Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 września 2024 roku, w sprawie z powództwa T. S. przeciwko (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, w punkcie 1 zasądził od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz T. S. kwoty: a. 5 079,28 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16.7.2019 roku do dnia zapłaty, b. 400 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6.8.2019 roku do dnia zapłaty, w punkcie 2. oddalił powództwo w pozostałej części, w punkcie 3. zasądził od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz T. S. kwotę 4 217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, w punkcie 4. nakazał pobrać od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 1 054,88 zł tytułem zwrotu poniesionych wydatków.

( wyrok k. 354, uzasadnienie k. 360-363)

Apelację od opisanego powyżej wyroku złożył pozwany, zaskarżając wyrok Sądu I instancji w części, tj. punkt 1 sentencji wyroku w całości, a w konsekwencji – punkty 3) oraz 4) sentencji wyroku ( rozstrzygające o zwrocie kosztów procesu) w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucił naruszenie prawa materialnego, tj.:

1) art. 361 § 2 i art. 363 § 1 w zw. z art. 824 ¹ § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. 2024, poz. 1061 ze zm.; dalej jako: „k.c.”) poprzez ich błędną wykładnię, polegającą na uznaniu, że każdorazowo przy likwidacji szkody polegającej na uszkodzeniu pojazdu mechanicznego, obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej pozwalającej na (naprawę) przywrócenie tego pojazdu do stanu jak sprzed szkody, powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i jednocześnie nie jest uzależniony od faktu następczej naprawy czy sprzedaży tego pojazdu, podczas gdy prawidłowa wykładnia wskazanych przepisów powinna prowadzić do uznania, że określone zdarzenia mające miejsce po powstaniu szkody, takie jak naprawa pojazdu czy jego sprzedaż, mają wpływ na wysokość rzeczywistej szkody, a zatem powinny być uwzględnione przy ustalaniu należnego poszkodowanemu odszkodowania, jako wartości pieniężnej kompensującej rzeczywiście doznany przez poszkodowanego uszczerbek w majątku;

2) art. 361 § 1 i art. 363 § 1 k.c. w zw. z art. 822 § 1 k.c. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że byłemu właścicielowi uszkodzonego pojazdu należne jest odszkodowanie z tytułu rynkowej utraty wartości pojazdu w sytuacji, gdy ten właściciel przeniósł na inną osobę prawo własności przedmiotowego pojazdu nie dokonując uprzednio jego naprawy, tj. w stanie uszkodzonym.

Mając na uwadze ww. zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części, tj.:

a) co do kwoty 5.079,28 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 lipca 2019 roku do dnia zapłaty;

b) co do kwoty 400,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 sierpnia 20191 do dnia zapłaty;

2) zmianę rozstrzygnięcia w zakresie kosztów procesu za postępowanie przed Sądem I instancji stosownie do wyniku postępowania apelacyjnego;

3) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

( apelacja k. 365-368v)

W odpowiedzi na apelację pozwanego, powód wniósł o oddalenie apelacji w całości – jako bezzasadnej oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.

( odpowiedź na apelację k. 382-385)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna.

W ocenie Sądu Okręgowego, zarzuty podniesione przez skarżącego nie zasługują na uwzględnienie. Rozstrzygnięcie Sądu I instancji pozostaje w zgodzie z poczynionymi ustaleniami w zakresie stanu faktycznego sprawy i koresponduje ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy i wyczerpujący przeprowadził postępowanie dowodowe w sprawie, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, jak również zastosował właściwe przepisy prawa materialnego. Sąd Okręgowy w pełni podziela argumentację faktyczną i prawną Sądu Rejonowego, a poczynione ustalenia faktyczne przyjmuje za własne.

Sformułowane zarzuty i twierdzenia zawarte w apelacji zmierzają w istocie do zakwestionowania stanowiska Sądu I instancji w zakresie, w jakim Sąd ten przyjął, że przy likwidacji szkody polegającej na uszkodzeniu pojazdu mechanicznego, każdorazowo powstaje obowiązek naprawienia szkody poprzez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej i fakt ten nie jest uzależniony od naprawy czy sprzedaży tego pojazdu, jak również, że powodowi przysługuje odszkodowanie za utratę wartości handlowej uszkodzonego pojazdu. Zarzuty te Sąd Okręgowy uznał za niezasadne.

W myśl art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Związek przyczynowy jest kategorią obiektywną i należy go pojmować jako obiektywne powiązanie ze sobą zjawiska nazwanego „przyczyną" ze zjawiskiem określonym jako „skutek”. Ustawodawca wprowadzając w art. 361 § 1 k.c. dla potrzeb odpowiedzialności cywilnej ograniczenie odpowiedzialności tylko za normalne (typowe, występujące zazwyczaj) następstwa działania lub zaniechania, z których szkoda wynikła, nie wprowadza pojęcia związku przyczynowego w rozumieniu prawnym, odmiennego od istniejącego w rzeczywistości. Ogranicza tylko odpowiedzialność do wskazanych w przepisie normalnych (adekwatnych) następstw. Istnienie związku przyczynowego jako zjawiska obiektywnego determinowane jest określonymi okolicznościami faktycznymi konkretnej sprawy i dlatego istnienie związku przyczynowego bada się w okolicznościach faktycznych określonej sprawy.

Naprawienie szkody (a więc i odszkodowanie) powinno obejmować wszystkie straty, które poszkodowany poniósł wskutek zaistnienia szkody (art. 361 § 2 k.c.). Wysokość odszkodowania jest limitowana kwotą określoną w umowie ubezpieczenia (art. 824 § 1 k.c.) i nie może być wyższa od poniesionej szkody ( art. 824 ¹ § 1 k.c.).

Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach zajmował się zagadnieniem szkody w postaci uszkodzenia pojazdu mechanicznego w wyniku wypadku komunikacyjnego i zgodnie z utrwalonym już stanowiskiem, które to Sąd Okręgowy w całości podziela, dla powstania roszczenia o naprawienie szkody w postaci kosztów naprawy pojazdu nie mają znaczenia żadne późniejsze zdarzenia, między innymi w postaci sprzedaży uszkodzonego lub już naprawionego pojazdu. Okoliczność, że poszkodowany nie czekając na wypłatę odszkodowania sprzedaje uszkodzony samochód, nie pozbawia go prawa do odszkodowania w wysokości odpowiadającej hipotetycznym kosztom naprawy, skoro rzeczywista naprawa nie stanowi warunku dla dochodzenia odszkodowania. W konsekwencji poszkodowany w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, w przypadku szkody częściowej, może żądać odszkodowania w wysokości odpowiadającej niezbędnym i uzasadnionym ekonomicznie kosztom przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego, także wtedy, gdy naprawy nie dokonał i sprzedał pojazd w stanie uszkodzonym. Zbycie rzeczy jest uprawnieniem właściciela tak samo, jak korzystanie z niej. Skorzystanie z tego uprawnienia nie może ograniczać wysokości należnego poszkodowanemu odszkodowania, gdyż ubezpieczyciel sprawcy szkody powinien wyrównać uszczerbek w majątku poszkodowanego do pełnej wysokości szkody (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2024 r., II CNPP 26/22, z dnia 8 marca 2018 r., II CNP 32/17, nie publ., z dnia 12 kwietnia 2018 r., II CNP 41/17, nie publ., z dnia 12 kwietnia 2018 r., II CNP 43/17, nie publ., z dnia 29 stycznia 2002 r., V CKN 682/00, nie publ., z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 903/00, OSNC 2003, nr 1, poz. 15, z dnia 16 maja 2002 r., V CKN 1273/00, nie publ., z dnia 11 czerwca 2003 r., V CKN 308/00, nie publ. oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2006 r., III CZP 76/05, nie publ.).

Podkreślić należy, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 12 września 2024 r.
II CNPP 26/22 (Legalis) sam zauważa , że „w żadnym z przepisów prawa nie rozstrzygnięto wyraźnie kwestii dopuszczalności żądania odszkodowania obliczonego metodą kosztorysową. W tej mierze istnieją dwa przeciwstawne, ale zarazem dobrze uargumentowane stanowiska, występujące w aktualnym orzecznictwie Sądu Najwyższego.” Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym apelację w niniejszej sprawie podziela tę linię orzeczniczą, zgodnie z którą obowiązek odszkodowawczy ubezpieczyciela pojawia się już z chwilą wyrządzenia poszkodowanemu szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy samochodu i czy w ogóle zamierzał go naprawić (zob. uchwały SN: z 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSN 2002, nr 6, poz. 74; z 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, OSNC 2004, nr 4, poz. 51; z 17 maja 2007 r., III CZP 150/06, OSNC 2007, nr 10, poz. 144). W związku
z powyższym przyjmuje się, że szkoda powstaje już z chwilą wystąpienia uszczerbku
w majątku poszkodowanego, a ewentualne jej zmniejszenie przez naprawę pojazdu pozostaje bez znaczenia. Wskazuje się również na niesłuszność rozwiązania, zgodnie z którym naprawienie pojazdu ograniczałoby wysokość odszkodowania, stawiając poszkodowanego
w gorszej sytuacji, niż gdyby nie podjął się naprawy. W konsekwencji za dopuszczalne należy uznać zasądzenie od ubezpieczyciela odszkodowania pieniężnego w wysokości ustalonej tzw. metodą kosztorysową, czyli w oparciu o koszty hipotetycznej naprawy uszkodzonego pojazdu, w sytuacji gdy pojazd ten został faktycznie naprawiony za kwotę niższą niż kosztorysowa.
Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się za dopuszczalnością takiego żądania, wyrażając pogląd, któremu odpowiada stanowisko powoda w rozpoznawanej sprawie (zob. m.in. wyrok SN z 12 kwietnia 2018 r., II CNP 43/17; postanowienia SN: z 7 grudnia 2018 r., III CZP 51/18, OSNC 2019, nr 9, poz. 94; z 7 grudnia 2018 r., III CZP 64/18, III CZP 72/18 i III CZP 74/18; z 20 lutego 2019 r., III CZP 91/18).

Stanowisko to jest prezentowane także w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, w tym m.in. w wyroku z dnia 07 czerwca 2023 roku, II CNPP 38/22 (Legalis), zgodnie z którym „1. Roszczenie powstaje w następstwie zdarzenia, za które ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność, a powstanie roszczenia z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego, a tym samym zakres odszkodowania, nie zależą od tego,
czy poszkodowany dokonał restytucji i czy w ogóle ma taki zamiar. Odszkodowanie odpowiada niezbędnym i ekonomicznie uzasadnionym kosztom naprawy, a naprawa, jej koszt i faktyczny zakres, nie ma zasadniczego wpływu na sposób ustalania wysokości odszkodowania. Artykuł 822 § 1 KC modyfikuje normę wynikającą z art. 363 § 1 KC jedynie w ten sposób, że roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego przekształca się w roszczenie o zapłatę kosztów restytucji. Poszkodowany może zatem, według swojego wyboru, żądać od ubezpieczyciela zapłaty kosztów hipotetycznej restytucji albo zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej ustalonej zgodnie z metodą różnicy.

2. Granicą odpowiedzialności ubezpieczyciela jest obiektywna niemożliwość przywrócenia stanu poprzedniego albo też nadmierne trudności lub koszty przywrócenia stanu poprzedniego. Odpowiedzialność ubezpieczyciela nie może zostać wyłączona ani ograniczona ani wskutek sprzedaży uszkodzonego pojazdu, ani wskutek jego naprawienia. Okoliczność,
że poszkodowany, nie czekając na wypłatę odszkodowania, sprzedaje lub naprawia uszkodzony samochód, nie pozbawia go prawa do odszkodowania w wysokości odpowiadającej hipotetycznym kosztom naprawy, skoro naprawa nie stanowi warunku dla dochodzenia odszkodowania. W konsekwencji poszkodowany w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, w przypadku szkody częściowej, może żądać odszkodowania w wysokości odpowiadającej niezbędnym i uzasadnionym ekonomicznie kosztom przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego, także wtedy, gdy naprawy nie dokonał i sprzedał pojazd w stanie uszkodzonym albo pojazd naprawił.”.

Z przytoczonych wyże względów Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym apelację nie podziela przywołanych w apelacji uchwał Sądu Najwyższego z dnia 08 maja 2024 roku w sprawie III CZP 142/22 oraz z dnia 11 września 2024 roku, sygn. akt III CZP 1423/22.

Jak wynika z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2001 roku, III CZP 57/2001 : „Odszkodowanie za uszkodzenie samochodu może obejmować oprócz kosztów jego naprawy także zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej różnicy między wartością tego samochodu przed uszkodzeniem i po naprawie”.

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy podkreślenia wymaga, że dla powstania roszczenia o naprawienie szkody w postaci kosztów naprawy pojazdu nie mają znaczenia żadne późniejsze zdarzenia, między innymi w postaci sprzedaży uszkodzonego lub już naprawionego pojazdu. Okoliczność, że poszkodowany nie czekając na wypłatę odszkodowania naprawia, czy sprzedaje uszkodzony samochód, nie pozbawia go prawa do odszkodowania w wysokości odpowiadającej hipotetycznym kosztom naprawy. Stanowisko skarżącego, że w sytuacji sprzedaży pojazdu wartość odszkodowania z tytułu jego uszkodzenia w sytuacji szkody częściowej należy obliczać jako różnicę pomiędzy wartością pojazdu sprzed szkody i po jego uszkodzeniu pozostaje więc w sprzeczności z przepisami kodeksu cywilnego i wieloletnim orzecznictwem Sądu Najwyższego. W odniesieniu natomiast do odszkodowania za utratę wartości handlowej uszkodzonego pojazdu wskazać należy, że w wyniku uszkodzenia, wartość rynkowa pojazdu poszkodowanego zmalała w stosunku do tej, jaką pojazd ten reprezentowałby na rynku, gdyby nie został uszkodzony, więc Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że kompensata winna obejmować nie tylko kwotę naprawy, ale także różnicę wartości.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i uwzględniając wartość przedmiotu zaskarżenia. Wobec tego zasądzono od pozwanego jako strony przegrywającej na rzecz powoda kwotę 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, zgodnie z § 2 pkt 4 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w jego obecnym brzmieniu.

Z/

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda poprzez umieszczenie na portalu informacyjnym Sądu.

09.05.2025 r.