Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 22 grudnia 2021 roku (data nadania w Urzędzie Pocztowym) (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. domagała się zasądzenia solidarnie od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w W. (dalej również jako: pozwana ad 1), (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. (dalej również jako: (...) S.A., pozwana ad 2), Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w M. (dalej również jako: (...) sp. z o.o., pozwana ad 3) kwoty 600.329,51 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty, a także zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania. Jednocześnie powódka zgłosiła roszczenie ewentualne
o zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kwoty 100.329,51 złotych
wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej (...) sp. z o.o. na rzecz powódki kwoty 500.000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty, a także wraz z kosztami procesu. Ewentualnie, w przypadku nieuwzględnienia powyższego, powódka wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) sp. z o.o. na rzecz powódki kwoty
600.329,51 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 sierpnia
2021 roku do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wyjaśniono, że strony łączyła umowa nr (...)/I, w ramach której (...) S.A. występowała jako zamawiający, Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. – jako wykonawca, (...) sp. z o.o. – jako podwykonawca, (...) sp. z o.o. – jako dalszy podwykonawca. (...) sp. z o.o. zawarła z (...) sp. z o.o. umowę nr (...), na podstawie której (...) sp. z o.o. zobowiązała się do wywozu i utylizacji odpadu powstającego w wyniku drążenia pod poziomem gruntu. W tym miejscu wskazano, że (...) sp. z o.o. celem zabezpieczenia należytego wykonania umowy wpłaciła kwotę 500.000 złotych, natomiast kwota 100.000 złotych maiła zostać wniesiona poprzez potrącenie po połowie z dwóch pierwszych faktur wystawionych przez powódkę. Ponadto, (...) sp. z o.o. pobierała 5% wynagrodzenia netto z każdej faktury wystawionej przez (...) sp. z o.o., w związku z czym finalnie pobrała kwotę 14.248 złotych. Powódka zaznaczyła, że (...) sp. z o.o. nie wywiązywała się z warunków umowy – m.in. poprzez nieregulowanie należności wynikających z wystawionych faktur – co skutkowało odstąpieniem przez powódkę od umowy nr (...). (...) sp. z o.o. – pomimo kierowanych do niej wezwań – nie uregulowała zaległości płatniczych ani nie zwróciła kaucji wpłaconej przez (...) sp. z o.o. oraz zatrzymanego wynagrodzenia tytułem zabezpieczenia. W związku z tym, powódka zwróciła się ze swoimi roszczeniami do (...) S.A. oraz (...) sp. z o.o. w ramach ich solidarnej odpowiedzialności. Wyjaśniono, że doszło do spotkania między powódką a zamawiającym i wykonawcą, przy czym powódka była reprezentowana przez R. Z. (1), który nie był umocowany do składania jakichkolwiek oświadczeń ani zawierania jakichkolwiek czynności prawnych w imieniu (...) sp. z o.o. Mimo braku jakichkolwiek wiążących ustaleń (...) sp. o.o. przelała na rzecz powódki kwotę 113.676,28 złotych. Powódka ustaliła, że zamawiający i wykonawca uznali odstąpienie (...) sp. z o.o. od umowy nr (...) oraz jej roszczenia w kwocie 236.732,08 złotych. W tym miejscu powódka wyjaśniła, że kwota 113.676,28 złotych została wpłacona na jej rzecz, natomiast pozostała kwota na rzecz dalszych podwykonawców, z których usług korzystała (...) sp. z o.o., tj. 32.5595 złotych na rzecz M. M. oraz 90.460,80 złotych na rzecz K. K.. Ponadto, powódka wskazała, że pismem z dnia 5 października 2021 roku (...) sp. z o.o. również uznała w tożsamy sposób odstąpienie od umowy złożone przez powódkę oraz jej roszczenia.

(pozew – k. 3-20)

W odpowiedzi na pozew z dnia 15 lutego 2022 roku (data wpływu do Sądu) (...) sp. z o.o. wniosła o oddalenie wobec niej powództwa w całości i zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu zakwestionowano charakter dochodzonego pozwem roszczenia, wskazując, że nie dotyczy ono wynagrodzenia a kaucji, za zwrot której nie ponosi odpowiedzialności ani zamawiający, ani wykonawca. Pozwana ad 3 wyjaśniła, że wskutek przyjętego przez powódkę i (...) sp. z o.o. mechanizmu pomniejszania wartości prac w okresie od maja do lipca 2021 roku o kwoty przeznaczone zabezpieczenie, doszło do zmiany charakteru świadczenia i kwoty te stały się kwotą kaucji gwarancyjnej. Zdaniem pozwanej tym samym doszło do wygaśnięcia wierzytelności (...) sp. z o.o. o zapłatę wynagrodzenia. Podkreślono, że powódka nie przedstawiła żadnych dowodów potwierdzających ilość wykonanych prac, w szczególności w sierpniu 2021 roku. Jednocześnie pozwana zaprzeczyła, aby powódce za prace wykonane w sierpniu przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 24.586,99 złotych.

W dalszej części pisma (...) sp. z o.o. zakwestionowała ilość urobku wywiezionego przez (...) sp. z o.o., wskazując, że powódka nie przedstawiła żadnych dowodów, które potwierdzałyby deklarowaną ilość. Jednocześnie zaznaczono, że przyjmowana przez (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. do rozliczeń częściowych ilość urobku miała charakter zaawansowania finansowego, ponieważ brano pod uwagę ilość urobku wydrążonego przez maszynę wiertniczą, a nie rzeczywiście zutylizowanego przez powódkę. W ocenie pozwanej powódka nie wykonywała w należyty sposób wywozu odpadów, co prowadziło do przepełnienia miejsca składowania urobku, a tym samym groziło wstrzymaniem prac maszyny wiertniczej. Podkreślono, że powódka przedstawiła do rozliczeń również urobek, który został wywieziony przez (...) sp. z o.o. oraz niewywieziony odpad zalegający w miejscu składowania.

W tym miejscu zaznaczono, że 28 września 2021 roku doszło do spotkania wszystkich stron sporu, podczas którego poczyniono wiążące ustalenia w przedmiocie ustalenia warunków rozliczeń. W wyniku spotkania zostało zawarte porozumienie co do kwoty wynagrodzenia związanego z zakresem faktycznie zrealizowanych prac przez (...) sp. z o.o. W tym miejscu pozwana zaznaczyła, że powódka otrzymała należne jej wynagrodzenie zgodnie z zawartym porozumieniem, co wyczerpało jej roszczenia w stosunku do (...) sp. z o.o. oraz (...) S.A., natomiast dochodzone pozwem roszczenie wykracza poza kwotę, którą strony ustaliły do bezpośredniej zapłaty przez (...) sp. z o.o. na rzecz (...) sp. z o.o.

Pozwana ad 3 kategorycznie zaprzeczyła, aby przedstawiciel powódki obecny na spotkaniu 28 września 2021 roku nie był uprawniony do podejmowania czynności prawnych w imieniu (...) sp. z o.o. Wyjaśniono, że pracował on na stanowisku dyrektora i uczestniczył w realizacji przedmiotowej umowy, wielokrotnie występując jako przedstawiciel powódki wobec (...) sp. z o.o., (...) S.A. oraz (...) sp. z o.o. W ocenie pozwanej charakter spoczywających na nim obowiązków świadczy o tym, że był on odpowiednio umocowany do dokonywania czynności prawnych w imieniu (...) sp. z o.o. Jednocześnie podkreślono, że zarówno podczas spotkania, jak i podpisywania porozumienia R. Z. (1) nie wspominał o tym, że zawarte w porozumieniu ustalenia wymagają potwierdzenia lub akceptacji ze strony (...) sp. z o.o.

Niezależnie od powyższego, pozwana wskazała, że powódka nie wystawiła faktury VAT obejmującej – zatrzymaną w ocenie powódki – kwotę 100.000 złotych. W ocenie pozwanej wymagalność tej części roszczenia oraz możliwość żądania odsetek powstałaby dopiero po wystawieniu faktury, doręczeniu jej (...) sp. z o.o. oraz upływie terminu płatności.

W dalszej części pisma pozwana zakwestionowała możliwość zaliczenia przez powódkę płatności dokonanej przez (...) sp. z o.o. na poczet odsetek wynikających z ewentualnego opóźnienia w płatnościach dokonywanych przez (...) sp. z o.o., bowiem odpowiedzialność inwestora i wykonawcy ogranicza się wyłącznie do wysokości wynagrodzenia należnego powodowi.

(odpowiedź na pozew (...) sp. z o.o. – k. 195-210)

W odpowiedzi na pozew z 15 lutego 2022 roku (data wpływu do Sądu) (...) S.A. wniosła o wydanie wyroku częściowego oddalającego powództwo w stosunku do (...) S.A. oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej ad 2 kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana (...) S.A. zakwestionowała swoją odpowiedzialność na podstawie art. 647 ¹ k.c. podnosząc, że powódka nie wykazała, aby inwestorowi został zgłoszony szczegółowy przedmiot robót przez nią wykonywanych, a inwestor nie wyraził w tym zakresie sprzeciwu. Jednocześnie podkreślono, że zakres przedmiotowy umowy nr (...) nie obejmował wykonywania robót budowlanych, w związku z czym nie ma do niej zastosowania art. 647 ¹ k.c. W ocenie pozwanej ad. 2 żądanie pozwu obejmuje nie tyle zapłatę wynagrodzenia, co zwrot sum pieniężnych pobranych przez (...) sp. z o.o. tytułem zabezpieczenia należytego wykonania zobowiązania. Podkreślono, że takiego zwrotu należy dochodzić na innej podstawie niż art. 647 ¹ k.c. z uwagi na to, że od chwili zatrzymania wynagrodzenia na poczet kaucji zmienia się podstawa prawna świadczenia.

W dalszej części pisma zakwestionowano żądanie zasądzenia od (...) S.A. odsetek liczonych od dnia 24 sierpnia 2021 roku, bowiem poza zakresem odpowiedzialności inwestora pozostają należności uboczne. Ponadto, w ocenie pozwanej ad 2 roszczenie przeciwko inwestorowi mogło stać się wymagalne dopiero po odrębnym wezwaniu go do zapłaty należności głównej, tj. po doręczeniu wezwania do zapłaty z dnia 23 sierpnia 2021 roku, zakreślającego 7-dniowy termin spełnienia świadczenia. Przy tym zaznaczono, że z uwagi na konieczność zweryfikowania zgłaszanych roszczeń, w przypadku spełnienia świadczenia na rzecz dalszego podwykonawcy, inwestor powinien dysponować co najmniej 30-dniowym terminem liczonym od dnia otrzymania wezwania.

(odpowiedź na pozew (...) S.A. – k. 245-252)

W odpowiedzi na pozew z dnia 17 lutego 2022 roku (data wpływu do Sądu) pozwana (...) sp. z o.o. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pisma pozwana ad 1 wyjaśniła, że powódka złożyła zabezpieczenie należytego wykonania umowy w kwocie 500.000 złotych, a nie 600.000 złotych. Pozostała kwota została zatrzymana przez pozwaną, ale na zakończenie współpracy została rozliczona i zapłacona. (...) sp. z o.o. kategorycznie zaprzeczyła, aby w piśmie z dnia 5 października 2021 roku uznała roszczenie i odstąpienie (...) sp. z o.o. od umowy.

Pozwana ad 1 wyjaśniła, że kwoty, na które zostały wystawione faktury, nie odpowiadają wartości świadczonych przez powódkę usług. Jednocześnie zwróciła uwagę na to, że faktury nr (...) zostały wystawione przez powódkę z dużym opóźnieniem i zostały przedstawione pozwanej dopiero podczas spotkania w dniu 28 września 2021 roku. Podkreślono, że podczas w/w spotkania strony ustaliły wysokość faktycznie należnego powódce wynagrodzenia na kwotę 296.732,08 złote brutto. Od kwoty tej odjęto 60.000 złotych zapłacone przez (...) sp. z o.o. Pozostała kwota, tj. 236.732,08 złote została uregulowana przez (...) sp. z o.o.

W ocenie pozwanej ad 1 kwestia braku umocowania R. Z. (1) stanowi przejaw strategii procesowej powódki, bowiem występował on w sposób konkludentny jako pełnomocnik powódki, a okoliczność ta nie była kwestionowana przez powódkę przed wytoczeniem powództwa.

(...) sp. z o.o. zwróciła uwagę na to, że wystawione przez powódkę faktury VAT oraz niekompletne i niepodpisane protokoły nie mogą potwierdzać wykonania umowy oraz wymiaru prac wskazywanych przez powódkę, zwłaszcza że faktura jako dokument prywatny jest dowodem tylko tego, że określona osoba złożyła oświadczenie zawarte w tym dokumencie.

11 sierpnia 2021 roku powódka zaprzestała świadczenia usług na rzecz pozwanej ad 1 i przesłała jej oświadczenie o odstąpieniu od umowy, które w ocenie pozwanej nie wywarło skutków prawnych. Podniesiono, że w związku z tym, iż umowa nr (...) zawierała świadczenie podzielne, musiały zostać spełnione odmienne przesłanki warunkujące możliwość odstąpienia od umowy. (...) sp. z o.o. powódka nie spełniła wymaganych przesłanek. 26 sierpnia 2021 roku pozwana ad 1 rozwiązała w/w umowę w trybie natychmiastowym z uwagi na zaprzestanie wykonywania usług oraz wcześniejsze nieprawidłowe ich świadczenie.

W związku z ciążącymi na (...) sp. z o.o. obowiązkami była ona zmuszona znaleźć podmiot, który wykona prace dotychczas wykonywane przez powódkę. Z uwagi na wzrost cen i popytu na usługi budowlane umowa z nowym podmiotem, tj. (...) i Budownictwo spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, została zawarta na warunkach mniej korzystnych niż te ustalone z powódką. W ocenie (...) sp. z o.o. różnica między stawką za usługę powódki a stawką za usługę świadczoną przez nowy podmiot stanowi szkodę pozwanej. Dlatego też pozwana ad 1 podniosła zarzut potrącenia wierzytelności powódki z tytułu zabezpieczenia należytego wykonania umowy w kwocie 500.000 złotych wpłaconej przez powódkę z wierzytelnością (...) sp. z o.o. wobec powódki jako należnego odszkodowania w kwocie 169.605,57 złotych. Jednocześnie zastrzeżono, że przedmiotowe potrącenie nie stanowi uznania roszczenia powódki.

W dalszej części pisma wskazano, że żądanie zwrotu kaucji na obecnym etapie należy uznać za przedwczesne, ponieważ kwota zabezpieczenia należytego wykonania umowy miała zostać zwrócona powódce w terminie 15 dni po jej całkowitym rozliczeniu. Obecnie rozliczenie umowy jest niemożliwe, gdyż trwa wykonanie zastępcze, a szkoda pozwanej ad 1 nadal rośnie.

(odpowiedź na pozew (...) sp. z o.o. – k. 273-279v)

W replice z 29 kwietnia 2022 roku (data wpływu do Sądu) powódka zasadniczo podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie, jednak uznała ilość urobku wskazaną w notatce z 28 września 2021 roku, tj. 10.845,77 m ³ urobku. W związku z tym, do zapłaty z tytułu wynagrodzenia, zdaniem powódki, pozostała kwota 16.764,18 złote. (replika na odpowiedzi na pozew – k. 321-335)

Podczas rozprawy w dniu 13 grudnia 2022 roku pełnomocnik powódki przyznał okoliczność wywozu przez (...) sp. z o.o. urobku o wartości 13.630 złotych netto. (e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, oświadczenie pełnomocnika powódki czas nagrania: 01:46:44-01:47:30 – k. 471)

Postanowieniem z dnia 13 grudnia 2022 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, X Wydział Gospodarczy, oddalił wniosek pozwanych (...) S.A. w W. i Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. w M. o wydanie wyroku częściowego. (postanowienie – k. 473)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. jest przedsiębiorcą zarejestrowanym w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Przedmiotem jej działalności jest m.in. wykonywanie robót budowlanych. (wydruk informacji odpowiadającej odpisowi pełnemu z KRS – k. 23-26v, dane aktualne na www.ekrs.ms.gov.pl )

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. jest przedsiębiorcą zarejestrowanym w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). (wydruk informacji odpowiadającej odpisowi pełnemu z KRS – k. 171-173v, dane aktualne na www.ekrs.ms.gov.pl )

Przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w M. jest przedsiębiorcą zarejestrowanym w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). (wydruk informacji odpowiadającej odpisowi pełnemu z KRS – k. 214-225, dane aktualne na www.ekrs.ms.gov.pl )

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. jest przedsiębiorcą zarejestrowanym w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). (wydruk informacji odpowiadającej odpisowi pełnemu z KRS – k. 255-271v, dane aktualne na www.ekrs.ms.gov.pl )

(...) S.A., jako zamawiającego, i Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o., jako wykonawcę, łączyła umowa nr (...)/I – Udrożnienie (...) (...), odcinek Ł. F. – Ł. Ż. . (...) sp. z o.o. zawarła umowę z (...) sp. z o.o., jako podwykonawcą, której przedmiotem było kompleksowe wykonanie tunelu drążonego tarczą 8m x 8m wraz z wywozem urobku. (...) sp. z o.o. udostępniała (...) sp. z o.o. maszynę wiertniczą ( (...)). Projekt w/w umowy został zgłoszony do (...) S.A., która wyraziła zgodę na jej zawarcie. (okoliczność bezsporna; e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka J. P. czas nagrania: 01:53:10-02:10:47 – k. 471v)

W dniu 14 maja 2021 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. zawarła z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. umowę o świadczenie usług nr (...), której przedmiotem było ustalenie zasad wykonywania przez (...) sp. z o.o. usług wywozu i utylizacji odpadu powstającego w wyniku drążenia pod poziomem gruntu przez maszynę wiertniczą tunelu o średnicy 8,78 m w ramach projektu (...) (...) (...), odcinek Ł. F. – Ł. Ż. .

Y. zobowiązany był do terminowej zapłaty wynagrodzenia. Jako wolumen urobku strony wstępnie przyjęły 215.000 m ³, przy czym faktyczna ilość urobku mogła ulec zmianie. (...) sp. z o.o. zostało ustalone na 23,50 zł/m ³ załadowanego, przetransportowanego oraz odłożonego na miejsce utylizacji odpadu. Do kwoty wynagrodzenia miała być każdorazowo doliczana wartość podatku od towarów i usług według stawki obowiązującej w czasie wystawienia faktury. Szacunkowa wartość wynagrodzenia za całość wykonanych prac została określona na 5.052.500 złotych (ust. 5 pkt 5.1. w zw. z ust. 6 pkt 6.1. umowy). W przypadku zwłoki w zapłacie wynagrodzenia (...) sp. z o.o. zobowiązany był do zapłaty odsetek ustawowych (ust. 5 pkt 5.3. umowy).

Ilość odpadu będącego podstawą naliczenia wynagrodzenia była obliczana na podstawie teoretycznie obliczonej kubatury wydrążonego tunelu, ustalonej w oparciu o średnicę i długość tunelu wydrążonego przez maszynę wiertniczą ( (...)) (ust. 6 pkt 6.2. umowy).

Zgodnie z ust. 8 pkt 8.1. umowy celem zabezpieczenia należytego wykonaniu umowy (...) sp. z o.o. miał złożyć wstępnie kwotę 600.000 złotych oraz dodatkowo kwotę odpowiadającej 5% wynagrodzenia netto z każdej wystawionej przez siebie faktury. Zabezpieczenie należytego wykonania umowy w kwocie wstępnej miało zostać złożone poprzez zdeponowanie na rachunku bankowym wskazanym przez (...) sp. z o.o. kwoty 250.000 złotych w terminie 3 dni od daty zawarcia umowy oraz kwoty 250.000 złotych – w terminie 7 dni od daty zawarcia umowy, natomiast kwota 100.000 złotych miała zostać odjęta po połowie z dwóch pierwszych faktur wystawionych przez (...) sp. z o.o. jako pozostała część zabezpieczenia należytego wykonania umowy (ust. 8 pkt 8.1. umowy).

Zgodnie z ust. 8 pkt 8.5. umowy kwota zabezpieczenia należytego wykonania umowy miała zostać zwrócona (...) sp. z o.o. w terminie 15 dni po jej całkowitym rozliczeniu. Podstawą zwrotu zabezpieczenia było otrzymanie przez (...) sp. z o.o. oświadczenia o braku roszczeń głównego wykonawcy w stosunku do wykonanej przez (...) sp. z o.o. usługi wywozu odpadów wystawione przez (...) sp. z o.o., przy czym (...) sp. z o.o. zobowiązała się uzyskać w/w dokument przed datą płatności ostatniej faktury. Zabezpieczenie należytego wykonania umowy miało być zwrócone z uwzględnieniem aktualnego poziomu kwoty zabezpieczenia należytego wykonania umowy oraz z uwzględnieniem wszelkich potrąceń i zaliczeń dokonywanych na podstawie umowy.

Umowa została zawarta na okres od daty jej podpisania przez obydwie do czasu niezbędnego do pełnego usunięcia odpadu. Przewidywany okres rozpoczęcia umowy określono na II połowę marca 2021 roku. Strony wstępnie ustaliły okres drążenia tunelu na łącznie 18 miesięcy od daty rozpoczęcia wykonywania usługi (ust. 11 umowy). Stosownie do treści ust. 11 pkt 11.1. umowy (...) sp. z o.o. mogła rozwiązać przedmiotową umowę za 4-tygodniowym okresem wypowiedzenia. Strony zastrzegły, że z uwagi na charakter usług i obowiązków (...) sp. z o.o. nie miała ona prawa rozwiązać umowy za wypowiedzeniem. W każdym przypadku, gdy umowa zostanie rozwiązana, strony miały sporządzić protokół zawierający opis stanu faktycznego co do zakresu wykonanych usług oraz wszelkie inne niezbędne ustalenia (ust. 12 umowy).

Zgodnie z ust. 19 umowy (...) sp. z o.o. była zobowiązana do wyznaczenia jednego przedstawiciela dedykowanego do bieżącego kontaktu e-mailowego i telefonicznego w sprawie wykonywania umowy przez (...) sp. z o.o.

Przedmiotową umowę, a także każdą umowę z podwykonawcą oraz całą korespondencję w tej sprawie wykonawca i podwykonawca mieli obowiązek dostarczyć – za pośrednictwem poczty kuriera lub osobiście – zamawiającemu oraz inżynierowi (ust. 2 subklauzuli). Zgodnie z ust. 5 lit. a i d subklauzuli zawarcie umowy o podwykonawstwo wymagało każdorazowej zgody zamawiającego, w związku z czym wykonawca obowiązany był do przedłożenia zamawiającemu oraz inżynierowi projektu tej umowy. Wykonawca przedkładał zamawiającemu poświadczoną za zgodność z oryginałem kopię zawartej umowy o podwykonawstwo (bądź jej zmiany) w terminie 7 dni od dnia jej zawarcia. W razie niezgłoszenia przez zamawiającego pisemnego sprzeciwu do umowy o podwykonawstwo (projektu jej zmiany) w terminie 14 dni było uważane za akceptację umowy przez zamawiającego.

Podwykonawca lub dalszy podwykonawca zobowiązany był przedłożyć zamawiającemu oraz inżynierowi poświadczoną za zgodność z oryginałem kopię umowy zawartej umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem były dostawy lub usługi, w terminie 7 dni od dnia jej zawarcia w przypadku, gdy wartość takiej umowy była większa niż 0,5% zaakceptowanej kwoty kontraktowej, a w każdym przypadku, gdy wartość umowy była większa niż 50.000 złotych (ust. 6 subklauzuli).

(umowa o świadczenie usług nr (...) wraz z załącznikami – k. 27-47)

(...) sp. z o.o. została zgłoszona do (...) sp. z o.o. oraz do (...) S.A. jako podwykonawca. Inwestor oraz generalny wykonawca zaakceptowali (...) sp. z o.o. jako podwykonawcę. (e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka J. P. czas nagrania: 01:53:10-02:10:47 – k. 471v; opracowanie dokumentacji projektowej – k. 71)

8 marca 2021 roku (...) sp. z o.o. dokonała na rzecz (...) sp. z o.o. przelewu kwoty 250.000 złotych tytułem zabezpieczenia umowy nr (...). (potwierdzenie transakcji – k. 48)

10 marca 2021 roku (...) sp. z o.o. dokonała na rzecz (...) sp. z o.o. przelewu kwoty 250.000 złotych tytułem zabezpieczenia umowy nr (...). (potwierdzenie transakcji – k. 49)

Umowa nr (...) została aneksowana Aneksem nr (...) z dnia 22 czerwca 2021 roku. (fakt bezsporny)

Osobą odpowiedzialną za nadzór nad wykonywaniem umowy nr (...) po stronie (...) sp. z o.o. był R. Z. (1), który na wcześniejszym etapie brał udział w negocjacjach poprzedzających zawarcie w/w umowy. W czasie realizacji umowy z ówczesnym prezesem zarządu E. O. nie było kontaktu z uwagi na stan jej zdrowia. Jej obowiązki przejęła prokurent spółki (...). Wszelki kontakt dotyczący realizacji kontraktu, w tym zgłaszanie problemów i zastrzeżeń, odbywał się z R. Z. (1).

Praca, którą miała wykonać (...) sp. z o.o., została przewidziana w trybie ciągłym, jednak wskutek wprowadzonych obostrzeń dochodziło do przerw w pracy urządzenia drążącego tunel, co skutkowało obniżeniem miesięcznego urobku z planowanego poziomu 10.000 m ³ do 5.000 m ³. Urobek był ładowany na ciężarówkę i wywożony do utylizacji w dni powszednie oraz w soboty. W momencie, gdy doszło do zwiększenia wydobycia urobku, (...) sp. z o.o. zatrudniła podwykonawców, którzy wykonywali około połowę zakresu prac.

(...) sp. z o.o. wystawiała faktury na podstawie certyfikatów poświadczających ilość wywiezionego urobku, które co miesiąc były dostarczane przez (...) sp. z o.o.

(...) sp. z o.o. powinno być rozliczone na podstawie iloczynu rzeczywistej długości wydrążonego tunelu i średnicy tarczy. Wynagrodzenie było wyliczane przy założeniu, że cały urobek został wywiezione i nic nie zalegało na ternie inwestycji.

(e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka R. Z. (1) czas nagrania: 00:24:35-00:35:44, 00:45:40-00:55:11, 01:05:41-01:09:06 – k. 468v-470; e-protokół rozprawy z dnia 4 kwietnia 2023 roku, zeznania świadka D. K. czas nagrania: 00:13:51-00:34:31 – k. 554v-555v; wydruk z korespondencji e-mailowej – k. 336-343; certyfikaty – k. 50-55, 158-166, 283-294; e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka P. K. czas nagrania: 01:16:07-01:31:20 – k. 470-470v)

7 czerwca 2021 roku (...) sp. z o.o. wystawiła na rzecz (...) sp. z o.o. fakturę nr (...) na kwotę 60.281,00 złotych netto, tj. 74.145,63 złotych brutto. (faktura nr (...) – k. 56; certyfikat – k. 160; subcontractor progress payment – k. 158-159)

5 lipca 2021 roku (...) sp. z o.o. wystawiła na rzecz (...) sp. z o.o. fakturę nr (...) na kwotę 36.817,00 złotych netto, tj. 45.284,91 złote brutto. (faktura nr (...) – k. 153)

29 lipca 2021 roku (...) sp. z o.o. przelała na rzecz (...) sp. z o.o. kwotę 50.000 złotych tytułem uregulowania faktury nr (...). Następnie 2 sierpnia 2021 roku (...) sp. z o.o. przelała na rzecz D. kwotę 10.000 złotych tytułem uregulowania faktury nr (...). (potwierdzenie transakcji – k. 156, 157)

2 sierpnia 2021 roku (...) sp. z o.o. wystawiła na rzecz (...) sp. z o.o. fakturę nr (...) na kwotę 85.625,00 złotych netto, tj. 105.318,75 złotych brutto. (faktura nr (...) – k. 154)

Na przełomie lipca i sierpnia 2021 roku dyrektor kontraktu z ramienia (...) sp. z o.o. J. P. powziął informację o ogólnych problemach z wykonywaniem umowy przez (...) sp. z o.o. W zbliżonym okresie również kierownik robót mostowych z ramienia generalnego wykonawcy A. B. zauważył problemy z niesystematycznym wywozem urobku polegającym na przestojach, a potem szybszym tempem jego wywozu celem nadrobienia zaległości. Często dochodziło do sytuacji, w których (...) sp. z o.o. nie dysponowała odpowiednią liczbą ciężarówek przystosowanych do odbioru urobku, jak również zdarzały się awarie ładowarki. Do przepełnienia placu budowy dochodziło głównie w okresie weekendów. Na przełomie lipca i sierpnia 2021 roku 2-3 razy doszło do zatrzymania maszyny (...) z powodu zalegania urobku.

Wstrzymanie prac maszyny (...) groziło nałożeniem na (...) sp. z o.o. kar umownych z tego tytułu, jednak (...) sp. z o.o. nie skorzystała z tego uprawnienia ani nie dokonała żadnych potrąceń z wynagrodzenia (...) sp. z o.o.

Na wcześniejszym etapie (...) sp. z o.o. nie zgłaszała problemów z (...) sp. z o.o.

W toku realizacji umowy dochodziło do awarii sprzętu (...) sp. z o.o. (...) sp. z o.o. korzystała z usług (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. (e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka J. P. czas nagrania: 01:53:10-02:10:47 – k. 471v; e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka A. B. czas nagrania: 02:34:08-02:47:05 – k. 472v; e-protokół rozprawy z dnia 4 kwietnia 2023 roku, zeznania świadka T. G.’a czas nagrania: 01:06:07-01:20:43 – k. 556; e-protokół rozprawy z dnia 3 października 2023 roku, zeznania świadka T. G.’a czas nagrania: 00:11:14-00:29:08 – k. 601v-602; e-protokół rozprawy z dnia 4 kwietnia 2023 roku, zeznania świadka D. K. czas nagrania: 00:13:51-00:34:31 – k. 554v-555v; e-protokół rozprawy z dnia 3 października 2023 roku, zeznania świadka T. B. czas nagrania: 01:09:09-01:24:24 – k. 603-603v)

(...) sp. z o.o. kilkukrotnie – osobiście oraz drogą e-mailową – informowała (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. z o.o. o braku uregulowania wystawionych faktur VAT. (e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka R. Z. (1) czas nagrania: 00:24:35-00:35:44 – k. 468v-469)

Pismem z dnia 5 sierpnia 2021 roku (...) sp. z o.o. wezwała (...) sp. z o.o. do zapłaty kwoty 14.145,63 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 lipca 2021 roku do dnia zapłaty tytułem zadłużenia w zapłacie faktury nr (...) oraz kwoty 46.284,91 złote wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 lipca 2021 roku do dnia zapłaty tytułem zadłużenia w zapłacie faktury nr (...), w terminie 7 dni od daty otrzymania przedmiotowego pisma. (...) sp. z o.o. zastrzegła, że w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu dokona odstąpienia od umowy. Tożsame pismo zostało wysłane również drogą e-mailową. (wezwanie do zapłaty wraz z pełnomocnictwem i potwierdzeniem nadania – k. 57-62, wydruk z korespondencji e-mailowej – k. 63)

W dniu 11 sierpnia 2021 roku (...) sp. z o.o. zaprzestała wykonywania prac wynikających z umowy nr (...) i zeszła z placu budowy. W chwili zejścia z placu budowy hałda, na której był składowany urobek, nie została całkowicie wywieziona. (...) sp. z o.o. nie uprzedziła generalnego wykonawcy (...) sp. z o.o. o tym, że zamierza przerwać prace i zejść z terenu budowy. Dopiero po zejściu (...) sp. z o.o. z terenu budowy (...) sp. z o.o. poinformowała generalnego wykonawcę o tym, że nie regulowała wystawianych faktur z uwagi na niewywiązywanie się przez podwykonawcę z zapisów umowy. (fakt bezsporny; e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka J. P. czas nagrania: 01:53:10-02:10:47 – k. 471v; e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka A. B. czas nagrania: 02:34:08-02:47:05 – k. 472v; dokumentacja fotograficzna – k. 234-235)

Do 11 sierpnia 2021 roku, godz. 19:00, wydrążone zostało 215,709 metrów tunelu. Danymi tymi nie dysponowała (...) sp. z o.o., ponieważ po zejściu z placu budowy nie została zaproszona celem oszacowania ilości wywiezionego urobku. (wydruk z programu (...) k. 232; e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka R. Z. (1) czas nagrania: 00:36:09-00:43:48 – k. 469-469v)

Na terenie inwestycji został wcześniej stworzony plac rezerwowy przeznaczony na składowanie urobku z 2-3 dni. W związku z zaprzestaniem wywozu urobku, dochodziło do zatrzymań maszyny wiertniczej i było konieczne zatrudnienie dalszych podwykonawców. Po zejściu (...) sp. z o.o. z terenu inwestycji prace objęte zakresem przedmiotowym umowy nr (...) generalny wykonawca (...) sp. z o.o. powierzyła (...) i Budownictwo spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, która wykonywała prace za cenę jednostkową 26,60 złotych. W związku z zastosowaniem wyższej stawki, wynagrodzenie nowego podwykonawcy za prace wykonane w okresie od 12 sierpnia 2021 roku do 31 stycznia 2022 roku było wyższe od wynagrodzenia, które przysługiwałoby (...) sp. z o.o. za analogiczny okres, o 169.605,57 złotych. (e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka J. P. czas nagrania: 02:14:47-02:22:25 – k. 472; e-protokół rozprawy z dnia 3 października 2023 roku, zeznania świadka T. G.’a czas nagrania: 00:29:08-00:42:19 – k. 602; kalkulacja szkody – k. 280-282; e-protokół rozprawy z dnia 4 kwietnia 2023 roku, zeznania świadka D. K. czas nagrania: 00:34:31-00:40:51 – k. 555v)

Pismem z dnia 13 sierpnia 2021 roku (...) sp. z o.o. wezwała (...) sp. z o.o. w trybie natychmiastowym do należytego wykonania umowy nr (...) i wypełniania obowiązków z niej wynikających. Jednocześnie zastrzeżono, że w przypadku niezastosowania się przez (...) sp. z o.o. do wezwania w ciągu 24 godzin, zostaną naliczone kary umowne, a prace zostaną wykonane w ramach wykonawstwa zastępczego, którego kosztem zostanie obciążona (...) sp. z o.o. (wezwanie do należytego wykonania umowy – k. 282)

W związku z brakiem uregulowania zadłużenia, pismem z dnia 16 sierpnia 2021 roku (...) sp. z o.o. złożyła (...) sp. z o.o. oświadczenie o odstąpieniu od umowy nr (...). Jednocześnie wezwała (...) sp. z o.o. do zapłaty:

• kwoty 14.145,63 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 lipca 2021 roku do dnia zapłaty tytułem zadłużenia w zapłacie faktury nr (...),

• kwoty 46.284,91 złote wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 lipca 2021 roku do dnia zapłaty tytułem zadłużenia w zapłacie faktury nr (...),

• kwoty 600.000,00 złotych tytułem zwrotu pobranego zabezpieczenia,

• kwoty 14.248,00 złotych tytułem zwrotu pobranego zabezpieczenia dodatkowego w kwocie odpowiadającej 5% wynagrodzenia netto z każdej faktury,

• kwoty 105.318,75 złotych tytułem płatności za fakturę (...).

Oświadczenie o odstąpieniu od umowy nr (...) zostało również przesłane drogą e-mailową na adres poczty firmowej (...) sp. z o.o.

(odstąpienie od umowy wraz z pełnomocnictwem i potwierdzeniem nadania – k. 64-69; wydruk z korespondencji e-mailowej – k. 70; e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka R. Z. (1) czas nagrania: 00:24:35-00:35:44 – k. 468v-469)

W odpowiedzi na odstąpienie od umowy z dnia 16 sierpnia 2021 roku (...) sp. z o.o. oświadczyła, że w/w odstąpienie nie wywołuje skutków prawnych, a rozliczenie zabezpieczenia należytego wykonania umowy będzie możliwe dopiero po zakończeniu umowy i rozliczeniu wszelkich potrąceń. (...) sp. z o.o. poinformowała o tym, że wskutek przerwania prac przez (...) sp. z o.o. i konieczności zatrudnienia innego podwykonawcy, poniosła szkodę w wysokości 724.942 złotych. (odpowiedź na odstąpienie od umowy wraz z wydrukiem korespondencji e-mailowej – k. 86-88)

Pismami z dnia 23 sierpnia 2021 roku (...) sp. z o.o. skierowała do (...) S.A. oraz (...) sp. z o.o. wezwanie do zapłaty o tożsamej treści co pismo z dnia 16 sierpnia 2021 roku, wyznaczając 7-dniowy termin na spełnienie świadczenia. Jednocześnie skany w/w pism zostały – w trybie art. 647 ¹ § 5 k.c. – wysłane do (...) S.A. oraz (...) sp. z o.o. drogą e-mailową. (wezwanie do zapłaty skierowane do (...) S.A. wraz z potwierdzeniem nadania – k. 72-77; wydruk z korespondencji e-mailowej skierowanej do (...) S.A. – k. 78; wezwanie do zapłaty skierowane do (...) sp. z o.o. wraz z potwierdzeniem nadania – k. 79-84; wydruk z korespondencji e-mailowej skierowanej do (...) sp. z o.o. – k. 85)

Pismem z dnia 26 sierpnia 2021 roku (...) sp. z o.o. złożyła (...) sp. z o.o. oświadczenie o rozwiązaniu umowy nr (...) ze skutkiem natychmiastowym, wskazując na nieprawidłowe wykonywanie w/w umowy przez (...) sp. z o.o., a od dnia 11 sierpnia 2021 roku całkowite zaprzestanie jej wykonywania. Ponadto, (...) sp. z o.o. zastrzegł sobie, prawo do naliczania kar umownych za wszystkie naruszenia umowy oraz dochodzenia odszkodowania, na poczet którego zatrzymał kwotę 600.000 złotych wpłacone przez (...) sp. z o.o. jako zabezpieczenie należytego wykonania umowy. (oświadczenie o rozwiązaniu umowy w trybie natychmiastowym wraz z wydruk korespondencji e-mailowej – k. 89-91)

Pismem z dnia 2 września 2021 roku (...) sp. z o.o. poinformowała (...) sp. z o.o. , że nie uznaje jej argumentacji co do braku skutków prawnych oświadczenia o odstąpieniu od umowy z dnia 16 sierpnia 2021 roku. W związku z tym, że umowa nr (...) wygasła wskutek wypowiedzenia jej z dniem 16 sierpnia 2021 roku, zdaniem (...) sp. z o.o. rozwiązanie umowy w trybie natychmiastowym przez (...) sp. z o.o. było bezskuteczne. Tego samego dnia skan pisma został przesłany na adres e-mailowy (...) sp. z o.o. Natomiast oryginał pisma został nadany do (...) sp. z o.o. listem poleconym w dniu 3 września 2021 roku. (pismo (...) sp. z o.o. wraz z pełnomocnictwem i potwierdzeniem nadania – k. 92-96, 99 wydruk z korespondencji e-mailowej – k. 97)

W odpowiedzi z dnia 6 września 2021 roku (...) sp. z o.o. poinformowała (...) sp. z o.o., że nie uznaje prezentowanej przez nią argumentacji i podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie. (odpowiedź na pismo z dnia 2 września 2021 roku wraz z wydruk z korespondencji e-mailowej – k. 99-101)

16 września 2021 roku (...) sp. z o.o. wystawiła na rzecz (...) sp. z o.o. fakturę nr (...) na kwotę 24.586,99 złotych netto, tj. 30.242,00 złote brutto. (...) sp. z o.o. – mimo kierowanych próśb – nie otrzymała certyfikatu potrzebnego do wystawienia w/w faktury. (faktura nr (...) – k. 155; e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka R. Z. (1) czas nagrania: 00:24:35-00:35:44 – k. 468v-469)

Zapisy umowy między (...) S.A. a (...) sp. z o.o. przewidywały karę umowną w przypadku nieuregulowania przez generalnego wykonawcę wynagrodzenia dalszych podwykonawców, w wysokości dwukrotności kwoty niezapłaconej. W związku z tym, 24 września 2021 roku (...) sp. z o.o. zaprosiła przedstawicieli (...) sp. z o.o. na spotkanie zaplanowane na dzień 28 września 2021 roku, na którym będą obecni przedstawiciele (...) S.A., (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. z o.o. Jednocześnie wyjaśniono, że celem spotkania jest skonfrontowanie stanowisk stron oaz ustalenie warunków rozliczenia należności. (e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka J. P. czas nagrania: 01:53:10-02:10:47 – k. 471v; zaproszenie na spotkanie wraz z wydrukiem korespondencji e-mailowej – k. 241-243)

28 września 2021 roku odbyło się spotkanie przedstawicieli (...) S.A., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. z o.o. Osobą reprezentującą (...) sp. z o.o. był R. Z. (1). Nie miał on formalnego upoważnienia do udziału w spotkaniu, jednak ówczesna prokurent spółki (...) (obecnie prezes zarządu (...) sp. z o.o.) sama wyznaczyła R. Z. (1) do udziału w spotkaniu i poprosiła go, aby dołożył starań, żeby (...) sp. z o.o. otrzymała pieniądze. Dopiero podczas spotkania (...) sp. z o.o. dowiedziała się, że o tym, że pozostały zakres jej prac był wykonywany w ramach wykonania zastępczego. Podczas spotkania poruszono również zwrot kaucji, jednak przedstawiciel (...) S.A. poinformował, że nie interesuje go ta kwestia. W związku z tym, kaucja nie została uwzględniona w treści sporządzonej notatki.

W wyniku spotkania zostało sporządzone porozumienie podpisane przez wszystkich przedstawicieli. Przed podpisaniem notatki ze spotkania R. Z. (1) skontaktował się w tej sprawie z prokurentem P. I. oraz pełnomocnikiem spółki. Wówczas – wobec stanowiska inwestora oraz faktu nieposiadania przez (...) sp. z o.o. dokumentów potwierdzających ilość wywiezionego urobku – prezes zarządu oraz prokurent wyrazili zgodę na podpisanie notatki.

Zgodnie z § 2 ust. 3 porozumienia ustalono, że ilość wywiezionego przez (...) sp. z o.o. urobku wynosiła 10.845,77 m ³. Przy tym (...) sp. z o.o. wywiózł urobek z drążenia małego (...), który był częścią zakresu wynikającego z umowy nr (...), w związku z czym poniósł koszt w wysokości 13.630,00 złotych netto (§ 2 ust. 4 porozumienia).

(...) sp. z o.o. zostało określone na 254.875,60 złotych netto, jednak po potrąceniu w/w kosztów (...) sp. z o.o. finalnie wyniosło ono 241.245,60 złotych netto, tj. 296.732,08 złotych brutto (§ 2 ust. 5 i 6 porozumienia). Zgodnie z § 2 ust. 7 porozumienia strony pomniejszyły należne (...) sp. z o.o. wynagrodzenie o przelane przez (...) sp. z o.o. 60.000 złotych tytułem uregulowania wystawionych faktur, w związku z czym wynagrodzenie zostało ustalone na kwotę 236.732,08 złotych brutto.

(...) sp. z o.o. wyraziła zgodę na płatność bezpośrednią (...) sp. z o.o. na rzecz dalszych podwykonawców (...) sp. z o.o., tj. Zakładu (...) oraz T. M. M., wobec których spółka posiadała nieuregulowane płatności (§ 3 ust. 1 i 2 porozumienia).

Stosownie do treści § 4 ust. 2 porozumienia uregulowanie przez (...) sp. z o.o. należności na rzecz (...) sp. z o.o. – poprzedzonej uregulowaniem należności w/w dalszych podwykonawców – wyczerpywało roszczenia (...) sp. z o.o. w stosunku do (...) sp. z o.o. oraz zamawiającego (...) S.A. w zakresie wynagrodzenia należnego (...) sp. z o.o. z tytułu realizacji umowy nr (...).

(...) sp. z o.o. pismem z dnia 5 października 2021 roku zgłosiła uwagi do sporządzonego porozumienia, wskazując na konieczność dokonania potrąceń z tytułu zabezpieczenia z wynagrodzenia (...) sp. z o.o. W związku z tym, zdaniem (...) sp. z o.o. wysokość należnego D. wynagrodzenia powinna wynieść 105.045,48 złotych.

(notatka ze spotkania wraz z załącznikiem – k. 228-230; e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2022 roku, zeznania świadka R. Z. (1) czas nagrania: 00:24:35-00:35:44, 00:36:09-00:01:05:41 – k. 468v-470; e-protokół rozprawy z dnia 3 października 2023 roku, zeznania świadka T. G.’a czas nagrania: 00:29:08-00:53:49 – k. 602-602v; e-protokół rozprawy z dnia 4 kwietnia 2023 roku, zeznania świadka D. K. czas nagrania: 00:13:51-00:40:51 – k. 554v-555v; uwagi do notatki ze spotkania – k. 138, 141-143)

Pismem z dnia 1 października 2021 roku (...) sp. z o.o. wezwała Y. do zapłaty następujących kwot:

kwoty 14.145,63 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 lipca 2021 roku do dnia zapłaty tytułem zadłużenia w zapłacie faktury nr (...),

194.991,29 złotych tytułem zaległego wynagrodzenia, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od poniższych kwot:

14.145,63 złotych od dnia 8 lipca 2021 roku do dnia zapłaty tytułem faktury nr (...),

45.284,91 złote od dnia 5 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty tytułem faktury nr (...),

105.318,75 złotych od dnia 2 września 2021 roku do dnia zapłaty tytułem faktury nr (...),

30.242,00 złote od dnia 17 września 2021 roku do dnia zapłaty tytułem faktury nr (...),

600.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu pobranego zabezpieczenia,

14.248,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu pobranego zabezpieczenia dodatkowego w kwocie odpowiadającej 5% wynagrodzenia netto z każdej faktury

w terminie 7 dni od dnia otrzymania przedmiotowego pisma.

Pismo zostało nadane przesyłką poleconą, a jego skan wysłany na adres e-mailowy (...) sp. z o.o.

Wezwania do zapłaty z tożsamymi roszczeniami zostały skierowane do (...) sp. z o.o. oraz (...) S.A. w trybie art. 647 ¹ § 5 k.c.

(wezwanie do zapłaty skierowane do (...) sp. z o.o. wraz z potwierdzeniem nadania – k. 102-105, 107; wydruk z korespondencji e-mailowej skierowanej do (...) sp. z o.o. – k. 106; wezwanie do zapłaty skierowane do (...) sp. z o.o. wraz z potwierdzeniem nadania – k. 108-110, 112; wydruk z korespondencji e-mailowej skierowanej do (...) sp. z o.o. – k. 111; wezwanie do zapłaty skierowane do (...) S.A. wraz z potwierdzeniem nadania – k. 113-117)

Pismem z dnia 5 października 2021 roku (...) sp. z o.o.

W ramach wykonania warunków zawartego porozumienia (...) sp. o.o. dokonała w dniu 14 października 2021 roku następujących przelewów:

na rzecz (...) sp. z o.o. przelała kwotę 113.676,28 złotych,

na rzecz dalszego podwykonawcy Zakładu (...) przelała kwotę 90.460,80 złotych,

na rzecz dalszego podwykonawcy T. M. M. przelała kwotę 32.595 złotych.

(potwierdzenia transakcji – k. 131-133)

Pismem z dnia 21 października 2021 roku (...) sp. z o.o. zwróciła się do (...) sp. z o.o., (...) S.A., (...) sp. z o.o. o wyjaśnienie – w terminie 7 dni – na jakiej podstawie została dokonana wpłata w kwocie 113.676,28 złotych. (...) sp. z o.o. podtrzymała dotychczasowe wezwanie do zapłaty, pomniejszając je o wpłaconą kwotę 113.676,28 złotych, i wyznaczyła 7-dniowy termin na spełnienie świadczenia. Przy tym zastrzeżono, że w przypadku braku wyjaśnienia charakteru dokonanej wpłaty, kwota 113.676,28 złotych zostanie zaliczona w pierwszej kolejności na poczet należności ubocznych od kwot oraz zadłużeń najdawniej wymagalnych. (ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania – k. 119-121, 125-126; wydruk z korespondencji e-mailowej – k. 122-124)

Pismem z dnia 28 października 2021 roku (...) sp. z o.o. wskazała (...) sp. z o.o., że dokonana wpłata wynika z realizacji ustaleń zapadłych podczas spotkania w dniu 28 września 2021 roku. Jednocześnie wyjaśniono, że na w/w spotkaniu strony określiły wiążącą ilość urobku oraz wysokość należności nieuiszczonej przez (...) sp. z o.o. na rzecz (...) sp. z o.o. tytułem wynagrodzenia. (...) sp. z o.o. zaznaczyła, że dokonaną wpłatę należy rozliczyć na poczet wynagrodzenia wynikającego z faktur VAT nr: (...). Ponadto, wskazano, że (...) sp. z o.o. i (...) S.A. nie ponoszą solidarnej odpowiedzialności z podwykonawcą z tytułu świadczeń ubocznych niewchodzących w zakres wynagrodzenia oraz kwot zatrzymanych tytułem zabezpieczenia należytego wykonania umowy. (odpowiedź wykonawcy wraz z załącznikami – k. 127-133; wydruk z korespondencji e-mailowej – k. 134-135)

W odpowiedzi na wezwanie z dnia 29 października 2021 roku (...) S.A. nie uznała roszczenia D., wskazując, że należne jej wynagrodzenie zostało uregulowane zgodnie z porozumieniem z dnia 28 września 2021 roku. Jednocześnie zastrzeżono, że (...) S.A. nie ponosi solidarnej odpowiedzialności z podwykonawcą z tytułu świadczeń ubocznych niewchodzących w zakres wynagrodzenia oraz kwot zatrzymanych tytułem zabezpieczenia należytego wykonania umowy. (odpowiedź zamawiającego wraz z załącznikami – k. 136-148; wydruk z korespondencji e-mailowej – k. 149-151)

(...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. zakończyły współpracę z uwagi na to, że nie doszły do porozumienia w zakresie ustalenia nowych warunków współpracy. (...) sp. z o.o. była na terenie budowy do około 15 lutego 2022 roku. (e-protokół rozprawy z dnia 4 kwietnia 2023 roku, zeznania świadka D. K. czas nagrania: 00:40:51-00:46:38 – k. 555v)

Powyższych ustaleń faktycznych Sąd dokonał na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w przedmiotowej sprawie w postaci dokumentów przedłożonych przez strony postępowania oraz zeznań świadków R. Z. (1), P. K., J. P., A. B., D. K., T. G.’a oraz T. B..

Wiarygodność oraz rzetelność powyższych dowodów nie budziła wątpliwości Sądu. Wnioski z nich wypływające były wystarczające dla ustalenia zawarcia umowy (...), przebiegu jej realizacji, a także wzajemnych stosunków stron oraz warunków rozliczeń.

Sąd nie uwzględnił zeznań świadka T. G.’a co do tego, że stawka wynagrodzenia (...) i Budownictwo sp. z o.o. nie była wyższa od stawki wynagrodzenia (...) sp. z o.o. Podmiotem, który zawarł umowę z (...) i Budownictwo sp. z o.o., był (...) sp. z o.o., w związku z czym świadek T. G., jako pracownik (...) sp. z o.o., mógł nie pamiętać wszystkich ustaleń w kwestii rozliczeń wykonawstwa zastępczego.

Sąd pominął dowód z zeznań świadka C. Y. na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. (k. 604). Fakty, które miał wykazać dowód z przesłuchania w/w świadka, zostały już udowodnione zgodnie z twierdzeniami (...) sp. z o.o., w związku z czym dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka zmierzałoby jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd pominął wnioski pozwanej (...) sp. z o.o. z pkt 5, 6 i 7 odpowiedzi na pozew (k. 274v) na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. (k. 604-604v). W ocenie Sądu wnioskowane dowody były nieistotne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, ponieważ kwestia rozliczeń stron została uregulowana w notatce ze spotkania z dnia 28 września 2021 roku, którą podpisali przedstawiciele wszystkich stron postępowania.

Sąd pominął wniosek z pkt 10 odpowiedzi na pozew pozwanej (...) sp. z o.o. (k 275) na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. (k. 604v). Notatka ze spotkania z dnia 28 września 2021 roku została przedłożona jako jeden z załączników do pozwu.

Pełnomocnik pozwanej (...) sp. z o.o. zastrzeżenie do protokołu w trybie art. 162 w związku z naruszeniem art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., art. 227 k.p.c. (protokół rozprawy k. 604v)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części, jedynie w stosunku do pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i tylko co do kwoty 500.000 złotych, w pozostałym zaś zakresie podlegało oddaleniu jako niezasadne.

Podstawę dochodzonego przez powódkę roszczenia stanowiła zawarta z pozwaną (...) sp. z o.o. umowa nr (...). Bezsporne jest, że w dniu 14 maja 2021 roku powódka zawarła z pozwaną ad 1 umowę, której przedmiotem było ustalenie zasad wykonywania przez (...) sp. z o.o. usług wywozu i utylizacji odpadu powstającego w wyniku drążenia pod poziomem gruntu przez maszynę wiertniczą tunelu o średnicy 8,78 m w ramach projektu (...) (...) (...), odcinek Ł. F. – Ł. Ż. . Żadna ze stron postępowania nie kwestionowała faktu zawarcia umowy ani jej treści.

Powódka swoje roszczenie wywodziła z przepisów dotyczących umowy o roboty budowlane. Zgodnie z art. 647 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Stosownie do definicji zawartej w art. 3 pkt 7 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. 1994 Nr 89, poz. 414 z późn. zm.) przez roboty budowlane należy rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego.

W ramach umowy nr (...) powódka była podwykonawcą, a wywożenie urobku służyło wykonaniu prac budowlanych realizowanych zgodnie z projektem, w związku z czym można uznać, że przedmiotem w/w umowy były szeroko rozumiane roboty budowlane. Za przyjęciem tej koncepcji i niewnikaniem w dalsze aspekty charakteru przedmiotowej umowy przemawia fakt, że żadna ze stron nie kwestionowała, że umowa nr (...) nie była umową o roboty budowlane.

Powódka jako podstawę prawną odpowiedzialności pozwanych podnosiła art. 647 ¹ § 1 w zw. z § 5 k.c. Stosownie do treści art. 647 ¹ § 1 k.c. inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą (generalnym wykonawcą) za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy z tytułu wykonanych przez niego robót budowlanych, których szczegółowy przedmiot został zgłoszony inwestorowi przez wykonawcę lub podwykonawcę przed przystąpieniem do wykonywania tych robót, chyba że w ciągu trzydziestu dni od dnia doręczenia inwestorowi zgłoszenia inwestor złożył podwykonawcy i wykonawcy sprzeciw wobec wykonywania tych robót przez podwykonawcę. W/w przepis stosuje się odpowiednio do solidarnej odpowiedzialności inwestora, wykonawcy i podwykonawcy, który zawarł umowę z dalszym podwykonawcą, za zapłatę wynagrodzenia dalszemu podwykonawcy (art. 647 ¹ § 5 k.c.).

Projekt umowy nr (...) został zgłoszony (...) sp. z o.o., jako generalnemu wykonawcy, oraz (...) S.A., jako inwestorowi, co wynika wprost z zeznań świadka J. P. pełniącego funkcję dyrektora kontraktu z ramienia (...) sp. z o.o. Zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) pozwana (...) S.A. – wobec formułowanych przez nią zarzutów – powinna wykazać, że zgłosiła sprzeciw na zawarcie umowy z (...) sp. z o.o., czego jednak nie zrobiła. Na marginesie dalszych rozważań należy zaznaczyć, iż przyjęcie, że inwestor dokonał takiego sprzeciwu, byłoby sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, bowiem (...) S.A. wiedziała o wywożeniu i utylizacji urobku przez (...) sp. z o.o. z terenu prowadzonej inwestycji, co w sposób dorozumiany akceptowała. Co więcej, kiedy doszło do sporu między (...) sp. z o.o. a (...) sp. z o.o., pozwana ad 2 wzięła udział w spotkaniu mającym na celu osiągnięcie porozumienia i ustalenie warunków rozliczeń.

Kwestią sporną między stronami było ustalenie, czy (...) sp. z o.o. otrzymała pełne wynagrodzenie za wykonane prace, a także czy zaszły podstawy do zwrotu na rzecz powódki kwoty pobranej kaucji gwarancyjnej.

W pierwszej kolejności należy dokonać analizy wzajemnych ustaleń stron co do rozliczeń z tytułu wynagrodzenia za wykonane przez powódkę prace.

Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, kwestia wzajemnych rozliczeń z tytułu wynagrodzenia za wykonane prace była przedmiotem spotkania w dniu 28 września 2021 roku, czego konsekwencją było sporządzenie porozumienia w formie notatki ze spotkania. Zgodnie z § 2 ust. 5 porozumienia wynagrodzenie zostało ustalone na kwotę 254.875,60 złotych netto. Od w/w wynagrodzenia zostały potrącone kwoty tytułem kosztów (...) sp. z o.o. z tytułu wywiezienia urobku (13.630 złotych) oraz 60.000 złotych tytułem należności uiszczonych przez (...) sp. z o.o. Ostateczna wysokość należnego (...) sp. z o.o. wynagrodzenia została ustalona na kwotę 236.732,08 złotych brutto.

Przedmiotowe porozumienie stanowi rozliczenie całego należnego powódce wynagrodzenia – bowiem uwzględniono w nim ilość wywiezionego urobku oraz cenę za 1 m ³. W toku postępowania powódka sama potwierdziła ilość wywiezionego urobku zgodnie z treścią porozumienia, tj. 10.845,77 m ³, a także wywóz przez (...) sp. z o.o. urobku o wartości 13.630 złotych netto.

Stosownie do treści § 4 ust. 2 w zw. z § 3 ust. 1 i 2 porozumienia kwota ta miała zostać uregulowana w dwojaki sposób - najpierw (...) sp. z o.o. miała uregulować zobowiązania (...) sp. z o.o. wobec jej podwykonawców, a pozostałą kwotę uregulować bezpośrednio na rzecz (...) sp. z o.o. Z przedłożonych potwierdzeń transakcji wynika, że pozwana (...) sp. z o.o. dokonała łącznej spłaty w wysokości 236.732,08 złote, tj. 123.055,80 złotych na rzecz dalszych podwykonawców oraz 113.676,28 złotych na rzecz (...) sp. z o.o.

Zgodnie z § 4 ust. 2 porozumienia uregulowanie przez (...) sp. z o.o. należności na rzecz (...) sp. z o.o. wyczerpywało roszczenia powódki w stosunku do (...) sp. z o.o. oraz (...) S.A. w zakresie należnego jej wynagrodzenia z tytułu realizacji umowy nr (...). W związku z w/w transakcjami roszczenia powódki z tytułu zapłaty należnego jej wynagrodzenia zostały wyczerpane, bowiem pełna wysokość ustalonego w porozumieniu wynagrodzenia została zapłacona przez stronę powodową.

Notatka ze spotkania z dnia 28 września 2021 roku została podpisana przez przedstawicieli (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. (...) S.A. Wątpliwości Sądu nie budzi umocowanie R. Z. (2) do podpisania w/w notatki. Zgodnie z ust. 19 umowy (...) sp. z o.o. była zobowiązana do wyznaczenia jednego przedstawiciela dedykowanego do bieżącego kontaktu e-mailowego i telefonicznego w sprawie wykonywania przez (...) sp. z o.o. umowy nr (...). Jako taka osoba został wyznaczony R. Z. (1), który najpierw był zaangażowany w negocjacje poprzedzające zawarcie umowy, a później za nadzór nad realizacją kontraktu. Świadkowie zgodnie potwierdzili, że wszelki kontakt dotyczący realizacji umowy, w tym zgłaszanie problemów i zastrzeżeń, odbywał się z R. Z. (1). Fakt, że R. Z. (1) nie legitymował się pisemnym upoważnieniem do udziału w spotkaniu, jest irrelewantny dla oceny skuteczności zawartego porozumienia, bowiem to ówczesna prokurent zarządu - która praktycznie również przejęła obowiązki prezesa zarządu (...) sp. z o.o. z uwagi na jego zły stan zdrowia - wyznaczyła R. Z. (1) do udziału w spotkaniu, jednocześnie prosząc go o dołożenie wszelkich starań, aby powódka otrzymała środki finansowe za wykonane prace. Samo podpisanie porozumienia zostało poprzedzone konsultacjami R. Z. (1) z prokurentem P. I. oraz pełnomocnikiem spółki, którzy wyrazili zgodę na podpisanie notatki.

Mając na uwadze postanowienia w/w porozumienia i - wobec dokonanych przez (...) sp. z o.o. wpłat - wyczerpanie roszczeń (...) sp. z o.o. z tytułu należnego jej wynagrodzenia, roszczenie powódki w tym zakresie należało uznać za bezzasadne.

Powyższą konstatację podzielił pełnomocnik powódki. Wskazać należy, iż w piśmie z dnia 29 kwietnia 2022 roku uznała ilość urobku wskazaną w notatce z 28 września 2021 roku, tj. 10.845,77 m ³ urobku, a następnie, podczas rozprawy w dniu 13 grudnia 2022 roku (k. 471) przyznała także okoliczność wywozu przez (...) sp. z o.o. urobku o wartości 13.630 złotych netto.

Powyższe prowadzi do oceny, że powódka otrzymała całość należnego jej wynagrodzenia z tytułu wykonanych robót. Rozliczenie powyższe nastąpiło z pominięciem zapisów o potrąceniu z wynagrodzenia (z każdej faktury) kwoty odpowiadającej 5% wynagrodzenia netto. Rozliczenie następowało w oparciu o rzeczywiście wykonany zakres i bez dokonywania powyższego potrącenia. Dlatego też należało uznać, iż kwota 100.000 zł, która M. zostać odjęta z dwóch pierwszych faktur, mocą porozumienia została między stronami rozliczona.

Kolejną kwestią sporną między stronami postępowania był zwrot kaucji gwarancyjnej należytego wykonania umowy.

Zgodnie z ust. 8 pkt 8.1. umowy nr (...) sp. z o.o. była zobowiązana do złożenia z tytułu zabezpieczenia kwoty 600.000 złotych oraz kwoty odpowiadającej 5% wynagrodzenia netto z każdej wystawionej przez siebie faktury. Kwota 600.000 złotych miała zostać zdeponowana w drodze dwóch przelewów po 250.000 złotych każdy, natomiast pozostała kwota 100.000 złotych miała zostać odjęta po połowie z dwóch pierwszych faktur wystawionych przez (...) sp. z o.o.

Kaucja gwarancyjna ma charakter zobowiązania kauzalnego, akcesoryjnego, a swymi cechami zbliżonego do depozytu nieprawidłowego. Dlatego dla jej zrealizowania konieczne jest, aby kwota kaucji znalazła się w aktywach uprawnionego do kaucji i pozostawała w nich tak długo, aż zostaną spełnione przesłanki do jej zwrotu na rachunek drugiej osoby. Oznacza to, że dający kaucję przekazuje określoną kwotę pieniędzy na rachunek biorącego, a biorący jest uprawniony do zaspokojenia swych interesów w razie niespełnienia świadczenia w terminie przez zobowiązanego lub do zwrotu kaucji w przypadku spełnienia wspomnianego świadczenia. W związku z tym, kaucji gwarancyjnej nie stanowi zatrzymanie części wynagrodzenia należnego drugiej stronie, bowiem nie zachodzi wtedy przekazanie środków pieniężnych na rachunek uprawnionego z zabezpieczenia wykonania świadczenia (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 12 września 2019 r., w sprawie V CSK 324/18, Legalis nr 2264793).

Niniejszy Sąd podziela ugruntowane w judykaturze stanowisko, zgodnie z którym posłużenie się przesz strony w umowie terminem kaucja gwarancyjna nie determinuje, że w danej sprawie doszło do zawarcia umowy kaucji we wspomnianym znaczeniu. W związku z tym, ocena, jakiego rodzaju zabezpieczenie strony ustaliły posługując się pojęciem kaucja gwarancyjna, powinna być dokonywana in casu i wymaga wykładni oświadczenia woli, która uwzględni całokształt postanowień umownych (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 23 marca 2018 r., w sprawie I CSK 349/17, Legalis nr 1754800).

Wobec tego w niniejszej sprawie potrącenie 100.000 złotych z dwóch pierwszych faktur wystawionych przez (...) sp. z o.o. oraz potrącanie kwoty odpowiadającej 5% wynagrodzenia netto z każdej wystawionej przez nią faktury nie stanowiło kaucji gwarancyjnej, a część wynagrodzenia za wykonane prace (i jak już wskazano, rozliczone między stronami). Odmienne zapisy umowy w tym zakresie pozostają irrelewantne dla oceny charakteru wskazanych potrąceń, bowiem decydujące znaczenie ma wykładnia w/w zapisów w świetle całokształtu zawartej umowy. Dlatego też posłużenie się przez strony pojęciem kaucji gwarancyjnej w odniesieniu do zatrzymania części wynagrodzenia nie uzasadnia przyjęcia takiej kwalifikacji. W związku z tym, w rozpatrywanym stanie faktycznym roszczenie powódki o zwrot kaucji może odnosić się jedynie do kwoty 500.000 złotych, które to powódka przelała na rzecz (...) sp. z o.o. w ramach dwóch przelewów po 250.000 złotych.

Zgodnie z ust. 8 pkt 8.5. umowy kwota zabezpieczenia należytego wykonania umowy miała zostać zwrócona (...) sp. z o.o. w terminie 15 dni po jej całkowitym rozliczeniu. W niniejszej sprawie do całkowitego rozliczenia umowy doszło podczas spotkania w dniu 28 września 2021 roku, w związku z czym roszczenie o zwrot kaucji stało się wymagalne.

Druga część zapisu ust. 8 pkt 8.5. w/w umowy, tj. konieczność otrzymania przez (...) sp. z o.o. oświadczenia o braku roszczeń głównego wykonawcy w stosunku do wykonanej przez (...) sp. z o.o. usługi wywozu odpadów wystawione przez (...) sp. z o.o. jako podstawa zwrotu zabezpieczenia, nie miała zastosowania w zaistniałym stanie faktycznym, bowiem doszło do rozwiązania umowy. W ocenie Sądu irrelewantny pozostaje fakt, która ze stron – czy (...) sp. z o.o., czy (...) sp. z o.o. – skutecznie złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Z punktu widzenia zasadności żądania powódki w zakresie zwrotu kwoty kaucji gwarancyjnej znaczenie ma jedynie to, że doszło do rozwiązania umowy nr (...). Niezależnie od tego, który z podmiotów miał prawo jako pierwszy rozwiązać umowę i z tego prawa skorzystał, to w okresie rozliczenia w/w umowy w dniu 28 września 2021 roku umowa była już rozwiązana, a jej zapisy nie obowiązywały.

Jedynie na marginesie dalszych rozważań – wobec sporu stron co do charakteru świadczenia wynikającego z umowy nr (...) – należy wyjaśnić, że w ocenie Sądu świadczenie powódki nie było świadczeniem ciągłym. Przez świadczenie ciągłe rozumiane jest stałe zachowanie wykonawcy, bez możliwości wyróżnienia samodzielnych, odrębnych czynności. Natomiast w ramach w/w umowy można było wyróżnić czynności samodzielne, odrębne w postaci wywożenia każdego metra ³ urobku oraz załadunku odpadu na ciężarówki. Jednocześnie jako sposób rozliczenia wskazano rozliczenie comiesięczne. Fakt, że powódka miała zapewnić ciągłość wykonania świadczonych usług nie przesądzał, że było to świadczenie ciągłe.

Kwestią sporną między (...) sp. z o.o. a (...) S.A. i (...) sp. z o.o. była ich odpowiedzialność względem powódki na podstawie art. 647 ¹ k.c. z tytułu należności ubocznych.

Jak wynika z treści art. 647 ¹ § 1 i 5 k.c. odpowiedzialność solidarna inwestora (generalnego wykonawcy) obejmuje jedynie wynagrodzenie (należność główną) należne podwykonawcy. W/w przepis ma charakter gwarancyjny i stanowi wyjątek od zasady, w związku z czym nie można dokonywać jego rozszerzającej wykładni i traktować jako podstawy solidarnej odpowiedzialności względem podwykonawcy za zapłatę innych należności niż wynagrodzenie (red. K. Osajda, W. Borysiak, Kodeks cywilny. Komentarz, 2023, Legalis; wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 10 grudnia 2015 r., V CSK 95/15, Legalis nr 1522529). Stosownie do treści art. 371 k.c. działania i zaniechania jednego z dłużników solidarnych nie mogą szkodzić współdłużnikom. Wobec tego gwarancyjna odpowiedzialność inwestora (generalnego wykonawcy) nie rozciąga się na roszczenie o odsetki spowodowane opóźnieniem generalnego wykonawcy (wykonawcy).

W ocenie Sądu powyższe rozważania należy przenieść również na roszczenie o zwrot kaucji gwarancyjnej jako roszczenie uboczne, niebędące wynagrodzeniem za wykonane prace. W związku z tym, zarówno (...) S.A., jak i (...) sp. z o.o. nie ponoszą solidarnej odpowiedzialności na podstawie art. 647 ¹ k.c. za zwrot kaucji gwarancyjnej oraz za zapłatę odsetek za opóźnienie spowodowane przez (...) sp. z o.o.

Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia zarzutu potrącenia zgłoszonego przez (...) sp. z o.o. w odpowiedzi na pozew.

Zgodnie z art498 § 1 kc gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Pomimo wyraźnego brzmienia art. 498 KC, który wskazuje na wymagalność obu wierzytelności, w orzecznictwie i piśmiennictwie zgodnie przyjmuje się, że wymagalne musi być świadczenie tego, kto potrącenia dokonuje.

Stan wymagalności wierzytelności oznacza, że upłynął już termin spełnienia świadczenia (zob. art. 455 KC). Zob. np. post. SN z 12.2.2019 r., II CSK 413/18, L..

Oświadczenie o potrąceniu nie zastępuje ani nie zawiera w sobie wezwania dłużnika do zapłaty w odniesieniu do zobowiązań bezterminowych (art. 455 KC). Jak trafnie wskazał SN w wyr. z 16.12.2015 r. (IV CSK 141/15, L.), "zastosowanie takiego swoistego "skrótu" prawnego nie znajduje usprawiedliwienia w ustawie".

W przedmiotowej sprawie roszczenie pozwanej ad 1 z tytułu odszkodowania nie było wymagalne, bowiem pozwana, przed zgłoszeniem zarzutu potrącenia, nie wzywała powódki do zapłaty żadnej kwoty w tym zakresie. W piśmie z dnia 13 sierpnia 2021 roku (...) sp. z o.o. jedynie poinformowała (...) sp. z o.o., że prace wynikające z umowy nr (...) zostaną wykonane w ramach wykonawstwa zastępczego, a kosztami zostanie obciążona powódka. Pismo to miało charakter informacyjny i nie można uznać go za wezwanie do zapłaty, zwłaszcza że w chwili kiedy było kierowane do powódki, koszty wykonawstwa zastępczego jeszcze nie powstały.

Po wtóre, zgodnie z art. 203 ¹ § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 1964 Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) pozwany może podnieść zarzut potrącenia nie później niż przy wdaniu się w spór co do istoty sprawy albo w terminie dwóch tygodni od dnia, gdy jego wierzytelność stała się wymagalna. W przedmiotowej sprawie pozwana (...) sp. z o.o. podniosła zarzut potrącenia przy wdaniu się w spór co do istoty, tj. w treści odpowiedzi na pozew z dnia 17 lutego 2022 roku. Mimo że oświadczenie o potrąceniu zostało złożone przez podmiot uprawniony do reprezentacji pozwanej ad. 1, tj. prezesa zarządu spółki, nie było ono prawnie skuteczne, bowiem zostało skierowane do osoby nieuprawnionej do przyjęcia takiego oświadczenia. Otóż pełnomocnik powódki został umocowany do składania oświadczeń, ale nie do ich odbierania. Ponieważ potrącenie jest w pierwszej kolejności czynnością materialnoprawną, powstaje wątpliwość co do tego, czy pełnomocnik procesowy – zarówno po stronie pozwanego (potrącającego), jak i powoda – jest uprawniony do złożenia i odebrania oświadczenia o potrąceniu. Na oba te pytania należy udzielić odpowiedzi negatywnej. Pełnomocnictwo procesowe nie obejmuje upoważnienia ani do składania, ani do odbierania oświadczeń materialnoprawnych, a jedynie daje uprawnienia procesowe określone w art. 91 kpc. Jak trafnie przyjął SN w wyr. z 7.3.2013 r. (II CSK 476/12, L.), przy przyjmowaniu przez pełnomocnika procesowego strony w imieniu mocodawcy oświadczeń kształtujących jego sytuację materialnoprawną, nie można rozszerzać zakresu pełnomocnictwa przez wykładnię celowościową, skoro z procesowego punktu widzenia rozszerzenie zakresu umocowania wywołujące skutek w postaci dojścia do adresata materialnoprawnego oświadczenia o potrąceniu, byłoby niekorzystne dla strony. Nie można zatem aprobować tezy, jakoby taki zakres pełnomocnictwa był efektem celowego działania mocodawcy nakierowanego na wygranie procesu (por. wyr. SN z 12.10.2007 r., V CSK 171/07, L.; wyr. SN z 10.8.2010 r., I PK 56/10, OSNAPiUS 2011, Nr 23–24, poz. 295; wyr. SA w Warszawie z 11.12.2014 r., VI ACa 484/14, L.; wyr. SA w Gdańsku z 13.11.2015 r., I ACa 534/15, L.; odmiennie – nietrafnie – wyr. SA w Łodzi z 1.10.2015 r., I ACa 547/15, L.).

Mając na uwadze powyższe, Sąd w punkcie 1. (pierwszym) wyroku zasądził od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 500.000,00 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 listopada 2021 roku do dnia zapłaty.

Sąd zasądził od kwoty 500.000,00 złotych odsetki ustawowe za opóźnienie na podstawie art. 481 § 1 k.c. stanowiącego, że w przypadku, gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W/w odsetki zostały zasądzone od dnia 5 listopada 2021 roku, bowiem był to dzień następny po terminie wyznaczonym przez powódkę na spełnienie świadczenia. Mimo że powódka kilkukrotnie kierowała do pozwanej (...) sp. z o.o. wezwania do zapłaty, to przy ocenie opóźnienia pozwanej ad 1 Sąd wziął pod uwagę wezwanie z dnia 1 października 2021 roku, bowiem było to pierwsze wezwanie po rozliczeniu umowy podczas spotkania w dniu 28 września 2021 roku. a zdaniem Sądu, dopiero od tej daty roszczenie o zwrot kaucji było wymagalne. W ocenie Sądu wezwanie do zapłaty nie powinno poprzedzać rozliczenia z uwagi na to, że dopiero po spotkaniu znane były ostateczne warunki spłaty stron. W wezwaniu z dnia 1 października 2021 roku został wyznaczony 7-dniowy termin na spłatę należności, liczony od dnia otrzymania w/w pisma, jednak powódka nie przedłożyła dowodu doręczenia. W związku z tym, 7-dniowy termin należało liczyć od odpowiedzi na wezwanie z dnia 28 października 2021 roku. Termin na spełnienie świadczenia upływał 4 listopada 2021 roku, zatem pozwana (...) sp. z o.o. pozostawała w zwłoce od dnia następnego, tj. 5 listopada 2021 roku.

W punkcie 2. (drugim) wyroku Sąd oddalił powództwo w pozostałej części.

W punkcie 3. (trzecim) wyroku Sąd zasądził od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 32.136,33 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocniania się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu. Podstawą zasądzenia kosztów procesu był art. 100 zd. 1 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Powódka wygrała sprawę z (...) sp. z o.o. w 83%, natomiast pozwana (...) sp. z o.o. obroniła swoje stanowisko w 17%.

Na koszty procesu poniesione przez powódkę złożyły się następujące kwoty: 30.017 złotych tytułem opłaty od pozwu, 10.800 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego (ustalone na podstawie § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie – Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 z późn. zm.), 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, 100 złotych tytułem opłaty od wniosku o zabezpieczenie powództwa. W związku z tym, powódka poniosła koszty procesu w łącznej wysokości 40.934 złote.

Na koszty procesu pozwanego złożyły się następujące kwoty: 10.800 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego (ustalone na podstawie § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 z późn. zm.) oraz 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. W związku z tym, koszty pozwanej wyniosły łącznie 10.817 złotych.

Koszty obu stron wyniosły łącznie 51.751 złotych, z czego pozwana powinna pokryć koszty w wymiarze 83%, tj. 42.953,33 złotych, a pokryła jedynie w kwocie 10.817 złotych. W związku z tym, Sąd zasądził od pozwanej (...) sp. z o.o. na rzecz powódki różnicę, tj. 32.136,33 złotych.

W punkcie 4. (czwartym) wyroku Sąd zasądził od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz:

(...) spółki akcyjne z siedzibą w W. kwotę 10.817,00 złotych, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocniania się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M. kwotę 10.817,00 zł, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocniania się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawą zasądzenia w/w kosztów był art. 98 § 1 k.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), bowiem roszczenie powódki w stosunku do (...) S.A. oraz (...) sp. z o.o. zostało oddalone w całości. Na koszty (...) S.A. złożyły się następujące kwoty: 10.800 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego (ustalone na podstawie § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 z późn. zm.) oraz 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. (...) sp. z o.o. ukształtowały się w tożsamy sposób, tj. 10.800 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego (ustalone na podstawie § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie – Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 z późn. zm.) oraz 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W punkcie 5. (piątym) wyroku Sąd nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi, tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych:

od (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 203,25 złote,

od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 992,30 złote.

Podstawą pobrania przedmiotowych kosztów był art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2005 Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.) w zw. z art. 100 zd. 1 k.p.c. Zgodnie z art. 113 ust. 1 u.k.s.c. kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Łączna wysokość w/w kosztów wyniosła 1.195,55 złotych. Uwzględniając stosunkowe rozdzielenie kosztów (...) sp. z o.o. powinna ponieść te koszty w 17%, tj. 203,25 złote, natomiast pozwana (...) sp. z o.o. – w 83%, tj., 992,30 złote.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć:

pełnomocnikowi powódki,

pełnomocnikowi pozwanej (...) sp. z o.o.

pełnomocnikowi pozwanej (...) S.A.,

pełnomocnikowi pozwanej (...) sp. z o.o.

- przez Portal Informacyjny.

13 listopada 2023 roku