Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od (...) S.A. w W. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. kwotę 60.820,32 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 marca 2014 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 6.659,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Przedstawione rozstrzygnięcie zapadło w wyniku następujących ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd pierwszej instancji:

Strony związane były umową ubezpieczenia kredytu kupieckiego, której treść aktualna była ustalana na podstawie kolejnych aneksów, przy czym w dniu 21 kwietnia 2010 r. doszło do sporządzenia aneksu oznaczonego numerem 9, obowiązującego od dnia 1 stycznia 2010 r. Dalej umowa ubezpieczenia była zmieniana aneksami nr (...) z dnia 12 stycznia 2011 r., nr 11 z dnia 8 czerwca 2011 r. i nr 12 z dnia 25 czerwca 2012 r.

W ramach prowadzonej działalności handlowej spółka (...) sprzedała przedsiębiorcy J. S. materiały budowlane zgodnie z następującymi fakturami VAT:

1.  (...) z dnia 1 czerwca 2011 r. na kwotę 8.390,62 zł podlegającą zapłacie do dnia 2 sierpnia 2011 r.,

2.  (...) z dnia 1 czerwca 2011 r. na kwotę 12.693,60 zł podlegającą zapłacie do dnia 2 sierpnia 2011 r.,

3.  (...) z dnia 3 czerwca 2011 r. na kwotę 12.693,60 zł podlegającą zapłacie do dnia 2 sierpnia 2011 r.,

4.  (...) z dnia 11 sierpnia 2011 r. na kwotę 8.511,06zł podlegającą zapłacie do dnia 9 grudnia 2011 r.,

5.  (...) z dnia 11 sierpnia 2011 r. na kwotę 8.511,06zł podlegającą zapłacie do dnia 15 grudnia 2011 r.,

6.  (...) z dnia 29 sierpnia 2011 r. na kwotę 15.444,86 zł podlegającą zapłacie do dnia 17 grudnia 2011 r.,

7.  (...) z dnia 31 sierpnia 2011 r. na kwotę 8.511,06 zł podlegającą zapłacie do dnia 29 grudnia 2011 r.,

8.  (...) z dnia 22 września 2011 r. na kwotę 8.511,06 zł podlegającą zapłacie do dnia 29 grudnia 2011 r.,

9.  (...) z dnia 10 października 2011 r. na kwotę 12.058,92 zł podlegającą zapłacie do dnia 7 lutego 2012 r.,

10.  (...) z dnia 29 grudnia 2011 r. na kwotę 8.815,71 zł podlegającą zapłacie do dnia 27 lutego 2012 r.,

W dniu 12 października 2011 r. sprzedawca wystawił notę korygującą numer (...) dla faktur oznaczonych wyżej numerami 4, 5, 6, 7 – zmieniając termin płatności z 60 na 120 dni.

W dniu 12 października 2011 r. sprzedawca wystawił notę korygującą numer (...) dla faktury oznaczonej wyżej numerem 8, zmieniając termin płatności z 60 na 120 dni.

W dniu 24 października 2011 r. sprzedawca wystawił notę korygującą numer (...) dla faktur oznaczonych wyżej numerami 1, 2, i 3 – zmieniając termin płatności z 62 na 90 dni.

Pismem z dnia 6 października 2011 r. J. S. złożył powodowej spółce oświadczenie o potrąceniu swojej wierzytelności w kwocie 8.275,85 z wierzytelnością tej spółki wynikającą z faktury oznaczonej wyżej numerem 1. Natomiast w dniu 7 października 2011 r. J. S. zapłacił powodowej spółce kwotę 12.808,37 zł i 12.693,60 zł na poczet należności wynikających z faktur oznaczonych powyżej numerami 2 i 3. Skutkiem potrącenia i zapłaty faktury (...) zostały zaspokojone w całości.

W dniu 11 października 2012 r. powód powiadomił pozwanego o zajściu wypadku ubezpieczeniowego, polegającego na niezapłaceniu przez J. S. należności z faktur oznaczonych wyżej numerami 4, 5, 6, 7, 8, 9 i 10. Ubezpieczyciel odmówił uwzględnienia roszczenia w jakiejkolwiek części ze względu na naruszenie przez ubezpieczonego warunku terminowego zawiadomienia zakładu ubezpieczeń o przekroczeniu przez nabywcę terminu zapłaty ceny za zakupione towary.

Mając na uwadze przedstawione wyżej ustalenia Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że podstawa odmowy wypłaty odszkodowania przez pozwanego, odnosząca się do faktur nr (...) (1, 2, i 3) była nieuprawniona. Jakkolwiek bowiem przewiedziony przez strony w § 5 ust 6 umowy, siedmiodniowy termin zawiadomienia o przekroczeniu terminu płatności upłynął bezskutecznie, to jednak nastąpiła modyfikacja powyższego terminu, dokonana notą korygującą z dnia 24 października 2011 r. Zmiana terminu była zgodna z treścią § 5 ust 4 umowy i nie wydłużyła maksymalnego okresu spłaty wierzytelności oznaczonego w ust. 6 część II umowy, mogącego wynosić odpowiednio 60 do 180 dni. Zdaniem Sądu Rejonowego powyższego wniosku nie przekreśla sam termin dokonania przedmiotowej zmiany. Nastąpiła ona już po upływie terminów płatności oznaczonych faktur, jednak umowa ubezpieczenia nie wprowadzała żadnych obostrzeń czasowych w tym zakresie. Dlatego też zakład ubezpieczeń nie mógł uchylić się od wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego na podstawie § 2 ust 11 pkt 5 i 7, części I, umowy ubezpieczenia.

Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że nawet przy hipotetycznym uznaniu, że ubezpieczony nie dopełnił obowiązków wynikających z § 5 umowy w zakresie faktur nr (...) (1, 2, i 3) to jednak kwestia pozostawała „prawnie relewantna” dla powstania odpowiedzialności pozwanego i jej zakresu. Powodowa spółka nie dochodzi bowiem zapłaty za wymienione faktury. Ewentualne uchybienie powoda w minionym zakresie mogło więc co najwyżej wpłynąć na zmianę warunków ubezpieczenia np. na podstawie § 6 części I umowy. Zarysowane okoliczności mają jednak znaczenie teoretyczne skoro kupujący poprzez kompensatę i spłatę rozliczył swoje zobowiązania wobec powoda, co nastąpiło przed upływem zmienionego terminu płatności.

W apelacji pozwany zarzucił:

- naruszenie prawa materialnego art. 805 § 1 i 2 k.c. oraz postanowień § 2 ust. 7 i ust. 11 pkt 5 i 7, części I umowy ubezpieczenia, a także pkt 6 części II umowy ubezpieczenia,

- sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego,

poprzez przyjęcie, że pozwany zakład ubezpieczeń nie był uprawniony do odmowy wypłaty świadczenia odszkodowawczego.

W związku z powyższym skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa i obciążenie powoda kosztami postępowania za obie instancje.

W uzasadnieniu apelacji skarżący zauważył, że przekroczenie maksymalnego okresu spłaty wierzytelności w przypadku trzech pierwszych faktur ma kluczowe znaczenie, ponieważ z dniem najwcześniejszego przekroczenia maksymalnego okresu spłaty wierzytelności wygasa limit odpowiedzialności dla danego dłużnika strony powodowej. Zgodnie zaś z § 2 ust. 7 części I umowy zakresem odpowiedzialności nie są objęte zarówno wierzytelności wobec danego dłużnika powstałe po wygaśnięciu limitu odpowiedzialności jak ustalonego dla danego dłużnika, jak i powstałe przed wygaśnięciem limitu, a nie objęte tym limitem na dzień jego wygaśnięcia. Odmowa wypłaty odszkodowania była więc zasadna – zgodna z dyspozycją § 2 ust. 11 pkt 5 umowy ubezpieczenia. Zdaniem skarżącego stanowisko Sądu pierwszej instancji jest wadliwe, ponieważ nota korygująca z dnia 24.10.2011 r. dotyczyła wyłącznie prolongaty terminu płatności wskazanego w fakturach, a nie zmiany terminu przewidzianego na zawiadomienie zakładu ubezpieczeń o przekroczeniu maksymalnego okresu spłaty wierzytelności. Zmiana tego terminu nie mogła być dokonana jednostronnie przez powoda bez zgody pozwanego. Ponadto skarżący wyjaśnił, że wbrew stanowisku Sądu Rejonowego ust 6 części II umowy dotyczy maksymalnego okresu spłaty w znaczeniu umowy, nie zaś okresu fakturowego. Okres maksymalny to zaś okres fakturowy plus 60 dni.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie na koszt strony pozwanej:

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku. Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własne.

Dodatkowo Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Zgodnie z definicjami zawartymi w § 1 części I umowy ubezpieczenia przez użyte w umowie określenia rozumie się:

-

automatyczny limit odpowiedzialności - kwota stanowiąca górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia wierzytelności wobec danego dłużnika określona dla ubezpieczenia wierzytelności objętych ochroną w ramach automatycznego limitu odpowiedzialności, ustalonego zgodnie z warunkami określonymi w umowie ubezpieczenia (pkt1);

-

domniemana niewypłacalność dłużnika - opóźnienie dłużnika w zapłacie całości lub części wierzytelności określone w Części II umowy ubezpieczenia; w przypadku prolongowania przez ubezpieczającego fakturowego terminu płatności wierzytelności, okres tego opóźnienia liczony jest od dnia prolongowanego terminu płatności (pkt 6);

-

dzień powstania wierzytelności - data określona w fakturze jako dzień sprzedaży lub wykonania usługi, a jeżeli tej nie określono, data wystawienia faktury (pkt 7);

-

faktura - faktura VAT, w tym korygująca, wystawiona przez ubezpieczającego zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, z tytułu dokonanej sprzedaży towarów lub świadczenia usług (pkt 8);

-

fakturowy termin płatności - określony w fakturze termin, do którego dłużnik zobowiązany jest uregulować wierzytelność ubezpieczającego, a w przypadku braku określenia tęgo terminu w fakturze - termin płatności określony w umowie handlowej lub innym dokumencie będącym podstawą sprzedaży lub wykonania usługi (pkt 9);

-

franszyza integralna - wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkody nieprzekraczające określonej w Części II umowy ubezpieczenia kwoty, w ramach pojedynczego limitu odpowiedzialności (pkt 10);

-

indywidualny limit odpowiedzialności - kwota stanowiąca górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia wierzytelności wobec danego dłużnika, ustalona indywidualnie dla ubezpieczenia wierzytelności wobec tego dłużnika w oświadczeniu o ustaleniu indywidualnego limitu odpowiedzialności (pkt 11);

-

limit odpowiedzialności - kwota stanowiąca górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia wierzytelności wobec danego dłużnika; występuje jako indywidualny albo automatyczny limit odpowiedzialności (pkt 12);

-

maksymalny okres spłaty wierzytelności - wyrażony w dniach, najdłuższy określony w Części II umowy ubezpieczenia okres spłaty wierzytelności objętych umową ubezpieczenia, którego przekroczenie powoduje automatyczne wygaśnięcie limitu odpowiedzialności z dniem bezskutecznego upływu tego okresu; maksymalny okres spłaty wierzytelności liczony jest dla każdej faktury oddzielnie (pkt 13);

-

oświadczenie o ustaleniu indywidualnego limitu odpowiedzialności - pisemne oświadczenie ubezpieczyciela, określające dla ubezpieczenia wierzytelności wobec danego dłużnika wysokość limitu oraz dzień, od którego indywidualny limit odpowiedzialności obowiązuje; oświadczenie to może określać także m.in. dodatkowe obowiązki Ubezpieczającego lub inne dodatkowe warunki, które muszą spełniać wierzytelności obejmowane ochroną w ramach danego indywidualnego limitu odpowiedzialności (pkt 14);

-

suma ubezpieczenia - określona w Części II umowy ubezpieczenia kwota stanowiąca górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu wszystkich szkód dotyczących wierzytelność powstałych w danym rocznym okresie ubezpieczenia (pkt 20);

-

szkoda - uszczerbek w majątku ubezpieczającego (rzeczywista strata), powstały wskutek zajścia wypadku ubezpieczeniowego (pkt 21);

-

udział własny ubezpieczającego - określona procentowo wartość pomniejszająca wypłacane ubezpieczającemu odszkodowanie (ryzyko własne ubezpieczającego) (pkt 24);

-

wierzytelność - stwierdzona fakturą wierzytelność pieniężna przysługująca ubezpieczającemu wobec dłużnika z tytułu sprzedaży towarów lub świadczenia usług z odroczonym terminem płatność obejmująca podatek od towarów i usług (pkt 27);

-

wypadek ubezpieczeniowy - brak zapłaty całości lub części wierzytelności w wyniku prawnie stwierdzonej lub domniemanej niewypłacalności dłużnika (pkt 30) – (§ 1, części I)

Przedmiotem ubezpieczenia jest ryzyko spłaty wyłącznie następujących wierzytelności: 1/stwierdzonych fakturą i dowodem wydania towaru lub wykonania usługi, 2/których spłata zabezpieczona jest - w zakresie wierzytelności będących przedmiotem ubezpieczenia w ramach indywidualnego limitu odpowiedzialności - wekslem in blanco, o ile wymóg takiego zabezpieczenia wierzytelności nałożony jest w oświadczeniu o ustaleniu indywidualnego limitu odpowiedzialności; 3/spełniających inne wymogi, jeżeli zostały określone w umowie ubezpieczenia oraz oświadczeniu o ustaleniu indywidualnego limitu odpowiedzialności ( § 2 ust.1 część I).

Zakresem odpowiedzialności ubezpieczyciela objęte są szkody ubezpieczającego będące następstwem zajścia wypadku ubezpieczeniowego z tytułu wierzytelności powstałych w okresie obowiązywania umowy ubezpieczenia oraz w okresie obowiązywania i do wysokości ustalonego dla danego dłużnika indywidualnego limitu odpowiedzialności albo ustalonego dla danego dłużnika automatycznego limitu odpowiedzialności (§ 2 ust. 3 część I).

Zakresem odpowiedzialności objęte są szkody obejmujące należność główną stwierdzoną w fakturze, obejmującą również kwotę podatku od towarów i usług (§ 2 ust. 4 część I).

Zakresem odpowiedzialności nie są objęte szkody z tytułu utraconych korzyści, strat na różnicach kursowych, wszelkich należności ubocznych, szkód pośrednich, bez względu na ich rodzaj i nazwę, wszelkich odsetek i kar umownych, poniesionych kosztów ubezpieczenia rzeczy (§ 2 ust. 5 część I).

Zakresem odpowiedzialności nie są objęte wierzytelności wobec danego dłużnika powstałe po wygaśnięciu limitu odpowiedzialności ustalonego dla wierzytelności wobec tego dłużnika oraz powstałe przed wygaśnięciem limitu a nie objęte tym limitem na dzień jego wygaśnięcia. Wygaśnięcie limitu odpowiedzialności następuje wskutek: 1/ przekroczenia maksymalnego okresu spłaty wierzytelności wobec tego dłużnika lub bezskutecznego upływu prolongowanego terminu płatności w sytuacji opisanej w § 5 ust. 10 (§ 2 ust. 7 pkt 1. część I).

Ubezpieczyciel wolny jest od odpowiedzialności w przypadku, gdy ubezpieczający: (…) 5/ nie poinformował ubezpieczyciela o przekroczeniu maksymalnego okresu spłaty wierzytelności skutkującym wygaśnięciem limitu odpowiedzialności w terminie, o którym mowa w § 5 ust. 6 lub o bezskutecznym upływie prolongowanego terminu płatności skutkującym wygaśnięciem limitu odpowiedzialności w sytuacji i w terminie określonym w § 5 ust. 5 lub ust. 10 lub o niespełnieniu warunku uzgodnionego w programie naprawczym skutkującym wygaśnięciem limitu odpowiedzialności w sytuacji i terminie określonym w § 5 ust. 5 (…) 7/ bez zgody ubezpieczyciela prolongował fakturowy termin płatności w sposób powodujący przekroczenie maksymalnego okresu spłaty wierzytelności (§ 2 ust. 11 pkt 5 część I).

Ubezpieczający, bez zgody ubezpieczyciela, może prolongować fakturowy termin płatności, o ile prolongata ta nie powoduje przekroczenia maksymalnego okresu spłaty wierzytelności (§ 5 ust. 4 część I).

Jeżeli maksymalny okres spłaty wierzytelności jest przekroczony, niezależnie od tego czy dana wierzytelność jest objęta ubezpieczeniem, ubezpieczający sporządza informację o przekroczeniu maksymalnego okresu spłaty wierzytelności na formularzu, którego wzór stanowi załącznik D do umowy ubezpieczenia oraz przekazuje ją ubezpieczycielowi w terminie 10 (dziesięciu ) dni od dnia przekroczenia tego okresu. Obowiązek ten dotyczy tylko przekroczenia tego maksymalnego okresu spłaty wierzytelności, który skutkuje wygaśnięciem limitu odpowiedzialności (§ 5 ust.
6 część I w brzmieniu nadanym aneksem nr (...)).

Ubezpieczający ma obowiązek wraz z przekazaniem informacji
o przekroczeniu maksymalnego okresu spłaty wierzytelności, o której mowa
w ust. 6, podać wartość wszystkich (w tym jeszcze niewymagalnych) nieuregulowanych, stanowiących przedmiot ubezpieczenia wierzytelności wobec dłużnika, którego dotyczy przekroczenie maksymalnego okresu spłaty wierzytelności (§ 5 ust. 7 część I).

Na wniosek Ubezpieczyciela Ubezpieczający udziela informacji o spłaceniu przez dłużnika wierzytelności będących przedmiotem informacji o przekroczeniu maksymalnego okresu spłaty wierzytelności. Ubezpieczający zobowiązany jest poinformować Ubezpieczyciela o spłacie przez dłużnika wszystkich wierzytelności, odnośnie których został przekroczony maksymalny okres spłaty wierzytelności, na formularzu, którego wzór stanowi załącznik F do umowy, w terminie 7 dni od dnia dokonania spłaty wierzytelności. W przypadku spłaty przez dłużnika wszystkich wierzytelności przekraczających maksymalny okres spłaty wierzytelności Ubezpieczający może wnioskować o wznowienie limitu odpowiedzialności dla ubezpieczenia wierzytelności wobec tego dłużnika. W takim przypadku ubezpieczający składa wniosek o wznowienie limitu odpowiedzialności na formularzu, którego wzór stanowi załącznik F do umowy (poprzez wypełnienie części II tego formularza (§ 5 ust 9, część I).

W przypadku gdy ubezpieczający za zgodą ubezpieczyciela, w odniesieniu do wierzytelności wobec danego dłużnika, prolonguje fakturowy termin płatności w wyniku czego zostanie przekroczony maksymalny okres spłaty wierzytelności, limit odpowiedzialności wygasa z dniem bezskutecznego upływu prolongowanego terminu płatności, chyba że w odniesieniu do innych wierzytelności wobec tego dłużnika (nie będących przedmiotem prolongaty), maksymalny okres spłaty wierzytelności zostanie przekroczony wcześniej. W takim przypadku limit odpowiedzialności wygasa z dniem najwcześniejszego przekroczenia maksymalnego okresu spłaty wierzytelności. O spłacie wierzytelności lub braku spłaty w terminie prolongowanym ubezpieczający zobowiązany jest powiadomić ubezpieczyciela w terminie 7 (siedmiu) dni od dnia upływu terminu prolongowanego (§ 5 ust. 10 część I).

Maksymalny okres spłaty wierzytelności, to fakturowy termin płatności plus 60 dni.

Najdłuższy fakturowy termin płatności dla wierzytelności obejmowanych ochroną w ramach umowy ubezpieczenia przysługujących ubezpieczającemu wobec:

1) dłużników będących firmami deweloperskimi, wykonawczymi lub uczestniczącymi w procesie wykonawczym inwestycji budowlanych - wynosi 210 dni,

2) pozostałych dłużników - wynosi 180 dni.

Maksymalny okres spłaty wierzytelności liczony jest z uwzględnieniem fakturowego terminu płatności i dla każdej wierzytelności (faktury) oddzielnie (Część II pkt 6).

Powyższe uzupełniające ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dowodów z dokumentów prywatnych powołanych w uzasadnieniu oraz faktów przyznanych w toku postępowania. Autentyczność ani też treść załączonej do pozwu umowy ubezpieczenia wraz z aneksami od n 9 do nr 12 nie była przez strony kwestionowana w toku postępowania, a więc stanowią one wiarygodne źródło dowodowe.

Powodowa spółka w ramach zawartej z pozwanym umowy ubezpieczenia posiada ochronę ubezpieczeniową własnych wierzytelności pieniężnych (kredytu kupieckiego). Przedmiotem ubezpieczenia jest ryzyko spłaty wierzytelności przez dłużników powódki, a wypadkiem ubezpieczeniowym jest brak zapłaty całości lub części wierzytelności w wyniku prawnie stwierdzonej lub domniemanej niewypłacalności dłużnika.

Określony umowie przedmiot ubezpieczenia jednoznacznie wskazuje, że w istocie zawarta między stronami umowa jest umową ubezpieczenia majątkowego uregulowaną w art. 821 k.c. Zgodnie z tym przepisem przedmiotem ubezpieczenia majątkowego może być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu. Oznacza to, że przedmiotem ubezpieczenia majątkowego jest stosunek, jaki wiąże ubezpieczającego lub ubezpieczonego z danym dobrem materialnym lub niematerialnym. Ubezpieczenie majątkowe ma za cel, co do zasady, naprawić szkodę wyrządzoną ubezpieczającemu (ubezpieczonemu) w wyniku zajścia wypadku ubezpieczeniowego. Naprawienie szkody nastąpi najczęściej w pieniądzu. Z powyższej przyczyny przedmiot umowy ubezpieczenia musi dawać się wyrazić w pieniądzu. Wynika stąd, że funkcją umowy ubezpieczenia majątkowego jest zapewnienie ubezpieczonemu należnego odszkodowania, które powinno być zapłacone w pieniądzu, tak jak to ma miejsce w przypadku analizowanej umowy ubezpieczeniowej.

Z kolei artykuł 805 § 1 k.c. wskazuje na istotę umowy ubezpieczenia, określając obowiązki stron przedmiotowej umowy, ubezpieczyciela i ubezpieczającego. Elementami przedmiotowo istotnymi umowy ubezpieczenia jest z jednej strony zobowiązanie do spełnienia określonego świadczenia przez ubezpieczyciela w razie zajścia określonego w umowie wypadku, z drugiej zaś strony zobowiązanie do zapłaty składki przez ubezpieczającego.

Przy ubezpieczeniu majątkowym świadczenie ubezpieczyciela polega
w szczególności na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku (art. 805 § 2 pkt 1 k.c.).

W rozpoznawanej sprawie ma zastosowanie umowa ubezpieczenia
w brzmieniu uwzględniającym zmiany wprowadzone aneksem nr (...).

Powódka nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku powiadomienia ubezpieczyciela o przekroczeniu maksymalnego okresu spłaty wierzytelności przez dłużnika J. S. stosownie do treści § 5 ust. 6 część I w brzmieniu nadanym aneksem nr (...)).

Maksymalny okres spłaty wierzytelności liczony jest dla każdej faktury oddzielnie (§ 1 pkt 13 część I); Maksymalny okres spłaty wierzytelności, to fakturowy termin płatności plus 60 dni. Maksymalny okres spłaty wierzytelności liczony jest z uwzględnieniem fakturowego terminu płatności i dla każdej wierzytelności (faktury) oddzielnie (Część II pkt 6).

Odnośnie faktur: nr (...) maksymalny okres spłaty wierzytelności upłynął w dniu 2 października 2011 r. Przekroczenie maksymalnego okresu spłaty wierzytelności doprowadziło do automatycznego wygaśnięcia limitu odpowiedzialności dla danego dłużnika – co wprost wynika z treści § 1 pkt 13 części I umowy ubezpieczenia oraz treści § 2 ust 7 pkt 1, części I umowy ubezpieczenia.

Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego fakt prolongowania płatności wymienionych faktur nie mógł wywołać zamierzonych skutków dla strony powodowej z tej przyczyny, że prolongata nastąpiła już po powstaniu skutku w postaci automatycznego wygaśnięcia limitu odpowiedzialności dla danego dłużnika. W istocie więc nie była to czynność prolongaty (przedłużenia terminu spłaty), a udzielenia dłużnikowi dodatkowego okresu do wykonania zobowiązania – nieznana umowie ubezpieczenia.

Zgodnie z treścią § 5 ust 10 umowy ubezpieczenia, prolongowanie terminu fakturowego, które mogło mieć wpływ na przekroczenie maksymalnego okresu spłaty wierzytelności było możliwe wyłącznie za zgodą Ubezpieczyciela. W takim przypadku limit odpowiedzialności wygasał później – w dniu upływu prolongowanego terminu płatności. Powodowa spółka o zgodę na prolongatę jednak nie występowała, ani jej nie uzyskała. Zważyć zaś należy, że maksymalny okres spłaty kończył się w przypadku trzech wymienionych faktur w dniu 2 października 2011 r. jeśli więc prolongata fakturowego terminu spłaty miała przesunąć tę datę, to wymagała zgody pozwanego.

Sama czynność wystawienia korekty w dniu 24 października 2011 r. do faktur nr (...) budzi zresztą głębokie zdziwienie i pozostawia wrażanie, że korekta dokonana została tylko na potrzeby niniejszego postępowania. Powodowa spółka nie tylko zmieniła bowiem numer korekty oznaczając ją jako (...), podczas, gdy wcześniej (w dniu 12 października 2011) wystawiała już korekty z numerem (...) i (...), ale również z przyczyn niezrozumiałych przedłużyła termin płatności należności z faktur, które zostały w całości zaspokojone w dniach 6 i 7 października 2011 r.

W sytuacji dobrowolnej spłaty faktur (po wygaśnięciu limitu odpowiedzialności) powodowa spółka nie powinna poszukiwać rozwiązań, poprzez wystawianie wątpliwej korekty, a wystąpić o wznowienie limitu odpowiedzialności dla danego dłużnika. Należało w takim przypadku odwołać się do postanowień § 5 ust 9 zdanie 2, części I umowy ubezpieczenia, który stanowi, że Ubezpieczający zobowiązany jest poinformować Ubezpieczyciela o spłacie przez dłużnika wszystkich wierzytelności, odnośnie których został przekroczony maksymalny okres spłaty wierzytelności, na formularzu, którego wzór stanowi załącznik F do umowy, w terminie 7 dni od dnia dokonania spłaty wierzytelności. W przypadku spłaty przez dłużnika wszystkich wierzytelności przekraczających maksymalny okres spłaty wierzytelności Ubezpieczający może wnioskować o wznowienie limitu odpowiedzialności dla ubezpieczenia wierzytelności wobec tego dłużnika. W takim przypadku ubezpieczający składa wniosek o wznowienie limitu odpowiedzialności na formularzu, którego wzór stanowi załącznik F do umowy (poprzez wypełnienie części II tego formularza.

Zgodnie z treścią § 5 ust. 6 część I (w brzmieniu nadanym aneksem nr (...)) w przypadku przekroczenia maksymalnego okresu spłaty tych wierzytelności, powódka miała obowiązek sporządzić informację o przekroczeniu maksymalnego okresu spłaty wierzytelności na formularzu, którego wzór stanowi załącznik D do umowy ubezpieczenia oraz przekazać ją ubezpieczycielowi w terminie 10 dni od dnia przekroczenia tego okresu. Jak zaś stanowi postanowienie § 2 ust. 11 pkt 5 części I umowy, Ubezpieczyciel wolny jest od odpowiedzialności w przypadku, gdy ubezpieczający nie poinformował ubezpieczyciela o przekroczeniu maksymalnego okresu spłaty wierzytelności skutkującym wygaśnięciem limitu odpowiedzialności w terminie, o którym mowa w § 5 ust. 6. W postanowieniu § 2 ust. 7 części I umowy strony przyjęły natomiast, że zakresem odpowiedzialności nie są objęte zarówno wierzytelności wobec danego dłużnika powstałe po wygaśnięciu limitu odpowiedzialności jak ustalonego dla danego dłużnika, jak i powstałe przed wygaśnięciem limitu, a nie objęte tym limitem na dzień jego wygaśnięcia. Słusznie więc pozwany uchylił się od płatności świadczenia ubezpieczeniowego co do faktur, których płatność następowała po wygaśnięciu limitu odpowiedzialności.

Obowiązek poinformowania ubezpieczyciela o przekroczeniu maksymalnego okresu spłaty trzech wierzytelności skutkujący wygaśnięciem limitu odpowiedzialności powstał już przed wystawieniem not korygujących nr (...) tym samym ich wystawienie nie miało żadnego znaczenia dla odpowiedzialności pozwanego.

Uwzględniając powództwo Sąd Rejonowy naruszył przepis art. 805 § 1 k.c. Ubezpieczyciel na mocy podstawień wiążącej strony umowy, w związku
z niewykonaniem obowiązków przez powódkę, został zwolniony od odpowiedzialności. W tym zakresie miała tez miejsce sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo.

O kosztach postępowania przed Sądem Rejonowym oraz kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c.. Koszty postępowania przed Sądem I instancji stanowi wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w kwocie 3617,00 zł, natomiast na zasądzone koszty postępowania apelacyjnego w łącznej kwocie 4.842.00 składa się opłata od apelacji w kwocie 3042,00 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w kwocie 1.800 złotych.

Wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego będącego radcą prawnym zostało określone na podstawie z § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 6, § 12 ust. 1 punkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 roku, poz. 490 ze zm.).