Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 lutego 2020 r. sygn. akt V GC 1584/19, wydanym w sprawie w powództwa Ł. O. i D. G. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S. o zapłatę, Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim w punkcie 1. zasądził od pozwanego na rzecz powodów - wspólników spółki cywilnej, solidarnie kwotę 26 874,25 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 1 marca 2019 r. do dnia zapłaty; w punkcie 2. zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 5 044,58 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając go w całości, zarzucając naruszenie wskazanych w punkcie II apelacji przepisów prawa materialnego oraz przepisów procesowych w zakresie zasądzonych kosztów procesu. Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. (apelacja k. 100-102v.)

W piśmie procesowym odpowiadającym na apelację pozwanego, powodowie wnieśli o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie na ich rzecz od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, według norm przepisanych. (pismo procesowe k. 121-122v.)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest zasadna.

Na wstępie zaznaczyć należy, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ocenił zgromadzony materiał dowodowy i ustalił na jego podstawie korelujący z nim stan faktyczny, który Sąd Okręgowy przyjął jako własny. Sąd Okręgowy dokonał jednak odmiennej oceny prawnej ustalonych faktów, co doprowadziło do reformacji zaskarżonego orzeczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego zarzut naruszenia art. 509 § 1 k.c. nie jest jednak zasadny. Z treści umowy cesji wynika bowiem, że przelewu wierzytelności obejmujących przyszłe koszty usunięcia skutków kolizji drogowych dokonał w imieniu Gminy M. R. uprawniony do jej reprezentowania Prezydent Miasta R. J. F. (k. 15-16). Zatem samo nabycie wierzytelności przez powodów nie było wadliwe.

Zasadne są natomiast zarzuty naruszenia prawa materialnego tj. art. 34 ust 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tj. z dnia 18 października 2019 roku Dz.U. z 2019 r. poz. 2214 z późn. zm.) oraz art. 361 § 1 i 2 k.c. Zgodnie z treścią art. 34 cytowanej wyżej ustawy, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. W ocenie Sądu Okręgowego zanieczyszczenie drogi nie jest jej zniszczeniem ani uszkodzeniem, zatem koszty uprzątnięcia zanieczyszczeń drogi nie są objęte odpowiedzialnością ubezpieczyciela sprawcy szkody z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, a więc z tego tytułu nie przysługuje odszkodowanie od pozwanego.

Na podstawie art. 20 pkt 11 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2222 z późn. zm.) Gmina M. R. jako zarządca drogi (z mocy art. 19 ust. 1 i 2 pkt 4 powyższej ustawy) zostało obciążone szeroko rozumianym obowiązkiem wykonywania ogółu prac remontowych, zabezpieczających i przywracających pierwotny (prawidłowy) stan nawierzchni oraz bieżących robót konserwacyjnych, porządkowych i innych, których celem jest poprawa jakości i zwiększenie bezpieczeństwa ruchu. W ramach powyższych obowiązków jej pierwszoplanowym zadaniem jest utrzymanie drogi w stanie wykluczającym narażenie użytkowników na wypadek, pozostający w adekwatnym związku przyczynowym z ich wykorzystaniem. Czynności jakie zostały podjęte na miejscu zdarzenia, tj. zneutralizowanie płynów eksploatacyjnych, zabezpieczenie miejsca zdarzenia, a także usunięcie części samochodów oraz szkła z jezdni, należało więc do obowiązku Gminy M. R., nałożonego w drodze ustawy. Koszty wykonania tych czynności nie powinny więc być uznane za szkodę w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego tym bardziej, że nawierzchnia drogi nie została trwale zniszczona, a jedynie zanieczyszczona.

Przerzucenie kosztów wykonania wyżej wymienionych obowiązków na ubezpieczyciela OC uczestników kolizji drogowych powodowałoby bezpodstawne wzbogacenie zarządcy drogi, ponieważ środki konieczne do realizacji zadań własnych przewidzianych w ustawie samorządy otrzymują w ramach odpowiednich subwencji i dotacji budżetowych.

Sposób finansowania wykonywania tej (i innych) czynności związanych z utrzymywaniem dróg wskazuje art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego, zgodnie z którym zadania w zakresie finansowania budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg gminnych oraz zarządzania nimi finansowane są z budżetów gmin. Wobec tego, zasadne jest wskazanie, że to gmina jako jednostka samorządu terytorialnego ponosi koszty utrzymania i ochrony drogi, w tym jej uprzątnięcia po zdarzeniu drogowym i doprowadzenia do stanu bezpiecznej używalności. Finansowanie tych kosztów zostało nałożone na gminę na mocy ustawy i brak jest przesłanek, aby przyjąć możliwość przeniesienia obowiązku ponoszenia kosztów tego działania na inne podmioty, w tym na towarzystwa ubezpieczeń.

Brak jest również podstaw do przyjęcia zasadności dochodzenia powyższych należności od ubezpieczycieli przez przedsiębiorstwa trudniące się sprzątaniem dróg z pozostałości powypadkowych w oparciu o umowy zawarte z zarządcami dróg, bowiem finansowanie tych działań następuje z budżetów jednostek samorządu terytorialnego (w tym przypadku: gminy).

Podkreślić należy, iż idąc tokiem rozumowania powodów oraz Gminy M. R., która zbyła swoją wierzytelność na rzecz powodów, to wszelkie podmioty publiczne, wykonujące zadania publiczne mogłyby występować z regresem względem sprawców bądź ubezpieczycielami sprawców i dochodzić zwrotu kosztów działalności publicznej. I tak na przykład: publiczne szpitale (finansowane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia) mogłyby wnosić o zwrot kosztów leczenia poszkodowanego w wypadku drogowym, Państwowa Straż Pożarna mogłaby żądać zwrotu kosztów środków użytych do akcji ratunkowych czy też zwrotu kosztów paliwa za dojazd na miejsce prowadzenia akcji gaśniczej. Nie budzi jednak wątpliwości, iż zadania ww. podmiotów finansowane są z budżetu Państwa (związane są z szeroko rozumianą ochroną zdrowia czy ochroną przeciwpożarową) i brak jest w obowiązujących przepisach prawa podstawy prawnej do zwrotu kosztów poniesionych przez te podmioty. Zwłaszcza że podmioty te są zobowiązane ustawowo do określonej działalności, która to działalność jest finansowana z budżetu Państwa.

Gmina zatem, jako zarządca drogi, odpowiada za utrzymanie drogi oraz jej ochronę i realizuje te zadania jako zadania własne gminy, na które jako jednostka samorządu terytorialnego, posiada wydzielone fundusze w budżecie, a zatem nie może ona dochodzić regresem zwrotu wydatków z tym związanych od sprawcy bądź jego ubezpieczyciela.

Podsumowując, uznać należy iż Gmina M. R., a za nią powodowie jako nabywcy wierzytelności, nie posiadają statusu poszkodowanych, skoro koszty związane z utrzymaniem czystości drogi i uprzątnięciem jej po zdarzeniu drogowym nie mogą stanowić szkody, a ich roszczenie pozbawione jest podstawy prawnej. Taki stan rzeczy uzasadniał oddalenie powództwa.

Z powyższego względu Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 poprzez oddalenie powództwa, o czym orzekł w punkcie I wyroku.

Konsekwencją powyższej zmiany jest zamiana rozstrzygnięcia w zakresie kosztów procesu za postępowanie przed Sądem I instancji. Podstawą ich ustalenia jest art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. i art. 105 § 2 k.p.c., stroną przegraną są zaś powodowie. Pozwany poniósł koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3 617 zł, które powodowie powinni solidarnie mu zwrócić, o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art 386 § 1 k.p.c. w punkcie I zmieniając punkt 2 zaskarżonego wyroku. Wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego będącego radcą prawnym zostało ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. i art. 105 § 2 k.p.c., zasądzając solidarnie od powodów jako strony przegrywającej w postępowaniu apelacyjnym, na rzecz i na żądanie pozwanego koszty poniesione przez pozwanego, w postaci opłaty od apelacji w kwocie 1344 zł oraz 1800 złotych kosztów zastępstwa procesowego. Wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej będącego radcą prawnym zostało ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Ryszard Badio Iwona Godlewska Krzysztof Wójcik