Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 24 lutego 2016 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) spółki jawnej S. S., M. S., A. S., W. S. z siedzibą w Ł. kwotę 2.656,80 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 13 lutego 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 750,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nakazał zawrócić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi na rzecz pozwanego kwotę 225,18 złotych tytułem niewykorzystanej zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego, zaksięgowanej w dniu 3 listopada 2015 roku pod nr (...) (wyrok – k. 70).

Apelację od powyższego orzeczenia złożył pozwany – (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w części, tj. w zakresie kwoty 1.476,00 złotych.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucam naruszenie przepisów:

1. prawa procesowego, w szczególności art. 328 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i niewyjaśnienie w uzasadnieniu wyroku jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa w sytuacji, gdy Sąd zobowiązany jest do tego na podstawie ww. przepisu, a brak takiej informacji w uzasadnieniu nie pozwala na ustalenie materialnoprawnych podstaw rozstrzygnięcia;

2. art. 822 k.c. w związku z art. 361 k.c. i art. 233 k.p.c., poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów i uznanie, że wskazany przez powoda czas najmu pojazdu zastępczego pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z zaistniałą szkodą i pozwana powinna wypłacić za ten czas odszkodowanie w sytuacji, gdy powinien on być krótszy i nie powinien obejmować czasu oczekiwania na przyjęcie odpowiedzialności przez pozwaną, a pozwana nie jest zobowiązana do wypłaty odszkodowania za sporny okres;

3. art. 471 k.c. w związku z art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej,
a nie swobodnej oceny dowodów i uznanie, że podpisane przez poszkodowanego i powódkę upoważnienie nie miało żadnego wpływu na stosunki pomiędzy pozwaną, a powódką i jako takie nie ma znaczenia w niniejszej sprawie w sytuacji, gdy zabezpieczało ono interesy finansowe powódki związane z naprawą pojazdu poszkodowanego i w związku z tym miało istotny wpływ na wymiar zasadnego czasu najmu pojazdu zastępczego, a co za tym idzie na rozmiar odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej z tego tytułu;

4. art. 65 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji uznanie, że poszkodowany i powódka nie podpisali upoważnienia w celu zabezpieczenia interesów finansowych powódki w razie nieprzyjęcia odpowiedzialności przez pozwaną i że dokument ten pozostaje bez związku z niniejszą sprawą oraz że jego istnienie w żadnym stopniu nie miało wpływu na długość zasadnego czasu najmu pojazdu zastępczego w sytuacji, gdy oczywiste jest, że celem stron tej umowy było właśnie zabezpieczenie interesów finansowych powódki i w związku z tym oczekiwanie na przyjęcie odpowiedzialności przez pozwaną było niezasadne, a powódka mogła przystąpić do dokonywania napraw wcześniej niż faktycznie to uczyniła, skracając tym samym czas najmu pojazdu zastępczego;

5. art. 354 k.c. w związku z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 roku, poz. 392) (dalej jako „ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych”) poprzez ich błędną wykładnię, a w konsekwencji niezastosowanie i przyjęcie w sposób sprzeczny z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego, że powódka sprostała ciążącemu na niej obowiązkowi minimalizowania szkody w sytuacji, gdy poprzez swoje działanie polegające na nieuzasadnionym przedłużaniu czasu naprawy pojazdu przez oczekiwanie na przyjęcie odpowiedzialności przez pozwaną, powódka doprowadziła do wydłużenia czasu najmu pojazdu zastępczego i zwiększenia związanych z tym kosztów.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części poprzez oddalenie powództwa w zakresie kwoty 1.476,00 złotych i orzeczenie o kosztach procesu za I instancję, w tym kosztów zastępstwa wedle norm przepisanych (apelacja – k. 76 – 80).

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie w całości jako bezzasadnej i zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w tym postępowaniu, według norm przepisanych (odpowiedź na apelację – k. 87 – 89).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie była zasadna.

W pierwszej kolejności rozważeniu podlegają zarzuty prawa procesowego, ponieważ ocena zasadności naruszenia prawa materialnego może być dokonana dopiero po stwierdzeniu, że ustalenia stanowiące podstawę faktyczną zaskarżonego wyroku zostały dokonane zgodnie z przepisami prawa procesowego (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2004, sygn. akt II CK 409/03, opubl. Legalis).

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia przepisu art. 328 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i niewyjaśnienie w uzasadnieniu wyroku jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa w sytuacji, gdy Sąd zobowiązany jest do tego na podstawie ww. przepisu, a brak takiej informacji w uzasadnieniu nie pozwala na ustalenie materialnoprawnych podstaw rozstrzygnięcia.

Jak bowiem powszechnie przyjmuje się w judykaturze jedynie w przypadku uchybień w sporządzeniu uzasadnienia, które uniemożliwiają sądowi wyższej instancji kontrolę, czy prawo materialne i procesowe zostało prawidłowo zastosowane – inaczej mówiąc gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zawiera wszystkich koniecznych elementów bądź zawiera tak oczywiste braki, które uniemożliwiają kontrolę instancyjną – zarzut taki może okazać się skuteczny (por np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2015 roku, sygn. akt III CSK 465/14, Legalis nr 1460736 czy w orzecznictwie sądów powszechnych np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21 października 2015 roku, sygn. akt I ACa 513/15, Legalis nr 1378300).

Uzasadnienie zaskarżonego wyroku, choć nie wolne od uchybień tak w stanie faktycznym jak i w rozważaniach prawnych i nie do końca odpowiadające wymogom omawianego przepisu, zawiera jednak wszystkie te elementy, które uznać należy za niezbędne dla oceny prawidłowości zastosowania prawa materialnego i procesowego. Pomimo np. niewskazania podstawy prawnej roszczenia powódki, nie ulega wątpliwości, że przedmiotem sporu było żądanie odszkodowania za najem pojazdu zastępczego na podstawie 822 k.c. Nie powołanie tego przepisu nie stanowi podstawy do uchylenia wyroku, gdyż były to okoliczności niesporne (na co wskazuje np. drugi zarzut apelacji), a sąd odwoławczy jako sąd meriti może takie braki w uzasadnieniu uzupełnić. W pozostałym zakresie uzasadnienie zawierało tak ustalenia faktyczne (abstrahując tu od ich pełnej trafności), jak i wskazanie dowodów ( choć nie wszystkich i bez wskazania numerów kart akt sprawy na których dowody te się znajdują) na których Sąd Rejonowy się oparł, pobieżną, ale jednak istniejącą ocenę dowodów.

Wskazać należy, iż zarzuty apelacyjne podniesione przez apelującego sprowadzały się do zakwestionowania okoliczności wykazania przez powódkę zasadności jego roszczenia w zakresie konieczności wynajmu pojazdu zastępczego ponad okres 19 dni.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 822 k.c. w związku z art. 361 k.c. i art. 233 k.p.c., poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów i uznanie, że wskazany przez powódkę czas najmu pojazdu zastępczego pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z zaistniałą szkodą i pozwana powinna wypłacić za ten czas odszkodowanie w sytuacji, gdy powinien on być krótszy i nie powinien obejmować czasu oczekiwania na przyjęcie odpowiedzialności przez pozwaną, a pozwana nie jest zobowiązana do wypłaty odszkodowania za sporny okres.

W sprawie niesporną była zasada odpowiedzialności pozwanego i powstały po jego stronie obowiązek wypłaty odszkodowania w związku ze szkodą zaistniałą w dniu 18 grudnia 2014 roku. Pozwany odpowiedzialności tej nie kwestionował wypłacając odszkodowanie za szkodę powstałą w wyniku zdarzenia w kwocie 4 405,84 złotych i z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego w kwocie 2 848,70 złotych.

W tym miejscu należy przypomnieć, że naprawienie szkody (a więc i odszkodowanie) powinno obejmować wszystkie straty, które poszkodowany poniósł wskutek zaistnienia szkody (art. 361 § 2 k.c.). Powszechnie przyjmuje się, że naprawienie szkody polegającej na uszkodzeniu pojazdu polega przede wszystkim na zapłaceniu kwoty koniecznej do przywrócenia samochodu do stanu poprzedniego. Poszkodowany dokonał wyboru sposobu naprawienia szkody, polegającego na wypłacie kwoty odszkodowania za szkodę powstała na skutek zdarzenia z dnia 18 grudnia 2014 roku. Pozwany zatem, w myśl art. 363 § 1 k.c. i art. 361 § 2 k.c., zobowiązany jest do zwrotu ekonomicznie uzasadnionych wydatków, które były niezbędne do korzystania przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego. Podstawową funkcją odszkodowania bowiem jest kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie winno przywrócić w majątku poszkodowanego stan naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę. Cel ten realizuje naprawienie szkody uwzględniające indywidualną sytuację poszkodowanego. Wysokość odszkodowania winna ściśle odpowiadać rozmiarom wyrządzonej szkody. Odszkodowanie zatem nie może być wyższe lub niższe od szkody poniesionej przez poszkodowanego. Szkoda jest bowiem uszczerbkiem w prawnie chronionych dobrach wyrażającym się w różnicy między stanem dóbr, jaki istniał i jaki mógłby następnie wytworzyć się w normalnej kolei rzeczy, a stanem, jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę w dotychczasowym stanie rzeczy, z którym to ustawodawca wiąże powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej. Oceny, czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego należy dokonywać na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2002 roku, V CKN 1273/00, opubl. Legalis).

W rozpoznawanej sprawie prawidłowo Sąd Rejonowy przyznał powódce zwrot kosztów za wynajem pojazdu zastępczego za okres 37 dni. W dniu 18 grudnia 2014 roku doszło do zdarzenia w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki S. (...) nr rej. (...). Od tego dnia zatem przysługiwało poszkodowanemu prawo do wynajęcia pojazdu zastępczego, bowiem w tym dniu pozbawiony został możliwości korzystania z samochodu. Poszkodowany wynajmował pojazd zastępczy od dnia 18 grudnia 2014 roku do dnia 28 stycznia 2015 roku, tj. od dnia kolizji komunikacyjnej do dnia odbioru pojazdu z warsztatu naprawczego, przy czym powódka dochodzi zapłaty za okres do dnia 24 stycznia 2015 roku. Zasadne zatem było przyjęcie przez Sąd Rejonowy, iż okres 10 dni był okresem usprawiedliwionym do korzystania przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego. Nie ulegało wątpliwości, że do czasu najmu pozostającego w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą należało zaliczyć także czas przerwy świątecznej (okres Bożego Narodzenia i Nowego Roku), jak też weekendy – gdyż w zwykłym toku czynności poszkodowanego mógłby korzystać także w te dni ze swojego pojazdu, gdyby ten nie został uszkodzony. Natomiast co do czasu pomiędzy oględzinami pojazdu, a zatwierdzeniem kalkulacji naprawy (22 grudnia 2014 roku – 5 stycznia 2015 roku) oraz pomiędzy zatwierdzeniem kalkulacji naprawy, a przyjęciem odpowiedzialności przez powódkę (5 -14 stycznia 2015 roku) to również i te okresy zaliczyć należało do uzasadnionego okresu najmu, ponieważ pozostawały w bezpośrednim związku z likwidacją szkody, a nadto ich długość zależała w głównej mierze od samej pozwanej, stopnia jej staranności i zaangażowania w sprawę likwidacji szkody.

Nie można zgodzić się ze stanowiskiem pozwanego, że konieczny okres najmu pojazdu zastępczego ograniczony jest czasem oczekiwania na przyjęcie odpowiedzialności przez pozwaną, a pozwana nie jest zobowiązana do wypłaty odszkodowania za sporny okres powzięcia przez poszkodowanego informacji o sposobie likwidacji szkody. Poszkodowany bowiem realną możliwość korzystania z naprawionego pojazdu nabywa dopiero z dniem jego naprawy i przekazania go do użytku.

W dniu 18 grudnia 2014 roku poszkodowany złożył oświadczenie (akta szkodowe -k. 16), iż w związku z brakiem możliwości wykorzystania innego nieodpłatnego środka transportu w miejsce uszkodzonego samochodu wynajął samochód zastępczy, który mu jest niezbędny do sprawowania opieki nad dwójką dzieci. Zatem z uwagi na zasadę rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.), to na pozwanym ciążył obowiązek wykazania, że poszkodowany miał środki na naprawę uszkodzonego pojazdu oraz że wynajęty pojazd nie był wykorzystywany do zaspokajania potrzeb życiowych. Obowiązkowi powyższemu skarżący nie sprostał. O ile bowiem poszkodowany zobowiązany być wykazać uszkodzenie własnego samochodu oraz okres wynajmu samochodu zastępczego, to na zakładzie ubezpieczeń spoczywał ciężar udowodnienia zarzutów, że wynajem samochody był zbędny, albo powinien być zakończony wcześniej. W istocie więc to pozwany powinien przedstawić Sądowi Rejonowemu wnioski dowodowe zmierzające do wykazania, że sytuacja osobista poszkodowanego uzasadniała krótszy okres wynajmu lub nawet umożliwiała obejście się bez samochodu. Nie było podstaw do obciążania poszkodowanego zarzutem powiększenia szkody poprzez korzystanie z pojazdu zastępczego przez okres dłuższy niż było to niezbędne. Poszkodowany od dnia 18 grudnia 2014 roku uprawniony był przypuszczać, że odszkodowanie zostanie mu wypłacone szybko. Jednakże pozwany ubezpieczyciel zatwierdził koszty naprawy i przyjął swą odpowiedzialność za naprawę, dopiero w korespondencji e – mailowej z dnia 14 stycznia 2015 roku, co wynika z dokumentacji zawartej w aktach szkody. Natomiast powódka działała tutaj bez żadnej opieszałości, bo już tego samego dnia dokonał zamówienia części. Tylko zatem niczym nieuzasadniona rozwlekłość postępowania likwidacyjnego doprowadziła do kumulacji szkody. Poniesione przez poszkodowanego wydatki związane z wynajmem samochodu zastępczego w okresie likwidacji szkody przez pozwanego niewątpliwie są wydatkami poniesionymi w następstwie zdarzenia szkodzącego, które by nie powstały bez tego zdarzenia.

W ocenie Sądu Okręgowego do zachowania należytej staranności, przejawiającej się również w przeciwdziałaniu powiększaniu rozmiarów szkody, zobowiązany jest każdy, a zatem w niniejszej sprawie, także ubezpieczyciel. Pozwany zajął stanowisko w sprawie odszkodowania dopiero w piśmie z dnia 14 stycznia 2015 roku, a więc po upływie 27 dni od zgłoszenia szkody i wypłacił odszkodowanie w kwocie 2 848,70 złotych. Zatem należy uznać, iż pozwany sam przyczynił się do zwiększenia szkody zwlekając z podjęciem ostatecznej decyzji co do odszkodowania. Argumentacja, iż poszkodowany wstępnie godził się na poniesienie kosztów naprawy nie zmienia tej oceny, gdyż ewentualna odmowa przyjęcia odpowiedzialności przez pozwanego mogłaby mieć wpływ na zmianę tej decyzji, co uzasadniało w całej rozciągłości odroczenie rozpoczęcia faktycznej naprawy pojazdu do momentu podjęcia decyzji przez pozwaną. Zwrócić przy tym należy uwagę, na lojalne postępowanie strony powodowej, która do czasu najmu pojazdu nie doliczyła przedłużonego okresu oczekiwania na części zamienne, pomimo, iż z okoliczności sprawy nie wynika aby opóźnienie to było spowodowane jej czynnościami.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł żadnych uchybień kwestionowanego wyroku, które winny być uwzględnione w toku kontroli instancyjnej z urzędu. W tym stanie rzeczy, wobec bezzasadności wskazanych zarzutów sformułowanych przez apelującego Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie
art. 98 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 180,00 złotych tytułem wynagrodzenia pełnomocnika będącego adwokatem zgodnie z § 2 pkt 2 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800).

Iwona Godlewska Ryszard Badio Bartosz Kaźmierak