Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 grudnia 2023 roku, w sprawie z powództwa Grupa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. przeciwko J. S. o zapłatę, Sąd Rejonowy w Płocku orzekł w następujący sposób:

1. zasądził od pozwanego J. S. na rzecz powoda Grupa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. kwotę 22.161 złotych z odsetkami:

a.  Ustawowymi za opóźnienie nie więcej jednak niż 5% w skali roku od kwoty 14.997 zł od dnia 27 maja 2019r. do dnia zapłaty,

b.  Ustawowymi za opóźnienie od kwoty 7.164 zł od dnia 28 maja 2019r. do dnia zapłaty;

2. oddalił w pozostałej części powództwo o zapłatę 22.161 zł;

3. oddalił w całości powództwo ewentualne o zapłatę 5.149,41 eur;

4. zasądził od J. S. na rzecz powoda Grupa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. kwotę 8.375,18 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

5. nakazał pobrać od pozwanego J. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 1.145,52 zł tytułem zwrotu tymczasowo wyłożonych wydatków;

6. nakazał zwrócić powodowi Grupa (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 4.867,82 zł tytułem nadpłaconej zaliczki na koszt opinii biegłego.

( wyrok k. 594-595, uzasadnienie k. 614-620)

Apelację od opisanego powyżej wyroku złożyły obie strony.

Powód zaskarżył wyrok Sądu I instancji w części tj.: w zakresie pkt 3 sentencji wyroku

Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucił naruszenie przepisu art. 191 k.p.c. poprzez orzeczenie o żądaniu ewentualnym pomimo uwzględnienia w wyroku żądania głównego, jak w pkt 1, w sytuacji, gdy zależność między żądaniem głównym i ewentualnym sprowadzała się jedynie od odmienności waluty, w której to samo roszczenie zostało wyrażone.

Wobec powyższego powód wniósł o:

a.  Uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i umorzenie postępowania, ewentualnie

b.  Uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części, oznaczenie go jako częściowy i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Płocku oraz

c.  Zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kosztów procesu w II instancji, w tym kosztów sądowych i kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

d.  Zwrot nadpłaconej opłaty od apelacji w kwocie 95 zł na rachunek (...) Spółka Komandytowa nr 67114010100000529981001001.

( apelacja powoda k. 627-629)

W odpowiedzi na apelację powoda pozwany wniósł o oddalenie apelacji powoda w całości, oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania za drugą instancję obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c.

( odpowiedź pozwanego na apelację powoda k. 670-673)

Powód zaskarżył wyrok Sądu I instancji w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I.  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia, polegający na nieprawidłowym uznaniu, że:

1)  Pozwany nie wykazał zaistnienia przesłanek zwalniających z odpowiedzialności za szkodę w towarze, o których mowa w art. 17 ust. 2, art. 17 ust. 4 d) i art. 18 ust. 4 Konwencji CMR, podczas gdy Pozwany wykazał, że do szkody w towarze doszło z przyczyn leżących po stronie nadawcy (załadowcy), który załadował towar w postaci brokułów o zbyt wysokiej temperaturze, a zatem doszło do zaistnienia przesłanki zwalniającej Pozwanego z odpowiedzialności za szkodę, o której mowa w art. 17 ust. 4 c) Konwencji CMR (ww. przyczyna powstania szkody została przyznana i nie była kwestionowana przez Powoda, jak również potwierdzona została opinią biegłej dr. inż. M. S.), zaś Sąd I instancji całkowicie pominął ww. kwestię przy wyrokowaniu w niniejszej sprawie, na co wprost wskazują twierdzenia Sądu I instancji o rzekomym niewykazaniu przez Pozwanego zaistnienia przesłanki wyłączającej jego odpowiedzialność za szkodę w towarze i to pomimo tego, że Pozwany wskazywał na ww. okoliczność (tj. przyczynę powstania szkody) już na etapie sprzeciwu z dnia 28 grudnia 2020 r. od nakazu zapłaty wydanego w niniejszej sprawie, jak również okoliczność ta została bezpośrednio przyznana przez Powoda, a następnie potwierdzona także przez Biegłą,

2)  na Pozwanym spoczywał obowiązek pomiaru temperatury towaru na załadunku, podczas gdy ww. obowiązek narzucony Pozwanemu treścią zlecenia przewozowego jest sprzeczny z art. 8 Konwencji CMR, a tym samym ww. obowiązek pomiaru temperatury stanowi postanowienie nieważne w myśl art. 41 ust. 1 Konwencji CMR, albowiem zgodnie z treścią art. 8 Konwencja CMR nakłada na przewoźnika (Pozwanego) przy przyjęciu ładunku jedynie obowiązek: 1) sprawdzenia dokładności danych listu przewozowego dotyczących ilości sztuk, jak również ich cech i numerów oraz 2) widocznego stanu towaru i jego oparkowania — Konwencja CMR nie nakłada na Pozwanego obowiązku pomiaru temperatury, a zatem postanowienia takie, zawarte w treści zlecenia transportowego jako bezpośrednio naruszające postanowienia Konwencji CMR są nieważne i pozbawione mocy i tym samym nawet przyjęcie, że przewoźnik nie dotrzymał ww. obowiązków (czemu zaprzeczam, ponieważ kierowca zbadał temperaturę towaru w zakresie w jakim zostało mu to umożliwione przez nadawcę) nie rodzi odpowiedzialności Pozwanego za szkodę w towarze (tym bardziej, że jedyną i niekwestionowaną przyczyną powstania szkody było nieprzygotowanie (nie schłodzenie) przez nadawcę towaru do przewozu, a zatem wprost zaistniała przesłanka wyłączająca odpowiedzialność Pozwanego za szkodę,

3)  kierowca Pozwanego nie dokonał „nawet wyrywkowego” zbadania temperatury towaru oraz jakoby nic nie stało na przeszkodzie, aby kierowca dokonał pomiaru temperatury w czasie załadunku na naczepę, podczas gdy:

a.  z zeznań złożonych przez ww. kierowcę M. G. na rozprawie w dniu 24 listopada 2021 r. jednoznacznie wynika, że dokonał on pomiaru temperatury towaru zamieszczonego na paletach umiejscowionych na końcu naczepy (albowiem tylko w tym zakresie miał dostęp do towaru) „w tym wypadku miałem możliwość zmierzenia temperatury tych dwóch ostatnich palet”, a zatem kierowca wbrew ustaleniom Sądu I Instancji dokonał pomiaru temperatury w sposób i w zakresie w jakim mu to umożliwiono,

b.  z uwagi na niedopuszczenie kierowcy do czynności załadunkowych oraz sposób załadunku (podjazd tyłem naczepy pod rękaw chłodniczy i załadunek bezpośrednio z hali magazynowej) uniemożliwił kierowcy całościowe zbadanie towaru, tym bardziej, że towar przygotowany do przewozu był umieszczony i zabezpieczony folią typu stretch na paletach, a zatem kierowca nie miał możliwości rozerwania/ odchylenia opakowania, w których znajdował się towar, tak ażeby zbadać kolejno każdy brokuł,

c.  z zeznań złożonych przez świadka A. P. na rozprawie w dniu 24 listopada 2021 r. jednoznacznie wynika, że praktyka niewpuszczania kierowców na załadunki jest powszechna i akceptowalna dla wszystkich uczestników łańcucha transportowego (w tym także odbiorców — w tym wypadku: Powoda) — w trakcie ww. zeznań świadek wskazał m.in., że „wiem, że na miejscu kierowca nie został wpuszczony na magazyn ze względów bezpieczeństwa i przepisów tam panujących, tak jest w większości magazynów” oraz „w sytuacji, w których kierowca nie został puszczony na magazyn nie jesteśmy w stanie z tych warunków się wywiązać” — (mierzenia temperatury — przyp. wł.), a zatem kierowca — wbrew ustaleniom Sądu I instancji — nie został wpuszczony na magazyn w trakcie załadunku towaru i tym samym miał możliwość dokonania pomiaru temperatury towaru umieszczonego jedynie na końcowej części naczepy

4)  brak dokonania pomiaru temperatury towaru oraz brak poinformowania o powyższym Powoda decyduje o tym, że Pozwany ponosi odpowiedzialność za szkodę w towarze, podczas gdy:

a.  założenie takie jest wprost sprzeczne z treścią Konwencji CMR, która w sposób jednoznaczny i nie budzący żadnych wątpliwości definiuje okoliczności, w jakich przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkodę w towarze, a nadto w sposób pełny i jednoznaczny wskazuje przesłanki wyłączające odpowiedzialność przewoźnika za szkodę — biorąc zatem pod uwagę niekwestionowaną przez żadną ze Stron i potwierdzoną przez Biegłą przyczynę powstania, przewoźnik zwolniony jest z odpowiedzialności za szkodę, albowiem odpowiedzialność wówczas ponosi nadawca, który był obowiązany do należytego przygotowania (schłodzenia) towaru do przewozu,

b.  nawet przy przyjęciu, że kierowca nie dopełnił obowiązków wynikających z art. 8 ust. 1 Konwencji CMR poprzez nie dokonanie pomiaru temperatury towaru i brak zamieszczenia zastrzeżeń o braku możliwości dokonania ww. pomiaru w liście przewozowym (czemu z ostrożności zaprzeczam), to niewątpliwie zgodnie z art. 9 ust. 2 Konwencji CMR okoliczność taka rodzi jedynie taki skutek, że istnieje domniemanie, że towar i jego opakowanie były widocznie w dobrym stanie w chwili przyjęcia przez przewoźnika i że ilość sztuk, jak również ich cechy i numery były zgodne z oświadczeniami w liście przewozowym, jednakże jest to domniemanie wzruszalne, które w niniejszej sprawie zostało obalone m.in. za pomocą opinii Biegłej, która jednoznacznie wskazała, że w chwili załadunku towar nie był należycie schłodzony przez nadawcę, co w dalszej konsekwencji skutkowało powstaniem szkody w towarze, a nadto ww. przyczyna powstania szkody nie jest kwestionowana także przez Powoda — niewątpliwie — ewentualne niedopełnienie obowiązków wynikających z art. 8 ust. 1 Konwencji CMR nie rodzi odpowiedzialności przewoźnika (Pozwanego) za powstałą w towarze szkodę, albowiem przesłanki odpowiedzialności przewoźnika za szkodę w towarze reguluje art. 17 i 18 Konwencji CMR, które to postanowienia nie mogą być traktowane rozszerzająco

5)  kierowca wyłączył agregat chłodzący przez okres obowiązującej pauzy, co miało w ocenie Sądu I instancji spowodować dalszą degradację towaru, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie wynika, ażeby kierowca wyłączył agregat na trasie przewozu — wręcz przeciwnie - temperatura w naczepie zachowana została przez całą trasę, albowiem pierwszy wzrost temperatury na naczepie odnotowano dopiero na rozładunku w K., w związku z otwarciem naczepy i jej częściowym rozładowaniem, a następnie ponownym załadowaniem, co spowodowało wzrost temperatury na naczepie i co znalazło odzwierciedlenie w wydruku z termografu — ustalenia Sądu I Instancji są wprost sprzeczne z treścią oświadczenia sporządzonego przez kierowcę w dniu 10 lipca 2019 r., który jednoznacznie wskazał, że „ W K. stawiłem się w dniu 14 marca 2019 r. około godz. 6:00, podstawiłem naczepę pod rampę, na magazyn mnie me wpuszczono informując, że sami zdejmą zabezpieczenia transportowe. Na magazynie bez mojej obecności rozładowano 12 palet brokuł i część sałaty lodowej. Około 3 godzin po podstawieniu (ok. godziny 9:00) pod rampę, poproszono mnie na magazyn aby pokazać, że iż brokuł nie spełnia norm jakościowych, poza tym ten brokuł wynosił +18 st. C. Wobec powyższego 12 palet brokuł nie przyjmą ponownie ładując na auto”, a zatem nie należy obarczać Pozwanego winą za uszkodzenie towaru, jeżeli wzrost temperatury na naczepie nastąpił bezpośrednio wskutek działań Powoda, a nadto brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, że kierowca wyłączył agregat chłodzący w trakcie pauzy, podczas gdy agregat działa na oddzielnym silniku, całkowicie niezależnym od silnika ciągnika i tym samym wyłącznie silnika ciągnika nie powoduje wyłączenia agregatu (jest to wprost sprzeczne z realiami i okolicznościami wykonywania przewozów obarczonych reżimem temperaturowym, albowiem w trakcie wykonywania tego typu przewozów, kierowca z założenia, nigdy nie wyłącza agregatu — także na czas trwania pauzy);

II.  Naruszenie przepisów prawa procesowego mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj.:

1)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, wybiórczą oraz dowolną, a nieswobodną ocenę dowodów, z naruszeniem zasad logiki i prawidłowego rozumowania w szczególności:

a.  poprzez uznanie za niewiarygodne zeznań świadka M. G. (kierowcy Pozwanego) w zakresie, w jakim świadek zeznał, że nie zbadał towaru, ponieważ polecono mu, aby udał się do samochodu i niewskazanie przez Sąd I instancji przyczyn, dla których Sąd uznał ww. zeznania za niewiarygodne, podczas gdy:



zeznania ww. świadka w pełni pokrywają się z zeznaniami m.in. świadka A. P. (nie pominięte przez Sąd) w zakresie w jakim oboje ww. świadkowie potwierdzają, że powszechną praktyką jest niedopuszczanie kierowców na czynności załadunkowe, a zatem okoliczność ta, podniesiona przez świadka nie powinna budzić wątpliwości, a tym bardziej nie powinna świadczyć o niewiarygodności ww. zeznań;



zeznania ww. świadka w pełni pokrywają się z oświadczeniem kierowcy sporządzonym w dniu 10 lipca 2019 r., a zatem bezpośrednio po powstaniu szkody, w treści którego to oświadczenia kierowca wskazał m.in. „ Po załadunku sałaty Pojechałem załadować 12 palet brokułu. W drugim miejscu nie wpuszczono mnie na magazyn, wobec czego nie miałem możliwości sprawdzenia temperatury ładowanego towaru”



całkowicie niezrozumiałe jest uznanie przez Sąd I instancji zeznań świadków J. M. i N. L., tj. nadawców towaru za wiarygodne, zaś kierowcy Pozwanego za niewiarygodne, podczas gdy mając na uwadze fakt, że to właśnie ww. nadawcy mając pełną świadomość tego, że towar nie został przez nich odpowiednio przygotowany (schłodzony) do przewozu, załadowali ww. towar na naczepę Pozwanego, Sąd I instancji winien podjeść z dużą dozą ostrożności do ww. zeznań świadków, którzy z racji świadomego spowodowania szkody w towarze powinni zostać z założenia obdarzeni mniejszym zaufaniem, przy jednoczesnym braku jakichkolwiek podstaw do uznania zeznań kierowcy Pozwanego za niewiarygodne;

b.  poprzez pominięcie przez Sąd I instancji dokumentu w postaci „raportu z trasy” sporządzonego przez kierowcę Pozwanego — M. G. w dniu 10 lipca 2019 r. z uwagi na rzekomy brak przekazania ww. dokumentu przez Pozwanego wraz z odpowiedzią na reklamację z dnia 17 lipca 2019 r., podczas gdy:



Sąd I instancji nie wydal postanowienia o pominięciu dowodu, o którym mowa w art. 235 ² § 1 i § 2 k.p.c. i tym samym Sąd I instancji nie wskazał podstawy ww. postanowienia, zaś o pominięciu ww. dowodu Sąd I instancji poinformował dopiero na etapie sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego wyroku;



w przypadku zgłoszenia powstania szkody w towarze jedną z podstawowych czynności wykonywanych w takiej sytuacji przez przewoźników (Pozwanego) jest pozyskanie pisemnych wyjaśnień kierowcy wykonującego przewóz celem ustalenia okoliczności i przebiegu przewozu i tym samym dokonania weryfikacji roszczeń zgłoszonych przez osobę uprawnioną, nie ulega przy tym przecież wątpliwości, że to właśnie kierowca ma najpełniejszą wiedzę na temat okoliczności załadunku towaru, przebiegu trasy i jego rozładunku, a zatem o okolicznościach, które decydują bądź o odpowiedzialności przewoźnika za szkodę bądź o przesłankach wyłączających odpowiedzialność przewoźnika za powstałą szkodę;



w przypadku zgłoszenia powstania szkody w towarze, jednym z podstawowych dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia likwidacji szkody przez Ubezpieczyciela O. jest właśnie oświadczenie sporządzone przez kierowcę o przebiegu i okolicznościach przewozu towarów;



wbrew ustaleniom Sądu I instancji, nie jest oczywistym i logicznym, że brak przedłożenia przez Pozwanego ww. oświadczenia kierowcy na etapie przedsądowej korespondencji Stron miałby świadczyć o tym, że ww. dokument nie powstał w dacie, w jakiej został oznaczony (10 lipca 2019 r.), albowiem dla uznania, że reklamacja została skutecznie odrzucona konieczne jest jej pisemne przekazanie reklamującemu oraz odesłanie oryginału otrzymanej reklamacji wraz z załącznikami (zgodnie z art. 32 ust. 2 Konwencji CMR) — powyższe oznacza, że dla skutecznego odrzucenia reklamacji nie jest konieczne (i praktykowane) załączanie dokumentu raportu z trasy sporządzonego przez kierowcę;

III.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1)  art. 17 ust. 2 w zw. z art. 17 ust. 4 pkt c) Konwencji CMR poprzez ich niezastosowanie, a w konsekwencji ustalenie, że Pozwany odpowiada za szkodę powstałą w przewożonym towarze, podczas gdy przyczyną powstania szkody (zgodnie z opinią Biegłej i zgodnym stanowiskiem Stron) jest niewłaściwe przygotowanie towaru przez nadawcę do przewozu poprzez jego wcześniejsze nie schłodzenie, a zatem jest to okoliczność wyłączająca odpowiedzialność przewoźnika (Pozwanego) za przewożony towar;

2)  art. 8 ust. 1 w zw. z art. 9 ust. 2 Konwencji CMR poprzez ich niewłaściwą wykładnię prowadzącą do uznania przez Sąd I instancji, że na kierowcy Pozwanego spoczywał obowiązek dokonania pomiaru temperatury towaru na załadunku, a następnie do uznania, że brak dokonania ww. pomiaru decyduje o odpowiedzialności przewoźnika (Pozwanego) za powstałą w towarze szkodę, podczas gdy z art. 8 ust. 1 Konwencji CMR wynika jednoznacznie, że przewoźnik jest obowiązany sprawdzić jedynie dokładność danych listu przewozowego dotyczących ilości sztuk, jak również ich cech i numerów oraz widoczny stan towaru i jego opakowania, zaś ewentualne niewpisanie zastrzeżeń w liście przewozowym co do ww. okoliczności bądź braku możliwości dokonania pomiaru temperatury prowadzi jedynie do domniemania, że w chwili przyjęcia towaru do przewozu znajdował się on w dobrym stanie, jednakże jest to domniemanie wzruszalne, które w niniejszej sprawie zostało obalone m.in. za pomocą opinii Biegłej, która potwierdziła, że w chwili załadunku towar nie został należycie przygotowany przez nadawcę do przewozu, jak również przez Powoda, który także potwierdził ww. przyczynę powstania szkody;

3)  art. 8 ust. 1 w zw. z art. 41 Konwencji CMR poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy postanowienie zawarte w zleceniu transportowym, zobowiązujące Pozwanego do zbadania temperatury towaru na załadunku, a następnie przeniesienie odpowiedzialności za szkodę na Pozwanego na wypadek nie dokonania ww. pomiaru temperatury jest wprost sprzeczne z Konwencją CMR, w tym w szczególności art. 8 ust. 1 Konwencji CMR, która nakłada na przewoźnika określone obowiązki (katalog zamknięty) i który to przepis nakłada na przewoźnika obowiązek dokonania pomiaru temperatury na załadunku, a zatem postanowienie umowne zawarte w treści zlecenia transportowego jest nieważne i pozbawione mocy jako bezpośrednio naruszające postanowienia Konwencji CMR (art. 8 i 17 Konwencji CMR).

Mając na uwadze ww. zarzuty skarżący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości;

2.  zasądzenie od Powódki na rzecz Pozwanego kosztów postępowania w obu instancjach z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty 34 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictw, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, zgodnie z treścią art. 98 § 1 (1) k.p.c.

( apelacja pozwanego k. 644-655)

W odpowiedzi na apelację pozwanego powód wniósł o oddalenie apelacji pozwanego, o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania w II instancji, w tym zwrotu kosztów sądowych i kosztów zastępstwa według norm przepisanych.

( odpowiedź powoda na apelację pozwanego k. 675-677)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z uwagi na to, że żadna ze stron nie żądała przeprowadzenia rozprawy, Sąd na podstawie art. 374 k.p.c. rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym.

Apelacja powoda zasługuje na uwzględnienie, co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku, zaś apelacja pozwanego, jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

W przedmiotowej sprawie sąd pierwszej instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe oraz dokonał prawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny. Nadto w przekonaniu Sądu Odwoławczego, Sąd Pierwszej Instancji dokonał trafnej analizy prawnej roszczenia. Tym samym Sąd Okręgowy przyjął za własne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie oraz ich ocenę prawną.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy odniesie się do apelacji powoda. Instytucja żądania ewentualnego nie została ustawowo uregulowana, ale w orzecznictwie akceptowany jest taki sposób konstruowania powództwa. Powód może więc zgłosić w pozwie obok żądania głównego, na wypadek jego nieuwzględnienia, żądanie ewentualne. Jeśli żądanie podstawowe zostanie uwzględnione, sąd nie wydaje żadnego orzeczenia w zakresie żądania ewentualnego (zob. wyrok SN z 3.7.2019 r., II CSK 306/18, Legalis; uchwała SN z 18.10.2013 r., III CZP 58/13, Legalis). Jeśli natomiast sąd oddali żądanie zgłoszone na pierwszym miejscu, wówczas orzeka o żądaniu ewentualnym, uwzględniając je albo oddalając (zob. postanowienie SN z 4.10.2012 r., I CSK 100/12, Legalis). Za celowe uznaje się rozstrzygnięcie wyrokiem częściowym o oddaleniu żądania głównego, a dopiero po uprawomocnieniu się tego wyroku wydanie orzeczenia o żądaniu ewentualnym (zob. uchwała SN z 9.11.2021 r., III CZP 70/20, Legalis).

W niniejszej sprawie żądanie ewentualne w walucie Euro Powód zgłosił na wypadek przyjęcia przez Sąd I instancji, że walutą zobowiązania odszkodowawczego oraz zwrot przewoźnego jest EURO, a nie złoty. To od woli strony zależy w jakiej postaci żąda zasądzenia świadczenia na swoją rzecz. Sąd nie ma podstaw, aby samodzielnie zmienić rodzaj świadczenia żądanego przez stronę, dlatego żądanie zapłaty wyrażone w walucie polskiej oraz żądanie zapłaty wyrażone w walucie obcej należało ocenić jako dwa różne żądania. W tym miejscu zauważyć należy, że świadczenia wyrażane w walutach obcych są świadczeniami rodzajowo odmiennymi od świadczeń wyrażanych w walucie krajowej nawet wówczas, gdy opierają się na tej samej podstawie faktycznej i w aspekcie ekonomicznym w jednaki sposób zaspokajają interes majątkowy wierzyciela. Słusznie zatem podnosi skarżący, iż uwzględniając żądanie główne, Sąd Rejonowy winien ograniczyć się do rozstrzygnięcia w tym zakresie nie odnosząc się do kwestii żądania ewentualnego. Zakres kognicji Sądu odwoławczego w przyjętym w Kodeksie postępowania cywilnego systemie apelacyjnym przyznaje w takiej sytuacji tut. sądowi charakter sądu wyposażonego w prawo i obowiązek nie tylko dokonania kontroli orzeczenia sądu pierwszej instancji, ale przede wszystkim rozpoznania sprawy w oparciu o materiał procesowy zgromadzony przed sądem pierwszej instancji. Z tego względu art. 386 KPC na czoło wysuwa obowiązek sądu odwoławczego, w przypadku stwierdzenia zasadności apelacji, dokonania zmiany zaskarżonego wyroku i orzeczenia co do istoty sprawy. Jedynie wyjątkowo – w przypadku nieważności postępowania, istnienia podstaw do odrzucenia pozwu lub umorzenia postępowania sąd odwoławczy ma obowiązek uchylenia zaskarżonego orzeczenia i podjęcia odpowiednich czynności (art. 386 § 2 i 3 KPC).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, mając jednocześnie na uwadze, iż Sąd pierwszej instancji rozpoznał istotę sprawy jak również wydanie wyroku przez Sąd meriti nie wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, Sąd uznał za właściwe zastosowanie rozwiązania w postaci orzeczenia reformatoryjnego - zmiany orzeczenia w ten sposób, że uchyla pkt 3 wyroku i umarza postępowanie w zakresie roszczenia o zapłatę w euro. (art. 386 §3 k.p.c. w zw. z 355 k.p.c.)

Apelacja pozwanego jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Zdaniem Sądu Okręgowego zarzuty apelacyjne powoda zawarte w punkcie 2 apelacji, dotyczące naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. stanowiły polemikę z ustaleniami i oceną dowodów Sądu I instancji, a nadto próbę skonstruowania własnego stanu faktycznego. Podkreślić należy, iż skuteczne zakwestionowanie tej swobody wymaga od skarżącego wykazania, że w następstwie istotnych błędów logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego albo też pominięcia dowodów prowadzących do wniosków odmiennych, niż przyjęte przez sąd orzekający, ocena dowodów była oczywiście błędna lub rażąco wadliwa. Bezspornym jest zatem, że skuteczność zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c. uzależniona jest od wykazania, iż sąd ten uchybił określonym zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego przy ocenie konkretnych dowodów, albowiem jedynie to może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Tym samym, niewystarczające jest przekonanie pozwanej o innej niż przyjął to sąd doniosłości poszczególnych dowodów w sprawie i ich odmiennej ocenie niż ocena Sądu Rejonowego (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00, OSNC Nr 10 z 2000 r. poz. 189 i wyrok z dnia 6 listopada 1998 r., III CKN 4/98).

Prawidłowe postawienie zarzutu z art. 233 § 1 k.p.c. wymagało zatem od apelującego pozwanego wskazania konkretnego dowodu przeprowadzonego w sprawie, którego zarzut ten dotyczy i podania, w czym upatruje wadliwą jego ocenę. Nie jest nim inna ocena tych samych dowodów przeprowadzona przez pozwanego. Jeśli bowiem z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (tak również SN w wyroku z dn. 27.09.2002r, II CKN 817/00, Opubl: Legalis).

Nie sposób zgodzić się z pozwanym w kwestii wykazania zaistnienia przesłanek zwalniających z odpowiedzialności za szkodę w towarze, o których mowa w art. 17 ust. 2, art. 17 ust 4 d) i art. 18 ust 4 Konwencji CMR. Podnosi, iż brak dokonania pomiaru temperatury towaru oraz brak poinformowania o powyższym Powoda nie może decydować o odpowiedzialności Pozwanego za szkodę w towarze, gdyż założenie takie jest sprzeczne z treścią Konwencji CMR, która w sposób jednoznaczny definiuje okoliczności w jakich przewoźnik ponosi odpowiedzialność. Dodatkowo, dowodzi, iż potwierdzona przez Biegłą przyczyna szkody (tj. załadowanie towaru o niewłaściwej temperaturze) przerzuca ciężar odpowiedzialności na nadawcę.

Zgodnie z art. 17 ust 2 Konwencji CMR przewoźnik jest zwolniony od tej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało winą osoby uprawnionej, jej zleceniem nie wynikającym z winy przewoźnika, wadą własną towaru lub okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec. Treść art. 18 ust 1 statuuje, iż dowód, że zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało jedną z przyczyn przewidzianych a art. 17 ust 2 ciąży na przewoźniku.

W przypadku przewoźnika zajmującego się wykonywaniem przewozów za pomocą pojazdów specjalistycznych art.18 ust.4 stanowi, że jeżeli przewóz wykonywany jest przy pomocy pojazdu, urządzonego specjalnie dla ochrony towarów przed wpływem ciepła, zimna, zmian temperatury lub wilgotności powietrza, przewoźnik może powoływać się na dobrodziejstwa artykułu 1 7, ustęp 4, (d) jedynie wówczas, gdy udowodni, że przedsięwziął wszelkie obowiązujące go w danych okolicznościach środki co do wyboru, utrzymania i użycia tych urządzeń oraz że zastosował się do specjalnych instrukcji, które zostały mu udzielone.

Art. 8 Konwencji CMR stanowi, że przy przyjęciu towaru przewoźnik jest obowiązany sprawdzić:

a)dokładność danych listu przewozowego dotyczących ilości sztuk, jak również ich cech i numerów oraz

b)widoczny stan towaru i jego opakowania.

Sprawdzenie danych listu przewozowego dotyczy danych określonych w przepisie art. 6 ust. 1 lit. g CMR. Polskie tłumaczenie "ilość sztuk" nie oddaje wyraźnie znaczenia tekstów oryginalnych, w których mowa raczej o liczbie paczek czy pakunków (fr. le nombre des colis, ang. the number of packages). Jeżeli więc towar zapakowany jest na paletach, wystarczające jest sprawdzenie liczby palet, jeżeli użyto innych opakowań zbiorczych (pudeł, worków, beczek, bębnów itp.), należy przeliczyć te opakowania. Przewoźnik nie ma natomiast co do zasady obowiązku przeliczać sztuk rzeczy znajdujących się w poszczególnych opakowaniach zbiorczych. Obowiązek taki powstaje tylko w razie zgłoszenia żądania przez nadawcę (art. 8 ust. 3 CMR, por. niżej pkt III). Jeżeli zatem w liście przewozowym została podana zawartość sztuk przesyłki, np. liczba rzeczy znajdujących się na jednej palecie, a nadawca nie zgłosi żądania sprawdzenia zawartości, domniemanie z art. 9 ust. 2 CMR nie będzie odnosiło się do zawartości poszczególnych sztuk przesyłki.

Drugi z obowiązków przewoźnika odnosi się do sprawdzenia widocznego stanu ( apparent condition, l’état apparent) towaru i jego opakowania. Stan "widoczny" to stan, który łatwo ocenić wzrokiem lub innymi zmysłami. Nie ulega więc wątpliwości, że przewoźnik nie ma obowiązku dokonywać szczegółowej inspekcji towaru w sposób, który zastosowałby np. kupujący, by sprawdzić istnienie ewentualnych wad. Niezbędne jest jednak zachowanie przez przewoźnika staranności, jakiej można wymagać od profesjonalisty. Powinien on zatem obejrzeć towar i opakowanie z zewnątrz, sprawdzić, czy nie ma widocznych uszkodzeń, dotknąć towar, a razie potrzeby - poruszyć nim. Wymagane jest sprawdzenie należytego przygotowania towaru do przewozu, jak również ocena, czy towar już po przewozie będzie nadawał się do użycia, czy też - w odniesieniu do żywności - do spożycia (M.A. Clarke, International Carriage of Goods..., s. 64). Pojęcie widocznego stanu towaru odnosi się do wszelkich aspektów tego stanu: kształtu, stanu fizycznego, zapachu, wilgotności, temperatury; przewoźnik powinien zatem sprawdzić stan towaru we wszystkich tych aspektach (K. Wesołowski, Umowa międzynarodowego przewozu..., s. 200). W literaturze i orzecznictwie różnie jednak ocenia się, jak daleko idącej staranności można oczekiwać od przewoźnika. Wątpliwości pojawiają się szczególnie w odniesieniu do towarów wymagających przy przewozie niskich temperatur. Jak się wydaje, przeważa tendencja do przyjmowania, że przewoźnik powinien sprawdzić zewnętrzną temperaturę towaru - jeżeli to konieczne - także przy zastosowaniu termometru (tak np. wyrok OLG Karlsruhe z dnia 18 października 1967 r., DV 1967, nr 150, s. 13; wyrok Cour d’Appel de Paris z dnia 30 maja 1973 r., BTL 1973, s. 304). Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy przewoźnik specjalizuje się w przewozie tego typu towarów (tak np. K. Wesołowski, Umowa międzynarodowego przewozu..., s. 200-201; Ch. Teutsch (w:) K.-H. Thume (red.), Kommentar..., s. 251; por. też P. Ruitinga, Onus of Proof and Liability - Some Notes as to Articles 8, 9 and 10 of the CMR Convention (w:) J. Theunis (red.), International Carriage..., 47-48). Na uwadze trzeba mieć, jak słusznie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, że kierowca pozwanego, wbrew ciążącym na nim obowiązkowi wynikającemu z treści §3 ust 3b postanowień Ogólnych Warunków Świadczenia Usług Przewozowych dla Grupa (...) Sp. z o.o. łączącej strony stosunku, nie zastosował się do ustaleń w nich zawartych nie sprawdził i nie odnotował temperatury towaru. Sąd Okręgowy podziela zdanie Sądu Rejonowego, że nawet przy założeniu, iż kierowca nie miał możliwości wejść do przestrzeni magazynowej, to nic nie stało na przeszkodzie by dokonał pomiaru temperatury w czasie załadunku na naczepę. Kierowca pozwanego w żaden sposób nie zgłaszał powodowi zastrzeżeń z tytułu odmowy dopuszczenia przez załadowcę do zmierzenia temperatury czy też zastrzeżeń co do stanu towaru. Okoliczność, iż działalność pozwanego wiąże się z profesjonalną dystrybucją usług przewozowych, prowadzi do wniosku, że ocena działań podejmowanych przez pozwanego w związku z potrzebą przewozu 21 palet sałaty lodowej oraz 12 palet brokułów powinna uwzględniać podwyższony miernik należytej staranności mający swoje źródło w treści art. 355 par. 2 k.c. W ocenie Sądu Pozwany nie tylko nie spełniał powyższych wymogów, lecz brak reakcji wobec rzekomego uniemożliwienia wykonania usługi zgodnie z nałożonymi na niego wymogami nosi znamiona niedbalstwa.

Na marginesie dodać należy, iż wbrew twierdzeniom pozwanego, przewoźnik przyjął na siebie odpowiedzialność za szkodę w towarze podpisując umowę przewozu, w której znajduje się m.in § 7 pkt 1 traktujący o odpowiedzialności przewoźnika, w którym stwierdza się, że „Przewoźnik z chwilą przejęcia towaru od nadawcy przyjmuje na siebie pełną odpowiedzialność za prawidłowe wykonanie zlecenia tak od strony technicznej jak i organizacyjnej, w szczególności za terminowy załadunek i rozładunek towaru.” (k.28v, k.29v).

Słusznie zatem przyjął Sąd Rejonowy, iż Pozwany nie udowodnił żadnej z przesłanek egzoneracyjnych, o których mowa w art. 17 ust. 2, art. 17 ust 4 d) i art. 18 ust 4.

Bezzasadnie kwestionuje pozwany dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę zeznań pozwanego M. G. na okoliczność zbadania temperatury towaru, nie wskazując przy tym jakim kryteriom uchybił Sąd I instancji ją dokonując. W uzasadnieniu tego zarzutu apelacyjnego pozwany wprawdzie wyjaśnia, że kwestionuje moc dowodową zeznań J. M. oraz N. L. dając prym zeznaniom pozwanego, wskazując, że zeznania świadków z Hiszpani powinno obdarzyć się mniejszym zaufaniem, z uwagi na ich świadome spowodowanie szkody. Argument ten jest o tyle niezrozumiały, iż z tych samych względów dla których pozwany nie chce przypisać wiarygodności zeznaniom świadków należałoby przypisać brak wiarygodności stronie pozwanej. Abstrahując jednak od powyższego, nie budzi wątpliwości tak Sądu I instancji, jak i Sądu odwoławczego, że kwestię tę rozstrzygnięto nie tylko w oparciu o materiał dowodowy w postaci zeznań świadków, ale na podstawie całości korespondującego ze sobą materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie.

Formuła zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego (pkt III apelacji) jest w gruncie rzeczy tożsama z zarzutami przedstawionymi w pkt I i II odnoszącymi się do oceny dowodów, wobec których Sąd Okręgowy odniósł się wyżej.

Mając powyższe na względzie apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasądzając od pozwanego jako przegrywającego sprawę na rzecz pozwanej kwotę 1800 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie z § 2 pkt 4 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie w jego obecnym brzmieniu.

sędzia Witold Ławnicki

Z/.

Odpis doręczyć pełn. pozwanego przez PI SO.

sędzia Witold Ławnicki