aniżeli pozwana. Jak zatem wynika z powyższego, przyjmując nawet za pozwaną, iż projekt w jego części dotyczącej budowy stacji trafo udostępniony został spółce (...)'s Polska przez powoda, zachowaniu temu nie sposób było przypisać cech bezprawności.

Ostatecznie jednak podzielić należało stanowisko pełnomocnika pozwanej, iż kwestia powyższa okazała się być pozbawiona znaczenia z punktu widzenia zasadności dochodzonego obecnie przez powoda roszczenia, istotne znaczenie bowiem przypisać należało temu wyłącznie, czy – jak utrzymuje strona pozwana – powód zgodził się na obniżkę wynagrodzenia do kwoty 11 000zł. + VAT, czy też – jak twierdzi obecnie powód – zgody takiej nie udzielał. W tym zakresie strony przedstawiły dwie nieprzystające do siebie wersje zdarzeń, o ile bowiem pozwana i jej mąż odnieść mieli wrażenie, iż powód przystał na ich żądanie obniżenia wynagrodzenia o sporną kwotę 3 690zł., to powód utrzymuje, iż przyjął postawę wyczekującą nie zajmując tym samym we wskazanej kwestii żadnego stanowiska. Twierdzeniu temu przeczy jednak treść wiadomości elektronicznej, jaką powód wysłał do pozwanej w dniu 18 października 2016r. Treścią powyższej wiadomości jest podziękowanie za otrzymaną już część wynagrodzenia oraz zapytanie o możliwość wystawienia faktury na drugą część wynagrodzenia „zgodnie z rozmową wcześniejszą”. W cenie sądu tak sformułowana wypowiedź potwierdza tezę strony pozwanej, iż w rozmowie, do której wiadomość się odwołuje, osiągnięto jednak porozumienie i to zarówno co do możliwości ratalnej spłaty wynagrodzenia jak i jego wysokości. Okoliczność powyższa ma kluczowe znaczenie, stwierdzić należy bowiem, iż nie tylko pozwana i jej mąż, ale również każdy inny uczestnik obrotu znajdujący się tych okolicznościach zewnętrznych i dysponujący tą wiedzą o elementach procesu komunikacji (oświadczeniu i jego kontekście) przyjąłby taki sam sens tego oświadczenia (zob. wyr. SN z 19.9.2007 r., II CSK 189/07, L.). Podstawową bowiem dyrektywą wykładni jest przypisanie oświadczeniu sensu, jaki z treścią komunikatu wiązać mógł potencjalny, racjonalny odbiorca. W wyroku z 20.2.2003 r. (I CKN 7/01, L.) SN zwrócił uwagę, że w celu wykładni oświadczenia woli należy ustalić, jaki sens wiązać mógł z nim adresat. Zdaniem Sądu "decyduje przy tym nie indywidualny, lecz normatywny punkt widzenia odbiorcy oświadczenia, który z należytą starannością wymaganą w obrocie dokonuje interpretacji, zmierzającej do odtworzenia treści myślowej składającego oświadczenie". Trafne jest spostrzeżenie, że o wykładni oświadczenia nie rozstrzyga sens przypisywany temu oświadczeniu przez konkretnego odbiorcę. Nie jest możliwe ustalenie, jak odbiorca rzeczywiście zrozumiał oświadczenie; będzie on interpretował oświadczenie w sposób korzystny ze względu na swój interes. Interpretacja ta odbiegać może od treści komunikatu. Oświadczeniu należy zatem nadać sens, jaki nadałby mu typowy odbiorca, znajdujący się w pozycji adresata. Jak zatem wynika z powyższego, w razie kolizji rzeczywistej woli oświadczającego z wolą rozumianą przez odbiorcę działającego w zaufaniu do wcześniejszych deklaracji powoda co do wysokości należnego mu wynagrodzenia należy dać pierwszeństwo zaufaniu adresata składanych przez powoda oświadczeń. Kryterium oceny stanowi tutaj punkt widzenia takiego odbiorcy oświadczenia, który przy zachowaniu należytej staranności dokonuje interpretacji złożonego oświadczenia woli (por. m.in. wyr. SN z 23.11.2011 r., IV CSK 161/11, L.; wyr. SN z 3.2.2011 r., I CSK 348/10, L.; wyr. SN z 20.1.2011 r., I CSK 193/10, L.; wyr. SN z 2.12.2010 r., II PK 134/10, L.; wyr. SN z 29.4.2009 r., II CSK 614/08, OSNC 2010, Nr 2, poz. 32; wyr. SN z 21.8.2008 r., IV CSK 159/08, L.; wyr. SN z 7.3.2008 r., II CSK 348/06, L.; wyr. SN z 31.1.2008 r., II CSK 406/07, L.; wyr. SN z 5.12.2007 r., I CSK 261/07, L.; wyr. SN z 23.6.2005 r., II CK 739/04, L.; wyr. SN z 20.2.2003 r., I CKN 7/01, L.; wyr. SN z 7.9.1999 r., I PKN 258/99, OSNP 2001, Nr 1, poz. 15; uchw. SN z 29.6.1995 r., III CZP 66/95, OSNC 1995, Nr 12, poz. 168). Jak zatem wynika z powyższego, próby interpretacji wysłanego do pozwanej maila, jakoby potwierdzać miał on wcześniejsze osiągnięcie porozumienia między stronami wyłącznie w zakresie ratalnej spłaty zadłużenia, nie znajdują oparcia w samej wiadomości, jej treść żadną miarą bowiem nie wskazuje na takie ograniczenie (zeznania powoda k. 187 – odwrót). Działając w zaufaniu do tak zredagowanej wiadomości pozwana miała pełne prawo żywić usprawiedliwione w okolicznościach niniejszej sprawy przekonanie, iż zapłaty pozostałej części wynagrodzenia w kwocie jedynie 5 000zł. + VAT pozostawać będzie w zgodzie ze złożonymi w tej materii oświadczeniami woli stron.

W niniejszej sprawie powód nie ukrywał nawet, iż celowo unikał jednoznacznych deklaracji w przedmiocie aprobaty na obniżenie wynagrodzenia, obawiał się bowiem, iż jednoznaczna odmowa skutkować może dla niego negatywnymi konsekwencjami w postaci braku otrzymania od pozwanej jakichkolwiek pieniędzy (zeznania powoda k. 187 – odwrót – 188). Tym samym też intencjonalnie dążył on wywołania u swoich rozmówców błędnego przeświadczenia, iż akceptuje ich warunki w tym jedynie celu, by uzyskać pierwszą ratę świadczenia, potem zaś dopiero wystąpić o brakującą jego część w pierwotnie określonej wysokości. W świetle przedstawionych powyżej wywodów wskazujących na konieczność ochrony przede wszystkim zaufania adresata oświadczenia woli, któremu siłą rzeczy nie mogą być znane ukryte motywy kierujące osobą składającą takie oświadczenie, stwierdzić należy, iż nie zasługuje na aprobatę takie zachowanie uczestnika obrotu, którego celem jest zmylenie kontrahenta co do rzeczywistych intencji i ukrytych motywów składanego oświadczenia woli po to jedynie, by motywy te ujawnić później dopiero, w bardziej sprzyjającym momencie, kiedy kontrahent ten pójdzie na oczekiwane przez uczestnika obrotu ustępstwa stawiające go w mniej korzystnej, aniżeli poprzednio sytuacji. Znamion takie właśnie działania dopatrzyć można się w zachowaniu powoda

Z uwagi na powyższe, żądaniu pozwu odmówić należało ochrony w całości oddalając powództwo w niniejszej sprawie i obciążając jednocześnie powoda stosownie do wyrażonej przepisem art. 98 par. 1 kpc. zasady odpowiedzialności za wynik postępowania kosztami zastępstwa prawnego strony pozwanej w kwocie 900zł. ustalonymi na podstawie par. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Z/ odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda.