Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 lipca 2015 r. wydanym w sprawie o sygn. akt V RC 347/13 z powództwa K. W. przeciwko M. W. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego lub obniżenie alimentów Sąd Rejonowy dla Łodzi- Widzewa w Łodzi V Wydział Rodzinny i Nieletnich uchylił w całości wyrok zaoczny z dnia 23 stycznia 2014 roku, oddalił powództwo o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego K. W. względem syna M. W., obniżył alimenty zasądzone wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi -Śródmieścia w Łodzi z dnia 20 stycznia 2009 roku w sprawie VIII RC 320/08 od K. W. na rzecz syna M. W. z kwoty po 450 złotych miesięcznie do kwoty po 250 złotych miesięcznie, płatne do rąk uprawnionego M. W., do dnia 10-go każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 7 sierpnia 2013 roku, oddalił powództwo o obniżenie alimentów w pozostałej części oraz nie obciążył pozwanego kosztami postępowania od uwzględnionej części powództwa. (wyrok- k. 356).

Sąd Rejonowy poczynił następujące ustaleniach faktyczne:

M. W. ur. (...) jest synem A. W. i K. W., którzy są po rozwodzie

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi wyrokiem z dnia 20 stycznia 2009 r. w sprawie VIII RC 320/08 podwyższył alimenty od K. W. na rzecz syna M. W. z kwoty po 350 złotych miesięcznie do kwoty po 450 złotych miesięcznie, poczynając od dnia 8 maja 2008 r .

W dacie wydania powyższego wyroku M. W. miał 25 lat.

Od urodzenia cierpi na mukowiscydozę, która powoduje pogorszenie wydolności płuc i postępującą degradację miąszu płucnego na skutek przewlekłego stanu zapalnego. Choroba wymaga ciągłej inhalacji, drenażu, leczenia farmakologicznego, stosowania diety wysokokalorycznej oraz preparatów witaminowych i specjalnych odżywek. Ponadto M. W. choruje na kardiomiopatię zastoinkową z ciężkim uszkodzeniem funkcji mięśnia lewej komory serca. Z uwagi na stan zdrowia musi prowadzić oszczędny tryb życia, z ograniczeniem wysiłku fizycznego, powinien unikać infekcji i co roku szczepić się przeciwko grypie.

W czasie rozpoznawania poprzedniej sprawy alimentacyjnej M. W. był studentem V semestru studiów stacjonarnych w Wyższej Szkole (...) w Ł.. Studia trwały 3,5 roku. Czesne za studia wynosiło 380 złotych miesięcznie przez 12 miesięcy, ale (...) pokrywał koszt czesnego za 9 miesięcy. W tym czasie powód pobierał stypendium za wyniki w nauce – 170 złotych miesięcznie oraz stypendium specjalne - 150 złotych miesięcznie. Otrzymywał również rentę socjalną w wysokości 475 złotych netto oraz zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 150 złotych. Mieszkał on z matką w domu jednorodzinnym w Ł. przy ul. (...), którego koszty utrzymania wynosiły: w okresie letnim około 550 złotych, natomiast w okresie zimowym – z uwagi na ogrzewanie gazem – około 980 złotych miesięcznie. Jego matka pracowała jako bibliotekarka w szkole podstawowej i zarabiała około 1.600 złotych netto miesięcznie.

M. W. określał swoje miesięczne potrzeby na kwotę około 2.500 złotych, w tym: standardowe lekarstwa - 600 złotych, wizyty u kardiologa, specjalistów medycyny chińskiej i leki ziołowe – 240 złotych, dojazdy do lekarzy – 80 złotych, odżywki – 100 złotych, wyżywienie - 400 złotych + obiady na uczelni - 160 złotych, odzież i obuwie – 100 złotych, bilet miesięczny - 44 złote, ubezpieczenie – 45 złotych oraz proporcjonalny udział w kosztach mieszkania około 750 złotych.

W tym czasie K. W. miał 51 lat i był zatrudniony na stanowisku nauczyciela w szkole podstawowej, a jego średnie miesięczne wynagrodzenie netto wynosiło około 2.000 złotych. Mieszkał on z drugą żoną – J. W. w swoim mieszkaniu, gdzie świadczenia wynosiły około 370 złotych miesięcznie. Jego żona pobierała rentę w kwocie 548 złotych netto miesięcznie. Był również współwłaścicielem domu, w którym przebywała była żona oraz syn M. i opłacał podatek od tej nieruchomości w kwocie 556 złotych rocznie. K. W. chorował na przewlekłe zapalenie trzustki, leczył się w poradni publicznej.

Od czasu autorytatywnej konkretyzacji obowiązku alimentacyjnego do czasu złożenia przedmiotowego powództwa upłynęły 4 lata i 8 miesięcy.

Obecnie K. W. ma 58 lat, posiada wyższe wykształcenie, zawód - magister rekreacji ruchowej. Do 31 sierpnia 2013 r. pracował w Szkole Podstawowej nr (...) w Ł. jako nauczyciel wychowania fizycznego za wynagrodzeniem 2.200 złotych netto miesięcznie. Stosunek pracy ustał, gdyż powód nie zgodził się na nowe warunki zatrudnienia, polegające na zmniejszeniu liczby godzin pracy z 18/18 na 12/18 oraz proporcjonalnie obniżone wynagrodzenie. Od 1 września 2013 r. nie pracuje i utrzymuje się z nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego w wysokości 1.572 złote miesięcznie, które może pobierać do uzyskania wieku emerytalnego. Stanowi ono 80% właściwej emerytury. Świadczenie jest wyższe niż oferowana mu zmiana warunków pracy, bo otrzymywałby 1.400 złotych netto miesięcznie. Nie posiada innych źródeł dochodu. Według rocznego zeznania podatkowego dochód brutto powoda w 2013 r. wyniósł 62.236 złotych, natomiast w 2014 r. – 24.217 złotych. Powód cierpi na zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa.

K. W. jest po rozwodzie z drugą żoną od 2010 roku. Obecnie mieszka sam w swoim mieszkaniu o powierzchni 34 m ^2, położonym w Ł. przy ul. (...), które zakupił w 2005 roku. Świadczenia mieszkaniowe wynoszą 380 złotych miesięcznie. W 2010 roku otrzymał od komornika spłatę za dom przy ul. (...) w wysokości około 120.000 złotych, z kwoty tej pozostało mu 21.000 złotych. Obecnie nie posiada innego majątku. Na syna nie płaci alimentów od kwietnia 2014 roku, nie ma innych zobowiązań alimentacyjnych. Syn nie utrzymuje kontaktów z ojcem od 2002 roku.

M. W. ma obecnie 31 lat, nadal choruje na mukowiscydozę i kardiomiopatię zastoinkową. Posiada znaczny stopień niepełnosprawności, z możliwością zatrudnienia wyłącznie w warunkach chronionych. Jego stałym źródłem dochodu jest renta socjalna w kwocie 619 złotych oraz zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 złote.

Pozwany ukończył policealne studium (...), uzyskując tytuł (...). Następnie kontynuował naukę w różnych wyższych uczelniach, ale studiów nie ukończył z powodu złego stanu zdrowia. Studiował w Wyższej Szkole (...), następnie w Wyższej Szkole (...), później na W. w Uniwersytecie (...), a ostatnio w Wyższej Szkole (...) (...). Pozwany nie płacił za studia, miał je refundowane, natomiast w czasie pobierania nauki otrzymywał stypendia: socjalne oraz specjalne.

Od dnia 12 czerwca 2012 r. do dnia 30 sierpnia 2014 r. był zatrudniony w Zakładzie (...), początkowo na ½ etatu jako pracownik pomocniczy za wynagrodzeniem około 600 złotych miesięcznie, a następnie na pełen etat jako (...)za wynagrodzeniem 1.400 złotych netto. Jednakże pozwany rozwiązał umowę o pracę z uwagi na zły stan zdrowia. Następnie od 1 września 2014 r. do lutego 2015 r. uczestniczył w projekcie unijnym, którego celem była aktywizacja zawodowa ludzi niepełnosprawnych, za co otrzymywał 400 złotych miesięcznie. W 2013 r. dochód brutto pozwanego wyniósł 25.622 złote.

Obecnie M. W. ma wzmożone kłopoty ze zdrowiem, nastąpiło znaczne zaawansowanie objawów choroby: nawracające zapalenia płuc i oskrzeli, rozstrzenia oskrzeli, przewlekła niewydolność płuc, zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki. W marcu bieżącego roku pozwany przebywał w Instytucie (...) w R.. Stale musi przyjmować antybiotyki wziewne i doustne. Oczekuje na przeszczep płuc i serca. Stan zdrowia nie pozwala mu na podjęcie nauki lub pracy. Pomimo tego w lipcu 2015 r. podjął pracę jako promotor w firmie (...) na umowę zlecenie w wymiarze 26 godzin tygodniowo za wynagrodzeniem 12 zł/h netto, powinien zarabiać około 1.300 złotych netto miesięcznie. Jest to praca odpowiednia dla niego, gdyż polega na rozmowie z klientem i prezentacji produktów firmy (...). Dalsza praca jest uzależniona od stanu jego zdrowia.

Pozwanego wspomagają różne fundacje. Fundacja (...) „(...)” udziela pozwanemu wsparcia finansowego z przeznaczeniem na zakup leków, przy czym nie jest to pomoc stała. Środki finansowe są przekazywane bezpośrednio na konto apteki na podstawie otrzymanej faktury. Podobnie (...) Towarzystwo (...) z (...) w okresie 5 lat udzieliło pozwanemu wsparcia w łącznej kwocie 9.500 złotych na opłacenie części leków i odżywek. Również matka pozwanego otrzymywała z miejsca pracy bezzwrotną pomoc finansową przeznaczoną na leczenie syna w oparciu o przedstawione dokumenty.

Jedynym majątkiem pozwanego jest mieszkanie położone w Ł. przy ul. (...), które zostało zakupione za sumę 140.000 złotych po sprzedaniu nieruchomości przy ul. (...) za kwotę 275.000 złotych. Po spłaceniu powoda z tytułu podziału majątku zostało około 100.000 złotych, z czego część została przeznaczona na spłatę długów, a pozostała kwota została wydana na nowozakupione mieszkanie. Mieszkanie przy ul. (...) zostało zakupione częściowo na kredyt hipoteczny w wysokości 85.000 złotych, który spłacany jest w ratach po 500 złotych miesięcznie, obecnie przez matkę pozwanego, która przebywa w tym mieszkaniu. Natomiast pozwany mieszka z narzeczoną w jej mieszkaniu w Ł. przy ul. (...). Jego narzeczona pracuje jako (...) w prywatnej firmie i zarabia 1.500 złotych miesięcznie. Matka pozwanego pracuje jako (...) i zarabia około 2.000 złotych miesięcznie.

M. W. nie potrafił określić kwotowo swoich usprawiedliwionych potrzeb w skali miesiąca, lecz na zalecane leki i suplementy powinien wydawać około 1588 złotych miesięcznie.

Mając na względzie powyższe ustalenia, Sąd Rejonowy, wskazując na treść przepisów art.138 k.r.o. w zw. z art.133 § 1 k.r.o. i art.135 § 1 k.r.o. uznał, że roszczenie powoda jest częściowo zasadne i obniżył alimenty należne od K. W. na rzecz syna M. W. z kwoty po 450 zł miesięcznie do kwoty po 250 zł miesięcznie.

Powyższe orzeczenie w dniu 23 września 2015 r. pozwany zaskarżył apelacją, wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku w punkcie 3 dotyczącym obniżenia kwoty alimentów od ojca K. W. z 450 zł na 250 zł. W uzasadnieniu skarżący podniósł, że w chwili rozpatrywania przez Sąd Rejonowy sprawy o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego pracował, obecnie jest to nie możliwe. Pozwany podkreślił, że jego stan zdrowia uległ dalszemu pogorszeniu. W bardzo ciężkim stanie został hospitalizowany w (...) Instytucie (...) na ulicy (...), gdzie przebywał od 6 sierpnia 2015 r. do 24 sierpnia 2015 r. Po opuszczeniu szpitala wrócił do domu, gdzie mógł funkcjonować dzięki suplementacji tlenem i powrócił do pracy na umowę zlecenie. Niestety po kilku dniach dostał bardzo wysokiej gorączki i powtórnie trafił do (...) szpitala, gdzie aktualnie przebywa. Pozwany wskazał, iż od dziecka choruje na mukowiscydozę. Obecnie nie może już normalnie funkcjonować. Skarżący czeka na równoczesny przeszczep płuc i serca. Pomimo chęci nie może pracować. Pozwany podniósł, że jego dochody (renta socjalna i zasiłek pielęgnacyjny) nie wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb i pomimo wsparcia jakie otrzymuję od najbliższych (mamy i narzeczonej) nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Nadto, koszty leczenia stale wzrastają. (apelacja- k. 393).

Pozwany w piśmie procesowym z dnia 26 stycznia 2016 roku, złożonym do akt na rozprawie apelacyjnej w dniu 26 stycznia 2016 roku przez narzeczoną M. S. poparł wywiedzioną apelację, zaś pełnomocnik powoda wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania odwoławczego według norm przypisanych. (protokół rozprawy z dnia 26 stycznia 2016 r.-00:08:22, pismo procesowe- k. 448).

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił, że pozwany w okresach: 6.08.2015 r.- 24.08.2015 r., 12.10.2015 r.-16.10.2015 r. oraz 16.10.2015 r.-27.10.2015 r. z powodu wzmożonych kłopotów ze zdrowiem był hospitalizowany. Pozwany opłaca czynsz za wynajem koncentratora tlenu oraz ostatnio korzystał ze wsparcia fundacji (...), która udziela pomocy rodzinom i chorym na mukowiscydozę i Narodowego Funduszu Zdrowia w zakresie zakupu nowego inhalatora P. (...). (faktura- k. 420 i k. 423, karty szpitalne- k. 424 – 443).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo zasadna i w tym zakresie skutkuje zmianą zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Podstawą rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie są przepisy art. 138 k.r.o., art. 133 § 1 k.r.o. oraz art. 135 § 1 k.r.o. Stosownie do treści art. 133 § 1 k.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zakres należnych dziecku alimentów wyznacza natomiast przepis art. 135 § 1 k.r.o., zgodnie z którym zależy on od usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Powód obecnie nie pracuje i utrzymuje się z nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego w wysokości 1.572 zł miesięcznie, zamiast pensji nauczyciela w kwocie około 2.200 zł miesięcznie, którą pobierał kilka lat wcześniej. Decyzję powoda o ustaniu stosunku pracy nie należy rozpatrywać w kontekście art. 136 k.r.o., bowiem nowe warunki zatrudnienia, czyli ograniczenie godzin pracy z 18/18 na 12/18, spowodowałyby wypłatę niższego wynagrodzenia od przyznanego świadczenia. Powód jest w wieku przedemerytalnym i cierpi na zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa oraz na przewlekłe zapalenie trzustki. Zdaniem Sądu Okręgowego możliwości zarobkowe powoda skutkują zmniejszeniem uzyskiwanych dochodów oraz podlegają więc pewnym ograniczeniom z uwagi na stan zdrowia, konieczność leczenia oraz zakupu leków, co z kolei ma wpływ na wysokość zasądzonych od powoda na rzecz pozwanego alimentów.

Jednakże w ocenie Sądu Okręgowego należy również wziąć pod uwagę sytuację zdrowotną pozwanego, która w ostatnim okresie czasu w trakcie trwania sprawy o obniżenie alimentów drastycznie się pogorszyła.

Sąd Rejonowy ustalił, że miesięczny koszt leczenia pozwanego wynosi około 1.500 zł miesięcznie bez uwzględnienia wydatków tytułem zaspokojonych innych usprawiedliwionych potrzeb w skali miesiąca. Stałym źródłem dochodu pozwanego jest renta socjalna w kwocie 619 zł oraz zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 zł, czyli łącznie 772 złote miesięcznie. Pozwany w apelacji wskazał, że aktualnie nie pracuje z powodu jego ograniczonych zdolności dodatkowego zarobkowania z uwagi na zły stan zdrowia, który w dalszym ciągu ulega pogorszeniu.

Sąd Okręgowy częściowo podzielił argumentację podnoszoną przez pozwanego w apelacji. Pozwany załączył do akt sprawy karty szpitalne, z których wynika, że pozwany w okresie 6.08.2015 r.- 24.08.2015 r., 12.10.2015 r.-16.10.2015 r. oraz 16.10.2015 r.-27.10.2015 r. z powodu wzmożonych kłopotów ze zdrowiem był hospitalizowany. Aktualnie wciąż pogarszający się stan zdrowia pozwanego i charakter jego schorzeń, skutkujący niemożnością podjęcia żadnej pracy przez pozwanego został ustalony dopiero na etapie postępowania apelacyjnego. W ocenie sądu odwoławczego podkreślenia wymaga, iż nie można pozwanemu zarzucić, że nie próbował podejmować dodatkowej pracy, bo takie próby czynił. Był zatrudniany na umowę o pracę i na umowę zlecenie. Pozwany próbował także skończyć studia, ale z uwagi na pogarszający się stan zdrowia nie był w stanie ani skończyć studiów ani podjąć stałej pracy, nawet w chwili obecnej na umowę zlecenie. Większość czasu pozwany obecnie spędza w szpitalach oczekując na przeszczep serca i płuc. Dodatkowo koszty leczenia pozwanego stale wzrastają. Zauważyć należy, iż w toku postępowania apelacyjnego pozwany zaczął opłacać czynsz za wynajem koncentratora tlenu, który jest mu niezbędny do fizjoterapii. M. W. korzysta również ze wsparcia finansowego różnych fundacji w zakresie zakupu leków, ostatnio także zakupu nowego inhalatora P. (...).

Mając na względzie powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy uznał, iż zasadne jest obniżenie alimentów od powoda na rzecz pozwanego do kwoty po 350 zł miesięcznie, zamiast do kwoty po 250 zł miesięcznie przyjętej przez Sąd I instancji. Powyższa kwota pozostaje w zakresie możliwości majątkowych i zarobkowych powoda i pozwoli zaspokoić część podstawowych potrzeb pozwanego.

W związku z powyższym, Sąd Okręgowy na podstawie przepisu art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 3 w ten tylko sposób, że zasądzone alimenty obniżył z kwoty po 450 zł miesięcznie do kwoty po 350 zł miesięcznie, pozostawiając sposób i termin płatności bez zmian oraz na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację w pozostałej części jako bezzasadną.

Ponadto, Sąd Okręgowy nie obciążył pozwanego obowiązkiem zwrotu powodowi kosztów zastępstwa procesowego od oddalonej apelacji oraz nie obciążył powoda kosztami sądowymi od uwzględnionej części apelacji, na podstawie art. 102 k.pc. mając na względzie trudną sytuację finansową oraz zdrowotną obu stron.