Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 października 2017 roku, wydanym w sprawie z powództwa S. G. przeciwko (...) spółce akcyjnej w W. o zapłatę 31.460,88 zł, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w pkt. 1 utrzymał w mocy w części nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. akt XIII GNc 2949/14, w zakresie kwoty 16.071,96 zł; w pkt. 2 w pozostałym zakresie nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. akt XIII GNc 2949/14 uchylił i oddalił powództwo; w pkt. 3 zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.914,42 zł tytułem kosztów procesu wywołanych wniesieniem zarzutów; w pkt. 4 nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 766,99 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych; w pkt. 5 nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 767,00 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

(wyrok k. 170, uzasadnienie k. 171 – 178)

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w zakresie niezasądzonej kwoty 15.388,92 zł.

Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucił:

1.  naruszenie prawa procesowego polegające na błędnej analizie materiału dowodowego, a w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na uznaniu przez sąd, iż powód nie udowodnił wysokości swojego roszczenia, co w konsekwencji skutkowało oddaleniem powództwa co do kwoty 15 388,92 zł;

2.  naruszenie prawa polegające na błędnej interpretacji zapisu art. 361 § 2 k.c., a w konsekwencji błędnego uznania przez sąd, że powód dochodził odszkodowania przewyższającego koszty poniesionej szkody, podczas gdy wysokość odszkodowania jest zgodna ze złożonymi do akt sprawy fakturami potwierdzającymi wysokość poniesionej szkody;

3.  naruszenie prawa procesowego poprzez rozpatrywaniu przez sąd sprawy w zakresie wykraczającym ponad wniesione powództwo oraz składane zarzuty strony pozwanej, pomimo że strony w ogóle nie odnosiły się w toku postępowania co do kosztów holowania i przeładunku, gdyż już na etapie postępowania likwidacyjnego strona pozwana uznała ww. koszty i dokonała wypłaty poniesionych z tego tytułu kosztów;

4.  naruszenie prawa procesowego poprzez błędną analizę dokumentów, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego zaliczenia przez sąd – uznanych przez pozwanego w toku likwidacji szkody – kosztów holowania i przeładunku w łącznej kwocie 3.854,00 zł netto jako koszty naprawy naczepy, co w konsekwencji doprowadziło do obniżenia o powyższą kwotę, należnego do wypłacenia odszkodowania za naprawę naczepy;

5.  naruszenie prawa procesowego poprzez pominięcie przez sąd dokumentów potwierdzających poniesienie przez powoda kosztów dodatkowych związanych z likwidacją szkody, a nie stanowiących bezpośrednich kosztów naprawy naczepy;

6.  naruszenie prawa materialnego art. 822 k.c. w zw. z art. 36 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych poprzez błędną jego wykładnię, co w konsekwencji doprowadziło do uznania przez sąd, że ubezpieczyciel odpowiada jedynie za koszty naprawy wyliczone przecz biegłego, podczas gdy zgodnie z art. 36 powoływanej ustawy, odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, do ustalonej w umowie sumy gwarancyjnej, która w przypadku szkód w mieniu, stanowi 1.000.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia;

7.  naruszenie prawa procesowego, to jest z art. 109 § 1 k.p.c. oraz art. 98 § 2 k.p.c. polegające na pominięciu przez sąd zapisu ww. artykułów, co w konsekwencji doprowadziło do niewyliczenia z urzędu równowartości utraconego zarobku oraz poniesionych przez powoda kosztów wskutek stawiennictwa w sądzie;

8.  naruszenie prawa materialnego, to jest art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych poprzez błędną jego wykładnię i w konsekwencji nieuznanie, że pozwana nie jest zobowiązania do naprawienia straty w postaci pokrycia zapłaconych przez powoda rat leasingowych, za okres, w którym posiadacz pojazdu nie mógł z niego korzystać;

9.  naruszenie prawa materialnego, to jest art. 361 § 2 k.c. polegające na błędnym uznaniu, iż koszt naprawy naczepy wyniósł 28.598,08 zł netto, podczas gdy z faktury dokumentującej wykonany koszt naprawy wynika, że był to koszt 34.835,90 zł netto (koszt naprawy wg opinii uzupełniającej z dnia 19 kwietnia 2017 roku – 33.242.08 zł netto),

10.  naruszenie prawa materialnego, to jest art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych polegającym na nieuznaniu kosztów dodatkowych udokumentowanych fakturami;

11.  naruszenie prawa materialnego, to jest art. 361 § 1 i 2 k.c. polegające na błędnym uznaniu. że brak było przesłanki istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy szkodą a opłatami leasingowym, podczas gdy konieczność naprawy zarówno uszkodzonego wskutek wypadku ciągnika siodłowego M. jak i naczepy spowodowało ponoszenie przez powoda kosztów opłaty leasingowych bez możliwości użytkowania przedmiotowego ciągnika;

12.  naruszenie prawa materialnego, to jest art. 805 § 2 k.c. w związku z 361 § 2 k.c. przez błędną jego wykładnię i w konsekwencji nieuznanie całości strat poniesionych przez powoda.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości i utrzymanie w mocy nakazu zapłaty z dnia 3 grudnia 2014 roku wydanego przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie XIII GNc 2949/14 oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje oraz kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw zgodnie z art. 109 § 1 k.p.c. oraz art. 98 § 2 k.p.c.

(apelacja k. 186 – 190)

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za postępowanie przed sądem drugiej instancji.

(odpowiedź na apelację k. 210 – 210v.)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się częściowo zasadna.

Zasadniczym zagadnieniem dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy było określenie przedmiotu żądania powoda.

Z treści pozwu można wywieść, że powód żądał zapłaty od pozwanej na jego rzecz kwoty 31.460,88 zł, na którą składają się: odszkodowanie obejmujące koszty naprawy uszkodzonej naczepy w kwocie 28.125,02 zł oraz odszkodowanie obejmujące dwie opłaty leasingowe ciągnika siodłowego w kwocie 3.335,86 zł. Choć powód wprost nie wskazał elementów składowych ogólnej kwoty objętej wytoczonym powództwem, to jednak biorąc pod uwagę kwotę wypłaconego odszkodowania w postępowaniu likwidacyjnym przez ubezpieczyciela, żądanie powoda obejmowało odszkodowanie we wskazanym zakresie. Suma wydatków powoda związanych z naprawą uszkodzonej naczepy, udokumentowana fakturami VAT, wyniosła 36.797,14 zł netto. Po uwzględnieniu kwoty odszkodowania wypłaconego przez ubezpieczyciela na poczet kosztów naprawy uszkodzonej naczepy w wysokości 8.672,12 zł netto, żądana przez powoda kwota odszkodowania obejmującego koszty naprawy uszkodzonej naczepy wynosić musi kwotę 28.125,02 zł (36.797,14 zł – 8.672,12 zł). Biorąc pod uwagę wysokość żądanego odszkodowania za dwie opłaty leasingowe ciągnika siodłowego, nieuwzględnionego przez ubezpieczyciela w jakimkolwiek zakresie, objęte pozwem żądanie powoda nie dotyczyło pozostałych kosztów poniesionych przez niego w związku ze zdarzeniem wywołującym szkodę.

Wobec powyższego bezpodstawnie sąd pierwszej instancji rozpoznając sprawę odniósł się do kosztów holowania oraz przeładunku towaru poniesionych przez powoda zgodnie z przedstawionymi fakturami VAT, ponieważ nie stanowiły one przedmiotu żądania powoda określonego w pozwie. Tym samym sąd pierwszej instancji wyszedł ponad żądanie naruszając w ten sposób art. 321 § 1 k.p.c., co czyni zasadnym zarzut skarżącego naruszenia przez sąd pierwszej instancji prawa procesowego w tym zakresie.

W zakresie natomiast ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji istotnych z punktu widzenia zgłoszonych roszczeń Sąd Okręgowy podziela je i przyjmuje za własne.

Odnosząc się do zarzucanego Sądowi Rejonowemu naruszenia prawa procesowego w zakresie oceny dokumentów potwierdzających poniesienie kosztów naprawy poniesionych przez powoda należy zauważyć, iż są one chybione.

Zgodnie z art. 233 §1 k.p.c. sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Dokonywana przez sąd ocena materiału dowodowego stanowi istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych. Zasada swobodnej oceny dowodów pozwala sądowi wysnuć wnioski o prawdziwości faktów, co prowadzi do ustalenia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Ramy swobodnej oceny dowodów wyznaczają wymogi prawa procesowego, doświadczenie życiowe oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość.

Powód, powołując się na przedstawione faktury VAT określające wysokość kosztów naprawy, pomija pozostały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, a w szczególności pisemną uzupełniającą opinię biegłego. A zatem kwestionując ocenę dowodów dokonaną przez sąd pierwszej instancji dokonuje wybiórczej oceny, niezgodnej z kryteriami wynikającymi z art. 233 § 1 k.p.c. Rozpoznając niniejszą sprawę nie można pominąć okoliczności wynikających ze wskazanej opinii biegłego. Zestawiono w niej zakres koniecznych napraw uszkodzonej naczepy z zakresem napraw wykonanym na zlecenie powoda, a następnie określono koszty koniecznych po zdarzeniu wywołującym szkodę napraw uszkodzonej naczepy według cen i stawek wynikających z przedstawionych przez powoda faktur VAT na kwotę 28.598,08 zł netto. Ustalenia biegłego nie zostały skutecznie zakwestionowane przez powoda. Tym samym słusznie sąd pierwszej instancji ustalił, że powód w celu naprawienia wyrządzonej szkody poniósł koszty wynikające ze wskazanej opinii biegłego. W pozostałym zakresie koszty poniesione przez powoda nie dotyczyły napraw niezbędnych po zdarzeniu wywołującym szkodę. Wobec powyższego zdaniem Sądu Okręgowego ocena dowodów dokonana przez sąd pierwszej instancji jest prawidłowa i doprowadziła do prawidłowych ustaleń faktycznych.

W części trafne okazały się zarzuty skarżącego naruszenia przez sąd pierwszej instancji przepisów prawa materialnego dotyczące ustalenia rozmiaru szkody poniesionej przez powoda w związku ze zdarzeniem drogowym.

Istota ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wynikająca z art. 822 k.c. sprowadza się do tego, że zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za te szkody ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której zawarta została umowa ubezpieczenia. Uregulowania szczególne dotyczące odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawiera ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 2060, z późn. zm.).

Utrwalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych pozostaje stanowisko, że dla ustalenia pojęcia szkody ubezpieczeniowej należy sięgać do odpowiednich regulacji zawartych w Kodeksie cywilnym.

Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia szkody, a w doktrynie definiuje się je niejednolicie. Tym niemniej za przeważające należy uznać stanowisko, zgodnie z którym szkoda majątkowa to różnica między stanem majątkowym poszkodowanego, który powstał po nastąpieniu zdarzenia powodującego uszczerbek, a stanem jaki by istniał, gdyby to zdarzenie nie nastąpiło. Z kolei w orzecznictwie Sądu Najwyższego pojęcie szkody zostało zdefiniowane jako uszczerbek w prawnie chronionych dobrach majątkowych, wyrażający się w różnicy między stanem tych dóbr, jaki istniał i jaki następnie mógłby istnieć w ramach normalnej kolei rzeczy, a stanem jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę polegającą na uszczupleniu aktywów lub zwiększeniu pasywów.

Dla ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela należy stwierdzić istnienie szkody w rozumieniu art. 361 §1 k.c. uwzględniając wykładnię pojęcia szkody prezentowaną w orzecznictwie oraz określić granice obowiązku naprawienia szkody wyznaczone przez normalny związek przyczynowy między zdarzeniem wywołującym uszczerbek a szkodą.

W przedmiotowej sprawie nie ulega wątpliwości, że powód poniósł szkodę w postaci kosztów naprawienia uszkodzonej naczepy. Uwzględniając całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie rzeczywisty, całkowity koszt niezbędny do naprawienia powstałej w wyniku zdarzenia drogowego szkody wyniósł 28.598,08 zł netto. Biorąc jednak pod uwagę, że powód w zakresie kosztów naprawy uszkodzonej naczepy żądał zapłaty kwoty 28.125,02 zł i nie modyfikował tego żądania w toku postępowania, a pozwana wypłaciła w toku postępowania likwidacyjnego tytułem odszkodowania za koszty naprawy uszkodzonej naczepy kwotę 8.672,12 zł, to pozostała do zapłaty część odszkodowania na rzecz powoda wyniosła kwotę 19.452,90 zł (28.125,02 zł – 8.672,12 zł).

W pozostałym zakresie zarzuty skarżącego naruszenia przez sąd pierwszej instancji przepisów prawa materialnego okazały się chybione.

Odnosząc się do tych zarzutów należy wskazać, że powód nie wykazał stosownie do treści art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c., aby poniesiona przez niego szkoda w zakresie kosztów naprawy pojazdu przekraczała kwotę 28.598,08 zł. Jak wcześniej podniesiono, powód nie zakwestionował skutecznie ustaleń powołanej opinii biegłego. Jednocześnie w świetle ustaleń biegłego wynikających z opinii nie ma podstaw do określenia rozmiaru szkody powoda wyłącznie na podstawie przedstawionych przez niego faktur VAT. Obejmują one bowiem naprawę uszkodzonej naczepy w zakresie nieuzasadnionym uszkodzeniami powstałymi w wyniku zdarzenia wywołującego szkodę. Tym samym koszty naprawy ponad kwotę 28.598,08 zł nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowy ze zdarzeniem drogowym i pozwana jako ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności w tym zakresie.

Niezasadne okazały się także zarzuty dotyczące żądania odszkodowania za dwie opłaty leasingowe ciągnika siodłowego w kwocie 3.335,86 zł. Trafnie sąd pierwszej instancji wskazał, że nie istnieje adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem wywołującym szkodę a opłatami leasingowymi ciągnika siodłowego. W okolicznościach niniejszej trudno także uznać, aby opłata leasingowa stanowiła szkodę powoda. Obowiązek zapłaty opłat leasingowych wynika z odrębnego stosunku prawnego, niestanowiącego następstwa przedmiotowego zdarzenia drogowego. Ponadto należy zauważyć, że uszkodzenie naczepy nie pozbawiło możliwości korzystania z ciągnika siodłowego. Tym samym żądanie odszkodowania w tym zakresie było nieuzasadnione.

Chybiony okazał się także zarzut skarżącego naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 98 § 2 k.p.c. poprzez niewyliczenie z urzędu równowartości utraconego zarobku powoda oraz poniesionych przez powoda kosztów skutek stawiennictwa w sądzie.

Ustalenie kosztów procesu w powyższym zakresie jest możliwe tylko, jeśli strona wykaże wysokość poniesionych kosztów. Powód nie przedstawił zaś jakichkolwiek dowodów potwierdzających wysokość uzyskiwanych dochodów umożliwiających ustalenie wysokości utraconego zarobku, a także dowodów określających wysokość poniesionych kosztów dojazdu do sądu. Tym samym sąd nie miał podstaw do ustalenia kosztów procesu w tym zakresie.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i utrzymał w mocy nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie sygn. akt XIII GNc 2949/14 w zakresie kwoty 19.452,90 zł oraz uchylił go w pozostałym zakresie i oddalił powództwo.

Wobec zmiany w zakresie rozstrzygnięcia merytorycznego konieczna okazała się zmiana orzeczenia o kosztach procesu przed sądem pierwszej instancji. Sąd Okręgowy rozstrzygnął o tych kosztach zgodnie z zasadą stosunkowego ich rozliczenia wynikającą z art. 100 k.p.c. uwzględniając dyspozycje art. 98 § 2 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Powód wygrał proces w 61,83%, a poniósł koszty w kwocie 394,00 zł (opłata sądowa od pozwu). Pozwana zaś poniosła koszty w wysokości 4.325,30 zł. Łącznie koszty procesu wyniosły 4.719,30 zł. Powód powinien ponieść koszty w kwocie 1.801,26 zł, a pozwana w kwocie 2.918,04 zł. A zatem powód powinien zwrócić pozwanej tytułem kosztów procesu kwotę 1.407,26 zł (4.325,30 zł – 2.918,04).

Ponadto na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2018 roku, poz. 300) uwzględniając wynik postępowania przed sądem pierwszej instancji nakazano ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi od powoda kwotę 585,50 zł, a od pozwanej kwotę 948,47 zł, tytułem nieuiszczonych kosztów procesu.

W pozostałym zakresie na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację S. G. jako bezzasadną.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego oparto na przepisie art. 100 k.p.c. Powód wygrał postępowanie apelacyjne w 22%. Poniósł w nim koszty w kwocie 770,00 zł (opłata od apelacji). Pozwana poniosła koszty postępowania odwoławczego w kwocie 1.800,00 zł stanowiącej wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika ustalone stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 roku, poz. 265). Łącznie koszty postępowania apelacyjnego wyniosły 2.570,00 zł.

Powód powinien ponieść koszty w kwocie 2.005,00 zł, a pozwana w kwocie 565,00 zł. A zatem powód powinien zwrócić pozwanej tytułem kosztów procesu kwotę 1.235,00 zł (1.800,00 zł – 565,00 zł).

Jarosław Pawlak Jolanta Jachowicz Paweł Hajdys