Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 listopada 2022 roku w sprawie z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. (pozwany ad. 1) oraz (...) (pozwany ad. 2) o zapłatę kwoty 64.488,90 zł, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w punkcie 1. zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 64.448,90 zł, w punkcie 2. zasądził od pozwanego ad. 1 na rzecz powoda kwotę odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych od kwoty 64.448,90 zł za okres od dnia 31 października 2020 roku do dnia zapłaty, w punkcie 3. zasądził od pozwanego ad. 2 na rzecz powoda kwotę odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych od kwoty 64.448,90 zł za okres od dnia 9 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty, w punkcie 4. zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 6.224 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia uprawomocnia się orzeczenia do dnia zapłaty, w punkcie 5. stwierdził, iż niniejszy wyrok jest zaoczny w stosunku do pozwanego ad. 1; w punkcie 6. wyrokowi w punkcie 1 i 2 nadał rygor natychmiastowej wykonalności w stosunku do pozwanego ad. 1; sygn. akt XII GC 2109/21.

(wyrok k. 216, uzasadnienie k. 221-224)

Apelację od wyroku złożył pozwany ad. 2 (...), który zaskarżył powyższy wyrok za kresie jego punktu 1 i 4 w części, jakiej dotyczył pozwanego ad. 2 oraz punktu 3, zarzucając:

- naruszenie prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię, a to art. 647 ¹ §1 i § 5 k.c. w związku z art. 647 ¹ § 6 k.c. oraz art. 491 § 1 k.c. i przyjęcie, że odstąpienie od umowy o roboty budowalne ze skutkiem ex tunc nie powoduje wygaśnięcia odpowiedzialności inwestora wobec podwykonawcy wynikającej z art. 647 ¹ §1 i § 5 k.c. – podczas gdy skuteczne odstąpienie od umowy o roboty budowlane ze skutkiem ex tunc powoduje wygaśnięcie odpowiedzialności inwestora względem podwykonawców.

Podnosząc powyższy zarzut pozwany ad. 2 wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa względem niego oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

(apelacja pozwanego ad. 2 k. 226-227v.)

Powód w odpowiedzi na apelację pozwanego ad. 2 wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od pozwanego ad. 2 na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

(odpowiedź na apelację k. 244-245)

Sąd Okręgowy, Sąd Gospodarczy zważył, co następuje:

apelacja pozwanego ad. 2, (...) - jest bezzasadna.

Sąd pierwszej instancji należycie ustalił stan faktyczny przedmiotowej sprawy, a przede wszystkim trafnie wyjaśnił kwestię sporną w świetle podniesionego powództwa sprowadzającą się do zagadnienia prawnego wpływu odstąpienia od umowy o roboty budowlane na odpowiedzialność solidarną inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia względem podwykonawców, która wynika z art. 647 ¹ § 1 i 5 k.c.

Pozwany ad. 2 zarówno w toku postępowania pierwszoinstancyjnego, jak i w zarzutach rozpoznanej apelacji wywodził, że skuteczne odstąpienie ze skutkiem ex tunc od umowy o roboty budowlane zawartej z pozwanym ad. 1 jako wykonawcą, powoduje wygaśnięcie jego odpowiedzialności jako inwestora względem powoda (podwykonawcy) za umówione z wykonawcą wynagrodzenie. Niewątpliwi był to argument prawny niweczący podniesione przez powoda roszczenie w ramach solidarnej jego odpowiedzialności z pozwanym ad. 1, którego zasadności, wobec ponownego podniesienia go w ramach zarzutu apelacyjnego, Sąd odwoławczy nie uznaje.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego zajęte w odniesieniu do rozbieżności powstałej w orzecznictwie Sądu Najwyższego, co do wpływu odstąpienia od umowy o roboty budowlane na odpowiedzialność inwestora względem podwykonawców wynikającą z art. 647 ¹ § 1 i 5 k.c. Zasadnie Sąd ten wskazał, że podmiotowe ograniczenie skuteczności prawa do odstąpienia od umowy, której ono dotyczy powoduje, że w braku wyraźnej podstawy nie powinno ono mieć wpływu na istniejące prawa i obowiązki stron z innych stosunków prawnych. Nadto słusznie podkreślił Sąd I instancji, że w świetle art. 647 ¹ §6 k.c. wskazującym na imperatywny charakter wynikającej z art. 647 ¹ §1 i § 5 k.c. solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy, należy uznać za niedopuszczalne pozbawienie podwykonawcy ochrony wynikającej z tego przepisu w wyniku jednostronnej czynności prawnej, jaką jest wykonanie uprawnienia do odstąpienia od umowy.

Sąd Okręgowy wskazuje na konieczność uzupełnienia argumentacji Sądu I instancji o istotne zagadnienie uwzględnienia w omawianym aspekcie ochronnej i gwarancyjnej względem podwykonawców funkcji regulacji zawartej w art. 647 ¹ k.c. Ponieważ wykładnia przepisów stosowana literalnie pozwala na dwa odmienne kierunki, należy odwołać się do wykładni systemowej i funkcjonalnej tej odpowiedzialności.

Gwarancyjna i ochronna względem podwykonawców funkcja art. 647 ^{( 1)} k.c. uzasadnia stwierdzenie, że istnienie raz powstałej odpowiedzialności podmiotów wskazanych w art. 647 ^{( 1)} § 1 i 5 k.c. względem podwykonawcy jest niezależne od dalszego istnienia zobowiązania wynikającego z umowy o generalne wykonawstwo ani z umowy o podwykonawstwo. Wprawdzie do powstania odpowiedzialności na podstawie art. 647 ^{( 1)} § 1 i 5 k.c. niezbędne jest zawarcie umowy o generalne wykonawstwo oraz umowy o podwykonawstwo, jednak uzależnienie dalszego istnienia odpowiedzialności wynikającej z art. 647 ^{( 1)} § 1 i 5 k.c. od istnienia zobowiązania wynikającego z umowy o generalne wykonawstwo oraz z umowy o podwykonawstwo powodowałoby, że odpowiedzialność ta mogłaby być w wielu przypadkach uzależniona od woli podmiotów ponoszących tę odpowiedzialność – inwestora, generalnego wykonawcy oraz podwykonawcy będącego kontrahentem dalszego podwykonawcy. Wydaje się to nie do pogodzenia z niebudzącą wątpliwości ochronną i gwarancyjną względem podwykonawców funkcją art. 647 ^{( 1 )}k.c. Uzależnienie istnienia raz powstałej odpowiedzialności wynikającej z art. 647 ^{( 1)} § 1 i 5 k.c. od dalszego istnienia zobowiązania wynikającego z umowy o generalne wykonawstwo (oraz z umowy o podwykonawstwo) budzi wątpliwości również z punku widzenia wynikającej z art. 353 § 1 k.c. zasady pacta sunt servanda z tego powodu, że umożliwia ono dłużnikom podwykonawcy doprowadzenie do wygaśnięcia przysługującego mu roszczenia, bez jego zgody i bez zaspokojenia, w drodze jednostronnej czynności prawnej (odstąpienia). (vide: pkt 68 Komentarza do Art. 647 ^{( 1)} KC red. serii Osajda/red. Tomu Borysiak 2024/wyd. 32/B. Lackoroński)

Samodzielność i niezależność raz powstałej odpowiedzialności wynikającej z art. 647 ^{( 1)} § 1 i 5 k.c. od dalszego istnienia zobowiązania wynikającego z umowy o generalne wykonawstwo (oraz umowy o podwykonawstwo) nie oznacza, że jej zakres może zwiększyć się po wygaśnięciu zobowiązań będących przesłankami jej powstania, bowiem odpowiedzialność ta może obejmować jedynie roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę do dnia wygaśnięcia któregokolwiek z zobowiązań warunkujących jej powstanie (vide: pkt 70 Komentarza do Art. 6471 KC red. serii Osajda/red. Tomu Borysiak 2024/wyd. 32/B. Lackoroński).

Prawidłowy jest zatem wniosek, że wykonanie uprawnienia do odstąpienia od umowy o roboty budowlane, której zawarcie jest przesłanką warunkującą możliwość powstania odpowiedzialności na podstawie art. 647 ¹ §1 i §5 k.c., nie powoduje wygaśnięcia odpowiedzialności podmiotów wskazanych w tym przepisie, w tym inwestora, powstałej z tytułu robót budowlanych wykonanych przez podwykonawcę do dnia odstąpienia.

Prawidłowo zatem Sąd Rejonowy w niekwestionowanym stanie faktycznym sprawy uznał na podstawie art. 647 ¹ §1 k.c. roszczenie powoda za uzasadnione w całości.

Wobec bezzasadności zarzutu sformułowanego przez apelującego pozwanego ad. 2, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił jego apelację.

Sędzia Piotr Chańko

ZARZĄDZENIE

wyrok z uzasadnienie doręczyć pełnomocnikowi pozwanego (...) przez PI.

Łódź, 28.03.2024 roku.

Sędzia Piotr Chańko